Bài giảng Cộng hưởng từ khớp vai - Khớp gối
Tóm tắt Bài giảng Cộng hưởng từ khớp vai - Khớp gối: ...rên 3 mặt phẳng Axial, Sagittal Pd FS và Coronal Medic 3d. Xem sụn khớp trên 3 mặt phẳng này, đặc biệt nên khảo sát thân sụn chêm trên mặt phẳng Coronal bên cạnh Sagittal. Thoái hoá sụn chêm •Rách sụn chêm MRI giúp xác định vị trí sụn rách và... 2mmol/l (20ml NS + 0.08ml Gadolinium 0.5mmol/ml ) • - Kỹ thuật tiêm: Tiêm khớp dựa trên các mốc giải phẫu vì kỹ thuật đơn giản, khơng phụ thuộc trang thiết bị hướng dẫn, khơng nhiễm xạ, nhưng cần nắm vững về giải phẫu học vùng vai và kinh nghiệm • - BN ngồi, ta...rên 1. Ổ chảo 2. Mỏm cùng vai 3. Đầu xương cánh tay 4. Cơ dướI gai 5. Cơ delta 1. Ổ chảo 2. Mỏm cùng vai 3. Đầu xương cánh tay 4. Cơ dưới gai 5. Cơ delta SAGITTAL 1. Đầu xa xương địn 2. Mỏm cùng vai 3. Mỏm quạ 4. ổ chảo 5. Cơ trên gai 6. Cơ dướI gai 7....
Nội dung tài liệu Bài giảng Cộng hưởng từ khớp vai - Khớp gối, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
COÄNG HÖÔÛNG TÖØ KHÔÙP VAI - KHÔÙP GOÁI BS PHAN CHAÂU HAØ Boä moân Chaån ñoaùn hình aûnh ÑHYDTPHCM NOÄI DUNG 1. Caáu taïo maùy MRI 2. Nguyeân lyù hoaït ñoäng 3. Caùc chuoãi xung, maët caét thöôøng duøng khaûo saùt khôùp vai-goái 4. MRI khớp gối 5. MRI khớp vai CAÁU TAÏO MAÙY CHT • Nam chaâm: Đoä lôùn töø tröôøng: 0,2 T – 2.0 T ; > 3 T • Caùc cuoän cheânh töø • Boä phaän phaùt/ thu tín hieäu soùng RF • Heä thoáng xöû lyù tín hieäu NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG o - Ñaët beänh nhaân vaøo töø tröôøng o - Gôûi ñeán 1 soùng radio: Nguyeân töû Hydro haáp thu naêng löôïng soùng radio. o - Taét soùng radio: Nguyeân töû Hydro phoùng thích naêng löôïng. Moâ khaùc nhau haáp thuï vaø phoùng thích naêng löôïng khaùc nhauÆ Beänh nhaân phaùt ra tín hieäu. o - Thu nhaän tín hieäu, xöû lyù vaø taùi taïo hình aûnh o - Ñieàu chænh caùc thoâng soá (vd thôøi gian laëp laïi xung, thôøi gian thu tín hieäu, kieåu xung) => thu ñöôïc nhöõng hình aûnh khaùc nhau, vôùi teân caùc hình aûnh töông öùng teân caùc xung: T1W, T2W, Proton density, => choïn xung toái ưu ñeå xem caáu truùc caàn khaûo saùt. o - Moät caáu truùc coù ñaëc ñieåm tín hieäu khaùc nhau treân caùc chuoãi xung khaùc nhau giuùp chaån ñoaùn toát hôn baûn chaát toån thöông treân phim coäng höôûng töø. CAÙC CHUOÃI XUNG, MAËT CAÉT THÖÔØNG DUØNG KHAÛO SAÙT KHÔÙP VAI-GOÁI • Caùc chuoãi xung thöôøng duøng: -T1W : TR, TE ngaén (TR<500, TE<30) Æ xem tuyû xöông, -T2W, T2FS: TR, TE daøi (TR>1500, TE>80) Æ xem daây chaèng, gaân cô - Pd :TR daøi, TE ngaénÆ xem suïn cheâm, suïn khôùp, suïn baùnh cheø - Med 3d Æ xem suïn - T1FS sau tieâm Gadolinium Æ xem suïn vieàn Caùc maët caét thöôøng duøng: o Khôùp vai: - Axial, Coronal Oblique, Sagittal Oblique o Khôùp goái: - Axial, Coronal, Sagittal PROTOCOL CHUÏP KHÔÙP GOÁI • Axial TIRM, PdFS • Sagittal T2W, PdFS • Coronal T2FS, Med3d • Ñoä daøy laùt caét # 4mm (tröø med3d 1.5mm-20%) • Dist. Factor # 10% PROTOCOL CHUÏP KHÔÙP VAI * Khoâng tieâm thuoác töông phaûn noäi khôùp: - Axial + Coronal Oblique + Sagittal Oblique T2FS, PdFS - Coronal T1W - Ñoä daøy laùt caét # 3mm - Dist. Factor # 10% * Coù tieâm thuoác töông phaûn noäi khôùp: - Axial + Coronal Oblique + Sagittal Oblique T2FS, T1FS - Coronal T1W - Ñoä daøy laùt caét # 3mm - Dist. Factor # 10% Sag Med3d Sag Pd Cor T2FSSag T2WSag T1W Ax T2FS MRI KHÔÙP GOÁI GIAÛI PHAÃU BÌNH THÖÔØNG ACL & PCL ACL PCL ACL PCL SUÏN BAÙNH CHEØ ACL PCL LCL MCL, ITB ITB PT SUÏN CHEÂM TOÅN THÖÔNG KHÔÙP GOÁI TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG CHEÙO - Daây chaèng coù höôùng ñi baát thöôøng, maát lieân tuïc moät phaàn, coù tín hieäu dòch cao treân T2W beân trong, daây chaèng phuø daøy leân (toån thöông caáp) hay khoâng daøy (toån thöông maïn). - Maát lieân tuïc hoaøn toaøn, khoâng thaáy daây chaèng treân phim. Toån thöông caáp ACL Ñöùt ACL Toån thöông maïn ACL ĐỨT HOAØN TOAØN ACL ĐỨT HOAØN TOAØN ACL ĐỨT MOÄT PHAÀN ACL ĐỨT MOÄT PHAÀN ACL ĐỨT HOAØN TOAØN PCL ÑÖÙT MOÄT PHAÀN PCL ĐỨT HOAØN TOAØN PCL TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG BEÂN Ñoä 1: Taêng tín hieäu/ T2W ôû moâ phía trong daây chaèng (giaõn daây chaèng möùc ñoä nheï). Ñoä 2: Taêng tín hieäu/ T2W ôû moâ phía trong daây chaèng vaø beân trong daây chaèng (giaõn daây chaèng möùc ñoä trung bình) hay ñöùt moät phaàn daây chaèng. Ñoä 3: Daây chaèng ñöùt hoaøn toaøn. Toån thöông ñoä I MCL Toån thöông ñoä II LCL Toån thöông ñoä III LCL TOÅN THÖÔNG SUÏN SUÏN CHEÂM HÌNH ÑÓA • Bình thöôøng, thaân suïn cheâm daøy # 5-13mm • Suïn cheâm hình ñóa: ≥ 3 laùt caét qua thaân suïn cheâm treân Sagittal (beà daøy laùt caét # 4-5mm). SUÏN CHEÂM HÌNH ÑÓA SUÏN CHEÂM HÌNH ÑÓA (Discoid meniscus) THOAÙI HOÙA SUÏN CHEÂM Taêng tín hieäu beân trong suïn cheâm khoâng lieân quan ñeán maët khôùp treân vaø döôùi. Thoaùi hoaù suïn cheâm Thoaùi hoaù suïn cheâm RAÙCH SUÏN CHEÂM - Taêng tín hieäu beân trong suïn cheâm lieân quan ñeán maët khôùp treân vaø döôùi. - Chaån ñoaùn raùch suïn cheâm vaø daïng ñöôøng raùch treân 3 maët phaúng Axial, Sagittal Pd FS vaø Coronal Medic 3d. Xem suïn khôùp treân 3 maët phaúng naøy, ñaëc bieät neân khaûo saùt thaân suïn cheâm treân maët phaúng Coronal beân caïnh Sagittal. Thoaùi hoaù suïn cheâm •Raùch suïn cheâm MRI giuùp xaùc ñònh vò trí suïn raùch vaø daïng ñöôøng raùch: - Vò trí raùch suïn: 1/3 trong, giöõa hay ngoaøi - Daïng raùch: o Horizontal tear o Longitudinal tear o Radial tear o Flap tear o Bucket handle tear o Meniscocapsular separation Horizontal tear Longitudinal tear Flap tear Flap tear Radial tear Radial tear Bucket handle tear Bucket handle tear Bucket handle tear Bucket handle tear Bucket handle tear Meniscocapsular separation NANG SUÏN CHEÂM NANG SUÏN CHEÂM NHUYEÃN SUÏN BAÙNH CHEØ Toån thöông suïn khôùp OCD TOÅN THÖÔNG KHAÙC Vieâm hoaït maïc VIEÂM HOAÏT MAÏC PLICA PLICA Daäp tuyû xöông Baker’s cyst VIEÂM BAO KHÔÙP GOÁI Toån thöông gaân baùnh cheø KHAÛO SAÙT KHÔÙP GOÁI SAU MOÅ - Tín hieäu, söï lieân tuïc cuûa daây chaèng - Höôùng daây chaèng - Seïo xô, Cyclops lesion ÑÖÙT ACL BAÃY NGAÀM Laàm raùch söøng tröôùc suïn cheâm ngoaøi vôùi phaàn daây chaèng ngang baùm vaøo phía tröôùc suïn cheâm. Aûnh giaû raùch suïn cheâm do maïch ñaäp cuûa ÑM khoeo Giaû raùch söøng tröôùc suïn cheâm ngoaøi: suïn cheâm ngoaøi loám ñoám do caùc sôïi cuûa ACL baùm vaøo. Laàm raùch söøng sau suïn cheâm ngoaøi vôùi phaàn daây chaèng suïn cheâm-ñuøi baùm vaøo suïn cheâm. Magic-angle phenonenon: do söøng sau suïn cheâm ngoaøi doác leân 55 ñoä. Giaû raùch söøng sau suïn cheâm ngoaøi do laàm vôùi gaân cô khoeo. MRI KHÔÙP VAI MRI arthrography - MRI laø phương tieän quan troïng, höõu ích trong chaån ñoaùn caùc toån thöông vuøng vai. - MR Arthrography laø KT khaûo saùt thöông toån khôùp vai hieäu quaû, phoå bieán hieän nay treân theá giôùi. - 1992, Traughber và Goodwin : MRI kinh điển / rách bán phần gân cơ chóp xoay (có kiểm chứng bằng nội soi khớp) : ñoä nhaïy laø 56-72%, ñoä ñaëc hieäu là 83-85%. - William B. Stetson: Độ nhạy của MR Arthro. / rách bán phần chóp xoay là 91%. Điều này cũng được khẳng định qua nhiều tác giả hàng đầu về khớp vai và MRI xương khớp như Joe Bush, Joel Lipman và David Stoller MR Arthrography • - Khớp căng raÆ tách bao khớp, dây chằng ra khỏi các cấu trúc khácÆ bộc lộ rõ chỗ rách. • - Gadolinium pha loãng xâm nhập sâu vào chỗ rách (độ nhớt thấp hơn dịch khớp)Æ tăng ñoä nhaïy của việc phát hiện chỗ rách (***rách bán phần gân chóp xoay) ÆMR Arthrography với Gadolinium được ưa dùng hơn NS vì giúp bộc lộ rõ các chi tiết giải phẫu trên T1W. • - Xung Fat Suppression càng giúp tăng độ nhạy phát hiện chỗ rách. • - Dùng 10-15ml dung dịch NS&Gadolinium 2mmol/l (20ml NS + 0.08ml Gadolinium 0.5mmol/ml ) • - Kỹ thuật tiêm: Tiêm khớp dựa trên các mốc giải phẫu vì kỹ thuật đơn giản, không phụ thuộc trang thiết bị hướng dẫn, không nhiễm xạ, nhưng cần naém vững về giải phẫu học vùng vai và kinh nghiệm • - BN ngồi, tay để trên đùi tư thế trung tính. • - Sờ xác định mốc giải phẫu, vẽ trên da đánh dấu ngõ vào. • - Ngõ vào: Phía sau, là điểm dưới góc sau ngòai mỏm cùng vai 1,5-2cm, vào trong 1- 1,5cm. • - Sát trùng, và vô cảm vùng tiêm (da và phần mềm) bằng 6ml Lidocain 1% pha với 6ml nước cất. • - Đâm kim 20G vào khớp với mũi kim hướng về mỏm quạ. 3. Phía sau ¾ Ngõ vào phía sau gặp ít khó khăn do co cơ. Đường vào khớp vai: 1.Phía trước kinh điển (A) 2.Phía trước cải biên (B) Ngõ vào phía trước: dễ làm tổn thương + tạo ảnh giả trên sụn viền trước, dây chằng ổ chảo-cánh tay, cơ dưới vai và trên gai. • - Xác định kim vô khớp bằng cảm giác kim thụt vào, đôi khi hút thấy dịch khớp chảy ra, bơm dịch vào khớp thấy nhẹ tay hay thấy dịch bơm vào dội ngược ra chuôi kim. • - Lượng dịch: 10-15ml dung dịch, hoặc bơm đến khi thấy nặng tay. - BN cử động khớp vai 1 phuùt sau tiêêm. - Chụp MRI sau tieâm trong voøng 30 phuùt. - Tư thế: Bệnh nhaân nằm ngửa, tay để dọc thaân, tư thế trung tính. - Maùy Siemens Avanto 1,5Tesla, duøng Shoulder array coil, duøng maët phaúng Axial, Oblique Coronal, Oblique Sagittal -FOV: 160mm -Bề dày lát cắt: 3mm -Matrix: 256 x 320 -Thời gian tổng cộng hoàn tất MR Arthrography : 60 phút Các chuỗi xung thực hiện: T1W, T1FS T2W, T2FS Med 3D • - T2FS là xung tốt nhất để khảo sát tổn thương rách chóp xoay. • - T1FS và Med 3D là xung tốt nhất để khảo sát tổn thương sụn viền 1Sau tieâm noäi khôùp: Gaân treân gai raùch roõ raøng so vôùi phim tröôùc tieâm GIAÛI PHAÃU KHÔÙP VAI AXIAL 1. Mỏm cùng vai 2. Đầu xa xương đòn 3. Cơ trên gai. 1. Cơ trên gai 2. Cơ delta 1. Cơ dưới gai 2. Cơ delta 3. Đầu xương cánh tay 4. Ổ chảo 5. Gân cơ trên gai 6a,b. Cơ & gân cơ dưới vai 7a,b. Sụn viền trước & sau 8. Cơ quạ cánh tay và đầu ngắn cơ nhị đầu. 1. Cơ dưới gai 2. Cơ tròn bé 3. Cơ delta 4. Đầu xương cánh tay 5. Ổ chảo 6. Cơ dưới vai 7a. Sụn viền trước 7b. Sụn viền sau 8. Gân cơ nhị đầu (đầu dài) 9. Cơ quạ cánh tay và đầu ngắn cơ nhị đầu. CORONAL 1. Ổ chảo 2. Mỏm cùng vai 3. Đầu xương cánh tay 4. Cơ dướI vai 5. Cơ delta 6. Gân cơ nhị đầu (đầu dài) 7. Cơ trên gai 8. Cơ thang 9. Gân cơ trên gai 10. Sụn viền trên 1. Ổ chảo 2. Mỏm cùng vai 3. Đầu xương cánh tay 4. Cơ dướI vai 5. Cơ delta 6. Gân cơ nhị đầu (đầu dài) 7. Cơ trên gai 8. Cơ thang 9. Gân cơ trên gai 10. Sụn viền trên 1. Ổ chảo 2. Mỏm cùng vai 3. Đầu xương cánh tay 4. Cơ dướI gai 5. Cơ delta 1. Ổ chảo 2. Mỏm cùng vai 3. Đầu xương cánh tay 4. Cơ dưới gai 5. Cơ delta SAGITTAL 1. Đầu xa xương đòn 2. Mỏm cùng vai 3. Mỏm quạ 4. ổ chảo 5. Cơ trên gai 6. Cơ dướI gai 7. Cơ tròn bé 8. Cơ dướI vai 9. Cơ quạ cánh tay và đầu ngắn cơ nhị đầu 1. Đầu xa xương đòn 2. Mỏm cùng vai 3. Đầu xương cánh tay 4. Cơ/gân cơ trên gai 5. Cơ dướI vai 6. Cơ tròn bé 7. Cơ / gân cơ dướI vai Tổn thương chóp xoay - Raùch gaân hoaøn toaøn - Raùch gaân moät phaàn: o+ Raùch maët khôùp o+ Raùch maët hoaït dòch o+ Raùch noäi gaân Rách chóp xoay hoàn toàn • - Khuyết gân lan đến cả hai mặt. • - Tín hiệu dịch trong vùng khuyết trên T2W Vị trí rách - Gân cơ trên gai là vị trí thường gặp nhất - Rách lớn lan đến gân cơ dưới gai. Rách đơn độc gân cơ dưới gai hiếm. - Gân cơ dưới vai bị tổn thương trong trường hợp rách nhiều hoặc chấn thương nặng - Hiếm khi tổn thương cơ tròn bé - Tìm tổn thương gân cơ nhị đầu, đặc biệt khi rách lớn Raùch hoaøn toaøn gaân cô treân gai Raùch maët hoaït dòch gaân treân gai Raùch mặt khớp gaân treân gai Raùch toaøn beà daøy gaân treân gai Vieâm gaân • Gaân khoâng giaûm beà daøy, taêng tín hieäu treân T2W beân trong gaân, möùc ñoä tín hieäu taêng ít hôn tín hieäu dòch khôùp. Viêm gân cơ trên gai Viêm gân cơ dưới vai Toån thöông suïn vieàn - Bình thöôøng, suïn vieàn coù tín hiệu thấp treân tất cả caùc chuỗi xung. - Raùch suïn vieàn: bieán daïng suïn vieàn, coù ñöôøng tín hieäu dòch beân trong suïn vieàn. - Löu yù bieán theå bình thöôøng cuûa suïn vieàn. • - MRI thường quy khoù ñaùnh giaù toån thương suïn vieàn. Toån thương suïn vieàn tröôùc: ñoä nhaïy 44-95% , ñoä ñaëc hieäu 67-86%. • - MR Arthrography coù ñoä nhaïy 90% vaø ñoä ñaëc hieäu 95%. Toån thöông suïn vieàn SLAP lesion Bieán theå bình thöôøng cuûa suïn vieàn Bieán theå bình thöôøng cuûa suïn vieàn Bankart lesion Trước tiêm Sau tiêm Toån thương Bankart ALPSA lesion (Anterior Labroligamentous Periosteal Sleeve Avulsion) GLAD lesion ( Glenoid Labrum Articular Disruption ) Raùch suïn vieàn sau Nang suïn vieàn Toån thöông daây chaèng oå chaûo-caùnh tay Caùc daây chaèng oå chaûo-caùnh tay treân-giöõa-döôùi coù theå quan saùt roõ treân hình MR Arthrography. Rách dây chằng ổ chảo-cánh tay dưới Bình thường Rách dải trước Sau tiêmTrước tiêm Sạn khớp THOAÙI HOÙA KHÔÙP CUØNG ÑOØN Gai xöông, maët khôùp keùm ñeàu, bao khôùp daøy, dòch khôùp, taêng tín heäu tuyû xöông treân T2FS. Thoái hóa khớp cùng - đòn MOÛM CUØNG VAI Type I Type II Type III Type IV Moûm cuøng vai vò trí bình thöôøng Moûm cuøng vai doác xuoáng (downsloping) Mỏm cuøng vai nghieâng xuoáng döôùi ngoaøi (inferolateral tilt) Moûm cuøng vai naèm thaáp (low-lying) Caùc toån thöông khaùc Viêm gân chóp xoay vôi hoá Ñöùt ñaàu daøi gaân nhò ñaàu Trước tiêm Sau tiêm Sạn khớp Hill-Sachs lesion Hill-Sachs lesion Vieâm bao hoaït dòch döôùi cô delta- döôùi moûm cuøng Vieâm bao hoaït dòch cô döôùi vai Vieâm bao khôùp vai TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Kaplan. Musculoskeletal MRI. 2. Edelman. Clinical Magnetic Resonance Imaging, Vol 3, 2006. 3. Gregory R.Applegate. Chronic labral tears: Value of MR Arthrography in evaluating the glenoid labrum and labral-bicipital Complex. Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic and Related Surgery , 20(9): 959-963, 2004. 4. Martin Vahlensieck. MRI of the Musculoskeletal system. 5. Phillip F.J.Tirman. Saline MR Arthrography in Evaluation of Glenohumeral Instability Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic and Related Surgery 9(5):550-559, 1993. 6. Thomas H.Berquist. MRI of the Musculoskeletal System, 5th edition, 2006. 7. Wesley M.Nottage. Saline MR Arthrography of the Shoulder Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic and Related Surgery 8(3): 394-414, 1992. 8. William B.Stetson. The Use of MR Arthrography to Detect Partial- thickness Rotator Cuff Tears. Journal of Bone and Joint Surgery Am 87: 81-88, 2005.
File đính kèm:
bai_giang_cong_huong_tu_khop_vai_khop_goi.pdf
