Bài giảng Nguyên lý máy - Chương 9: Cơ cấu bánh răng - Phần II: Cơ cấu bánh răng không gian - Trương Quang Trường

Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 1 - 
Nguyên Lý Máy 
Chưѫng 9 
CѪ CẤU BÁNH RĂNG 
PHҪNăII:ăCƠăCҨUăBÁNHăRĔNGăKHÔNGăGIAN 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
I. CẶP BÁNH RĂNG TRỤ CHÉO 
1. Cҩu tạo 
90 - 2
1
90 - 1
2
t
t
2
2
11
V12VP1
VP2
r2
r1
P

- Bánh rĕng trụ chéo dùng để truyền chuyển động quay giữa 2 trục chéo nhau 
- Mặt rĕng là mặt xoắn ốc thân khai (1  -2) 
- Cấu tạo mặt rĕng và các thông số giống như bánh rĕng nghiêng 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
 Tỷ số truyền: 
- 3 - 
I. CẶP BÁNH RĂNG TRỤ CHÉO 
2. Đặc điểm tiếp xúc: 
1 2 2 2
12
2 1 1 1
r .cos Zi
r .cos Z
   
 Góc giữa 2 trục là  = |1  2|; dấu + ứng với bộ truyền bánh rĕng trụ chéo có rĕng xoắn cùng chiều, và ngược lại 
 Có hiện tượng trượt dọc theo rĕng 
V12 = |1.r1.sin1  2.r2.sin2| 
 Tiếp xúc theo điểm nên khả nĕng tải không cao, mau mòn 
 Khi thay đổi khoảng cách và góc giữa 2 trục, tỷ số truyền sẽ 
không thay đổi 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 4 - 
II. CƠ CẤU TRỤC VÍT – BÁNH VÍT 
1. Cҩu tạo 
Trục vít – bánh vít dùng để truyền chuyển động giữa hai trục chéo nhau. Thường gặp 
nhất là loại trục vít – bánh vít mà góc giữa 2 trục bằng 90o và dạng trục vít – bánh vít là 
hình trụ. 
Đặc điểm: 
+ góc nghiêng 1 rất lớn  Z1 = 1  4 
+ 2 nhỏ 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
 Tỷ số truyền: 
- 5 - 
2. Đặc điểm tiếp xúc: 
1 2 2 2
12
2 1 1 1
r .cos Zi
r .cos Z
   
Z1 rҩtănhỏă i12 cóăthểărҩtălớn 
 Góc nghiêng 1 # 2 khác nhau nhiều: 
 Vậnătốcătrượtălớn,ăhiệuăsuҩtăthҩp,ănhiệtăđộăởăvùngătiếpăxúcăcao 
 Tiếp xúc theo điểm nên khả nĕng tải không cao, mau mòn 
 Chỉ truyền động 1 chiều 
II. CƠ CẤU TRỤC VÍT – BÁNH VÍT 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 6 - 
III. BÁNH RĂNG NÓN 
1. Cҩu tạo 
Trong bộ truyền bánh rĕng nón, rĕng phân bổ trên hình nón cụt. 
Bánh rĕng nón được dùng để truyền chuyển động quay giữa 2 
trục cắt nhau, chéo nhau trong không gian 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 7 - 
III. BÁNH RĂNG NÓN 
2. Phân loại 
a) b) c)
d) e)


ri
Tuỳ theo dạng đường rĕng trên bánh rĕng, bánh rĕng nón có 2 loại chính: 
 - Bánh rĕng nón thẳng: 
 + Đường rĕng chụm vào đỉnh rĕng (a). 
 + Đường rĕng nghiêng, tiếp xúc với vòng tròn bán kính  (9b). 
 - Bánh rĕng nón không thẳng (rĕng cong): 
 + Đường rĕng là cung tròn bán kính ri (c). 
 + Đường rĕng là đường xoắn ốc Ac-si-mét (d). 
 + Đường rĕng là đường thân khai của vòng tròn bán kính  (e). 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 8 - 
III. BÁNH RĂNG NÓN 
3. Thông số hình học của BR nón rĕng thẳng 
Kích thước đặc trưng cho BR nón được quy định là kích thước trên đáy lớn 
+ Modun (trên đáy lớn): m = t/ 
+ Bán kính vòng chia: 
+ Chiều cao đầu rĕng: h’ = m 
+ Chiều cao chân rĕng: h” = 1,25m 
+ Bán kính vòng đỉnh: re = r + h’.cos 
+ Bán kính vòng chân: ri = r – h”.cos 
+ Chiều dài nón: L = r/sin 
+ Góc giữa hai trục:  
1
2
r mZ
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 9 - 
III. BÁNH RĂNG NÓN 
4. Các dạng truyền động của cặp BR nón 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 10 - 
III. BÁNH RĂNG NÓN 
4. Các dạng truyền động của cặp BR nón