Bài giảng Lịch sử tư tưởng quản lý - Hoàng Văn Luân

ập 
khuôn máy móc. Hiện giờ nhiệm vụ của chúng ta chính là phải thực hiện 
chế độ tập trung dân chủ trong lĩnh vực kinh tế, bảo đảm sự hoạt động 
tuyệt đối ăn khớp và thống nhất của các ngành kinh tế như đường sắt, 
117 V.I. Lênin (1977): toàn tập, tập 36, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 185. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 192 
bưu điện và các ngành vận tải khác, v.v; và đồng thời chế độ tập 
trung, hiểu theo nghĩa thực sự dân chủ, đã bao hàm khả năng - khả năng 
này do lịch sử tạo ra lần đầu tiên – phát huy đầy đủ và từ do không 
nhữngcác đặc điểm của địa phương, mà cả những sáng kiến của địa 
phương, tính chủ động của địa phương, tính chất muôn hình muôn vẻ 
của các đường lối, của các phương pháp và phương tiện để đạt đến mục 
đích chung”118. 
 Như vậy, với bản chất của một chế độ xã hội mới, tập trung tự nó 
không những không loại trừ mà còn tạo điều kiện để phát huy tính độc 
lập, tự chủ. Tuy nhiên, tập trung luôn có xu hướng nảy sinh độc đoán, 
quan liêu nên V.I. Lênin nhiều lần khẳng định sự cần thiết phải đảm bảo 
dân chủ nhưng đó là dân chủ đích thực chứ không phải là thứ dân chủ vô 
chính phủ, hỗn loạn: “Nguyên tắc dân chủ về tổ chức - dưới hình thức 
cao nhất của nó, tức là việc các xô viết thực hiện những đề nghị và yêu 
cầu để cho quần chúng tích cực tham gia không những vào việc thảo 
luận những quy tắc, những quyết định và các đạo luật chung, không 
những tham gia vào việc kiểm tra việc chấp hành các quy tắc, quyết định 
và đạo luật đó, mà còn trực tiếp tham gia vào thi hành chúng nữa – có 
nghĩa là mỗi đại biểu quần chúng, mỗi công nhân, đều phải được ở 
trong điều kiện có thể tham gia thảo luận các đạo luật của nhà nước, 
bầu cử các đại biểu của mình cũng như thi hành các đạo luật của nhà 
nước. Nhưng hoàn toàn không vì thế mà có thể tha thứ một sự hỗn loạn 
hoặc một sự mất trật tự dù là cỏn con nào trong vấn đề xét xem trong 
mỗi trường hợp cụ thể ai là người chịu trách nhiệm về những nhiệm vụ 
thừa hành nhất định nào đó, về việc lãnh đạo một quá trình lao động 
118 V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 36, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 186. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 193 
chung nào đó trong một thời gian nhất định. Quần chúng phải có quyền 
được tự mình cử ra những người lãnh đạo có trách nhiệm. Quần chúng 
phải có quyền được thay đổi những người lãnh đạo của mình, phải có 
quyền được hiểu rõ và kiểm tra mỗi một bước nhỏ nhất trong hoạt động 
của những người đó”119. 
 Để tránh khuynh hướng chuyên quyền, V.I. Lênin nhấn mạnh chế 
độ lãnh đạo tập thể. Tuy nhiên, trong lãnh đạo tập thể phải: “cấm “diễn 
thuyết dài dòng”, trao đổi ý kiến phải hết sức nhanh chóng, phải thu gọn 
lại thành những thông báo, những đề nghị thực tiễn, chính xác”120 và để 
nâng cao ý thức trách nhiệm cá nhân, trong chế độ lãnh đạo tập thể cần 
phải xác định rõ nhiệm vụ của từng cá nhân. V.I. Lênin viết: “Một 
nguyên tắc đã được tất cả mọi người công nhận và được nhiều đại hội 
các hội đồng kinh tế quốc dân và các tổ chức khác thông qua về việc xác 
định trách nhiệm chính xác của mỗi người cán bộ (cán bộ lãnh đạo, cán 
bộ quản lý) đối với việc thực hiện những hoạt động hoặc công tác 
hoặc nhiệm vụ nhất định, phải được thực hiện một cách kiên trì, cương 
quyết và bằng bất kì giá nào. Cho đến nay, nguyên tắc đó vẫn còn rất ít, 
và rất ít được thực hiện”121. 
 Ngoài và bên cạnh việc yêu cầu các nhà cộng sản thực hiện và đi 
theo một cách có phê phán phương pháp quản lý của F.W. Taylor122, V.I. 
Lênin đã đề cập nhiều đến phương pháp thi đua. Và trên thực tế, thi đua 
đã được tổ chức và phát huy hiệu quả cao trong thực tiễn phát triển xã 
119 V. I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 36, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 192. 
120 V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 39, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 53. 
121 V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 40, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 219. 
122 Phương pháp quản lý là một khái niệm khá linh hoạt. Dưới một phương diện nào 
đó, người ta vẫn gọi học thuyết của F.W. Taylor là phương pháp quản lí theo khoa 
học và V.I. Lênin cũng đã từng gọi như vậy. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 194 
hội của Liên Xô. V.I. Lênin viết: “Bởi vậy, nhiệm vụ tổ chức thi đua gồm 
có hai mặt: một mặt, nó đòi hỏi thực hành chế độ tập trung dan chủ như 
chúng tôi đã phác ra ở trên; mặt khác, tổ chức thi đua có nghĩa là có thể 
tìm ra con đường đúng đắn nhất, tiết kiệm nhất, để cải tổ chế độ kinh tế 
của nước Nga”123 
10.3. Quan điểm của V.I. Lênin về ra quyết định và kiểm tra 
 Ra quyết định là một trong những yếu tố gắn liền với việc lập và 
phê chuẩn kế hoạch. Việc lập kế hoạch và phê duyệt kế hoạch (ra quyết 
định, nếu hiểu theo nghĩa quyết định phê duyệt hay lựa chọn) phải được 
thực hiện trên cơ sở nguyên tắc tập trung dân chủ. Mọi người cần dân 
chủ bàn bạc, thảo luận để xây dựng các phương án, kế hoạch khác nhau 
và sau đó cùng thống nhất lựa chọn phương án hoạt động và chỉ trong 
một chừng mực và tình huống cụ thể cần phải có sự quyết đoán của 
người lãnh đạo cao nhất. V.I. Lênin viết: “Dĩ nhiên “kế hoạch” vốn là 
cái có thể bàn bạc và tranh luận không bao giờ hết. Nhưng không được 
tán gẫu và bàn cãi chung về “những nguyên tắc” (xây dựng kế hoạch), 
khi đã đến lúc bắt tay nghiên cứu kế hoạch khoao học duy nhất đã có, và 
sửa đổi nó dựa trên cơ sở bài học kinh nghiệm thực tế, trên cơ sở nghiên 
cứu chi tiết hơn nữa. Tất nhiên quyền “phê chuẩn” và “không phê 
chuẩn” bao giờ cũng thuộc về một ông quanphải hiểu phê chuẩn có 
nghĩa là đề ra một loạt đơn đặt hàng và mệnh lệnh: mua cái gì, khi nào, 
ở đâu; bắt đầu xây dựng cái gì; thu thập và chuyên chở các vật liệu gì, 
v.vNếu hiẻu theo kiểu quan liêu, thì “phê chuẩn” có nghĩa là sự độc 
đoán của các ông quan, là tình trạng giấy tờ, là trò chơi của các ban 
123 V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 36, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 187. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 195 
kiểm tra, tóm lại là thủ tiêu một cách thuần tuý quan liêu một công tác 
thực tế sinh động ”124. 
 V.I. Lênin đặc biết quan tâm đến việc thực hiện kế hoạch. Để 
thực hiện kế hoạch thì việc nghiên cứu chi tiết về kế hoạch, nghiên cứu 
những sai lầm và phương pháp khắc phục những sai lầm trong thực tế có 
vai trò quan trọng và khi đó, việc giải quyết vấn đề chỉ còn là vấn đề kĩ 
thuật hành chính: “Đặc biệt cần phải gắn liền kế hoạch khoa học về  
với các kế hoạch thực tiễn hiện nay và với việc thật sự thực hiện những 
kế hoạch đóNhưng gắn liền bằng cách nào? Để hiểu được điều đó thì 
phải làm thế nào để các nhà kinh tế, các nhà viết văn, các nhà thống kê 
không ba hoa về kế hoạch chung chung, mà nghiên cứu một cách chi tiết 
việc thực hiện các kế hoạch của chúng ta, nghiên cứu các sai lầm của 
chúgn ta trong công tác thực tế đó và nghiên cứu phương pháp khắc 
phục những sai lầm đó Với sự nghiên cứu kinh nghiệm thực tế - thì chỉ 
còn phải giải quyết một vấn đề hoàn toàn không đáng kể là vấn đề kĩ 
thuật hành chính”125. 
 Theo V.I. Lênin, thực tế cuộc sống vốn hết sức phức tạp và sinh 
động nên muốn giải quyết một vấn đề thì chúng ta “Phải chú trọng đến 
cuộc sống sinh động, đến những sự thật chính xác của hiện thực, chứ 
không nên tiếp tục bám lấy cái lí luận ngày hôm qua, lí luận này cũng 
như mọi lí luận, bất quá chỉ vạch ra được những nét căn bản, nét chung, 
chỉ tiến gần tới chỗ nắm được tính chất phức tạp của cuộc sống mà 
thôi”126. Không những thế, V.I. Lênin còn chỉ rõ nguyên tắc giải quyết 
các vấn đề kinh tế - xa hội phức tạp. Đó là “Trước tiên phải nắm được 
124 V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 42, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 431. 
125 V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 42, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 433. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 196 
trường hợp điển hình nhất, hoàn toàn không bị mọi ảnh hưởng và hoàn 
cảnh phức tạp bên ngoài chi phối, và sau khi đã tìm được một giải pháp 
cho trường hợp đó, người ta mới đi vào nghiên cứu từng hoàn cảnh phức 
tạp bên ngoài”127. 
 Song song và có lẽ đi sau một bước với quá trình thực hiện kế 
hoạch, đặc biệt là những kế hoạch để toàn bộ nền kinh tế quốc dân vận 
động nhịp nhàng và thống nhất, thì chúng ta phải đặc biệt chú ý đến công 
tác kiểm kê, kiểm soát: “Kiểm kê và kiểm soát – đó là yêu cầu chủ yếu để 
xã hội cộng sản hoạt động được đều đặnnhiệm vụ của chúng ta là 
thành lập các cơ quan quản lý để tổ chức chặt chẽ chế độ kiểm kê và 
kiểm soát”128. 
 V.I. Lênin yêu cầu việc kiểm tra, kiểm soát phải được thường 
xuyên báo cáo băng văn bản để có được sự thảo luận công khai trên báo 
chí và các hội nghị129, thậm chí “cần phải có những bản báo cáo in 
thành thông báo chung, có sự tham gia nhất thiết phải được mở rộng của 
những người ngoài đảng và của những người không làm việc trong các 
cơ quan”130. 
 Sau khi có sự kiểm tra, kiểm soát và “tóm bắt”, “vạch mặt” cái sai 
lầm thì cần phải có “sự sửa chữa một cách kịp thời”. V.I. Lênin khẳng 
định: “ban thanh tra công nông không chỉ có nhiệm vụ, thậm chí cũng 
không phải là nhiệm vụ chủ yếu, “tóm bắt” và “vạch mặt” (đó là công 
126 V.I. Lênin (1981): Toàn tập, tập 31, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 162 – 163. 
127 V.I. Lênin (1975): Toàn tập, tập 6, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 408. 
128 V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 36, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 325 – 326. 
129 Xem V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 42, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, các 
trang 431 đến 439. 
130 V.I. Lênin (1978), Toàn tập, tập 43, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 327. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 197 
việc của tư pháp; Ban thanh tra công nông có quan hệ mật thiết với tư 
pháp, nhưng tuyệt nhiên không đồng nhất với nó), mà đúng hơn là có 
nhiệm vụ biết sửa chữa131. 
 Sửa chữa một cách chính xác và kịp thời, đó là nhiệm vụ chính 
của Ban thanh tra công nông. 
 Muốn biết sửa chữa, trước hết, phải nghiên cứu và hiểu biết tiến 
trình công việc của một cơ quan, một xí nghiệp, một ban này nọ, v.v; 
thứ hai là phải kịp thời tiến hành những thay đổi thực tiễn cần thiết, phải 
thực hiện những thay đổi đó một cách thực tế”132 
 10.4. Vấn đề đào tạo con người trong quản lí 
 Xuất phát từ nhu cầu thực tế là quản lý xã hội mới trong tính toàn 
vẹn, hệ thống và triết lý khơi dậy và thu hút sức sáng tạo của mọi tầng 
lớp nhân dân, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin, đặc biệt là 
V.I. Lênin đặc biệt chú trọng đến việc đào tạo các nhà quản lý để vươn 
tới đích cuối cùng là xây dựng một thể chế xã hội tự quản. V. I. Lênin 
khẳng định: “Dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, nhiều mặt của chế độ dân 
chủ nguyên thuỷ sẽ sống lại, vì lần đầu tiên trong lịch sử những xã hội 
văn minh, quần chúng nhân dân vươn lên tham gia một cách độc lập 
không những vào việc bầu cử và tuyển cử, mà cả vào việc quản lý hàng 
ngày nữa. Dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, mọi người sẽ lần lượt quản lý 
và sẽ rất mau quen với tình hình không cần có ai quản lý cả”133. 
131 Từ do V.I. Lênin nhấn mạnh. 
132 V.I. Lênin (1978): Toàn tập, tập 44, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 157. 
133 V.I. Lênin (1976): Toàn tập, tập 33, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 143. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 198 
 V.I. Lênin phê phán gay gắt và yêu cầu kiên quyết gạt bỏ định 
kiến cho rằng chỉ những người thượng lưu, những người được học qua 
các trường lớp của bọn giầu có mới có thể quản lý nhà nước, mới có thể 
tổ chức và thiết kế xã hội xã hội chủ nghĩa được: “Phải nhất thiết phá bỏ 
thành kiến cũ, vô lý, quái gở, bì ổi và ghê tởm cho rằng chỉ có những cái 
gọi là “giai cấp thượng lưu”, chỉ có bọn nhà giầu hay những người dã 
học qua trường của giai cấp giầu có, mới có thể quản lý nhà nước, tổ 
chức kiến thiết xã hội xã hội chủ nghĩa được”134. Theo V.I. Lênin, ngay 
trong nhân dân, trong giai cập công nhân và nông dân có thể có nhiều 
nhà tổ chức có tài và “chính tư bản đã vùi dập, đã bóp chết, vứt bỏ hàng 
ngìn những nhà tổ chức như thế”135. Đồng thời V.I. Lênin cũng chỉ rõ 
các nhà cộng sản vẫn chưa biết phát hiện, nâng đỡ các nhà tổ chức xuất 
thân từ giai tầng lao động nhưng nhất thiết các nhà cộng sản phải học 
được cách làm công tác này. Ông viết: “Chúng ta vẫn chưa biết phát 
hiện, khuyến khích, nâng đỡ, đề bạt họ. Nhưng chúng ta sẽ học tập được 
cách làm công tác đó, nếu chúng ta bắt tay vào học cách làm công tác 
đó với tất cả nhiệt tình cách mạng, vì thiếu nhiệt tình này thì cách mạng 
sẽ không thể nào thắng lợi được”136. Về lĩnh vực này, V.I. Lênin cũng đã 
có lần phê bình khuyết điểm của quần chúng vì quá rụt rè nên đã không 
nắm lấy công tác quản lý: “chúng ta phải thừa nhận răng khuyết điểm 
chính của quần chúng là ở chỗ rụt rè và không nắm lấy công tác quản 
lý”137. 
134 V.I. Lênin (1978): Toàn tập, tập 35, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 238. 
135 V.I. Lênin (1978): Toàn tập, tập 36, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 236. 
136 V.I. Lênin (1978): Toàn tập, tập 36, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 236. 
137 V.I. Lênin (1977): Toàn tập, tập 37, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 25. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 199 
 Bên cạnh đó, V.I. Lênin cũng nhân thấy rằng “Không phải bẩm 
sinh ra là người ta đã có được nghệ thuật quản lý rồi, mà phải trải qua 
kinh nghiệm mới có được”138. 
 Từ những quan điểm trên, V.I. Lênin đòi hỏi công nhân, binh sĩ 
phải nhanh chóng học cách quản lý nhà nước: “Chúng ta đồi hỏi các 
công nhân giác ngộ và binh sĩ phải học quản lý nhà nước và phải học 
ngay không chậm chễ, nghĩa là đòi hỏi phải bắt tay ngay vào việc làm 
cho tất cả những người lao động, tất cả những công nhân nghèo đều 
tham gia học quản lý nhà nước”139. 
Không những đòi hỏi công nhân phải học cách quản lý nhà nước, 
V.I. Lênin còn chỉ rõ phương pháp học quản lí tốt nhất là học trong thực 
tế. Muốn vậy, họ phải xoá bỏ các định kiến cũ, chủ động tham gia vào 
công tác quản lý, trải nghiệm thực tiễn để nâng cao khả năng quản lý của 
mình. V.I. Lênin viết: “Ngoài phương pháp thực tiễn ra, ngoài cách bắt 
tay vào thực hiện ngay việc nhân dân thực sự tự mình quản lý lấy mình, 
thì liệu có thể có phương pháp nào để cho nhân dân học cách tự quản lý 
lấy mình và tránh được sai lầm không? Hiện nay điều căn bản nhất là 
phải đoạn tuyệt với những định kiến của những nhà trí thức tư sản cho 
rằng chỉ những người công chức đặc biệt - tức nhưũng công chức mà xét 
về toàn bộ địa vị xã hội của họ, thì họ lệ thuộc hoàn toàn vào tư bản - 
mới có thể quản lý được nhà nước. Điều căn bản nhất là gây cho 
những người bị áp bức và những người lao động tin tưởng vào sứ mạnh 
của bản thân họ, là dùng thực tiễn mà chỉ cho họ thấy rằng họ có thể và 
họ phải tự mình nắm lấy việc phân phối bánh mì, tất cả các thực phẩm, 
138 V.I. Lênin (1978): Toàn tập, tập 36, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 216. 
139 V.I. Lênin (1976): Toàn tập, tập 34, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 414. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 200 
sữa, quần áo, nhà ở , v.vmột cách công bằng, triệt để có quy củ, có tổ 
chức, vì lợi ích của những người nghèo”140. 
Tóm lại, với sứ mệnh tìm kiếm con đường cải tạo xã hội tư bản và 
xây dựng một xã hội mới, mặc dù tiệp cận quan lý chủ yếu ở tầm vĩ mô 
trong bối cảnh khoa học quản lý cũng chưa có những bước phát triển 
đáng kể nào141 song C. Mác, Ph. Ăngghen và nhất là V.I. Lênin đã có 
những quan điểm khá toàn diện về quản lý từ lập kế hoạch, thực hiện kế 
hoạch đến việc kiểm kê, kiểm soát và kịp thời sửa chữa những sai lầm 
trong thực tiễn. Và trong một chừng mực nhất định, một số tư tưởng 
quản lý của các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin đã đặt ra 
những vấn đề của quản lý hiện đại, đặc biệt là việc đề xuất việc phát 
triển quản lý đến đỉnh cao của nó là tự quản lý. 
140 V.I. Lênin (1976): Toàn tập, tập 34, Nhà xuất bản Tiến bộ Maxcova, tr 417. 
141 Chúng ta cần nhớ rằng thời kì của C. Mác và Ph. Ăngghen, các tư tưởng quản lí 
của loài người mới ở giai doạn phôi thai với đóng góp của Pie Đại đề trong việc thiết 
kế quân đội Phổ và một số tư tưởng cũng như ứng dụng của Adam Smith về kinh tế 
và chuyên môn hoá lao động. V.I. Lênin cũng chỉ được tiếp xúc với tư tưởng quản lý 
theo khoa học của F.W. Taylor nhưng cũng đã chỉ rõ những ưu điẻm của nó mà 
những người cộng sản cần phải học tập đồng thời chỉ rõ hạn chế cần phải vượt bỏ và 
đặc biệt, V.I. Lênin chỉ rõ vai trò của nhà nước trong việc quản lý kinh tế - điều mà 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 201 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 
I. Tài liệu tiếng Việt 
1. Aphanaxev V.G. (1981): Xã hội, tính hệ thống, nhận thức và quản 
lý, Nhà xuất bản Tài liệu chính trị, Maxcova. 
2. Trần Minh Châu (2001): Các Mác với khoa học quản lý, Tạp chí 
khoa học xã hội, số 4, tr 16 – 20. 
3. Nguyễn Thị Doan, Đỗ Minh Cương (1996): Các học thuyết quản 
lý, Nhà xuất bản chính trị Quốc gia, H. 
4. Nguyễn Minh Đình, Nguyễn Trung Tín, Phạm Phương Hoa 
(1996): Quản lý có hiệu quả theo phương pháp Deming (Phần 
nguyên lý), Nhà xuất bản Thống kê, H. 
5. Nguyễn Minh Đình, Nguyễn Trung Tín, Phạm Phương Hoa 
(1996): Quản lý có hiệu quả theo phương pháp Deming (Phần ứng 
dụng), Nhà xuất bản Thống kê, H. 
6. Ivanôv V. N. (chủ biên 2000): Những cơ sở của quản lý xã hội 
hiện đại, Nhà xuất bản Kinh tế, Maxcova. 
7. Mai Hữu Khuê (1993): Giáo trình cơ sở khoa học của quản lý 
kinh tế Xã hội chủ nghĩa, Nhà xuất bản Đại học và Trung học 
chuyên nghiệp, H. 
8. Harold Koontz, Cyril Odonnell, Heinz Weihrich (1994): Những 
vấn đề cốt yếu của quản lý, Nhà xuất bản Khoa học và Kĩ thuật, H. 
trong chủ nghĩa tư bản mãi đến những năm 30 của thế kỉ XX mới được các nhà tư 
tưởng quản lý đặt ra và được ứng dụng trong thực tế. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 202 
9. V.I. Lênin (1974 – 1981): Toàn tập, Nhà xuất bản Tiến bộ 
Maxcova. 
10. C. Mác và Ph. Ăngghen (1993 – 2002): Toàn tập, Nhà xuất bản 
Chín trị quốc gia, H. 
11. Gareth Morgan (1994): Cách nhìn nhận tổ chức từ nhiều góc độ, 
Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, H. 
12. Đỗ Hoàng Toàn (1999): Giáo trình khoa học quản lý, Nhà xuất 
bản Khoa học và Kỹ thuật, H. 
13. IU.A. Trikhômirôv (1984): Quản lý các công việc xã hội. Chủ thể 
và khách thể quản lý dưới chủ nghĩa xã hội, Nhà xuất bản Tiến bộ 
Maxcova. 
14. Hồ Văn Vĩnh (2003): Một số vấn đề về tư tưởng quản lý, Nhà xuất 
bản Chính trị quốc gia, H. 
15. Viện Nghiên cứu và Đào tạo về Quản lý (2002): Tinh hoa quản lý, 
Nhà xuất bản Lao động – Xã hội, H. 
II. Tài liệu tiếng Anh 
1. Carter McNamara (1997): Very Brief History of Management 
Theories, Authenticity Consulting, LLC. 
2. Weick, K (1983): Managerial thought in the context of action, in 
Srivastva, S. San Francisco, CA. 
3. Wren, D. (1972): The Evolution of Management Thought, Ronald 
Press, New York, NY. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Hoàng Văn Luân, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội 
 203 
III. Website 
1.  
2.  
3.  
4.  
5.  
6.  
7.  
8.  
9.  
10.  
11.  
12.  
13.  
14.  
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com