Bài giảng môn Khí cụ điện - Chương 12: Máy cắt điệp cao áp

KHÊ CUÛ ÂIÃÛN CAO AÏP 
MAÏY CÀÕT ÂIÃÛN CAO AÏP 
KHAÏI NIÃÛM CHUNG 
 Maïy càõt âiãûn cao aïp (coìn goüi laì maïy càõt cao 
aïp) laì thiãút bë duìng âãø âoïng càõt maûch âiãûn 
coï âiãûn aïp tæì 1000 V tråí lãn åí moüi chãú âäü 
váûn haình : chãú âäü taíi âënh mæïc, chãú âäü sæû 
cäú, trong âoï chãú âäü âoïng càõt doìng âiãûn ngàõn 
maûch laì chãú âäü nàûng nãö nháút. 
CAÏC THÄNG SÄÚ CUÍA MAÏY CÀÕT 
1. Âiãûn aïp âënh mæïc : laì âiãûn aïp dáy âàût lãn 
thiãút bë våïi thåìi gian laìm viãûc daìi haûn maì 
caïch âiãûn MC khäng bë hoíng hoïc, tênh theo 
trë hiãûu duûng. 
2. Doìng âiãûn âënh mæïc : laì trë säú hiãûu duûng cuía 
doìng âiãûn chaûy qua MC trong thåìi gian daìi 
haûn maì MC khäng bë hoíng hoïc. 
CAÏC THÄNG SÄÚ CUÍA MAÏY CÀÕT 
3. Doìng âiãûn äøn âënh nhiãût våïi thåìi gian tæång 
æïng : laì trë säú hiãûu duûng cuía doìng âiãûn ngàõn 
maûch, chaûy trong thiãút bë våïi thåìi gian cho 
træåïc maì nhiãût âäü cuía voìng maûch dáùn âiãûn 
khäng væåüt quaï nhiãût âäü cho pheïp åí chãú âäü 
laìm viãûc ngàõn maûch. 
4. Doìng âiãûn äøn âënh âiãûn âäüng (coìn goüi laì 
doìng xung kêch): laì trë säú låïn nháút cuía doìng 
âiãûn maì læûc âiãûn âäüng do noï sinh ra khäng 
laìm hoíng thiãút bë. 
CAÏC THÄNG SÄÚ CUÍA MAÏY CÀÕT 
5. Cäng suáút càõt âënh mæïc cuía MC ba pha (coìn 
goüi laì dung læåüng càõt) : âæåüc tênh theo cäng 
thæïc : Scân = 3Uâm.Icâm 
 Trong âoï : Uâm : laì âiãûn aïp âënh mæïc læåïi 
âiãûn, Icâm laì doìng âiãûn càõt âënh mæïc. 
6. Thåìi gian âoïng : laì quaîng thåìi gian tæì khi coï 
tên hiãûu “âoïng” âæa vaìo MC âãún khi MC 
âoïng hoaìn toaìn. Thåìi gian naìy phuû thuäüc 
vaìo âàûc tênh cuía cå cáúu truyãön âäüng vaì haình 
trçnh cuía tiãúp âiãøm âäüng. 
CAÏC THÄNG SÄÚ CUÍA MAÏY CÀÕT 
7. Thåìi gian càõt cuía MC : laì quaîng thåìi gian tæì 
khi coï tên hiãûu càõt âãún khi häö quang bë dáûp 
tàõt hoaìn toaìn.Thåìi gian naìy phuû thuäüc vaìo 
âàûc tênh cuía cå cáúu càõt (thæåìng loì xo âæåüc 
têch nàng trong quaï trçnh âoïng) vaì thåìi gian 
chaïy cuía häö quang. 
CAÏC YÃU CÁÖU CUÍA MAÏY CÀÕT 
 Âäü tin cáûy cao cho moüi chãú âäü laìm viãûc 
 Quaï âiãûn aïp khi càõt tháúp 
 Thåìi gian âoïng vaì thåìi gian càõt nhanh 
 Khäng gáy aính hæåíng âãún mäi træåìng 
 Dãù baío dæåîng, kiãøm tra, thay thãú 
 Kêch thæåïc nhoí, goün, tuäøi thoü cao 
PHÁN LOAÛI MAÏY CÀÕT 
 Maïy càõt phán loûi dæûa theo : mäi træåìng dáûp 
häö quang, theo mäi træåìng laìm viãûc, theo kãút cáúu. 
1.Phán loaûi theo mäi træåìng dáûp häö quang : 
 Maïy càõt dáöu ( nhiãöu dáöu, êt dáöu) 
 Maïy càõt khê neïn 
 Maïy càõt chán khäng 
 Maïy càõt tæû sinh khê 
 Maïy càõt khê SF6 
PHÁN LOAÛI MAÏY CÀÕT 
2. Phán loaûi theo mäi træåìng laìm viãûc : 
 Maïy càõt làõp âàût trong nhaì 
 Maïy càõt làõp âàût ngoaìi tråìi 
3. Phán loaûi theo kãút cáúu : 
 Maïy càõt håüp bäü (thæåìng âæåüc gheïp täø håüp 
våïi caïc thiãút bë khaïc nhæ DCL, caïc thiãút 
bë âiãöu khiãøn, âo læåìng, baío vãû hay coìn 
goüi laì traûm âoïng càõt håüp bäü) 
 Maïy càõt råìi. 
KHÊ CUÛ ÂIÃÛN CAO AÏP 
MAÏY CÀÕT ÂIÃÛN CAO AÏP 
MAÏY CÀÕT NHIÃÖU DÁÖU 
CÁÚU TAÛO 
1 : Thuìng chæïa dáöu 
2 : Dáöu MBA 
3 : Nàõp thuìng 
4 : Hai sæï xuyãn 
5 : Loì xo càõt 
6 : Bäü truyãön âäüng 
7 : Tiãúp âiãøm ténh 
8 : Tiãúp âiãøm âäüng 
9 : Låïp loït caïch âiãûn 
1 : Voí thuìng 
2 : Cå cáúu hám dáöu 
3 : Caïch âiãûn voí thuìng 
4 : Tiãúp âiãøm âäüng 
5 : Thanh truyãön âäüng 
6 : Buäöng dáûp häö quang 
7 : ÄÚng dáùn hæåïng 
8 : Sæï xuyãn 
9 : Maïy biãún doìng 
NGUYÃN LYÏ HOAÛT ÂÄÜNG 
 Quaï trçnh âoïng càõt âæåüc thæûc hiãûn nhæ sau : Mämen 
quay tæì cáúu âoïng (coï thãø bàòng tay, bàòng âäüng cå hay 
bàòng nam chám âiãûn) quay truûc truyãön âäüng 6, quay cå 
cáúu âoìn khåïp náng tiãúp âiãøm âäüng lãn tiãúp xuïc våïi tiãúp 
âiãøm ténh, âäöng thåìi têch nàng cho loì xo càõt 5. 
 Khi coï tên hiãûu càõt (bàòng tay hay tæû âäüng), chäút giæî 
loì xo 5 nhaí, nàng læåüng têch åí loì xo âæåüc giaíi phoïng, 
âáøy hãû thäúng tiãúp âiãøm âäüng xuäúng dæåïi, häö quang 
âiãûn trong dáöu vaì bë dáûp tàõt. 
MAÏY CÀÕT ÊT DÁÖU 
KHAÏI NIÃÛM CHUNG 
 M¸y c¾t nµy lµ ®êi sau cña MC dÇu, víi môc ®Ých 
gi¶m kÝch thíc vµ träng lîng, c¸ch ®iÖn dÇu ®îc thay 
thÕ b»ng c¸ch ®iÖn r¾n. 
 DÇu chØ lµm viÖc dËp hå quang nªn sè lîng Ýt, lo¹i 
nµy gän, nhÑ, nhÊt thiÕt ph¶i cã buång dËp thæi 
ngang 
 Th©n m¸y kiÓu treo g¾n trªn sø c¸ch ®iÖn c¶ ba pha 
trªn cïng mét khung dì, mçi pha (cùc) cã mét chç 
c¾t víi buång dËp t¾t hå quang riªng 
 Cã lo¹i cã thªm dÇu tiÕp xóc lµm viÖc ë ngoµi dïng 
cho m¸y cã dßng ®Þnh møc lín 
KHAÏI NIÃÛM CHUNG 
 Víi m¸y ng¾t Ýt dÇu tõ 35kV tíi 110kV cã mét chç c¾t 
trªn mét pha, m¸y ng¾t ®iÖn ¸p cao h¬n cã nhiÒu chç 
ng¾t h¬n 
M¸y ng¾t Ýt dÇu thêng dïng cho TBPP trong nhµ cã 
®iÖn ¸p 6 ®Õn 110kV. TBPP ngoµi trêi 35,110,220kV 
cã c«ng suÊt lín 
 Nhng lo¹i m¸y c¾t nµy cã nhîc ®iÓm lµ c«ng suÊt c¾t 
bÐ h¬n lo¹i nhiÒu dÇu. MÆt kh¸c vi lîng dÇu Ýt nªn dÇu 
mau bÈn, chÊt lîng giam nhanh, ph¶i thay dÇu. 
CÁÚU TAÛO 
1. Tiếp điểm động 
2. Buồng dập hồ quang 
3. Tiếp điểm cố định 
CÁÚU TAÛO 
MAÏY CÀÕT KHÊ NEÏN 
KHAÏI NIÃÛM CHUNG 
 Khäng khê khä, saûch âæåüc neïn våïi aïp suáút cao 
(tæì 20 âãún 40 at) duìng âãø thäøi häö quang vaì âãø 
thao taïc maïy càõt, vç váûy maïy càõt loaûi naìy âæåüc 
goüi laì maïy càõt khäng khê neïn hay maïy càõt 
khäng khê. 
 Caïch âiãûn vaì buäöng dáûp häö quang åí âáy laì 
caïch âiãûn ràõn hoàûc sæï. 
 Buäöng dáûp häö quang coï 2 loaûi : thäøi ngang vaì 
thäøi doüc. 
KHAÏI NIÃÛM CHUNG 
 Æu âiãøm chênh cuía MC khê neïn laì khaí nàng 
càõt låïn, coï thãø âaût âãún doìng càõt 100 kA, thåìi 
gian càõt beï nãn tiãúp coï tuäøi thoü cao. 
 Nhæåüc âiãøm chênh cuía loaûi maïy càõt naìy laì 
hiãút bë khê neïn âi keìm. Vç váûy chè nãn duìng 
cho nhæîng traûm coï säú læåüng MC låïn 
 Âãún nay thç caïc loaûi MC âaî âæåüc thay thãú dáön 
bàòng MC khê SF6 vaì MC chán khäng 
1 : Bçnh chæïa KK neïn 
2 : Sæï caïch âiãûn-ÄÚng dáùn 
3 :Bçnh chæïa cho DCL 
4 :Bçnh càõt cuía MC 
5 :Âiãûn tråí haûn chãú I 
6 :Van xaí khê 
7 :Dao caïch ly 
8 :Tuû âiãûn 
9 :Van xaí 
1 
1 : Tuí âiãöu khiãøn 
2 : Sæï âåî 
 3 : Bçnh càõt 
4 : Sæï xuyãn 
5 : tuû phán aïp 
Maïy càõt khäng khê 
MAÏY CÀÕT KHÊ SF6 
KHAÏI NIÃÛM CHUNG 
Âãø tàng hiãûu æïng dáûp häö quang trong mäi 
træåìng khê vaì giaím kêch thæåïc caïch âiãûn, ngæåìi 
ta thæåìng sæí duûng khê SF6 
ÂÀÛC ÂIÃØM KHÊ SF6 
 ÅÍ aïp suáút bçnh thæåìng, âäü bãön âiãûn cuía khê 
SF6 gáúp 2.5 láön so våïi khäng khê, coìn khi aïp 
suáút 2 at âäü bãön âiãûn cuía khê naìy tæång âæång 
våïi dáöu BA. 
 Hãû säú dáùn nhiãût cuía SF6 cao gáúp 4 láön khäng 
khê, vç váûy coï thãø tàng máût âäü doìng âiãûn 
trong maûch voìng dáùn âiãûn, giaím khäúi læåüng 
âäöng. 
ÂÀÛC ÂIÃØM KHÊ SF6 
 Khaí nàng dáûp häö quang cuía buäöng dáûp kiãøu 
thäøi doüc khê SF6 låïn gáúp 5 láön so våïi khäng 
khê, vç váûy giaím âæåüc thåìi gian chaïy cuía häö 
quang, tàng khaí nàng càõt, tàng tuäøi thoü tiãúp 
âiãøm. 
 SF6 laì loaûi khê trå, khäng phaín æïng våïi oxy, 
hydro, êt bë phán têch thaình caïc khê thaình 
pháön. 
ÂÀÛC ÂIÃØM KHÊ SF6 
MAÏY CÀÕT TÆÛ SINH KHÊ 
KHAÏI NIÃÛM CHUNG 
 ÅÍ maïy càõt tæû sinh khê, häö quang âæåüc dáûp 
tàõt bàòng häøn håüp khê do váût liãûu ràõn cuía buäöng 
dáûp häö quang sinh ra dæåïi taïc âäüng cuía nhiãût 
âäü cao. 
CÁÚU TAÛO 
1. Tiếp điểm làm việc tĩnh 
2. Đế 
3. Trục quay 
4. Tiếp điểm hồ quang động 
5. Buồng dập hồ quang cố 
định 
6. Lò xo 
7. Tiếp điểm hồ quang tĩnh 
8. Cách điện tự sinh khí 
NGUYÃN LYÏ LAÌM VIÃÛC MAÏY CÀÕT 
 MC là TBĐ dùng để đóng cắt mạch điện ở 
mọi chế độ vận hành, không tải, tải định mức, 
sự cố, 
 Bộ phận chủ yếu trong MC là cơ cấu truyền 
động, hệ thống tiếp điểm, buồng dập hồ 
quang,... 
 Træåïc khi âoïng, nàng læåüng âæåüc têch træî 
trong bäü truyãön âäüng våïi mäüt trë säú âuí låïn. 
Khi coï tên hiãûu “âoïng “ âæa vaìo bäü truyãön 
âäüng, nàng læåüng têch luyî trong bäü truyãön 
âäüng âæåüc giaíi phoïng, nhanh choïng âoïng caïc 
tiãúp âiãøm cuía maïy càõt. 
NGUYÃN LYÏ LAÌM VIÃÛC MAÏY CÀÕT 
 Âäöng thåìi våïi quaï trçnh “âoïng”, cå cáúu “càõt” 
cuía bäü truyãön âäüng âæåüc naûp nàng læåüng, chuáøn 
bë cho quaï trçnh “càõt” 
 Thao taïc “càõt” cuía maïy càõt âæåüc thæûc hiãûn 
bàòng caïch giaíi phoïng nàng læåüng trong cå cáúu 
bäü càõt qua viãûc nhaí chäút haîm “càõt”. Chäút haîm 
naìy coï thãø nhaí bàòng tay qua nuït áún hoàûc cáön gaût 
(càõt bàòng tay), coï thãø nhaí bàòng nam chám âiãûn. 
SÅ ÂÄÖ NGUYÃN LYÏ 
THAO TAÏC CUÍA MAÏY CÀÕT 
NGUYÃN LYÏ 
THAO TAÏC CUÍA MAÏY CÀÕT 
 Khi đóng công tác đóng (CTĐ ) cuộn dây 
đóng (Đ) có điện, đóng tiếp điểm máy cắt 
(MC), đồng thời tiếp điểm thường kín của máy 
cắt sẽ cắt điện cuộn dây (D). 
Máy cắt có 2 cuộn cắt (C1) và (C2). Cuộn (C1) 
được cấp nguồn từ BI, dùng để cắt nhanh khi 
có ngắn mạch. Cuộn (C2) dùng để cắt khi vận 
hành (bằng công tắc CTC) và cắt khi có sự cố 
qua các rơle bảo vệ R1, R2, R3 . 
 Nút ấn phục hồi dùng để cắt điện role trung 
gian (R) sau khi giải trừ sự cố.