Bài giảng Nhập môn công nghệ phần mềm - Chương 5: Cài đặt phần mềm

1Chương 4 – CÀI ĐẶT PHẦN MỀM
NHẬP MÔN CÔNG NGHỆ PHẦN MỀM
Nội dung
2
 Kiến trúc của một application 
 Mô hình 1 lớp (1– tier)
 Mô hình 1 lớp (2 – tier)
 Mô hình 1 lớp (3 – tier)
Mô hình phần mềm
3
1. Các kiểu kiến trúc của một application
4
 Quy trình xử lý 1 thao tác thông thường
CSDL
1. Nhập dữ liệu
2. Kiểm tra, xử lý 
tính toán
3. Truy vấn CSDL
4. Trả kết quả5. Hiển thị kết quả
Bussiness LogicPresentation
Data access logic
Mô hình kiến trúc 1 lớp
5
CSDL
1. Nhập dữ liệu
2. Kiểm tra, xử lý 
tính toán
3. Truy vấn CSDL
4. Trả kết quả5. Hiển thị kết quả
Bussiness LogicPresentation
Data access logic
6Mô hình kiến trúc 1 lớp
Ví dụ
7
Mô hình kiến trúc 2 lớp
8
CSDL
1. Nhập dữ liệu
2. Kiểm tra, xử lý 
tính toán
3. Truy vấn CSDL
4. Trả kết quả5. Hiển thị kết quả
Bussiness LogicPresentation
Data access logic
9Mô hình kiến trúc 2 lớp
Ví dụ
10
Mô hình kiến trúc 3 lớp
11
CSDL
1. Nhập dữ liệu
2. Kiểm tra, xử lý 
tính toán
3. Truy vấn CSDL
4. Trả kết quả5. Hiển thị kết quả
Bussiness LogicPresentation
Data access logic
Mô hình 3 tier
12
Mô hình 3 tier
13
Mô hình 3 tier
14
Mở rộng: Lập trình CSDL với Visual Basic & ADODB
15
a) CSDL trong ứng dụng quản lý
16
Mở rộng: Lập trình CSDL với Visual Basic & ADODB
Ví dụ hệ thống quản lý học sinh
17
 Thành phần giao diện
Ví dụ hệ thống quản lý học sinh
18
 Thành phần dữ liệu
 MS Access
 MS SQL Server
 Oracle
 
2. Lập trình CSDL với Visual Basic & ADODB
19
b) CSDL trong ứng dụng quản lý
Mở rộng: Lập trình CSDL với Visu l Basic & A ODB
ADO Object Model
20
ADO Object
21
 Connection
 Command
 RecordSet
 Field
 Parameter
Kết nối data source
22
ADO Object - Connection
23
ADO Object - Connection
24
 Khai báo biến quản lý connection
Dim con As New ADODB.Connection
 Kết nối CSDL với Access
 Cú pháp
 Ví dụ:
ADO Object - Connection
25
 Kết nối CSDL với Access
ADO Object - Connection
26
 Kết nối CSDL với SQL Server
 Cú pháp:
 Ví dụ
ADO Object - Connection
27
 Kết nối CSDL với SQL Server
ADO Object - Connection
28
 Đóng kết nối CSDL
Tương tác dữ liệu: thêm/xóa/sửa
29
Thực thi câu lệnh Insert/Delete/Update,
30
ADO Object - Command
31
32
 Khai báo biến quản lý Command
Dim cmd As New ADODB.Command
 Kết nối CSDL qua connection
 Thực thi câu lệnh SQL (insert/delete/update)
 Cú pháp:
 Ví dụ: thực thi một câu lệnh SQL xóa dữ liệu từ Table HS
ADO Object - Command
33
• Thực thi câu lệnh Select
• Cú pháp:
• Ví dụ: thực thi một câu lệnh SQL Select dữ liệu từ Table HS
ADO Object - Command
ADO Object – Recordset
34
35
 Khai báo biến quản lý RecordSet
Dim cmd As New ADODB.RecordSet
 Thực thi câu lệnh SQL (Select)
 Cú pháp:
 Ví dụ: thực thi một câu lệnh SQL xóa dữ liệu từ Table HS
ADO Object - recordset
36
• Duyệt toàn bộ mẫu tin trong recordset
• Cú pháp
ADO Object - recordset
ADO Object - recordset
37
Các phương thức duyệt mẫu tin
ADO Object - recordset
38
Các phương thức duyệt mẫu tin
ADO Object - recordset
39
Các phương thức duyệt mẫu tin
ADO Object - recordset
40
Các phương thức duyệt mẫu tin
ADO Object - recordset
41
Các phương thức duyệt mẫu tin
42
 Một trong những lựa chọn công cụ quan trọng nhất
dùng tạo ra phần mềm là ngôn ngữ lập trình.
 Thông thường việc lựa chọn này được thực hiện mà
không có sự phân tích đến chi phí. Kết quả là phần
mềm thường có chi phí hơn mức cần thiết?!
 Chúng ta nên có kế hoạch tìm hiểu một ngôn ngữ lập
trình mới mỗi năm hoặc lâu hơn.
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
Một số vấn đề trong phong cách lập trình
43
 Trong số các NNLT cấp cao, chúng ta nên biết:
 Ngôn ngữ dạng mệnh lệnh cấp thấp: C
 Ngôn ngữ dạng mệnh lệnh cấp cao: Ada, Common lisp
 Ngôn ngữ dạng hàm: Caml, Haskell, Common lisp.
 Ngôn ngữ hướng đối tượng: C#, Java, Smalltalk
 Ngôn ngữ logic: Prolog
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
44
 Một số ngôn ngữ được ưu thích khác:
 PHP
 Javascript or ECMAScript
 Python
 Ruby
 C++.
 Xét vê ̀ mặt hiệu quả, thông thường mọi người thường chọn ngôn ngữ cấp
cao để tìm hiểu. Vì các NNLT cấp cao thường sử dụng bô ̣ nhớ quản lý tự
động, là yêu cầu của đa sô ́ ứng dụng thời gian thực (real – time).
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
45
 Khi tạo một phần mềm (có ứng dụng quan trọng), chúng ta nên
chọn 1 ngôn ngữ với các chuẩn bởi các tô ̉ chức tiêu chuẩn hóa
(ISO, ANSI, IEEE, ).
 Một ngôn ngữ được kiểm soát điều khiển bởi một nhà cung cấp
(hoặc tệ hơn bởi một cá nhân nào đó). Nó có thể thay đổi theo
những cách mà một đầu tư lớn thành vô gia ́ trị sau một đêm.
Tuy nhiên những ngôn ngữ loại này thường đem lại lợi ích là
thường cung cấp các free, open-source.
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
46
 Một số ngôn ngữ chuẩn:
 C
 C++
 C#
 Common Lisp
 Prolog
 ECMAScript
 Ada
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
• Một số ngôn ngữ không chuẩn:
– Java
– Python
– Ruby
47
 Một số nhà sản xuất (đơn) cung cấp ngô ngữ đóng gói:
 VisualBasic (Microsoft)
 Delphi (Borland)
 Rebol (RebolTechnologies)
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
48
 Maintainable code (Bảo trì code)
Đê ̉ việc bảo trì code được thuận lợi, code cần thỏa những tiêu
chuẩn sau:
 Understandable
 Extendible
 Modular
 Reusable
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
49
 Understandable code
Code được đọc bởi:
 the compiler (trình biên dịch).
 The text editor (chương trình soạn thảo).
 Other tools (các công cụ khác)
 Maintainers (người bảo trì)
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
50
 Understandable code
Code được đọc bởi:
 the compiler (trình biên dịch).
 Code cần tuân thủ theo cú pháp và ngữ nghĩa của NNLT.
 The text editor (chương trình soạn thảo).
 Code cần thuân thủ thêm những cú pháp riêng.
 Other tools (các công cụ khác).
 Code phải chịu thêm những ràng buộc khác.
 Maintainers (người bảo trì)
1. Lựa chọn ngôn ngữ lập trình
51
a. Indentation (thụt đầu dòng)
- Là yếu tố cần thiết để làm code dễ hiểu.
- Nó không thuộc vê ̀ phong cách mỗi người.
- Chúng ta nên dùng chuẩn theo qui định.
- Cần sử dụng một chuẩn cho toàn bộ chương trình.
- Một thụt đầu dòng thường khoảng 2 space (1 thi ̀ không đu ̉
nhưng hơn 2 thi ̀ dư thừa?!)
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
52
Cách đặt dấu ngoặc:
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
53
b. Spacing (khoảng trống)
- Cũng như thụt đầu dòng, khoảng trống cũng là yếu tố cần
thiết để làm code dê ̃ hiểu.
- Nó không thuộc vê ̀ phong cách mỗi người.
- Chúng ta nên dùng chuẩn theo qui định.
- Cần sử dụng một chuẩn cho toàn bộ chương trình.
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
54
b. Spacing (khoảng trống)
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : đối với các phép
toán số học hoặc logic, nên có khoảng trống ở mỗi bên.
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Không nên Nên
55
b. Spacing (khoảng trống)
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : một dấu , hoặc ;
không đứng sau 1 khoảng trống nhưng luôn đứng trước 1 khoảng
trống..
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Không nên Nên
56
b. Spacing (khoảng trống)
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : một dấu , hoặc ;
không đứng sau 1 khoảng trống nhưng luôn đứng trước 1 khoảng
trống..
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Không nên Nên
57
b. Spacing (khoảng trống)
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : có thể có hoặc
không có khoảng trống giữa tên hàm với danh sách hàm
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
58
b. Spacing (khoảng trống)
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : nên có khoảng
trống giữa các từ khóa if, while, for với biểu thức sau nó.
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Không nên Nên
59
b. Spacing (khoảng trống)
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : các dấu ngoặc thì
không khoảng trống giữa dấu với biểu thức bên trong
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
60
c. Cấu trúc lệnh
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : dùng cấu trúc
lệnh rõ ràng nhất.
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Không nên Nên
61
c. Cấu trúc lệnh
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : dùng cấu trúc
lệnh rõ ràng nhất.
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Không nên Nên
62
d. Lệnh Return
Chúng ta xét cách viết code trên JAVA, C, C++ : return không
phải là một hàm nên không cần đặt gia ́ trị vào trong dấu ngoặc
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Không nên Nên
63
d. Lệnh Return
Khi dùng biểu thức điều kiện, nếu có thể cần tránh lặp lại code.
2. Một số vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Không nên Nên
64
e. Định danh – identifier
- Thường dùng danh từ để đặt tên lớp (class). Ví du ̣: person, vehicle, 
course, Vì lớp là đối tượng không thê ̉ là hành động, nếu dùng động từ
thi ̀ sẽ nhằm lẫn với các phương thức.
- Hàm va ̀ phương thức dùng để thực hiện một việc nào đó, nên tên thường
bắt đầu bằng động từ.
- Có 2 mẫu để định danh:
• Viết hoa các ký tự đầu của từ (đối với phương thức thì viết thường cho ký tự đầu tiên).
Ví dụ: computeNextItemInList, FourWheelVehicle.
• Dùng dấu underscore để phân cách các từ.
Ví dụ compute_next_item_in_list, four_wheel_vehicle
- Nên chọn 1 mẫu va ̀ tuân thu ̉ trong cả chương trình.
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
65
e. Định danh – identifier
- Chúng ta không nên đặt tên quá dài hoặc quá ngắn. Tùy trường hợp mà
định danh cho phu ̀ hợp.
- Ví du ̣:
• Tên dài tốt hơn tên ngắn, chẳng hạn temperature ro ̃ ràng hơn temp hoặc t.
• Tên ngắn tốt hơn, chẳng hạn x, y để chỉ 2 số bất kỳ thay vì
theFirstArbitraryNumber, theSecondArbitraryNumber.
• Hoặc i, j là biến chạy cho cho for hoặc chỉ số mảng thay vì arrayInDexes.
Tương tự ta dùng n chỉ số thành phần của mảng thay vì
theNumberOfElements.
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
66
f. Chú thích - comment
- Mục đích của chu ́ thích để làm ro ̃ nghĩa những đoạn code kho ́. Nhưng nó
không nhằm mục đích giải thích cho tất cả mọi người ở mức không cần
thiết (ví du ̣ manager, client)
- Chu ́ thích còn dùng để ghi nhận lại tác gia ̉, va ̀ ngày tạo hoặc chỉnh sửa
chương trình.
Ví du ̣
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
67
5. Chú thích - comment
- Chu ́ thích không phải là diễn giải code.
Ví du ̣
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
68
f. Chú thích - comment
- Không nên chu ́ thích quá mức cần thiết.
Ví du ̣:
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
69
g. Tránh viết code “xoắn” nhau – avoid convoluted code
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
70
h. Tránh viết code “xoắn” nhau – avoid convoluted code
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
71
h. Tránh viết code “xoắn” nhau – avoid convoluted code
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
72
i. Nên dùng hằng (constant) thay vì ghi giá trị trực tiếp
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
73
j. Nên gán gia ́ trị cho biến ngay khi mới khai báo (nếu có thể)
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
74
j. Giảm phạm vi của biến (nếu có thê ̉)
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
75
k. Tránh lặp lại code (code duplication)
- Việc lặp lại code sẽ làm cho quá trình bảo trì kho ́ khăn hơn, 
vì phải tìm tất cả các đoạn code đo ́ để xem xét và sẽ chữa.
10. Nên dùng nhiều hàm va ̀ phương thức con (nếu có thể).
Đây là cách hiệu quả để chia nhỏ bài toán, nhằm giúp đơn
giản hóa vấn đề và dễ dàng quản lý các đối tượng, phương
thức trong chương trình.
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
76
l. Tối ưu trình biên dịch và bộ xử lý
2. Một sô ́ vấn đề trong khi viết chương trình (coding)
Bad Good
Bài tập
77
 Hãy tìm trong đoạn code sao những vấn đề mà theo bạn viết
chưa hay? Vì sao?
 Bạn hãy chỉnh sửa những vấn đề đó để code hiểu và tối ưu hơn.
Câu 1.
void dempt(int a[],int n)
{
int dpt=0;
for(int i=0;i<n;i++)
if(a[i]%2==0)
dpt+=1;
}
Câu 2.
void sapxepgiam(int a[],int n)
{
int t;
for(int i=0;i<n-1;i++) 
if(a[i]<a[i+1])
{
t=a[i];
a[i]=a[i+1];
a[i+1]=t;
}
}
Câu 3:
/* Hàm tìm max của mang a và cho biết max đó có là sô ́ nguyên tô ́ */
void tim_max(int a[100],int n)
{
int max=a[0];
for(int i=0;i<=n-1;i++)
{
if(a[i]>max)
max=a[i];
}
printf("\n so lon nhat la: %d",max);
for(int i=2;i<max-1;i++)
if(max%i==0)
{
printf("\n max khong phai la so nguyen to");
return;
}
printf("\n max la so nguyen to");
}
Câu 4.
int InsertNode(Node* &root, Node* p)
{
if(root ==NULL)
{
root = p;
return 1
}
else
{
if(root->key ==p->key)
return 0;
if(root->key > p->key)
return InsertNode(root->left,
p);
if(root->key key)
return InsertNode(root-
>right,p) ;
}
80