Bài giảng Những vấn đề cơ bản về phạm trù tài chính - Chương 1: Lý thuyết tài chính

9/30/20211NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHẠM TRÙ TÀI CHÍNH CHƯƠNG 1Lí THUYẾT TÀI CHÍNH 9/30/20212NỘI DUNG NGHIấN CỨUKhỏi quỏt sự ra đời và phỏt triển của tài chớnhBản chất của tài chớnh Chức năng của tài chớnh Hệ thống tài chớnh 9/30/20213KHÁI QUÁTKhỏi niệm tài chớnhTheo nghĩa hẹp: tài chớnh được hiểu như là :Thu chi tiền tệ của cỏc chủ thể nhà nước, doanh nghiệp, hộ gia đỡnh dõn cưTheo quan điểm hiện đại, tài chớnh phản ảnh hoạt động chuyển giao tiền tệ để thỏa món nhu cầu của chủ thể9/30/20214KHÁI QUÁT SỰ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TÀI CHÍNH Sự ra đời và phỏ triển của tài chớnh gắn liền với sự phỏt triển của tiền tệ và nền kinh tế hàng húa..Quỏ trỡnh này gắn liềnSự xuất hiện của tiền tệ trong quỏ trỡnh trao đổiSự hỡnh thành và sử dụng cỏc quỹ tiền tệTài chớnh gắn với cỏc chủ thể sử dụng --> hỡnh thành cỏc khõu tài chớnh.Tài chớnh cụngTài chớnh doanh nghiệp Tài chớnh cỏ nhõn hộ gia đỡnhNgày nay, tài chớnh trở thành ngành khoa học và được hỗ trợ rất nhều từ khoa học toỏn ứng dụng.9/30/20215BẢN CHẤT CỦA TÀI CHÍNHKhỏi niệm nguồn tài chớnh Theo nghĩa hẹp: nguồn tài chớnh là khối lượng tiền tệ cú tớnh lỏng cao mà cỏc chủ thể cú đượcTheo nghĩa rộng: ngoài khối tiền cú tớnh lỏng cao, nguồn tài chớnh thể hiện dưới cỏc dạng Cỏc loại tài sản tài chớnh hay cỏc loại chứng khoỏn Cỏc dạng tài sản như bất động sản, sở hữu trớ tuệ và cỏc loại tài sản vụ hỡnh khỏc mà cú khả năng tiền tệ húa 9/30/20216Khỏi niệm nguồn tài chớnhNguồn tài chớnh bao gồm:Nguồn tài chớnh trong nướcNguồn tài chớnh nước ngoàiBự đắp sự mất cõn đụi cỏn cõn thanh toỏnBự đắp sự mất cõn đối tiết kiệm – đầu tư trong nước.9/30/20217BẢN CHẤT CỦA TÀI CHÍNHSự vận động cỏc nguồn lực tài chớnh phản ỏnh mối quan hệ kinh tế giữa cỏc chủ thể trong phõn phối nguồn lực.Sự phõn phối thể hiện (i) hoặc là tạo lập quỹ tiền tệ (ii) hoặc là đầu tư, sử dụng quỹ tiền tệ như thế nào  quan tõm đến lợi ớch và chi phớ.Lợi ớch và chi phớ là hai khỏi niệm cú tớnh chuẩn tắc trong phõn phối nguồn lực tài chớnh. Giải bài toỏn về hiệu quả kinh tế để đỏnh đổi trong lựa chọn trong số cỏc nhu cầu thực tế, trờn cơ sở tối đa húa lợi ớch là tối thiểu húa chi phớ. Max(lợi ớch – chi phớ) 9/30/20218BẢN CHẤT CỦA TÀI CHÍNH Bản chất của tài chớnh phản ỏnh mối quan hệ kinh tế phỏt sinh trong quỏ trỡnh phõn phối cỏc nguồn lực tài chớnh thụng qua việc tạo lập và sử dụng cỏc quỹ tiền tệ nhằm mục đớch đỏp ứng cỏc nhu cầu của cỏc chủ thể trong xó hội.Tớnh kinh tế của tài chớnh biểu hiệnNguồn lực giới hạn  cần lợi ớch tối đa (kinh tế hoặc xó hội) và tối thiểu húa chi phớ sử dụng nguồn lực. 9/30/20219Phạm trự tài chớnh cú mối quan hệ chặt chẽ với phạm trự tiền tệ và giỏ cả Tiền tệ và giỏ cả quyết định quy mụ tài chớnh của chủ thể: Lượng tiền tớch luỹ Giỏ cả hàng húa Định giỏ tài sản Tài chớnh gúp phần Ổn định tiền tệ Ổn định giỏ cảTăng thu nhập tiền tệ cho nhà đầu tưBẢN CHẤT CỦA TÀI CHÍNH 9/30/202110CHỨC NĂNG CỦA TÀI CHÍNHTài chớnh cú 3 chức năng:Huy động nguồn lực tài chớnhPhõn bổ nguồn lực tài chớnhKiểm tra, giỏm sỏt nõng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chớnh9/30/202111Chức năng huy động nguồn lực tài chớnh	Huy động nguồn lực phản ỏnh quỏ trỡnh tạo lập nguồn tài chớnh của cỏc chủ thể. Thể hiện khả năng tổ chức khai thỏc cỏc nguồn tài chớnh nhằm đỏp ứng nhu cầu phỏt triển của nền kinh tế. Nguồn tài chớnh gồm: Tiền tớch luỹ/ vốnTài sản cú thể chuyển húa thành tiềnĐể thỏa món nhu cầu cỏc chủ thể cần phải tỡm kiếm nguồn tài trợ, gồm: CHỨC NĂNG CỦA TÀI CHÍNH 9/30/202112Huy động (tt) Tự tài trợTiết kiện / tớch luỹ Tiết kiệm chớnh phủ: chờnh lờch thu chi thường xuyờn.Tiết kiệm hộ gia đỡnh: chờnh lệch thu chi tiờu dựng.Tiết kiệm của doanh nghiệp: lợi nhuận sau thuế.Huy động từ bờn ngoàiVay vốn từ cỏc định chế tài chớnh trung gianPhỏt hành chứng khoỏn huy động vốn trờn thị trường vốn.9/30/202113Huy động (tt)Chức năng huy động vốn được thực hiện trờn cơ sở tương tỏc giữa cỏc yếu tố:Chủ thể huy động: nhà nước, doanh nghiệp, dõn cư là những nhà đầu tư cĩ nhu cầu về vốn.Phương thức huy động: qua hệ thống tài chớnh gồm thị trường tài chớnh và cỏc định chế tài chớnh.Mụi trường tài chớnh và kinh tế. 9/30/202114Cần chỳ ý:Huy động nguồn lực tài chớnh phụ thuộc vào Mức độ phỏt triển của nền kinh tế, của hệ thống tài chớnh. Cỏc cụng cụ tài chớnh được sử dụng để huy động.Khuụn khổ phỏp lý.CHỨC NĂNG CỦA TÀI CHÍNH9/30/202115Chức năng phõn bổ nguồn lực tài chớnh	Phõn bổ nguồn lực phản ỏnh kế hoạch sử dụng tiền của chủ the ồđể đạt được cỏc mục tiờu trong tương lai.Thử thỏch đặt raNguồn lực cú hạn Nhu cầu tăng vụ hạn.CHỨC NĂNG CỦA TÀI CHÍNH 9/30/202116CHỨC NĂNG CỦA TÀI CHÍNHCần giải quyết:Đỏnh giỏ đỳng đắn nguồn lực.Đỏnh đổi cỏc nhu cầu cú tớnh cạnh tranh Cỏc chủ thể cần cú chiến lượcThiết lập cỏc mục tiờu ưu tiờn phự hợp với nguồn lực sẵn cú.Cỏc biện phỏp đeo đuổi chiến lượcĐo lường sự thực hiện và đỏnh giỏ kết quả.Chiến lược mục tiờuquản lý theo Tổ chứcthực hiện Mục tiờu phỏt triển Vị trớ ởhiện tại Cỏch thức đạt được mục tiờu Quy trỡnh chiến lược phõn bổ nguồn lực tài chớnh9/30/202117CHỨC NĂNG CỦA TÀI CHÍNH Chức năng kiểm tra tài chớnh	Kiểm tra tài chớnh phản ỏnh hoạt động thu thập và đỏnh giỏ những bằng chứng về thụng tin liờn quan đến quỏ trỡnh huy động và phõn bổ cỏc nguồn tài chớnh với mục đớch đảm bảo tớnh đỳng đắn, tớnh hiệu quả và hiệu lực của việc tạo lập và sử dụng cỏc quỹ tiền tệ.Nội dung kiểm traKiểm tra tớnh tuõn thủ những quy định về quản lý tài chớnh.Kiểm tra và đỏnh giỏ về tớnh hiệu quả và hiệu lực đối với quỏ trỡnh phõn phối cỏc nguồn lực tài chớnh.9/30/202118CHỨC NĂNG CỦA TÀI CHÍNH Mục đớch kiểm tra tài chớnhTăng độ tin cậyMinh bạch và trỏch nhiệmHệu quả và hiệu lựcí nghĩa:Đảm bảo cho việc tạo lập, phõn bổ cỏc nguồn lực tài chớnh đỳng đắn, hợp lý, đạt hiệu quả tối ưu.Gúp phần điều chỉnh quỏ trỡnh phõn phối cỏc nguồn tài chớnh.9/30/202119Kiểm tra tài chớnh (tt)Kiểm tra tài chớnh thể hiện dưới cỏc loại hỡnh sau: Thanh tra tài chớnh.Kiểm toỏn nội bộ.Kiểm toỏn độc lập.Kiểm toỏn nhà nước.9/30/202120Kiểm tra tài chớnh (tt)Kiểm tra tài chớnh được thực hiện dựa trờn sự kết hợp cỏc yếu tố sau: Chủ thể kiểm tra Đối tượng kiểm tra Cơ sở kiểm tra Phương phỏp kiểm tra Bỏo cỏo và đỏnh giỏ kết quả kiểm tra 9/30/202121HỆ THỐNG TÀI CHÍNHKhỏi niệm 	Hệ thống tài chớnh là một hệ thống bao gồm thị trường và cỏc định chế tài chớnh thực hiện chức năng gắn kết cung – cầu về vốn lại với nhau.Cơ cấu hệ thống tài chớnh gồm:Thị trường tài chớnh.Cỏc chủ thể tài chớnh - những kiến tạo thị trường Cơ sở hạ tầng tài chớnh của hệ thống tài chớnh.9/30/202122HỆ THỐNG TÀI CHÍNH9/30/202123HỆ THỐNG TÀI CHÍNHChức năng hệ thống tài chớnhTạo ra kờnh chuyển tải vốn từ người thừa vốn đến người cần vốn. Cung cấp cỏc dịch vụ tài chớnh như: chia sẻ rủi ro, tớnh lỏng và thụng tin cỏc giao dịch tài chớnh.9/30/202124HỆ THỐNG TÀI CHÍNHĐặc điểm cỏc bộ phận của hệ thống tài chớnh Thị trường tài chớnh	Thị trường tài chớnh là tổng hũa cỏc mối quan hệ cung cầu về vốn, diễn ra dưới hỡnh thức vay mượn, mua bỏn về vốn, tiền tệ và cỏc chứng từ cú giỏ nhằm chuyển dịch từ nơi cung cấp đến nơi cú nhu cầu về vốn cho cỏc hoạt động kinh tế. Thị trường tiền tệ Thị trường vốn9/30/202125HỆ THỐNG TÀI CHÍNHCỏc chủ thể tài chớnhTài chớnh cụng Tài chớnh doanh nghiệpDoanh nghiệp phi tài chớnh Doanh nghiệp tài chớnhTài chớnh cỏ nhõn hoặc hộ gia đỡnhChủ thể tài chớnh quốc tế 9/30/202126HỆ THỐNG TÀI CHÍNHCơ sở hạ tầng tài chớnh Hệ thống luật phỏp và quản lý nhà nước.Hệ thống giỏm sỏt.Hệ thống thụng tin .Hệ thống thanh toỏn. Hệ thống dịch vụ chứng khoỏn.Nguồn nhõn lực. 9/30/202127Mối quan hệ giữa cỏc bộ phận của hệ thống tài chớnh Mối quan hệ giữa cỏc chủ thể tài chớnh và thị trường tài chớnh Tài chớnh cụng với thị trường tài chớnh Tài chớnh doanh nghiệp với thị trường tài chớnh Tài chớnh hộ gia đỡnh với thị trường tài chớnh Cỏc trung gian tài chớnh với thị trường tài chớnhCỏc cụng ty bảo hiểm, cỏc quỹ đầu tư, cụng ty tài chớnh, cụng ty chứng khoỏnCỏc trung gian tài chớnh là cỏc ngõn hàng thương mại Cỏc trung gian tài chớnh đúng vai trũ là tổ chức hỗ trợ nõng cao mức tớn nhiệm Cỏc trung gian tài chớnh đúng vai trũ là bờn thứ ba trong quỏ trỡnh chứng khoỏn húa 9/30/202128Mối quan hệ giữa cỏc bộ phận của hệ thống tài chớnhMối quan hệ giữa cỏc chủ thể tài chớnh Tài chớnh cụng cú ảnh hưởng to lớn đến bộ phận tài chớnh cũn lại Cỏc hộ gia đỡnh và doanh nghiệp cần phải dựa vào cỏc chức năng mà cỏc trung gian tài chớnh cung cấp