Bài giảng Quản trị tài chính - Chương IV: Chi phí, doanh thu, và lợi nhuận của doanh nghiệp

1CHƯƠNG IV: CHI PHÍ, DOANH THU 
VÀ LỢI NHUẬN CỦA DOANH NGHIỆP
NỘI DUNG 
2.1. CHI PHÍ KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP.
2.2. CHI PHÍ SẢN XUẤT KINH DOANH VÀ GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP.
2.3. NHỮNG LOẠI THUẾ CHỦ YẾU ĐỐI VỚI DOANH
NGHIỆP.
2.4. DOANH THU CỦA DOANH NGHIỆP.
2.5. LỢI NHUẬN VÀ PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN CỦA
DOANH NGHIỆP.
2Tài liệu tham khảo 
- Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp (xuất bản
năm 2000)
- Nghị định 199/NĐ- CP, Thông tư số 33/TT- BTC,
Các Luật thuế GTGT, TTĐB, XNK, TNDN
Các thông tư hướng dẫn các Luật thuế như 128/TT-
BTC, Thông tư 119/TT- BTC, Thông tư 120/TT- BTC,
thông tư 84/TT- BTC sửa đổi bổ sung thuế GTGT và
các thông tư sửa đổi khác về các loại thuế .
3Câu hỏi thảo luận 
1. Phân biệt chi phí sản xuất kinh doanh và giá thành
sản xuất?
2. Có những loại giá thành sản phẩm nào?
3. Hạ giá thành sản phẩm đem lại lợi ích gì cho doanh
nghiệp?
4. Việc đẩy manh tiêu thụ, tăng doanh thu của doanh
nghiệp đem lại lợi ích gì cho doanh nghiệp?
5.Tại sao lợi nhuận tính thuế có thể khác với lợi nhuận
thực tế của doanh nghiệp ?
46. Hãy nêu những lý do phải sử dụng kết hợp chỉ tiêu
lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận để đánh giá hiệu quả
hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp?
7. Vì sao các doanh nghiệp phải trích lập các quỹ của
doanh nghiệp như quỹ đầu tư phát triển, quỹ khen
thưởng, phúc lợi...
8. Phân biệt doanh thu bán hàng và tiền thu bán
hàng?
54.1. CHI PHÍ SẢN XUẤT KINH DOANH VÀ GIÁ THÀNH SẢN 
PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP
2.1.1.Chi phí kinh doanh của doanh nghiệp.
- Chí phí kinh doanh là những chi phí liên quan 
đến hoạt động kinh doanh phát sinh trong một thời 
kỳ nhất định
- Nội dung chi phí kinh doanh
+ Chi phí sản xuất kinh doanh 
+Chi phí tài chính 
62.1.2. Chi phí sản xuất kinh doanh
- Khái niệm: Chi phí sản xuất kinh doanh là biểu
hiện giá trị của vật tư đã tiêu hao, khấu hao TSCĐ,
tiền công và các khoản chi phí khác phát sinh trong
quá trình sản xuất và bán hàng.
- Nội dung
7NỘI DUNG CHI PHÍ SẢN XUẤT KINH DOANH 
Chi phÝ khÊu hao
TSC§ Chi phÝ kh¸c
Chi phÝ 
nh©n c«ng 
Chi phÝ vËt t
Chi phÝ
s¶n xuÊt 
kinh doanh 
82.1.3. Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh
-Khái niệm phân loại:
-Tại sao phải phân loại chi phí
-Các cách phân loại chi phí sản xuất kinh doanh
9Theo mqh chi phí
và sản lượng
Theo công dụng
và địa điểm 
Theo tính chất
kinh tế 
PHÂN LOẠI 
CHI PHÍ SXKD
+ Chi phí vật tư
+ Chi phí tiền lương 
+ Chi phí BHXH, BHYT, 
KPCĐ
+ Chi phí khấu hao TSCĐ
+ Chi phí dịch vụ mua ngoài 
+ Chi phí khác 
-Chi phí cố định
-Chi phí biến đổi
+ Chi phí NVL trực tiếp 
+ Chi phí NC trực tiếp 
+ Chi phí SXC 
+ Chi phí bán hàng 
+ Chi phí QLDN
10
- Khái niệm: Giá thành là toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ
ra để hoàn thành việc sản xuất và tiêu thụ một đơn vị hay một khối
lượng sản phẩm nhất định
- Phân loại giá thành sản phẩm:
2.2.1. GIÁ THÀNH SẢN PHẨM CỦA DN
11
THEO PHẠM VI TÍNH GIÁ THÀNH SẢN 
PHẨM 
Chi phÝ
nh©n c«ng
trùc tiÕp 
Chi phÝ 
s¶n xuÊt
chung 
Chi phÝ NVL
trùc tiÕp 
Gi¸ thµnh 
s¶n xuÊt 
Chi phÝ
b¸n hµng
Chi phÝ 
qu¶n lý
doanh nghiÖp 
Gi¸ thµnh
s¶n xuÊt 
GI¸ thµnh 
toµn bé
12
THEO KẾ HOẠCH HOÁ GIÁ THÀNH SẢN 
PHẨM 
Gi¸ thµnh 
thùc tÕ
GI¸ thµnh 
kÕ ho¹ch
13
ý nghÜa 
cña gi¸ thµnh 
+ Gi¸ thµnh lµ thíc
®o møc hao phÝ
®Ó sx vµ tiªu thô 
1 ®¬n vÞ s¶n phÈm 
+ Gi¸ thµnh lµ c¬
së ®Ó x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ kinh doanh
+ Gi¸ thµnh lµ c¨n
cø ®Ó kiÓm tra 
vµ gi¸m s¸t 
14
Trùc tiÕp
gia t¨ng
lîi nhuËn
Më réng 
quy m« 
sxkd 
Thóc ®Èy tiªu 
thô, t¨ng 
c¹nh tranh 
H¹ gi¸ thµnh 
s¶n phÈm
2.2.2 HẠ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 
- ý nghĩa
15
- Chỉ tiêu đánh giá tình hình thực hiện hạ giá thành
+ Mức hạ giá thành Mz =  (S1i z1i - S1i z0i)
+ Tỷ lệ hạ giá thành
MZ
Tz% = ---------------------------------
 (S1i z0i)
16
- Các nhân tố ảnh hưởng đến tiết kiệm chi phí và hạ giá thành sản 
phẩm
+ Kü thuËt, 
c«ng nghÖ
s¶n xuÊt 
M«I trêng 
kinh tÕ 
vµ ph¸p luËt
§iÒu kiÖn 
tù nhiªn
Tr×nh ®é 
qu¶n lý 
+Tr×nh ®é 
lao ®éng
Nh©n tè ¶nh 
hëng
17
2.2.3. Các biện pháp chủ yếu để tiết kiệm chi phí, hạ 
giá thành sản phẩm
Biện pháp
Thường xuyên đổi mới kỹ thuật, công nghệ sản xuất, 
ứng dụng kịp thời các thành tựu tiến bộ KHKT
Không ngừng hoàn thiện và nâng cao trình độ tổ chức 
sản xuất, tổ chức lao động góp phần nâng cao NSLĐ
Tăng cường hoạt động kiểm tra giám sát tài chính đối 
với hoạt động sản xuất kinh doanh 
Xây dựng định mức và kế hoạch chi phí để tạo điều 
kiện quản lý
Xác định rõ nội dung và phạm vi sử dụng chi phí để 
quản lý phù hợp.
Định kỳ tiến hành phân tích, đánh giá tình hình quản
lý chi phí để có biện pháp điều chỉnh phù hợp
Thực hiện các biện pháp kinh tế nhằm kích thích việc
tiết kiệm chi phí đối với cán bộ, công nhân viên.
18
2.3. Những loại thuế chủ yếu đối với doanh nghiệp.
2.3.1. Thuế giá trị gia tăng.
- Thuế giá trị gia tăng là thuế tính trên khoản giá trị tăng thêm của
hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông
đến tiêu dùng
- Đối tượng tính thuế: Là hàng hoá, dịch vụ dùng cho sản xuất,
kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam thuộc diện phải chịu thuế
GTGT
- Đối tượng nộp thuế: Là các tổ chức, cơ sở kinh doanh có sản
xuất, kinh doanh hàng hoá hoặc nhập khẩu hàng hoá chịu thuế
GTGT
19
- Phương pháp tính thuế: 2 phương pháp
+ Phương pháp khấu trừ:
Thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra - Thuế GTGT đầu vào
+Phương pháp trực tiếp:
Thuế GTGT phải nộp = Giá trị gia tăng x Thuế suất thuế GTGT
Giá trị gia tăng = Giá thanh toán đầu ra - Giá thanh toán đầu vào
20
2.3.2: Thuế tiêu thụ đặc biệt
- Thuế TTĐB là sắc thuế đánh vào một số hàng hoá, dịch vụ đặc biệt
nằm trong danh mục Nhà nước quy định
- Đối tượng chịu thuế: Là những hàng hoá, dịch vụ thuộc diện chịu
thuế TTĐB
Hiện tại có 8 mặt hàng và 5 nhóm dịch vụ, thường là các mặt hàng
và dịch vụ mà Nhà nước không khuyến khích tiêu dùng
- Đối tượng nộp thuế: Là các tổ chức, cá nhân có hoạt động sản xuất,
nhập khẩu hàng hoá, kinh doanh dịch vụ thuộc đối tượng nộp thuế
TTĐB
21
- Cách xác định thuế TTĐB:
Thuế TTĐB =Giá tính thuế x thuế suất thuế TTĐB
Giá bán chưa có thuế GTGT
- Giá tính thuế =
1+ Thuế suất thuế TTĐB
Biểu thuế hiện hành từ 10% đến 80%. Đối với hàng hoá thuộc diện
chịu thuế TTĐB vẫn phải chịu thuế GTGT
4.3.3. Thuế xuất, nhập khẩu
- Thuế XNK là sắc thuế đánh vào hàng hoá xuất khẩu hoặc nhập khẩu
trong quan hệ thương mại quốc tế
22
- Đối tượng chịu thuế: Là tất cả hàng hoá được phép xuất khẩu,
nhập khẩu qua của khẩu biên giới Việt Nam.
- Phương pháp tính thuế:
Thuế XK,NK phải nộp = Số lượng hàng hoá XK, NK x Giá tính
thuế x thuế suất thuế XK, NK
Trong đó:
+ Giá tính thuế XK: là giá bán hàng tại cửa khẩu xuất
+ Giá tính thuế NK: Là giá tại cửa khẩu nhập
23
2.3.4. Thuế thu nhập doanh nghiệp
- Thuế TNDN là sắc thuế tính trên thu nhập chịu thuế của doanh
nghiệp trong kỳ tính thuế
- Đối tượng nộp thuế: Tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh hàng
hoá, dịch vụ có thu nhập chịu thuế.
- Đối tượng chịu thuế: Bao gồm thu nhập chịu thuế của các hoạt
động sản xuất kinh doanh, dịch vụ và thu nhập chịu thuế khác.
- Cách xác định:
Thuế TNDN = Thu nhập chịu thuế x Thuế suất
24
III. DOANH THU CỦA DOANH NGHIỆP
2.3.1. Nội dung doanh thu của doanh nghiệp.
- Doanh thu là biểu hiện tổng giá trị các lợi ích kinh tế mà doanh
nghiệp thu được từ hoạt động kinh doanh và hoạt động khác trong
một thời kỳ nhất định
- Doanh thu của doanh nghiệp bao gồm:
+ Doanh thu hoạt động kinh doanh: Trong đó:
* Doanh thu bán hàng
* Doanh thu tài chính
+ Thu nhập khác
25
2.3.2. Doanh thu bán hàng của doanh nghiệp.
-Doanh thu bán hàng:
Là biểu hiện tổng giá trị các loại hàng hoá và dịch vụ mà
doanh nghiệp đã bán ra trong trong một thời kỳ nhất định .
- Thời điểm xác định doanh thu:
Là khi doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và
quyền sở hữu của hàng hoá hoặc hoàn thành việc cung cấp dịch
vụ cho khách hàng và đã được khách hàng chập thuận thanh toán,
không phân biệt khách hàng đã trả tiền hay chưa.
- Cách xác định doanh thu:
Doanh thu thuần = Số lượng sản phẩm tiêu thụ x Giá bán đơn vị
sản phẩm (chưa có thuế gián thu)
26
2.3.2. Doanh thu bán hàng của doanh nghiệp.
ý nghĩa của 
doanh thu 
bán hàng
Doanh thu là nguồn tài chính tiềm năng để đáp ứng 
nhu cầu thanh toán, chi trả các khoản chi phí
Có doanh thu thể hiện việc chấp nhận của thị trường
đối với sản phẩm, hàng hoá mà doanh nghiệp sản xuất
kinh doanh
Doanh thu thúc đẩy vòng quay vốn, góp phần tiết kiệm 
vốn lưu động của doanh nghiệp.
27
2.3.2. Doanh thu bán hàng của doanh nghiệp.
*Sè lîng
s¶n phÈm
sx vµ tiªu thô 
DÞch vô
trong vµ sau
b¸n hµng 
MÉu m·, 
h×nh thøc
s¶n phÈm
ChÊt lîng
s¶n phÈm 
KÕt cÊu
s¶n phÈm
Gi¸ b¸n 
®¬n vÞ 
s¶n phÈm
Nh©n tè
¶nh hëng
tíi doanh thu 
28
- Phương hướng, biện pháp tăng doanh thu
+ Nâng cao chất lượng sản phẩm
+ Thường xuyên thay đổi mẫu mã, hình thức để phù hợp với thị
hiếu khách hàng.
+ Có các dịch vụ hỗ trợ trong bán hàng và sau bán hàng
+ Có các hình thức khuyến mãi, chiết khấu bán hàng, giảm giá
hàng bán khi cần thiết
+ Thực hiện quảng cáo, tiếp thị ...
2.3.2. Doanh thu bán hàng của doanh nghiệp.
29
4.4.1. Lợi nhuận của doanh nghiệp.
- Khái niệm: Lợi nhuận là số chênh lệch giữa doanh thu hay thu
nhập với chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra trong một thời kỳ
nhất định.
2.4. LỢI NHUẬN VÀ PHÂN PHỐI LỢI NHUẬN 
CỦA DOANH NGHIỆP.
30
- Nội dung của lợi nhuận:
a. Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh : bao gồm
+ Lợi nhuận trước thuế từ hoạt động SXKD = Doanh thu thuần
- Tổng giá thành sản xuất - Chi phí BH & Chi phí QLDN - Lãi vay
vốn KD
Hoặc:
Lợi nhuận trước thuế từ hoạt động SXKD = Doanh thu thuần -
Tổng chi phí biến đổi - Tổng chi phí cố định KD - Lãi vay VKD
+ Lợi nhuận từ hoạt động tài chính
b. Lợi nhuận từ hoạt động khác
31
- Vai trò của lợi nhuận: 
+ Lợi nhuận là chỉ tiêu phản ảnh chất lượng hoạt động 
sản xuất kinh doanh. 
+ Lợi nhuận kích thích mọi mặt hoạt động sản xuất kinh
doanh
+ Lợi nhuận là nguồn tích luỹ tái sản xuất mở rộng hoạt
động sản xuất kinh doanh
- Phương hướng, biện pháp tăng lợi nhuận
+ Đẩy mạnh tiêu thụ, tăng doanh thu bán hàng
+ Tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm
32
2.4.2. Tỷ suất lợi nhuận
- Sự cần thiết:
+ Do lợi nhuận là chỉ tiêu chất lượng tổng hợp chịu ảnh
hưởng của nhiều nhân tố thuộc về chủ quan và khách quan đã có
sự bù trừ lẫn nhau
+ Do quy mô kinh doanh, địa điểm tiêu thụ, thời điểm
tiêu thụ, thị trường tiêu thụ  khác nhau dẫn đến quy mô lợi
nhuận khác nhau
=> Cần thiết phải sử dụng kết hợp cả chỉ tiêu lợi nhuận và tỷ suất
lợi nhuận để đánh giá tàn diện chất lượng hoạt động sản xuất
kinh doanh.
33
- Các chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận chủ yếu:
Lợi nhuận trước (sau) thuế
+ Tỷ suất LN doanh thu =-------------------------------
Doanh thu thuần
Lợi nhuận trước (sau) thuế
+ Tỷ suất LN giá thành =-------------------------------
Giá thành toàn bộ
Lợi nhuận trước (sau) thuế
+ Tỷ suất LN VKD =-------------------------------
VKD bình quân
Lợi nhuận sau thuế
+ Tỷ suất LN vốn CSH =-------------------------------
Vốn CSH bình quân
34
2.4.3. Phân tích hoà vốn.
- Khái niệm: Điểm hoà vốn là điểm mà tại đó doanh thu đủ bù đắp
chi phí.
- Tác dụng phân tích hoà vốn:
- Nội dung phân tích
Để tách biệt sự ảnh hưởng của kết cấu nguồn vốn, người ta
chia thành 2 nội dung: Phân tích hoà vốn kinh tế và phân tích hoà
vốn tài chính
+ Sản lượng hoà vốn
Trước lãi vay : QHV = F/(g-v)
Sau lãi vay : Q’HV = F+I/(g-v)
35
+ Doanh thu hoà vốn
Trước lãi vay: Dt = F/(1 - v/g)
Sau lãi vay : Dt' = F+I /(1-v/g)
+ Công suất hoà vốn
Trước lãi vay: h% = Qhv/Qcs
Sau lãi vay: h’% = Q’hv/Qcs
+ Thời gian hoà vốn
Trước lãi vay: Tg% = h% x 12
Sau lãi vay: Tg% = h’% x 12
36
- Xác định sản lượng để đạt lợi nhuận dự kiến
F + I + P Trước thuế
QP = ---------------------------
g - v
37
2.5 Phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp.
- Yêu cầu phân phối lợi nhuận:
+ Đảm bảo hài hoà lợi ích giữa doanh nghiệp với các chủ
thể khác
+ Đảm bảo hài hoà lợi ích trước mắt với lợi ích lâu dài.
- Nội dung phân phối lợi nhuận
Lợi nhuận thực hiện sau khi nộp thuế được phân phối như
sau:
+ Bù lỗ các khoản lỗ đã quá hạn chuyển lỗ
+ Quỹ dự phòng tài chính
38
+ Lợi nhuận để lại tái đầu tư (Trích quỹ đầu tư phát triển)
+ Chủ sở hữu phân chia cho các mục đích tiêu dùng khác nhau
(quỹ khen thưởng, phúc lợi, chia cổ tức, chia lãi..)
2.5.2 Các loại quỹ chủ yếu của doanh nghiệp.
a. Quỹ dự phòng tài chính
b. Quỹ đầu tư phát triển
c. Quỹ dự phòng trợ cấp mất việc
d. Quỹ khen thưởng, phúc lợi
39
BIỂN HỌC VÔ 
BỜ