Bài giảng Lập trình hướng đối tượng - Bài 13: Tổng quan về UML - Trịnh Thành Trung

àm việc với dữ 
liệu quá cụ thể. Ví dụ: 
− “Tìm sách theo tên” (nên là “Tìm sách”) 
− “Nhập Pin vào máy ATM” (nên là “Nhập PIN”) 
− “Thêm sách” (nên là “Quản lý sách” bao gồm “Thêm sách”) 
Những điều nên tránh khi tạo UC 
28 
Các thành phần chính (tiếp) 
• Liên hệ (relationship) 
−Mối liên hệ giữa các actor với nhau 
+ Khái quát hóa 
+ Giao tiếp 
−Mối liên hệ giữa actor và use case 
+ Giao tiếp 
−Mối liên hệ giữa các use case với nhau 
+ Generalization: Khái quát hóa 
+ Include: Bao hàm 
+ Extend: Mở rộng 
29 
• Khái quát hóa 
(Generalization) 
− Tác nhân con kế thừa tính chất 
và hành vi của tác nhân cha 
− Ví dụ 
• Giao tiếp (Association) 
− Các tác nhân tương tác với 
nhau (gửi và nhận thông điệp) 
− Ví dụ 
Giữa các actor 
30 
• Thiết lập quan hệ giữa Tác nhân và Use Case 
− Chúng tương tác bằng cách gửi các tín hiệu cho nhau 
• Một use case mô hình hóa một hội thoại giữa các 
tác nhân và hệ thống 
• Một use case được bắt đầu bởi một tác nhân để 
gọi một chức năng nào đó trong hệ thống. 
Giữa actor với use case 
Actor 
Association 
Use Case 
31 
Giữa actor với use case (tiếp) 
• Chiều của quan hệ chính là chiều của tín hiệu gửi đi 
• Từ tác nhân tới Use Case 
− Kích hoạt Use case 
− Hỏi thông tin nào đó trong hệ thống 
− Thay đổi thông tin nào đó trong hệ thống 
− Thông báo cho UC về một sự kiện đặt biệt nào đó xảy ra với 
hệ thống 
• Từ Use Case tới tác nhân: 
− Nếu như có một điều gì đó xảy ra với HT và tác nhân đó cần 
được biết sự kiện đó 
− UC đôi khi cần hỏi thông tin nào đó từ một tác nhân trước 
khi UC đó đưa ra một quyết định 
32 
• Generalization 
• > 
− always use 
• > 
− sometime use 
Giữa các use case 
33 
• Được sử dụng để chỉ ra một vài tính chất chung 
của một nhóm tác nhân hoặc UC 
• Sử dụng khái niệm kế thừa 
−Mô tả hành vi chung (chia sẻ) trong UC cha 
−Mô tả hành vi riêng trong (các) UC con 
a. Quan hệ generalization 
34 
• Cho phép một UC sử dụng chức năng của UC 
khác 
• Chức năng của UC Inclusion sẽ được gọi trong 
UC Base 
• Sử dụng stereotype là > 
b. Quan hệ > 
35 
• Cho phép mở rộng chức năng của một UC 
• Chèn hành vi của UC Extension vào UC Base 
− Chỉ chèn khi điều kiện extend đúng (mở rộng, phát sinh) 
− Chèn vào lớp cơ sở tại điểm phát sinh (extension point) 
• Sử dụng stereotype là > 
c. Quan hệ > 
36 
• Trả lời các câu hỏi sau: 
−Mô tả các chức năng của hệ thống 
− Sinh viên có thể tác động lên những use-case nào? 
− Giáo viên có thể tác động lên những use-case nào? 
− Nếu A vừa là sinh viên vừa là giáo viên, anh ta có thể 
thực hiện được những use-case nào? 
− Sơ đồ này không nói lên được những gì? 
− Những use-case nào cần thiết thực hiện đầu tiên? 
Đọc biểu đồ use case 
37 
Ví dụ 
View Report Card 
Student 
Register for Courses 
Login 
Select Courses to 
Teach 
Submit Grades 
Professor 
Registrar 
Billing System 
Maintain Professor 
Information 
Maintain Student 
Information 
Close Registration 
Course Catalog 
Biểu đồ hoạt động 
Activity diagram 
3 
39 
Biểu đồ hoạt động 
• Biểu đồ hoạt động (Activity Diagram – AD) được 
sử dụng để mô tả các hoạt động và các hành 
động được thực hiện trong một use case 
− Biểu đồ luồng (flow chart): Chỉ ra luồng điều khiển từ 
hoạt động/hành động này đến hoạt/hành động khác. 
Flow of Events 
This use case starts when the Registrar requests that the 
system close registration. 
1. The system checks to see if registration is in progress. If 
it is, then a message is displayed to the Registrar and the 
use case terminates. The Close Registration processing 
cannot be performed if registration is in progress. 
2. For each course offering, the system checks if a professor 
has signed up to teach the course offering and at least three 
students have registered. If so, the system commits the 
course offering for each schedule that contains it. 
Activity 1 Activity 3 
Activity 2 
40 
• Hoạt động 
− Đặc tả cho hành vi được diễn tả như một luồng thực thi 
thông qua sự sắp xếp thứ tự của các đơn vị nhỏ hơn. 
− Các đơn vị nhỏ hơn bao gồm các hoạt động lồng nhau 
và các hành động riêng lẻ cơ bản 
• Có thể chứa các ràng buộc biểu thức logic khi 
hoạt động được gọi hoặc kết thúc 
Biểu đồ hoạt động 
> 
Boolean constraint 
Activity 5 
> 
Boolean constraint 
Activity 4 
Activity 2 
41 
Ví dụ: Đăng ký khóa học 
Synchronization Bar (Fork) 
Thanh đồng bộ (phân nhánh) Guard Condition 
(Điều kiện ràng buộc) 
Synchronization Bar (Join) 
Thanh đồng bộ (Kết hợp) 
Decision 
Concurrent Threads 
(Tiến trình song song) 
Transition 
(Chuyển dịch) 
Select Course 
[ add course ] 
Check 
Schedule 
Check 
Pre-requisites 
Assign to 
Course 
Resolve 
Conflicts 
Update 
Schedule 
Delete Course 
[ checks completed ] [ checks failed ] 
[ delete course ] 
Activity/Action 
Initial activity 
Final activity 
42 
Gọi một AD khác 
43 
• Biểu đồ hoạt động chỉ mô tả điều gì xảy ra chứ 
không mô tả ai làm gì 
• Nếu muốn chỉ ra ai làm gì thì có thể phân chia 
thành các phần bao gồm các hoạt động do ai làm 
• Có thể phân chia theo một chiều (hàng hoặc cột) 
hoặc hai chiều (cả hàng và cột) 
Phân chia (Partition) 
Phân chia một chiều 
• Cho: 
• Các tác nhân: Người mua, Hệ thống E-mail, Hệ 
thống cho vay và Hệ thống báo cáo tín dụng 
• Các use case: Tìm người môi giới, Quản lý hồ sơ 
cá nhân, Tìm kiếm nhà và Yêu cầu vay 
• Các mối liên kết: 
• Từ người mua tới Tìm người môi giới 
• Từ người mua tới Quản lý hồ sơ cá nhân 
• Từ người mua tới Tìm kiếm nhà 
• Từ người mua tới Yêu cầu vay 
• Quản lý hồ sơ cá nhân tới Hệ thống e-mail 
• Tìm kiếm nhà tới Hệ thống e-mail 
• Yêu cầu vay tới Hệ thống e-mail, Hệ thống cho vay 
• Yêu cầu vay tới Hệ thống báo cáo tín dụng 
• Hãy vẽ: 
• Biểu đồ use-case 
Bài tập 
• Cho: 
• Các trạng thái hành động: 
• Chọn hồ sơ 
• Tìm hồ sơ người mua 
• Tạo hồ sơ mới 
• Đăng nhập 
• Luồng hoạt động: 
• Bắt đầu từ Chọn hồ sơ tới Tìm hồ sơ người mua rồi 
đi từ Tìm hồ sơ người mua đến Tạo hồ sơ mới nếu 
hồ sơ không tồn tại. Nếu hồ sơ tồn tại thì có thể 
Đăng nhập 
• Hãy vẽ: 
• Biểu đồ hoạt động 
Bài tập 
Biểu đồ tương tác 
Interaction diagram 
4 
48 
• Các đối tượng sẽ trở nên vô nghĩa nếu chúng 
không cộng tác với nhau để giải quyết vấn đề. 
−Mỗi đối tượng có trách nhiệm quản lý hành vi và trạng 
thái của nó. 
− Không một ai, không một đối tượng nào lại tự mình làm 
được mọi việc. 
• Các đối tượng tương tác với nhau như thế nào? 
− Chúng tương tác với nhau thông qua các thông điệp. 
− Cho biết làm thế nào mà một đối tượng yêu cầu một đối 
tượng khác thực hiện hành động. 
Các đối tượng cần phải cộng tác 
49 
• Tương tác giữa đối tượng đăng ký khóa học với 
hệ thống thông tin khóa học 
Ví dụ 
 : Car buyer 
:RegistrationController :CourseCatalogSystem 
getCourseOfferings(forSemester) 
Thông điệp 
50 
Biểu đồ tương tác 
• Biểu đồ tương tác - Interaction diagram 
• Mô hình hóa phương diện động của hệ thống, 
mô tả tương tác giữa các đối tượng 
• Thường dùng để mô tả kịch bản của use case 
• Các loại biểu đồ tương tác 
− Biểu đồ tuần tự (Sequence diagram) 
− Biểu đồ giao tiếp (Communication diagram) 
• Các biến thể chuyên dụng 
− Biểu đồ thời gian (Timing Diagram) 
− Biểu đồ tương tác tổng quát (Interaction Overview 
Diagram) 
• Biều đồ trình tự 
• Một cách nhìn hướng về trình tự thời gian tương 
tác giữa các đối tượng. 
• Biểu đồ giao tiếp 
• Một cách nhìn thông điệp giữa các đốhướng về 
cấu trúc của quá trình truyền thông điệp giữa các 
đối tượng. 
Các biểu đồ tương tác 
• Biểu đồ thời gian 
• Một cách nhìn về sự ràng buộc thời gian của các 
thông điệp trong một tương tác. 
• Thường sử dụng trong các ứng dụng thời gian 
thực, vì trong các ứng dụng này yếu tố thời gian 
mang tính quyết định 
• Biểu đồ tương tác tổng quan 
• Một cách nhìn tương tác ở mức cao bằng cách 
kết hợp các biểu đồ tương tác theo một trình tự 
logic nào đó. 
Các biểu đồ tương tác (tiếp) 
Biểu đồ tương tác 
Biểu đồ trình tự 
Sequence diagram (SD) 
4.1 
56 
• Biểu đồ trình tự (Sequence diagram – SD) 
• Được sử dụng để xác định và chỉ rõ vai trò của 
các đối tượng tham gia vào luồng sự kiện của use 
case 
• Là một loại biểu đồ tương tác, mô tả mô hình 
tương tác giữa các đối tượng, trong đó nhấn 
mạnh vào trình tự thời gian của các thông điệp 
trao đổi giữa các đối tượng đó. 
Biểu đồ trình tự 
57 
• Biểu đồ trình tự chỉ ra: 
−Các đối tượng tham gia vào tương tác. 
−Thời gian sống của các đối tượng 
−Trình tự các thông điệp được trao đổi. 
Biểu đồ trình tự 
Biểu đồ trình tự 
58 
Ví dụ: Đăng ký khóa học 
 : Student :RegisterForCoursesForm :RegistrationController : Course Catalog :CourseCatalogSystem 
1: create schedule( ) 
5: display course offerings( ) 
2: get course offerings( ) 
3: get course offerings(forSemester) 
6: display blank schedule( ) 
4: get course offerings( ) 
Select Offerings 
ref 
59 
Biểu đồ trình tự: Đối tượng 
:RegisterForCoursesForm :RegistrationController SWTSU Catalog : 
CourseCatalogSystem 
Các đối tượng nặc danh 
(Anonymous object) 
Đường sống 
(Lifeline) 
Đối tượng có tên 
(named object) 
60 
:RegisterForCoursesForm :RegistrationController SWTSU Catalog : 
CourseCatalogSystem 
 : Student : Course Catalog 
Biểu đồ trình tự: Tác nhân 
Các tác nhân cụ thể 
(Actor instance) 
61 
Biểu đồ trình tự: Thông điệp 
Thông điệp gọi chính nó 
(Reflexive/self-call Message) 
1: create schedule( ) 
2: get course offerings( ) 
3: get course offerings(for Semester) 
4: get course offerings( ) 
:RegisterForCoursesForm :RegistrationController SWTSU Catalog : 
CourseCatalogSystem 
 : Student : Course Catalog 
6: display blank schedule( ) 
5: display course offerings( ) 
Thông điệp 
(Message) 
Trả về 
(Return) 
62 
1: create schedule( ) 
2: get course offerings( ) 
3: get course offerings(for Semester) 
4: get course offerings( ) 
6: display blank schedule( ) 
:RegisterForCoursesForm :RegistrationController SWTSU Catalog : 
CourseCatalogSystem 
 : Student : Course Catalog 
Biểu đồ trình tự: Kích hoạt 
Kích hoạt 
(Activation) 
5: display course offerings( ) 
63 
Biểu đồ trình tự: Khung tương tác 
 : Student :RegisterForCoursesForm :RegistrationController : Course Catalog :CourseCatalogSystem 
1: create schedule( ) 
5: display course offerings( ) 
2: get course offerings( ) 
3: get course offerings(forSemester) 
6: display blank schedule( ) 
4: get course offerings( ) 
Select Offerings 
ref 
Khung tương tác 
(Interaction Frame) 
Toán tử 
(Operator) 
64 
Toán tử Ý nghĩa 
alt Khung lựa chọn nhiều, chỉ có lựa chọn có điê ̀u kiê ̣n đúng sẽ 
được thực hiê ̣n 
opt Tu ̀y chọn, chỉ thực hiê ̣n khi điê ̀u kiện thỏa ma ̃n 
par Song song, mỗi khung cha ̣y song song 
loop Lă ̣p la ̣i, khung có thể được thực hiê ̣n nhiê ̀u lâ ̀n 
region Vu ̀ng then chốt, ta ̣i một thời điê ̉m chỉ có một luô ̀ng cha ̣y nó 
ref Tham chiê ́u đến một tương ta ́c kha ́c trong biê ̉u đồ kha ́c, vẽ trùm 
trên ca ́c lifetime liên quan, có thể có tham số va ̀ gia ́ trị tra ̉ về 
sd Vẽ xung quanh 1 biê ̉u đồ biê ̉u đồ trình tự nếu câ ̀n 
Biểu đồ trình tự: Khung tương tác 
65 
Ví dụ 
procedure dispatch 
 foreach (lineitem) 
 if 
(product.value>$10K) 
 careful.dispatch 
 else 
 regular.dispatch 
 end if 
 end for 
 if (needsConfirmation) 
 messenger.confirm 
end procedure 
Biểu đồ tương tác 
Biểu đồ giao tiếp 
Communication diagram (CD) 
4.2 
67 
• Biểu đồ giao tiếp nhấn mạnh vào việc tổ chức 
các đối tượng tham gia vào tương tác. 
• Biểu đồ giao tiếp chỉ ra: 
−Các đối tượng tham gia vào tương tác. 
−Các liên kết giữa các đối tượng. 
−Các thông điệp trao đổi giữa các đối tượng. 
Biểu đồ giao tiếp 
Biểu đồ giao tiếp 
68 
Ví dụ 
 : Student 
 : RegisterForCoursesForm 
 : RegistrationController : CourseCatalogSystem 
5: display course offerings( ) 
6: display blank schedule( ) 
 : Course Catalog 1: create schedule( ) 
2: get course offerings( ) 
3: get course offerings(forSemester) 
4: get course offerings( ) 
69 
Đối tượng 
Đối tượng (Object) 
 : RegisterForCoursesForm 
 : RegistrationController SWTSU Catalog 
: CourseCatalogSystem 
70 
Tác nhân 
 : Student : Course Catalog 
 : RegisterForCoursesForm 
 : RegistrationController SWTSU Catalog 
: CourseCatalogSystem 
Tác nhân 
(Actor) 
71 
Liên kết và thông điệp 
 : Student 
 : RegisterForCoursesForm 
 : RegistrationController : CourseCatalogSystem 
5: display course offerings( ) 
6: display blank schedule( ) 
 : Course Catalog 1: create schedule( ) 
2: get course offerings( ) 
3: get course offerings(forSemester) 
4: get course offerings( ) 
Liên kết 
(Link) 
Thông điệp 
(message) 
72 
Biểu đồ trình tự và giao tiếp 
• Giống nhau: 
• Tương đương về ngữ nghĩa 
− Cùng đưa ra thông tin về sự tương tác giữa các đối tượng 
qua các thông điệp 
− Có thể chuyển đổi giữa hai biểu đồ mà không mất mát 
thông tin 
• Mô hình hóa phương diện động của hệ thống 
• Mô hình hóa kịch bản use case. 
73 
Biểu đồ trình tự và giao tiếp 
Biểu đồ tuần tự 
• Chỉ ra thứ tự rõ ràng 
của các thông điệp 
• Thể hiện tốt hơn luồng 
công việc 
• Mô hình hóa trực quan 
hơn toàn bộ luồng thực 
thi (theo thời gian) 
• Thể hiện tốt hơn đối 
với các đặc tả thời gian 
thực và các kịch bản 
phức tạp 
Biểu đồ giao tiếp 
• Chỉ ra mối quan hệ rõ 
ràng giữa các đối tượng 
• Thể hiện tốt hơn quá 
trình giao tiếp 
• Mô hình hóa trực quan 
hơn cho tất cả các ảnh 
hưởng của đối tượng 
• Thể hiện rõ hơn hiệu quả 
của quá trình tương tác 
trên từng đối tượng, dễ 
hiểu hơn cho các buổi 
brainstorming 
Biểu đồ lớp 
Class diagram 
5 
77 
Biểu đồ lớp 
• Biểu đồ lớp (Class diagram – CD) chỉ ra sự tồn tại 
của các lớp và mối quan hệ giữa chúng trong bản 
thiết kế logic của một hệ thống 
− Chỉ ra cấu trúc tĩnh của mô hình như lớp, cấu trúc bên 
trong của chúng và mối quan hệ với các lớp khác. 
− Chỉ ra tất cả hoặc một phần cấu trúc lớp của một hệ 
thống. 
− Không đưa ra các thông tin tạm thời. 
• Khung nhìn tĩnh của một hệ thống chủ yếu hỗ trợ 
các yêu cầu chức năng của hệ thống. 
79 
• Sử dụng hình chữ nhật gồm 3 
thành phần 
− Tên lớp 
− Các thuộc tính 
− Các phương thức 
Lớp 
Class_Name 
attribute1 
attribute2 
attribute3 
method1() 
method2() 
method3() 
80 
• Chỉ ra tên, kiểu và giá trị mặc định nếu có 
− attributeName : Type = Default 
• Tuân theo quy ước đặt tên của ngôn ngữ cài đặt 
và của dự án. 
• Kiểu (type) nên là kiểu dữ liệu cơ bản trong ngôn 
ngữ thực thi 
− Kiểu dữ liệu có sẵn, kiểu dữ liệu người dùng định nghĩa, 
hoặc lớp tự định nghĩa. 
Biểu diễn thuộc tính 
81 
• Tên phương thức: 
−Mô tả kết quả 
− Sử dụng góc nhìn của đối tượng khách (client – đối 
tượng gọi) 
− Nhất quán giữa các lớp 
• Chữ ký của phương thức: 
− operationName([direction] 
parameter:class,...):returnType 
+ Direction: in (mặc định), out hoặc inout 
Mô tả phương thức 
82 
• Phạm vi truy cập được sử dụng để thực hiện khả 
năng đóng gói 
• Sử dụng các ký hiệu 
− + Public access 
− # Protected access 
− - Private access 
Phạm vi truy cập 
Class1 
- privateAttribute 
+ publicAttribute 
# protectedAttribute 
- privateOperation () 
+ publicOPeration () 
# protectedOperation () 
83 
• Phạm vi truy cập xác định số lượng thể hiện của 
thuộc tính/thao tác: 
− Instance (Thành viên đối tượng): Một thể hiện 
cho mỗi thể hiện của mỗi lớp 
−Classifier (Thành viên lớp): Một thể hiện cho tất 
cả các thể hiện của lớp 
• Thành viên lớp (thành viên tĩnh) được ký hiệu 
bằng cách gạch dưới tên thuộc tính/thao tác. 
Thành viên lớp 
Class1 
- classifierScopeAttr 
- instanceScopeAttr 
+ classifierScopeOp () 
+ instanceScopeOp () 
84 
• Hệ thống đăng ký khóa học 
Ví dụ 
CloseRegistrationForm 
+ open() 
+ close registration() 
Student 
+ get tuition() 
+ add schedule() 
+ get schedule() 
+ delete schedule() 
+ has pre-requisites() 
Schedule 
- semester 
+ commit() 
+ select alternate() 
+ remove offering() 
+ level() 
+ cancel() 
+ get cost() 
+ delete() 
+ submit() 
+ save() 
+ any conflicts?() 
+ create with offerings() 
+ update with new selections() 
Professor 
- name 
- employeeID : UniqueId 
- hireDate 
- status 
- discipline 
- maxLoad 
+ submitFinalGrade() 
+ acceptCourseOffering() 
+ setMaxLoad() 
+ takeSabbatical() 
+ teachClass() 
CloseRegistrationController 
+ is registration open?() 
+ close registration() 
85 
• Biểu đồ lớp sơ lược 
Ví dụ 
CloseRegistrationForm 
LoginForm 
Professor 
BillingSystem 
CloseRegistrationController 
RegisterForCoursesForm 
Course 
CourseCatalogSystem 
Student 
RegistrationController 
CourseOffering 
Schedule 
86 
• Một cơ chế chung để tổ chức các phần tử thành 
nhóm. 
• Một phần tử trong mô hình có thể chứa các phần 
tử khác. 
Gói 
University 
Artifacts 
87 
Ví dụ 
Registration 
CloseRegistrationForm CloseRegistrationController 
RegisterForCoursesForm RegistrationController 
88 
• Mối liên hệ ngữ nghĩa giữa hai hay nhiều lớp chỉ 
ra sự liên kết giữa các thể hiện của chúng 
• Mối quan hệ về mặt cấu trúc chỉ ra các đối tượng 
của lớp này có kết nối với các đối tượng của lớp 
khác. 
Liên kết 
Course Student Schedule 
89 
• Bội số quan hệ là số lượng thể hiện của một lớp 
liên quan tới MỘT thể hiện của lớp khác. 
• Với mỗi liên kết, có hai bội số quan hệ cho hai 
đầu của liên kết. 
− Với mỗi đối tượng của Professor, có nhiều Course 
Offerings có thể được dạy. 
− Với mỗi đối tượng của Course Offering, có thể có 1 hoặc 
0 Professor giảng dạy. 
Bội số quan hệ 
Professor CourseOffering 
0..1 0..* 
instructor 
90 
Ví dụ 
RegisterForCoursesForm 
CourseOffering Schedule 
0..4 
0..* 
Student 
0..* 
1 
RegistrationController 
1 
1 
0..1 
0..1 
91 
• Là một dạng đặc biệt của liên kết mô hình hóa 
mối quan hệ toàn thể-bộ phận (whole-part) giữa 
đối tượng toàn thể và các bộ phận của nó. 
− Kết tập là mối quan hệ “là một phần” (“is a part-of”). 
• Bội số quan hệ được biểu diễn giống như các liên 
kết khác 
Kết tập 
Part Whole 
0..1 
1 
92 
Ví dụ 
RegisterForCoursesForm 
CourseOffering Schedule 
0..4 
0..* 
Student 
0..* 
1 
RegistrationController 
1 
1 
0..1 
0..1 
93 
• Một dạng của kết tập với quyền sở hữu mạnh và 
các vòng đời trùng khớp giữa hai lớp 
−Whole sở hữu Part, tạo và hủy Part. 
− Part bị bỏ đi khi Whole bị bỏ, Part không thể tồn tại nếu 
Whole không tồn tại. 
Cấu thành 
Whole 
Composition 
Part 
Part Whole 
96 
So sánh kết tập và cấu thành 
• Aggregation – University and Chancellor 
− Nếu không có trường Đại học (University), hiệu trưởng 
(Chancellor) không thể tồn tại. 
− Nếu không có Chancellor, University vẫn có thể tồn tại 
• Composition – University and Faculty 
− University không thể tồn tại nếu không có các khoa 
(Faculty) và ngược lại (share time-life) 
+ Thời gian sống của University gắn chặt với thời gian sống của 
Faculty 
+ Nếu Faculties được giải phóng thì University không thể tồn 
tại và ngược lại 
97 
• Mối quan hệ giữa các lớp trong đó một lớp chia 
sẻ cấu trúc và/hoặc hành vi với một hoặc nhiều 
lớp khác 
• Xác định sự phân cấp về mức độ trừu tượng hóa 
trong đó lớp con kế thừa từ một hoặc nhiều lớp 
cha 
− Đơn kế thừa (Single inheritance) 
− Đa kế thừa (Multiple inheritance) 
• Là mối liên hệ “là một loại” (“is a kind of”) 
Tổng quát hóa (Generalization) 
98 
• Lớp trừu tượng không thể có đối tượng 
− Chứa phương thức trừu tượng 
− Chữ nghiêng 
Lớp trừu tượng 
There are no direct instances of Animal 
Lion Tiger 
Animal 
+ communicate () 
+ communicate () + communicate () 
All objects are either lions or tigers 
Abstract class 
Abstract operation 
Communication 
Discriminator 
Thank you! 
Any questions?