Bài giảng Pháp luật đại cương - Chương 4: Quy phạm pháp luật

1QUI PHẠM PHÁP LUẬTtoanvs@gmail.com2I. KHÁI NIỆM:Qui tắc hành vi mang tính bắt buộc chung được cơ quan nhà nước ban hành (hoặc thừa nhận) và được đảm bảo thực hiện bởi nhà nướctoanvs@gmail.com3Đặc điểm Qui phạm pháp luậttoanvs@gmail.com4Đặc điểm QPPL Qui tắc hành vi có tính bắt buộc chungDo cơ quan nhà nước ban hànhXác định cụ thể về nội dung và hình thức: nội dung phải rõ ràng, phù hợp với tình trạng phát triển chung của xã hội.Đảm bảo thực hiện bằng sức mạnh của nhà nướctoanvs@gmail.com5II. CẤU TRÚCtoanvs@gmail.com61. GIẢ ĐỊNHPhần nêu lên đối tượng (Chủ thể) được điều chỉnh và hoàn cảnh điều chỉnh có thể xảy ra trong thực tế.Điều kiện để áp dụng QPPL: nếu như ở thực tế xảy ra như qui định trong phần này, thì qui phạm có thể được áp dụng.toanvs@gmail.com7toanvs@gmail.com82. QUI ĐỊNHNêu lên cách xử sự hợp lý mà nhà nước mong muốn chủ thể thực hiệnChính là phần thể hiện ý chí của nhà nước trong cách hành xử của chủ thểLà phần nội dung chủ yếu của QPPL – cách xử sự theo chuẩn mực chung của xã hộitoanvs@gmail.com9toanvs@gmail.com10Qui định bắt buộcTrường hợp QPPL nêu ra cách xử sự mà chủ thể phải thực hiện khi ở trong hoàn cảnh nhất địnhTrong trường hợp này, chủ thể cần phải xử sự theo đúng theo mong muốn của nhà nước, không theo ý chủ quan của mìnhtoanvs@gmail.com11Qui định tùy nghiTrường hợp QP nêu lên cách xử sự mà chủ thể có thể chọn lựa sao cho phù hợp với ý chí của mình nhất.toanvs@gmail.com123. CHẾ TÀINêu lên những hậu quả pháp lý bất lợi có thể sẽ áp dụng đối với những chủ thể không thực hiện theo mong muốn của nhà nước.Là sự răn đe của nhà nước để ngăn ngừa những hành vi trái qui định của pháp luật.toanvs@gmail.com13toanvs@gmail.com143.1 Chế tài phủ địnhTrường hợp nhà nước không công nhận kết quả pháp lý của một quan hệ khi các bên không tuân thủ qui định của pháp luật.Vd: Giao dÞch d©n sù v« hiƯu kh«ng lµm ph¸t sinh quyỊn, nghÜa vơ d©n sù cđa c¸c bªn tõ thêi ®iĨm x¸c lËp. (§iỊu 146 BLDS)toanvs@gmail.com153.2 Chế tài khôi phục pháp luậtLà loại chế tài buộc người có hành vi vi phạm phải khôi phục lại giá trị pháp lý (tình trạng hợp pháp) ban đầu của quan hệ.Vd: Khi giao dịch dân sự vô hiệu, thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận; nếu không hoàn trả được bằng hiện vật, thì phải hoàn trả bằng tiền. Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường.toanvs@gmail.com163.3 Chế tài hình phạtLà hình thức tước bỏ những lợi ích của người vi phạt bao gồm những hình phạt cụ thể (phạt tiền, phạt tù, phạt vi phạm hợp đồng) có tính chất nghiêm khắc hơn, có giá trị răn đe tốt hơn Vd: “Tuỳ từng trường hợp, xét theo tính chất của giao dịch vô hiệu, tài sản giao dịch và hoa lợi, lợi tức thu được có thể bị tịch thu theo quy định của pháp luật.”toanvs@gmail.com17PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLVd 1:“1. Người nào đối xử tàn ác với người lệ thuộc mình thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ một năm đến ba năm: a) Đối với người già, trẻ em, phụ nữ có thai hoặc người tàn tật;b) Đối với nhiều người.”	Điều 110 BLHS tội hành hạ người khác..toanvs@gmail.com18* Giả định: Chủ thể – Người nào	Hoàn cảnh- khi có người đối xử tàn ác với người lệ thuộc mình* Qui Định: Không được đối xử tàn ác với người lệ thuộc mình (bắt buộc)- qui định ẩn* Chế Tài: phạt cảnh cáo, cải tạo (hình phạt)toanvs@gmail.com19PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLVD2 : “Bên bán phải đảm bảo giá trị sử dụng của vật mua bán; Nếu sau khi mua mà bên mua phát hiện khuyết tật làm mất giá trị hoặc giảm sút giá trị sử dụng của vật đã mua thì có quyền yêu cầu bên bán sửa chữa, đổi vật có khuyết tật, giảm giá, bồi thường thiệt hại.”	Điều 437 BLDS ngày 28/10/1995.toanvs@gmail.com20PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLVd3:“Một bên có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng và không phải bồi thường thiệt hại khi bên kia vi phạm hợp đồng là điều kiện đình chỉ mà các bên đã thỏa thuận hoặc pháp luật có qui định.”	Điều 420 BLDS.toanvs@gmail.com21PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLVd4:“Xử phạt người điều khiển mô tô, xe gắn máy và các loại xe có kết cấu tương tự vi phạm qui định về điều kiện của phương tiện khi tham gia vào giao thông	Phạt tiền 20.000 đến 50.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:Không có còi, đèn chiếu sáng gần, xa; đèn soi biển số; đèn báo hãm; đèn tín hiệu, kính chiếu hậu hoặc có những thứ đó nhưng không có tác dụng;toanvs@gmail.com22PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL2. Không gắn biển số; gắn biển số không đúng qui định; biển số mờ, biển số bị bẻ cong, biển số bị che lấp, biển số bị hỏng.Khoản 1 điều 21 NĐ 15/2003/NĐ-CP 19/2/2003 “Qui định về xử phạt vi phạm hành chính về giao thông đường bộ.”toanvs@gmail.com23PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLVd5: “Người nào phạm một trong các tội qui định ở các điều 129 đến 132, điều 134 đến 135, nếu là tái phạm nguy hiểm thì bị phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 1 đến 5 năm.”	Khoản 2 điều 142 BLHS cũ.toanvs@gmail.com24PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLVD6: “Khi một bên thực hiện hợp đồng kinh tế chậm so với thời hạn ghi trong hợp đồng thì bên bị vi phạm có quyền không nhận sản phẩm, hàng hóa dù đã hoàn thành, có quyền đòi phạt vi phạm hợp đồng và bồi thường thiệt hại”. Khoản 1 điều 33 pháp lệnh hợp đồng kinh tế 1989.toanvs@gmail.com25PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLVd 7: Khi quyền nhân thân của một cá nhân bị xâm phạm, thì người đó có quyền:1- Yêu cầu người vi phạm hoặc yêu cầu Toà án buộc người vi phạm chấm dứt hành vi vi phạm, xin lỗi, cải chính công khai;2- Tự mình cải chính trên các phương tiện thông tin đại chúng;3- Yêu cầu người vi phạm hoặc yêu cầu Toà án buộc người vi phạm phải bồi thường thiệt hại về vật chất và thiệt hại về tinh thần.toanvs@gmail.com26PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLVD8: Giao dịch dân sự là hành vi pháp lý đơn phương hoặc hợp đồng của cá nhân, pháp nhân và của các chủ thể khác nhằm làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.(Điều 130. Giao dịch dân sự)toanvs@gmail.com27PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL1- Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn mười năm đối với động sản, ba mươi năm đối với bất động sản, thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó, kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.toanvs@gmail.com28PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLĐiều 540: (phần hd vận chuyển tài sản) Trong tr­êng hỵp bªn thuª vËn chuyĨn giao tµi s¶n kh«ng ®ĩng thêi h¹n, ®Þa ®iĨm ®· tho¶ thuËn, th× ph¶i thanh to¸n chi phÝ chê ®ỵi vµ tiỊn vËn chuyĨn tµi s¶n ®Õn ®Þa ®iĨm ®· tho¶ thuËn trong hỵp ®ång cho bªn vËn chuyĨn hoỈc ph¶i nép ph¹t vi ph¹m theo tho¶ thuËn; nÕu bªn vËn chuyĨn chËm nhËn tµi s¶n t¹i ®Þa ®iĨm vËn chuyĨn, th× ph¶i chÞu chi phÝ ph¸t sinh do viƯc chËm tiÕp nhËn.toanvs@gmail.com29PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLĐiều 8. Khái niệm tội phạm 1. Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa.toanvs@gmail.com30PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLĐiều 12. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự 1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.2. Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.toanvs@gmail.com31PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPLXác lập quyền sở hữu theo thời hiệu1. Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn mười năm đối với động sản, ba mươi năm đối với bất động sản thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó, kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu (đ. 247 BLDS 2005)toanvs@gmail.com32III. PHÂN LOẠI QPPL1. Căn cứ vào đối tượng và phương pháp điều chỉnh:toanvs@gmail.com332. Căn cứ trên nội dung của QPPLtoanvs@gmail.com34QPPL điều chỉnh: là qui phạm trực tiếp điều chỉnh hành vi của chủ thểQPPL định nghĩa: là QP chỉ nêu lên khái niệm, giải thích, định nghĩa nhằm mục đích làm nền tảng cho các qppl điều chỉnh khác, làm nền tảng trong việc tạo ra các QPPL điều chỉnh (thường gặp trong hiến pháp, phần giải thích của các VBPL)toanvs@gmail.com353. Căn cứ trên phương thức điều chỉnhtoanvs@gmail.com364. Căn cứ trên phạm trù nội dung và hình thức:toanvs@gmail.com37QPPL nội dung: qui định nội dung quyền và nghĩa vụ của các bênQPPL thủ tục: qui định trình tự mà các bên phải tuân theo trong khi thực hiện quyền và nghĩa vụtoanvs@gmail.com38IV. HÌNH THỨC THỂ HIỆNNội dung: mặt bên trong của qui phạm, tuy nhiên nếu QPPL không được thể hiện thì chúng ta không thể nhận thức ra được.Hình thức: sự thể hiện ra bên ngoài của QPPL.Các QPPL được thể hiện cụ thể ở Văn Bản QPPL.toanvs@gmail.com39toanvs@gmail.com40Trực tiếp: khi tất cả các bộ phận của QPPL được thể hiện đầy đủ trên một điều luật.Tập trung: khi có nhiều QPPL được thể hiện trong một điều luậtViện dẫn: các bộ phận của QPPL nằm ở nhiều điều luật khác nhau, có thể ở các VBPL khác nhau.toanvs@gmail.com