Bài giảng Quản lý bệnh nhân suy tim ngoại viện - Nguyễn Thị Hậu

QUẢN LÝBỆNH NHÂN SUY TIM NGOẠI VIỆNTS. BS. NGUYỄN THỊ HẬUĐặc điểm bệnh nhân tim mạchƯớc tính tại VN có đến 1,6 triệu người bị ST và 50% số BN sẽ tử vong trong vòng 5 năm sau khi được chẩn đoán.BN ST do bệnh van tim, cơ tim, mạch vành, tim bẩm sinh sau khi được điều trị nội khoa (thuốc) hoặc ngoại khoa (can thiệp mạch, phẫu thuật, điện sinh lý) vẫn là người có bệnh tim.Việc quản lý BN ST đến nay vẫn chưa có quy trình, đặc biệt là việc phục hồi chức năng tim để họ phục hồi tốt hơn, nhanh hơn sau phẫu thuật, can thiệp... nâng cao chất lượng cuộc sống.Vì sao cần quản lý BN suy tim ngoại viện theo dõi và can thiệp sau xuất viện giúp giảm tái nhập việnNỘI DUNG CHÍNHMỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ SUY TIM Định nghĩa Phân loại - Phân độ - Giai đoạn ST Phác đồ điều trị suy tim mạnCHƯƠNG TRÌNH QUẢN LÝ BN SUY TIM NGOẠI VIỆN Phục hồi chức năng Thuốc - Theo dõi đáp ứng với điều trị Một số điểm cần lưu ýMỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ SUY TIMĐỊNH NGHĨATheo ESC 2016: “Suy tim (ST) là một hội chứng lâm sàng đặc trưng bởi các triệu chứng điển hình (khó thở, phù chân, mệt mỏi), có thể đi kèm với các dấu hiệu (TM cổ nổi, ran phổi, phù ngoại vi..) gây ra bởi bất thường cấu trúc và/hoặc chức năng tim mạch, dẫn đến cung lượng tim giảm và/hoặc áp lực trong tim cao lúc nghỉ hoặc khi gắng sức/stress.”PHÂN LOẠI SUY TIMTheo diễn tiến: ST cấp – ST mạnST cung lượng cao – ST cung lượng thấpST trái – ST phảiTheo phân suất tống máu EF (siêu âm tim):Suy tim EF giảm (HFrEF) 5 mmol/LCreatinine máu > 220 mmol/L (~2,5mg/L)Hẹp van ĐMC nặngLiều từ thấp đến cao. Thử lại creatinine 2 tuần sau.Ngưng UCMC nếu creatinine tăng ≥ 50% trị số ban đầu (hoặc K+ > 5.5 mmol/L).Theo dõi:Creatinin máuKali máuChẹn bêtaST tâm thu (Loại I, MCC: A)Tất cả bệnh nhân có PXTM ≤ 40%, NYHA II → IVĐã được dùng liều đầy đủ UCMC hoặc chẹn thụ thể AG II ± đối kháng aldosleroneLâm sàng đang ổn địnhKhông bị: Suyễn Blốc NT II,III, hội chứng suy nút xoang, nhịp xoang chậm ( 5 mmol/LCreatinine máu > 220 Mmol/L (~2.5 mg/dL)Dùng chung viên KaliPhối hợp với UCMC và chẹn thụ thể angiotensin IITheo dõi:tăng Kali máu (đặc biệt BN suy thận)DigoxinST tâm thuLoại I, MCC C: PXTM ≤ 40%, có triệu chứng cơ năng kèm rung nhĩLoại IIa, MCC B: PXTM ≤ 40%, có triệu chứng cơ năng, nhịp xoangCó thể dùng sớm ở BN rung nhĩ kèm với chẹn βTheo dõi ngộ độc:triệu chứng:chán ăn, nôn, tiêu chảy...ECG: NTT thất, bloc AV...Dickstein K. et al. ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008. Eur. Heart J 2008; 29: 2388-2442Lợi tiểuST tâm thu (Loại I, MCC: B)Suy tim kèm triệu chứng cơ năng của sung huyếtLiều lượng: thay đổi theo từng bệnh nhân và tình trạng lâm sàngLợi tiểu quai: rất hiệu quảLợi tiểu: hoạt hoá hệ RAA → nên phối hợp với UCMC hoặc chẹn thụ thể AG IITheo dõi:Rối loạn điện giải: giảm natri, kali.Tăng acid uricIvabradineSuy timỨc chế kênh If ở nút xoang  chậm tần số tim ở nhịp xoangChỉ định: BN nhịp xoang, tần số tim >75/ph (đã dùng hoặc không dung nạp chẹn β) - ESC 2012Liều lượng: 5mg x 2  7.5mg x 2Tác dụng phụ:mờ mắt, chóng mặt, nhiều hình ảnh, hồi hộpHƯỚNG DẪN DÙNG THUỐCTuân thủ điều trị: uống thuốc đều theo đơn. Không tự ý ngừng thuốc hoặc thay đổi liều lượng nếu không có chỉ dẫn của BS. Nên uống thuốc vào các giờ nhất định tuỳ theo công việc hay hoạt động để tránh quên thuốc.Tái khám ngay nếu có các biểu hiện bất thường hoặc khi các dấu hiệu ST nặng lên ( mệt, phù, tiểu ít..). Đối với ST, điều trị càng sớm càng dễ dàng và càng hiệu quả.THEO DÕI và TÁI KHÁMĐánh giá lâm sàng khả năng thực hiện các công việc hằng ngày và gắng sức.Tình trạng ứ dịch và cân nặng. Tình trạng dinh dưỡng, ăn mặn, thuốc lá, hóa trị và các biện pháp điều trị khác.Siêu âm tim nhằm khảo sát phân suất tống máu, tình trạng tái cấu trúc tâm thất, mới bị biến cố lâm sàng hoặc đã có điều trị có thể ảnh hưởng đến chức năng tim.Kiểm soát HA và tần số tim, đường huyết, các chỉ số lipid máu.THEO DÕI và TÁI KHÁM: các yếu tố thúc đẩy suy timKhông tuân thủ chế độ ăn, thuốcTMCT hoặc NMCTHA tăng caoRL nhịp timNhiễm trùng hệ thốngViêm, nhiễm trùng tim: viêm cơ tim, VNTMNTĐộc tố (rượu, hóa trị K)Thuốc giữ muối NSAIDS, giảm co cơ tim (chẹn β, chẹn calci...)Thuyên tắc phổiTăng cung lượng tim: thai, cường giáp, thiếu máu...Sự tiến triển của bệnh kết hợp: thận, phổi, tuyến giáp...MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU ÝNhững điều BN cần biết khi uống thuốc kháng đôngCác loại kháng đông:Kháng vitamin K: Sintrom (Acenocoumarol) và Coumadin (Warfarin)Kháng đông uống mới: Pradaxa (Dabigatran) và Xarelto (Rivaroxaban), không dùng cho van cơ học và hẹp van 2 láChỉ định:Van tim cơ họcRung nhĩ Huyết khối TM chânThuyên tắc phổi, tăng áp ĐMP tiên phátNhững điều BN cần biết khi uống thuốc kháng vitamin KTheo dõi INR (International Normalized Ratio)INR mục tiêu:- Van ĐMC cơ học: 2 -3- Van 2 lá cơ học: 2,5 = 3,5- Rung nhĩ, HKTM sâu, thuyên tắc phổi: 2 – 3- Già, nhẹ cân: 2Khi ổn định, thử INR mỗi 2-4 tuần một lần.Tương tác thuốc:Tăng: ASA, Paracetamol, NSAIDS, Amiodarone, Bactrim, Corticosteroid...Giảm: Girseofulvin, Rifampicin, thuốc ngừa thaiChế độ ăn:Nên ổn định, ít thay đổi.Hạn chế loại có nhiều vit K: rau xanh, bắp cải, rau muống, gan heo, đậu nành, bơ thực vật...Hướng dẫn và theo dõi sử dụng kháng đông uốngTư vấn cho BN tự theo dõi, đặc biệt khi có các dấu hiệu chảy máu (các nốt thâm tím bất thường, đi ngoài phân đen, tiểu ra máu, chảy máu cam, chảy máu lợi khi đánh răng, chảy máu ở kết mạc, đờm hoặc chất nôn có máu),  phải đến gặp BS.Hạn chế các hoạt động rủi ro như tập thể thao mạnh, hoặc làm các công việc như sửa chữa/ làm vườn mà không có phương tiện bảo vệ.Sử dụng một tấm thẻ ghi rõ đang dùng thuốc kháng đông, xuất trình cho nhân viên y tế khi xảy ra tai nạn, tránh tiêm bắp do có thể gây các vết thâm tím.Suy tim mạn ở người cao tuổiST là một bệnh chính ở người cao tuổi, chiếm ít nhất 20% số NV nhập viện> 65 tuổi. Khoảng 85% tử vong vì ST xảy ra ở bệnh nhân trên 65 tuổi.Tần suất ST PSTM bảo tồn gia tăng ở người cao tuổi, có thể đến 80%, do đó chẩn đoán xác định dễ bỏ sót (SÂT, BNP). ST mạn người cao tuổi: điều trị Các thuốc chính: LT, ƯCMC/ƯCTT, chẹn bêtaLưu ý: Lợi tiểu: t/d cân nặng, ion đồ. Chú ý hạ HA tư thế, tăng a.uric. ƯCMC: cần lựa chọn liều đầu, tránh tụt HA. Digoxin: hạ kali máu làm tăng nguy cơ ngộ độc, nhất là BN có dùng LT. Cần chỉnh liều theo eGFR. BN > 70 tuổi, dù không bệnh thận, liều duy trì nên là 0,0625 mg/ngày. Ức chế calci: hạn chế dùng. Diltiazem và Verapamil không được dùng.Kết luậnQuản lý BN suy tim ngoại viện rất cần thiết để giảm tỷ lệ tái nhập viện vì đợt ST cấp, cải thiện chất lượng cuộc sống của BN.Tùy từng giai đoạn bệnh, mức độ trầm trọng của từng BN mà BS có kế hoạch chăm sóc cụ thể khác nhau. Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa thầy thuốc - BN – gia đình  kết quả tốt hơn.CÁM ƠN SỰ CHÚ Ý CỦA QUÝ VỊ