Bài giảng Những vấn đề cơ bản về phạm trù tài chính - Chương 9: Thị trường tài chính

9/30/20211THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH CHƯƠNG TÀI CHÍNH TIỀN TỆ 9/30/20212NỘI DUNG NGHIÊN CỨUSự ra đời phát triển thị trường tài chính (SV tự nghiên cứu) Khái niệm và phân loại thị trường tài chínhThị trường tiền tệThị trường vốnVai trị của thị trường tài chính (SV tự nghiên cứu)9/30/20213KHÁI NIỆM THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH Khái niệm:Thị trường tài chính là nơi diễn ra các hoạt động mua bán các loại chứng khốn, nơi gặp gỡ của các nguồn cung cầu về vốn, qua đĩ hình thành nên giá mua và bán các loại cổ phiếu, trái phiếu, kỳ phiếu, tín phiếu, hình thành nên giá cả các loại vốn đầu tư bao gồm: lãi suất đi vay, lãi suất cho vay, lãi suất ngắn hạn, trung hạn và dài hạnCác yếu cấu thành thị trường tài chính:Đối tượng của thị trường Cơng cụ của thị trường Chủ thể tham gia trên thị trường 9/30/20214PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNGTÀI CHÍNH Căn cứ vào thời gian vận động của vốn Thị trường tiền tệThị trường vốnCăn cứ vào cách thức huy động vốn Thị trường các cơng cụ nợThị trường vốn cổ phiếu Căn cứ vào cơ cấu tổ chức Thị trường sơ cấpThị trường thứ cấp9/30/20215PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNGTÀI CHÍNHThị trường sơ cấp Thị trường thứ cấp Tạo vốn cho nhà phát hành Tạo hàng hóa cho thị trường giao dịch Người bán chứng khoán là KBNN, NHNN, Công ty phát hành, tập đoàn bảo lãnh phát hành Giá chứng khoán do tổ chức phát hành quyết định, thường được in ngay trên chứng khoán. Các luồng vốn dịch chuyển giữ các nhà đầu tư và nhà kinh doanh mà không chảy vào những nhà phát hành. Giao dịch trên thị trường phản ánh nguyên tắc cạnh tranh tự do, giá do CK do cung cầu quyết định. Thị trường hoạt động liên tục các nhà đầu tư mua bán CK nhiều lần trên thị trường 9/30/20216THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆThị trường tiền tệ là thị trường mua bán các loại giấy cĩ giá ngắn hạn cĩ kỳ hạn dưới 1 năm, là nơi đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn cho nền kinh tế.Phân loại thị trường tiền tệ Căn cứ vào cơ cấu tổ chức Thị trường tiền tệ cũThị trường tiền tệ mới Căn cứ vào đối tượng tham gia trên thị trườngThị trường tín dụng ngắn hạn giữa các ngân hàng thương mại dưới sự điều hành của ngân hàng trung ương Thị trường các cơng nợ ngắn hạn Thị trường hối đối 9/30/20217ĐẶC ĐIỂM THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆHàng hĩa giao dịch trên thị trường này là các loại chứng khốn ngắn hạnHoạt động giao dịch trên thị trường chủ yếu là thỏa mãn nhu cầu vốn ngắn hạn và khả năng sinh lời của tiền tệGiá cả hàng hĩa biến động theo quan hệ cung cầuSự tham gia của NHTW là khơng thể thiếuThị trường tiền tệ là thị trường vơ hìnhThị trường tiền tệ là thị trường bán buơn là chủ yếu9/30/20218CÁC CƠNG CỤ TRÊN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ Tín phiếu kho bạc nhà nước ( Treasury bill-TB)Các khoản cho vay liên ngân hàngChứng chỉ tiền gửi (Certificate of deposit-CD)Thương phiếu ( Commercial paper-CP)Giấy chấp nhận của ngân hàng(Banker’s acceptance-BA)Hợp đồng mua lại (Repurchase agreement-RP) 9/30/20219Ngân hàng thương mạiNgân hàng trung ươngCác tổ chức phi tài chínhCác tổ chức tài chính phi ngân hàngCá nhân, hộ gia đìnhNhà mơi giớiCÁC CHỦ THỂ THAM GIA TRÊN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ9/30/202110Chuyển vốn nhàn rỗi sang người thiếu vốn, cần vốn bổ sung cho quá trình kinh doanh và cĩ cơ hội đầu tưCHỨC NĂNG THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆBên cho vay: Cá nhân Hộ gia đình Doanh nghiệpBên đi vay:Doanh nghiệp Cá nhân Hộ gia đình Chính phủThị trường tiền tệCác trung gian tài chínhVốn ngắnhạnVốn ngắnhạnVốnngắnhạn9/30/202111Cân đối điều hịa vốn giữa các ngân hàng thương mạiĐảm bảo nguồn vốn kinh doanh của các ngân hàng thương mạiĐảm bảo khả năng thanh tốn cho các ngân hàng thương mạiNHTW điều tiết lưu thơng tiền tệ trên phạm vi cả nước nhằm thực thi chính sách tiền tệ CHỨC NĂNG THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ 9/30/202112VAI TRỊ THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆĐối với nền kinh tếThị trường tiền tệ là nơi tạo mơi trường thuận lợi để dung hịa các lợi ích kinh tế trên thị trườngĐiều hịa các nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế Khai thác triệt để nguồn vốn sẵn cĩ trong nền kinh tế, hạn chế phát hành mới của NHTWQuyết định cơ cấu đầu tư và cơ cấu kinh tếĐối với sự phát triển của thị trường tài chínhTạo cơ sở, điều kiện cho sự phát triển và hoạt động cĩ hiệu quả của thị trường chứng khốn9/30/202113CÁC NGHIỆP VỤ CƠ BẢN CỦA TRÊN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆNghiệp vụ vay và cho vay vốn bằng tiềnDiễn ra trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng, qua các hình thức: Vay qua các hợp đồng tín dụng giữa các NHTMVay tái chiết khấu giữa NHTM với NHTWNghiệp vụ mua bán chứng khốn ngắn hạnCơng cụ chủ yếu là các loại chứng khốn ngắn hạn được phát hành ở thị trường tiền tệ sơ cấp và mua bán lại trên thị trường thứ cấp. Diễn ra trên thị trường tiền tệ mới Phát hành chứng khốn ngắn hạnMua bán chứng khốn ngắn hạn9/30/202114THỊ TRƯỜNG VỐNThị trường vốn là thị trường giao dịch của các cơng cụ tài chính cĩ kỳ hạn trên 1 năm, là thị trường cung ứng vốn đầu tư dài hạn cho nền kinh tế. Thị trường vốn bao gồmThị trường vay nợ dài hạn biểu hiện qua hoạt động của hai dạng thị trường phổ biến là thị trường tín dụng thuê mua và thị trường vay thế chấp. Thị trường chứng khốn 9/30/202115PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNG VỐN Căn cứ vào cơ cấu tổ chức thị trường vốn bao gồm:Thị trường sơ cấpThị trường thứ cấpCăn cứ vào các cơng cụ tham gia trên thị trường vốn Thị trường chứng khốn Nhà nướcThị trường trái phiếu doanh nghiệp Thị trường cổ phiếu 9/30/202116CÁC CƠNG CỤ TRÊN THỊ TRƯỜNG VỐNCổ phiếu: chứng khốn vốnCăn cứ vào hình thức, cổ phiếu cĩ hai loại: cổ phiếu vơ danh và cổ phiếu ký danh Căn cứ vào quyền lợi được hưởng, cổ phiếu gồm hai loại phổ biến là cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu thường Căn cứ vào phương thức gĩp vốn, cổ phiếu cĩ hai loại là cổ phiếu hiện kim và cổ phiếu hiện vật 9/30/202117CÁC CƠNG CỤ TRÊN THỊ TRƯỜNG VỐN Trái phiếu: là loại chứng khốn nợTrái phiếu doanh nghiệp Trái phiếu nhà nước Trái phiếu do chính quyền địa phương Trái phiếu đầu tư 9/30/202118CÁC CƠNG CỤ TRÊN THỊ TRƯỜNG VỐNTrái phiếu Cổ phiếu Là chứng khoán nợ do CP, doanh nghiệp phát hành để huy độngvốn trung, dài hạn. Được hưởng lãi cố định và tỷ suất lãi TP không cao nhưng không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh, ít rủi ro.Khi công ty giải thể thanh lý tài sản trái chủ dược ưu tiên trả nợ trước cổ đông. Không có quyền biểu quyếtLà chúng khoán vốn, không có kỳ hạn và không hoàn vốn.Cổ tức thường tuỳ thuộc vào kết quản kinh doanh, không cố định.Công ty phá sản, cổ đông là người cuối cùng được hưởng giá trị còn lại của tài sản thanh lý.Giá cổ phiếu biến động rất nhanh nhạy, đặc biệt là trên thị trường thứ cấp.Có giá trị biểu quyết.9/30/202119CHỦ THỂ THAM GIA TRÊN THỊ TRƯỜNG VỐN Chủ thể phát hành chứng khốn Người đầu tư Người mơi giới chứng khốn Người kinh doanh chứng khốnNgười tổ chức thị trường Người điều hịa thị trường 9/30/202120CHỦ THỂ THAM GIA TRÊN THỊ TRƯỜNG VỐNChủ thể phát hành chứng khốnChính phủ và chính quyền địa phươngCác cơng ty phát hành cổ phiếu trái phiếuCác tổ chức tài chính phát hành trái phiếu, chứng chỉ thụ hưởng Nhà đầu tư: là những người mua bán chứng khốn trên thị trường, bao gồm:Nhà đầu tư cá nhânNhà đầu tư cĩ tổ chức: đây là những nhà đầu tư chuyên nghiệp với lợi thế về quy mơ vốn và cĩ kinh nghiệp.Các nhà mơi giới-cơng ty chứng khốn: là nhũng cơng ty hoạt động trên lĩnh vực chứng khốn cĩ thể đảm nhận một hoặc nhiều nghiệp vụ như: bảo lãnh phát hành, mơi giới, tự doanh,quản lý quỹ đầu tư, tư vấn đầu tư chứng khốn 9/30/202121CHỦ THỂ THAM GIA TRÊN THỊ TRƯỜNG VỐNCác tổ chức quản lý và điều hành thị trường chứng khốnỦy ban chứng khốn: thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với thị trường chứng khốn. Ở Việt Nam theo NĐ 75/CP (28/11/1996) UBCKNN là là cơ quan thuộc chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về TTCK ở Việt Nam.Sở giao dịch chứng khốn: thực hiện vận hành thị trường thơng qua bộ máy tổ chức bao gồm nhiều bộ phận khác nhau phục vụ cho các hoạt động trên SGDCKCác hiệp hội kinh doanh chứng khốn: là tổ chức của các cơng ty chứng khốn và các thành viên khác hoạt động trong ngành chứng khốn. Thành lập với mục đích bảo vệ quyền lợi cho các cơng ty và cho tồn ngành chứng khốn.9/30/202122NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG CỦA SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHỐNNguyên tắc đăng ký giao dịch: các giao dịch được thực hiện thơng qua các trung gian là cơng ty chứng khốnNguyên tắc cơng bằng: nhằm đảm bảo lợi ích cho những người tham gia trên thị trường. Trên thị trường mọi người phải tuân thủ những quy định chung, được bình đẳng trong việc chia sẻ thơng tin và gánh chịu những hình thức xử phạt nếu vi phạn những quy định đĩ. Nguyên tắc cơng khai hĩa thơng tin: các bên phát hành chứng khốn phải cĩ nghĩa vụ cung cấp đầy đủ, trung thực, và kịp thời những thơng tin cĩ liên quan đến tổ chức phát hành và đợt phát hành. Cơng bố thơng tin được tiến hành lần đầu cũng như theo chế độ thường xuyên và đột xuất thơng qua các phương tiện hơng tin đại chúng, SGDCK, cơng ty chứng khốn. 9/30/202123NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG CỦA SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHỐNNguyên tắc đấu giá chứng khốn và thực hiện theo trình tự ưu tiên ưu tiên về giáthời gian khách hàng khối lượng ngẫu nhiên Nguyên tắc tập trung: các giao dịch chứng khốn diển ra trên SGDCK hay OTC cĩ sự kiểm tra giám sát của cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tự quản. Nguyên tắc thanh tốn thuận tiện và nhanh chĩng9/30/202124CHỨC NĂNG VÀ VAI TRỊ THỊ TRƯỜNG VỐNChức năngHuy động vốn đầu tư cho nền kinh tếCung cấp mơi trường đầu tư cho cơng chúngTạo mơi trường giúp chính phủ thực hiện chính sách kinh tế vĩ mơVai trịTạo tính thanh khoản cho các chứng khốnĐánh giá hoạt động của các doanh nghiệpHỗ trợ và thúc đẩy các cơng ty cổ phần ra đời và phát triểnThu hút vốn đầu tư nước ngồi9/30/202125CÁC HÀNH VI TIÊU CỰC TRÊN THỊ TRƯỜNG Đầu cơ chứng khốn, lũng đoạn thị trườngBán khốngMua bán nội giánLàm thiệt hại lợi ích nhà đầu tưThơng tin sai sự thật 9/30/202126MỘT SỐ PHƯƠNG THỨC GIAO DỊCH TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHỐN NHÀ ĐẦU TƯCƠNG TY CHỨNG KHỐNTHỊ TRƯỜNG THỨ CẤPSỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHỐNOTCNHÀ ĐẦU TƯ CĨ TỔ CHỨCNHÀ ĐẦU TƯ TƯ NHÂNHỆ THỐNG ĐĂNG KÝ THANH TỐN BÙ TRỪ VÀ LƯU KÝ CHỨNG KHỐNSơ đồ giao dịch tổng quan9/30/202127MỘT SỐ PHƯƠNG THỨC GIAO DỊCH TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHỐN Giao dịch trao ngayMua bán tại phịng giao dịch Mua bán qua điện thoại Mua bán qua hệ thống máy tính Giao dịch định kỳ Giao dịch tín dụng