Bài giảng Quy hoạch môi trường - Chương 4: Quy hoạch bảo vệ môi trường của một số loại hình - Trịnh Thành

QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG
(Chương trình kỹ sư Quản lý Môi trường 2011)
TS. Trịnh Thành
Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường, 
ĐHBK Hà Nội
1
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
2CHƯƠNG 4
Quy hoạch bảo vệ môi trường của một
số loại hình
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
Một số dạng Quy hoạch bảo vệ môi trường thường gặp
- Quy hoạch môi trường lưu vực sông;
- Quy hoạch môi trường vùng ven biển;
- Quy hoạch quản lý vùng đất ngập nước;
- Quy hoạch bảo vệ và sử dụng đất;
- Quy hoạch khu vực nhạy cảm môi trường;
- Quy hoạch môi trường đô thị và khu công nghiệp.
3
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.1. Quy hoạch lưu vực sông
4
Khái niệm lưu vực sông
-1 lưu vực sông là khu đất được tưới bởi 1 con sông;
-1 lưu vực sông vận chuyển nước chảy trên vùng đất 
phụ cận đến sông chính và chảy đến cửa sông hoặc 
biển;
-Các lưu vực sông có thể được chia thành các 
“watersheds”: khu vực được tưới bởi 1 con sông, 
suối hoặc hồ;
-Khái niệm cửa sông (estuary): khu vực kín một phần 
mà tại đó nước ngọt gặp nước mặn từ biển.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.1. Quy hoạch lưu vực sông
5
Khái niệm lưu vực sông
-Quy hoạch lưu vực sông là một phần của quản lý lưu 
vực sông;
-Quản lý lưu vực sông gồm nhiều công việc: điều tra 
cơ bản môi trường, tài nguyên nước lưu vực sông; 
quy hoạch; xây dựng các chương trình, dự án quản lý 
tổng hợp nguồn nước; đầu tư phát triển bền vững lưu 
vực sông; bảo vệ môi trường, vvv.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.1. Quy hoạch lưu vực sông
6
 Nội dung quy hoạch lưu vực sông
-Phạm vi quy hoạch: toàn lưu vực, một hay một số 
tiểu lưu vực;
-Quy hoạch phân bổ tài nguyên nước;
-Quy hoạch bảo vệ tài nguyên nước;
-Phòng chống tác hại, khắc phục hậu quả;
-Kỳ hạn 10 năm 1 lần;
-Thời gian lập quy hoạch không quá 24 tháng.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.1. Quy hoạch lưu vực sông
7
 Nhiệm vụ quy hoạch lưu vực sông
-Đánh giá tổng quát về môi trường tự nhiên, kinh tế xã 
hội, hiện trạng tài nguyên nước, vvv;
-Xác định mục tiêu, nhu cầu sử dụng nước, tiêu nước, 
bảo vệ môi trường nước;
-Xác định quy hoạch thành phần, thứ tự ưu tiên;
-Đề ra giải pháp, tiến độ;
-Thời gian lập nhiệm vụ không quá 6 tháng.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.1. Quy hoạch lưu vực sông
8
 Phân bổ tài nguyên nước lưu vực sông
-Đánh giá dự báo xu thế biến động tài nguyên nước, 
hiện trạng khai thác, sử dụng với từng nguồn nước, 
vvv;
-Xác định nhu cầu sử dụng nước, tiêu nước, bảo vệ 
môi trường nước;
-Xác định thứ tự ưu tiên và tỷ lệ phân bổ;
-Xác định mục đích sử dụng nước;
-Xác định nhu cầu chuyển nước giữa các lưu vực;
-Đề xuất biện pháp công trình phát triển tài nguyên 
nước.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.1. Quy hoạch lưu vực sông
9
 Quy trình và nội dung quy hoạch lưu vực sông
-Tương tự như các phần đã học, cụ thể hóa;
-Bộ Tài nguyên và Môi trường;
-Uỷ ban Nhân dân Tỉnh;
-Phối hợp với các Bộ, ngành địa phương;
-Phải lấy ý kiến của các Bộ ngành, địa phương, các tổ 
chức kinh tế liên quan;
-Bộ Tài nguyên và môi trường có trách nhiệm hướng 
dẫn về định mức, quy chuẩn, trình tự, vvv
Thảo luận
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
10
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.1. Quy hoạch lưu vực sông
11
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.1. Quy hoạch lưu vực sông
12
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
13
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
14
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Các vấn đề môi trường đô thị
- Môi trường đô thị là nơi tập trung đông dân cư, có nhiều 
hoạt động sản xuất và dịch vụ;
- Cần môi trường cảnh quan kiến trúc hợp lý (đẹp);
- Các vấn đề giao thông công cộng, hệ thống cấp điện, 
điện thoại, hệ thống thông tin liên lạc, nước;
- Diện tích sử dụng ít vì giá đất đắt;
- Các vấn đề ô nhiễm không khí, tiếng ồn, vấn đề thoát 
nước thải;
15
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Các vấn đề môi trường đô thị
- Là nơi có các hoạt động sản xuất và dịch vụ vào ban 
ngày, nơi vui chơi giải trí, nghỉ ngơi vào ban đêm;
- Cần có khu vực riêng cho các hoạt động sản xuất, khu 
vực hành chính, khu vực dịch vụ, hệ thống xử lý chất 
thải;
- Có các quy mô khu đô thị khác nhau: ví dụ cả một thành 
phố lớn như Hà Nội, thành phố nhỏ trực thuộc tỉnh như 
thành phố Bắc Ninh, thành phố Bắc Giang, thành phố 
Ninh Bình hoặc cỡ một thị trấn;
- Với mỗi quy mô khác nhau, có quy hoạch khác nhau.
16
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Quy hoạch môi trường đô thị
- Dựa trên cơ sở pháp lý: định nghĩa, quy định về các khu 
đô thị (loại 1, loại 2, loại 3) và các quy chuẩn cho các 
khu đô thị;
- Tuân theo các quy trình, nội dung, phương pháp về quy 
hoạch môi trường đã học: quy trình 6 bước, 4 nội dung, 
theo các phương pháp;
- Theo các yêu cầu, đặc điểm chính của các vấn đề môi 
trường đô thị để quy hoạch;
- Thảo luận
17
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Ví dụ quy hoạch môi trường đô thị thành phố trực 
thuộc tỉnh (sơ bộ)
Nhóm quy hoạch
- Chủ tịch ủy ban Nhân dân Thành phố (hoặc phó chủ tịch 
được ủy quyền);
- Đại diện các phòng ban: quy hoạch kiến trúc, tài nguyên 
môi trường, xây dựng, kế hoạch đầu tư, tài chính, Y tế;
- Đại diện Sở Tài nguyên môi trường, Sở Quy hoạch kiến 
trúc, Sở xây dựng, kế hoạch đầu tư, tài chính, y tế, vvv;
- Đại diện các công ty xây dựng, xử lý môi trường;
18
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Ví dụ quy hoạch môi trường đô thị thành phố trực 
thuộc tỉnh (sơ bộ)
Nhóm quy hoạch (tiếp)
- Đại diện các hộ dân trong diện giải phóng mặt bằng;
- Đại diện phụ nữ, những người nghỉ hưu, hội cựu chiến 
binh;
- Các chuyên gia về xây dựng, môi trường;
- Đại diện hội nông dân (nếu trong khu vực vẫn còn người 
làm nghề nông.
19
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Ví dụ quy hoạch môi trường đô thị thành phố trực 
thuộc tỉnh (sơ bộ)
Phát triển những nét tổng thể cho tương lai
- Họp nhóm những người có gắn với quy hoạch để phác 
thảo những nét lớn cho tương lai; Ví dụ:
- Cần phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường;
- Định hướng Phát triển kinh tế trên cơ sở thế mạnh của 
địa phương: xem thực sự những cái tạo nên địa phương 
như hiện nay, những mong muốn, ước muốn của nhân 
dân, tiềm lực của địa phương, khả năng thu hút vốn đầu 
tư, vvv.
20
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Ví dụ quy hoạch môi trường đô thị thành phố trực 
thuộc tỉnh (sơ bộ)
Định nghĩa, làm rõ các nhu cầu
- Trên cơ sở các phác thảo đã có:
- Bảo vệ môi trường là cần thiết, nhưng đến mức nào;
- Các nhu cầu thực sự của nhân dân: cần phát triển kinh 
tế như du lịch, dịch vụ, hay phát triển công nghiệp;
- Năng lực của địa phương, khả năng tiếp cận các kiến 
thức, công nghệ mới, (theo tài liệu hướng dẫn đã phát), 
vvv.
21
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Ví dụ quy hoạch môi trường đô thị thành phố trực 
thuộc tỉnh (sơ bộ)
Xác định các giải pháp khả thi
- Ví dụ: cần phát triển kinh tế với một tỷ lệ tăng trưởng 
hợp lý và bảo vệ môi trường. Cần vốn và kinh nghiệm:
- Nguồn vốn từ Tỉnh, Trung ương;
- Các đối tác tiềm năng;
- Kinh nghiệm lập quy hoạch phát triển đô thị, kinh nghiệm 
về các vấn đề môi trường, sức khỏe, hệ sinh thái;
- Liệt kê các biện pháp có thể thực hiện được, vvv.
22
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Ví dụ quy hoạch môi trường đô thị thành phố trực 
thuộc tỉnh (sơ bộ)
Đặt các ưu tiên cho hành động
- Xem xét lựa chọn các giải pháp tối ưu trong các phương 
án khả thi đã nêu, ví dụ:
- Giải phóng mặt bằng theo kiểu cuốn chiếu hay làm đồng 
thời một lúc;
- Xây dựng cơ sở hạ tầng trước hay xây dựng theo kiểu 
mô đun: hệ thống cấp điện, nước, thoát nước, hệ thống 
đường giao thống;
- Các biện pháp bảo vệ môi trường nên lồng ghép ngay 
trong quá trình xây dựng hoặc làm sau cùng, vvv. 23
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Ví dụ quy hoạch môi trường đô thị thành phố trực 
thuộc tỉnh (sơ bộ)
Thực hiện quy hoạch
- Theo đúng tiến độ và quy mô đã đề ra:
- Đã có đủ dự kiến về kinh phí, giải pháp thực hiện;
- Trong thực hiện, không hoàn toàn có được kết quả đúng 
100% so với quy hoạch đã đề ra. Tuy nhiên, một quy 
hoạch tốt khi đã dự kiến được các tình huống (kịch bản) 
và có khả năng giải quyết tình huống tốt để giữ được 
những nét lớn của quy hoạch;
- Thảo luận.
24
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Quy hoạch môi trường khu công nghiệp
Đặc điểm khu công nghiệp
- Đã có các văn bản pháp lý cho khu công nghiệp: quy mô 
tầm mức, cấu trúc cơ quan quản lý, vvv;
- Khu công nghiệp: chức năng chính là sản xuất ra các 
sản phẩm công nghiệp, có thể có hoạt động dịch vụ;
- Vấn đề đạt hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường là hai 
vấn đề then chốt của quy hoạch một khu công nghiệp.
- Thảo luận.
25
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Quy hoạch môi trường khu công nghiệp
Đặc điểm khu công nghiệp (tiếp)
- Hiệu quả kinh tế: phải dự báo đúng loại hình công 
nghiệp (dịch vụ)cần thiết tại khu vực, có năng lực cạnh 
tranh, thu hút các doanh nghiệp tại khu công nghiệp;
- Năng lực: tạo ra một môi trường đầu tư thuận lợi, thông 
thoáng, có cơ sở hạ tầng tốt;
- Vấn đề bảo vệ môi trường: dự kiến được các doanh 
nghiệp sẽ vào khu công nghiệp và tính toán chính xác 
lượng thải, dự kiến hệ thống xử lý chất thải tập trung và 
hình dung các vấn đề ô nhiễm tại khu vực.
- Thảo luận. 26
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.2. Quy hoạch môi trường đô thị và khu công 
nghiệp
 Quy hoạch môi trường khu công nghiệp
Quy trình 6 bước quy hoạch khu công nghiệp
- Như quy trình chung;
- Nhóm thực hiện: tất cả các nhóm liên quan đến lợi ích và 
thiệt hại;
- Xác định mục tiêu: chủ yếu là vấn đề kinh tế và bảo vệ 
môi trường;
- Xác định các giải pháp khả thi và thứ tự các ưu tiên;
- Hành động.
- Thảo luận.
27
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4.3. Một số Quy hoạch môi trường khác
 Quy hoạch sử dụng đất
 Quy hoạch khu vực nhạy cảm môi trường
 Quy hoạch vùng ven biển
 Quy hoạch vùng đất ngập nước
 Thảo luận nguyên tắc chung khi làm bài toán quy 
hoạch môi trường:
- Các kiến thức và kỹ năng cần có;
- Kinh nghiệm xây dựng quy hoạch;
- Những vấn đề trọng tâm, vvv
28
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.