Bài giảng Lý luận chính trị - Chương II (Tiếp) - 2.4: Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật

CHƯƠNG II (TIẾP)2.4. Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vậtQuy luật chuyển hoỏ từ những sự thay đổi về lượng dẫn đến những sự thay đổi về chất và ngược lại. 2.4.Cỏc quy luật cơ bản của PBCDVQuy luật phủ định của phủ định Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa cỏc mặt đối lậpKhỏi niệm quy luật:	“Là những mối liờn hệ phổ biến, khỏch quan, lặp đi lặp lại giữa cỏc mặt, cỏc thuộc tớnh, cỏc yếu tố bờn trong sự vật, hay giữa cỏc sự vật với nhau”	2.4.1. Quy luật chuyển hoỏ từ những sự thay đổi về lượng dẫn đến những sự thay đổi về chất và ngược lại.a. Cỏc khỏi niệm cơ bản:Khỏi niệm về chất. 	“Chất là phạm trự triết học dựng để chỉ tớnh quy định khỏch quan vốn cú của sự vật, là sự thống nhất hữu cơ của những thuộc tớnh cấu thành nú, phõn biệt nú với cỏi khỏc”. VD: Chất của con người là những tớnh quy định khỏch quan vốn cú của con người:	- Ngụn ngữ;	- ý thức;	- Tư duy;	- Khả năng lao độngCỏc đặc điểm của Chất Chất của sự vật được bộc lộ ra bờn ngoài bằng nhiều thuộc tớnh, mỗi thuộc tớnh lại cú thể đặc trưng cho 1 chấtChất của mỗi sự vật được tạo thành bởi số lượng cỏc nhõn tố và cỏch sắp xếp cỏc nhõn tốcỏc nhõn tố khỏc nhau và cỏch sắp xếp cỏc nhõn tố khỏc nhau tạo thành cỏc chất khỏc nhau.Chất biểu hiện tỡnh trạng tương đối ổn định của sự vật, làm cho sự vật vẫn là nú chưa biến thành cỏi khỏc.Trong xó hội lượng nhiều khi khụng đo đếm được bằng con số mà phải bằng khả năng trừu tượng, khỏi quỏt hoỏ.Cỏc đặc điểm của lượngTrong tự nhiờn lượng được đo đếm bằng con số chớnh xỏc.* Khỏi niệm Lượng:“là phạm trự triết học để chỉ tớnh quy định vốn cú của sự vật về mặt số lượng, quy mụ, trỡnh độ, nhịp điệu của sự vận động và phỏt triển cũng như cỏc thuộc tớnh của sự vật”.Khỏi niệm độ: 	“Là phạm trự triết học, dựng để chỉ mối liờn hệ quy định lẫn nhau giữa chất và lượng làm cho sự vật vẫn cũn là nú, chưa biến thành sự vật khỏc”.	(Là phạm trự triết học, dựng để chỉ khoảng giới hạn mà trong đú sự thay đổi về Lượng chưa đủ làm thay đổi về chất của sự vật).Khỏi niệm Điểm nỳt: 	“Là phạm trự triết học, dựng để chỉ thời điểm mà tại đú sự thay đổi về Lượng đó đủ làm thay đổi về Chất của sv. Nước	Rắn ---------Lỏng---------Khớ	0º C -------- 26º C -------100º C	0º C < Cỏi chưa biết trong tư duy con ngườiKhỏi niệm sự thống nhất giữa cỏc mặt đối lập:	“Là sự tỏc động qua lại theo xu hướng nương tựa, phụ thuộc vào nhau, là tiền đề của nhau giữa cỏc mặt đối lập trong cựng 1 sự vật”	 Sự thống nhất chỉ là tạm thời, tương đối, tương ứng với quỏ trỡnh đứng im của sự vật;	 Sự thống nhất là cơ sở cho sự đấu tranh giữa cỏc mặt đối lậpKhỏi niệm sự đấu tranh giữa cỏc mặt đối lập:	“Là sự tỏc động qua lại theo xu hướng bài trừ, phủ định lẫn nhau giữa cỏc mặt đối lập trong cựng 1 sự vật”.	 Sự đấu tranh là tuyệt đối, tương ứng với quỏ trỡnh vận động liờn tục của sự vật;	 Sự đấu tranh giữa cỏc mặt đối lập là nguồn gốc, động lực phỏt triển của sự vậtb. Quỏ trỡnh vận động của mõu thuẫn (núi lờn nguồn gốc, động lực của sự phỏt triển).Trong thế giới khỏch quan mỗi sự vật, hiện tượng là một thể thống nhất, chứa đựng ngay trong nú những mặt đối lập. Từ đú cỏc mặt đối lập liờn hệ với nhau hỡnh thành mõu thuẫn.2 mặt của mõu thuẫn đấu tranh với nhau, chuyển húa lẫn nhau làm cho sự vật vận động và phỏt triển khụng ngừng. Quỏ trỡnh đấu tranh của cỏc mặt đối lập diễn ra phức tạp qua 3 giai đoạn:Giai đoạn 1: mõu thuẫn hỡnh thành: sv xuất hiện.Giai đoạn 2: mõu thuẫn phỏt triển, cựng với quỏ trỡnh phỏt triển của sự vật.Giai đoạn 3: mõu thuẫn được giải quyết: khi phỏt triển đến đỉnh cao, Khi đú 2 MĐL cú sự chuyển hoỏ lẫn nhau, làm cho sv cũ mất đi, sv mới xuất hiện (lại chứa đựng trong nú những MĐL...) Quỏ trỡnh đỳ lặp đi, lặp lại làm cho sv vận động, phỏt triển khụng ngừng.Túm lại: sự thống nhất và đấu tranh của cỏc mặt đối lập núi lờn nguồn gốc,động lực của sự phỏt triển.c, ý nghĩa phương phỏp luận: Khi xem xột, đỏnh giỏ bất cứ svht nào cũng phải xem xột, đỏnh giỏ cả 2 mặt.Phải phỏt hiện ra những mõu thuẫn, tỡm mõu thuẫn ngay trong bản thõn sự vật.Phõn tớch cụ thể từng mõu thuẫn để tỡm biện phỏp giải quyết phự hợp. Khụng được núng vội giải quyết mõu thuẫn. 	(Học và làm theo chữ “NHẫN”)Phải thỳc đẩy cỏc điều kiện làm cho mõu thuẫn đi đến chớn muồi.Mõu thuẫn phải được giải quyết bằng con đường đấu tranh, khụng được dung hoà cỏc mặt đối lập. Mõu thuẫn khỏc nhau  phương phỏp giải quyết khỏc nhau.	2.4.3. Quy luật phủ định của phủ định.a. Cỏc khỏi niệm:Sự phủ định:	“Là sự khụng thừa nhận, sự thay thế sự vật này bằng sự vật khỏc trong quỏ trỡnh phỏt triển”	VD: Thế kỷ XV thuyết “Nhật từm” phủ định thuyết “địa từm”PHỦ ĐỊNH SIấU HèNHLà sự phủ định do lực bờn ngoài tỏc động vào sự vật, chấm dứt sự phỏt triển của sự vật.Là sự phủ định sạch trơn, hoặc kế thừa nguyờn si cỏi cũ.PHỦ ĐỊNH BIỆN CHỨNGLà sự phủ định khỏch quan vốn cú của sự vật, tạo tiền đề cho sự phỏt triển tiếp theo.Là sự phủ định cú kế thừa những yếu tố tớch cực của sự vật cũb. Phủ định của phủ định (khuynh hướng, con đường của sự phỏt triển)	Nghiờn cứu một số vớ dụ sau:1. Trứng  Sõu  Kộn  Bướm  Trứng2. CSNT  CHNL  PK  TBCN  CSCN(cụng hữu) (Tư hữu.) Cụng hữu.3. CNDV cổ đại CNDV siờu hỡnh CNDVBCQua cỏc thớ dụ trờn chỳng ta rỳt ra tớnh chu kỳ trong sự phỏt triển của thế giới:Từ điểm xuất phỏt ban đầu, qua một số lần phủ định sự vật quay trở lại chớnh nú nhưng trờn cơ sở cao hơn (nhờ kế thừa những nhõn tố tớch cực và loại bỏ những nhõn tố tiờu cực trong quỏ trỡnh phủ định). Lờnin viết: “Sự phỏt triển hỡnh như diễn lại những giai đoạn đó qua, nhưng dưới một hỡnh thức khỏc và ở một trỡnh độ cao hơnSự phỏt triển cú thể núi là theo đường xoỏy ốc chứ khụng phải theo đường thẳng”Khuynh hướng Xoỏy ốc thể hiện tớnh kế thừa, tớnh lặp lại và tớnh tiến lờn trong quỏ trỡnh biện chứng của sự phỏt triển 	-Khuynh hướng, con đường của sự phỏt triển khụng diễn ra đơn giản theo đường thẳng mà quanh co, thăng trầm phức tạp theo hỡnh thức xoỏy ốc  Quy luật phủ định của phủ định đú khỏi quỏt lờn con đường phỏt triển của thế giới.c. ý nghĩa phương phỏp luận: Nghiờn cứu quy luật phủ định của phủ định cung cấp cho chỳng ta:Phương phỏp khoa học để xem xột khuynh hướng, con đường vận động và phỏt triển của sự vật. Cơ sở khoa học của niềm tin, sự tất thắng của cỏi mới cỏi tiến bộ, đối với cỏi cũ, cỏi lạc hậu. Khi gặp khú khăn trỏnh tư tưởng bi quan, dao động, hoài nghi mất phương hướng.Khi thắng lợi trỏnh tư tưởng lạc quan quỏ mức.NỘI DUNG TỰ HỌCMỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ QUY LUẬTCÁC ĐẶC ĐIỂM CỦA BƯỚC NHẢYCÁC LOẠI MÂU THUẪNNỘI DUNG THẢO LUẬNNỘI DUNG QUY LUẬT LƯỢNG – CHẤT. VẬN DỤNG CÁC QUAN ĐIỂM PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA QUY LUẬT VÀO PHÂN TÍCH ĐƯỜNG LỐI CễNG NGHIỆP HểA Ở VIỆT NAM.NỘI DUNG THẢO LUẬN	3. NỘI DUNG QUY LUẬT THỐNG NHẤT VÀ ĐẤU TRANH CỦA CÁC MẶT ĐỐI LẬP. VẬN DỤNG CÁC QUAN ĐIỂM PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA QUY LUẬT VÀO PHÂN TÍCH NHỮNG MÂU THUẪN CƠ BẢN CỦA VIỆT NAM HIỆN NAY.NỘI DUNG THẢO LUẬN	4. NỘI DUNG QUY LUẬT PHỦ ĐỊNH CỦA PHỦ ĐỊNH. VẬN DỤNG CÁC QUAN ĐIỂM PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA QUY LUẬT VÀO PHÂN TÍCH ĐƯỜNG LỐI PHÁT TRIỂN KINH TẾ – XÃ HỘI CỦA NƯỚC TA HIỆN NAY.