Bài giảng Tăng trưởng và giảm nghèo

Tăng trưởng và giảm nghèo 
1 
Một vài số liệu 
 Thế giới: 1,3 tỷ người sống dưới mức 
$1,25/ngày; hơn 2 tỷ sống dưới $2/ngày. 
 0,5 % dân số giàu nhất toàn cầu nắm giữ hơn 
35% của cải. 
 Canada, Nam Phi, Anh và Hoa Kỳ: BBĐ gia tăng 
nhanh chóng trong vòng 25 năm qua. Hoa Kỳ, 
thu nhập trước thuế của 1% giàu nhất tăng từ 8% 
lên 18% tổng thu nhập. 
2 
Ngưỡng $1 (1985) # $1,08 (1993) # $1,25 (2005) [PPP] 
Đói (Tổ Chức Lương Nông Thế giới) <1900 calo/người/ngày [# - 300 calo so 1900] 
3 
Rahana Chaudhuri, 23 tuổi, ngành dệt may Bangladesh nói: 
“Công việc thì nặng nhọc, chúng tôi lại bị đối xử không tốt. Người ta không coi 
trọng phụ nữ chúng tôi. Nhưng cuộc sống còn khổ hơn nhiều nếu làm việc khác. 
Dĩ nhiên là tôi muốn những điều kiện tốt hơn nhưng làm gì có sự lựa chọn nào 
khác. Với công việc đang làm, tôi mới có thể nuôi những đứa con tôi đủ ăn và 
cải thiện đời sống cho chúng”. 
 Nguồn: Pranab Bardhan (2007) 
4 
Khi một người phụ nữ nghèo, cô ta không nói chuyện với mọi người, cô ta 
cảm thấy thấp kém. Không có lương thực, gia đình đói kém; không có đủ 
quần áo, và không có tiến bộ trong gia đình. 
—Một phụ nữ nghèo Uganda 
Đối với một người nghèo, mọi thứ trở nên tồi tệ—Bệnh tật, nhục nhã , xấu 
hổ. Chúng tôi như bị tê liệt; chúng tôi sợ mọi thứ; chúng tôi phụ thuộc vào 
mọi người. Không ai cần đến chúng tôi. Chúng tôi giống như thứ rác rưởi 
mà mọi người đều muốn vứt bỏ. 
—Một phụ nữ mù lòa ở Moldova 
Cuộc sống ở vùng này quá bấp bênh vì vậy mà thanh niên và những người 
có sức khỏe phải di dân ra thành thị và gia nhập quân đội nhằm thoát khỏi 
nguy cơ đói kém đang gia tăng ở đây. 
—Thành viên ở nhóm nghèo nông thôn ở Ethiopi 
Nội dung 
Giảm nghèo - một trong những mục tiêu chính của 
chính sách phát triển 
1. Nghèo là gì? 
2. Đo lường nghèo? 
3. Nghèo đa chiều là gì? 
4. Quan hệ giữa tăng trưởng và giảm nghèo? 
5 
Nghèo là gì? 
 Nghèo: bần cùng hóa phúc lợi. 
 Quan niệm truyền thống: thiếu thốn vật chất, 
sống với mức thu nhập và tiêu dùng thấp, điển 
hình là tình trạng dinh dưỡng kém và điều kiện 
sống thiếu thốn. 
 Nghèo về thu nhập liên quan nghèo về con người 
(sức khỏe kém và trình độ giáo dục thấp) và đi 
kèm nghèo về xã hội (dễ bị tổn thương trước sự 
kiện bất lợi – bệnh tật, khủng hoảng kinh tế, thiên 
tai; không có tiếng nói trong xã hội; không khả 
năng cải thiện điều kiện sống) 
6 
Nghèo tuyệt đối và tương đối 
 Thu nhập/tiêu dùng dưới ngưỡng chấp nhận. 
 Nghèo tuyệt đối: Mức thu nhập hoặc tiêu dùng cố định 
dựa trên nhu cầu vật chất thiết yếu; 
 1 USD/ngày của WB [yêu cầu dinh dưỡng tối thiểu]. 
 Ngưỡng quốc gia, địa phương [calorie tối thiểu duy trì sức 
khỏe với rổ hàng = thực phẩm thiết yếu + “phi thực phẩm” (nhà 
ở, nước, vệ sinh và nhu cầu cơ bản khác). 
 Nghèo tương đối: khoảng cách với một số thước đo xu 
hướng trung tâm, ví dụ ½ thu nhập trung vị. 
 Anh: thu nhập HGĐ < 60% thu nhập trung vị. 
 Điều chỉnh tự động khi xã hội khấm khá hơn. 
 Giảm tính toán phức tạp (và sai sót) khi chuyển đổi rổ thực 
phẩm theo tiền tệ (ngưỡng nghèo tuyệt đối nhạy cảm với thay 
đổi giá. Giá gạo tăng có thể tăng số đo nghèo ở Việt Nam. 
Thật sự người dân có nghèo hơn không? (thay thế gạo bằng 
thực phẩm khác)). 
7 
Nghèo tuyệt đối và tương đối 
 Nghèo không chỉ là vấn đề cùng cực (nghèo tuyệt 
đối). Người dân xem mình là nghèo nếu không đủ 
tiền để duy trì khẩu phần ăn lành mạnh. 
 Ngưỡng nghèo nước giàu cao hơn nước nghèo vì mức 
sống thay đổi theo mức tiêu dùng bình quân. 
 Ngưỡng nghèo Việt Nam năm 2010 là 750.000 
đồng/người/tháng ở đô thị và 550.000 ở nông thôn. 
 Ngưỡng nghèo Mỹ cho một gia đình 4 người (2 người lớn, 2 
trẻ dưới 18) là 22.162 đô la năm. 
 Những con số này không phản ánh chi phí sinh hoạt, mà là 
quan niệm khác nhau về lượng tiền một người cần để thoát 
nghèo. 
 Nghèo là tương đối: mức thu nhập/tiêu dùng không 
đảm bảo mức sống được xem là đủ cho gia đình/cá 
nhân để tham gia đầy đủ vào cuộc sống cộng đồng. 
8 
Một vài số liệu - Việt Nam 
9 
 Năm 2010, Tổng cục Thống kê 
và Ngân hàng Thế giới cập nhật 
chuẩn nghèo mới, phản ánh tốt 
hơn điều kiện sống của người 
nghèo. Dựa trên chuẩn nghèo 
mới này (tương đương 653.000 
đồng/người/tháng hoặc 2,25 đô 
la Mỹ/người/ngày, PPP 2005) và 
hệ thống theo dõi nghèo cập 
nhật, tỷ lệ nghèo của cả nước 
năm 2010 là 20,7% so với tỷ lệ 
chính thức là 14,2% năm 2010 
sử dụng chuẩn nghèo của Bộ 
Lao động Thương binh và Xã 
hội là 500.000 
đồng/người/tháng cho thành thị 
và 400.000 đồng/người/tháng 
cho nông thôn. 
01/24/poverty-reduction-in-vietnam-
remarkable-progress-emerging-challenges 
 The poverty rate of ethnic 
minorities accounted 56% of the 
country's poor households, 
while minorities had difficulty 
accessing basic services, such 
as those for healthcare, clean 
water and education. The child 
mortality rate among minorities 
was double that of Kinh people 
and the malnutrition rate of 
ethnic minority underweight 
babies (33 per cent) contrasted 
with the national average (15.3 
percent). 
sscenter/articles/2015/01/29/improve-ethnic-
minority-lives-and-narrow-development-gap/ 
Đo lường nghèo 
 Tỷ lệ nghèo = q/n, 
 q dân số dưới ngưỡng nghèo 
 n dân số 
 Khoảng cách nghèo: phần thiếu hụt thu nhập 
trung bình dưới ngưỡng nghèo tính theo % 
ngưỡng nghèo 
 z: ngưỡng nghèo 
yi : thu nhập của người thứ i. 
10 
Tỷ lệ nghèo khác với khoảng cách nghèo 
Quốc gia A 
Quốc gia B 
Ngưỡng nghèo 
Thu nhập hộ gia đình 
%
 h
ộ
 g
ia
 đ
ìn
h
 Nghèo sâu và nghèo rộng 
Khoảng cách nghèo lớn có nghĩa là số người có thu 
nhập hoặc tiêu dùng thấp hơn nhiều so với ngưỡng 
nghèo là nhiều hơn số người trên ngưỡng nghèo. Hai 
biểu đồ phân phối trong hình cho thấy ngưỡng nghèo, 
tỷ lệ nghèo là như nhau nhưng khoảng cách nghèo là 
khác nhau. 
Nguồn: trích từ Jonathan Pincus 11 
Tỷ lệ nghèo và khoảng cách nghèo 
so ngưỡng 1,25 USD/ngày 
Quốc gia Năm Tỷ lệ nghèo Tỷ số khoảng 
cách nghèo 
China 2008 13,1 3,2 
India 2010 32,7 7,5 
Indonesia 2010 18,1 3,3 
Malaysia 2009 0,0 0,0 
Philippines 2009 18,4 3,7 
Thailand 2004 0,4 0,1 
Vietnam 2008 16,9 3,8 
Nguồn: trích từ Jonathan Pincus 
12 
 Nguồn: Ngân hàng Thế giới (2012) 
13 
 14 
 15 
vietnam-good-start-not-yet-done 
16 
Dù 53 dân tộc thiểu số ở Việt 
Nam chiếm dưới 15% tổng 
dân số của cả nước nhưng 
lại chiếm tới 47% tổng số 
người nghèo vào năm 2010, 
so với 29% vào năm 1998. 
Theo chuẩn nghèo cập nhật 
phản ánh mức sống năm 
2010, tới 66,3% người dân 
tộc thiểu số được phân loại 
nghèo, so với chỉ 12,9% ở 
người Kinh. 
Nghèo đa chiều 
17 
 “Sự nghèo đói có tính đa chiều, đa diện” 
 Người không có điều kiện tiếp cận với giáo dục, y tế, 
không được tham gia các hoạt động xã hội, phải sống 
trong môi trường không được bảo vệ hay không có được 
một công ăn việc làm “tử tế” 
 6 chiều: y tế; giáo dục; điều kiện sống; nhà ở; tiếp cận 
thông tin; bảo hiểm và trợ giúp xã hội 
 UNDP: 4 quận, huyện ở TPHCM, các hộ vừa nghèo đa chiều 
vừa nghèo thu nhập chiếm tỉ trọng rất nhỏ (0,56%), trong khi 
10,79% hộ nghèo đa chiều nhưng không nghèo thu nhập. 
 TP.HCM: Nghèo đơn chiều chỉ 2,4% (thu nhập 
<16tr/người/năm), nghèo đa chiều đến 16,5% [7 lần] 
 Việt Nam: Tiêu chí hoàn thành 10/2015. Triển khai 2016 
Cách tốt nhất giảm nghèo là tăng 
trưởng kinh tế? 
 Theo tỷ lệ nghèo và khoảng cách nghèo, ngưỡng 
tuyệt đối: nghèo ở các nước giàu ít hơn. 
 Do đó, cách tốt nhất giảm nghèo là tăng trưởng kinh 
tế. Kết luận này có thực tế không? 
 Xem xét 2 nghiên cứu: 
1. Dollar, David and Aart Kraay (2002) “Growth IS 
Good for the Poor” 
2. Wuyts, Marc (2011) “Growth, Employment and the 
Productivity-Wage Gap: Revisiting the Growth-
Poverty Nexus” 
18 
David Dollar và Art Kraay (2002) 
“Growth IS Good for the Poor” 
 Quan hệ tăng trưởng và giảm nghèo là tuyến tính 
và là 1-1 
 Thu nhập quốc dân tăng một điểm % đi kèm thu 
nhập người nghèo tăng một điểm%. 
 Thu nhập nhóm ngũ phân thấp nhất tăng nhanh 
như thu nhập trung bình. 
 Chính sách xóa nghèo tốt nhất là chính sách thúc 
đẩy tăng trưởng. Không cần lo nghèo là vấn đề 
tách khỏi tăng trưởng. 
19 
Tăng trưởng thu nhập: nghèo 
nhất so với trung bình 
20 
David Dollar và Art Kraay (2002) 
“Growth IS Good for the Poor” 
Chính sách tăng trưởng không 
tệ với người nghèo 
Chính sách xóa nghèo không 
tốt cho người nghèo 
Nếu tăng trưởng tốt cho người 
nghèo, thì người nghèo có 
lợi từ chính sách tốt cho 
tăng trưởng: 
1. Lạm phát thấp 
2. Mức tiêu dùng của chính 
phủ thấp 
3. Phát triển tài chính 
4. Tỷ số thương mại/GDP cao 
5. Thượng tôn pháp luật 
Nhiều chính sách giả định tốt 
cho người nghèo lại không 
làm giảm nghèo: 
1. Giáo dục tiểu học có gắn tăng 
trưởng nhưng không giảm 
nghèo. 
2. Chi tiêu xã hội (y tế, giáo dục) 
không làm tăng thu nhập của 
người nghèo. 
3. Năng suất nông nghiệp không 
liên quan đến tăng/giảm nghèo. 
4. Các thể chế dân chủ chính thức 
có liên quan đến thu nhập người 
nghèo cao hơn nhưng không 
mạnh. 
21 
David Dollar và Art Kraay (2002) 
“Growth IS Good for the Poor” 
 Nếu những kết quả này đủ mạnh, thì có nghĩa là 
gì? 
 Các chính phủ không thể giảm nghèo bằng cách chi 
nhiều tiền cho các chương trình xóa nghèo như 
giáo dục tiểu học, y tế công và nghiên cứu nông 
nghiệp và khuyến nông. 
 Thay vào đó, chính phủ nên tập trung đẩy mạnh 
thương mại, giảm lạm phát và tự do hóa hệ thống 
tài chính. 
22 
“Growth still is good for the poor” 
23 
 Dollar & Kraay và Tatjana Kleineberg (2013) 
 Mẫu lớn và chi tiết hơn (118 nước thay vì 92, 4 thập niên) 
 Thu nhập 2 nhóm ngũ phân thấp nhất tăng trung bình với 
cùng tỷ lệ với mức thu nhập trung bình chung 
 Vấn đề 
 Bất bình đẳng? 
 Tìm ra chính sách cụ thể giúp giảm nghèo và hỗ trợ nhóm 
nghèo nhất đang bị “bẫy” trong nghèo khó?? 
 "Economic growth has been vital for reducing extreme poverty and improving the lives of many poor people," 
said World Bank Group president Jim Yong Kim. "Yet even if all countries grow at the same rates as over the 
past 20 years, and if the income distribution remains unchanged, world poverty will only fall by 10% by 2030, 
from 17.7% in 2010. This is simply not enough, and we need a laser-like focus on making growth more 
inclusive and targeting more programmes to assist the poor directly if we're going to end extreme poverty.“ 
24 
Marc Wuyts (2011) 
 Dollar và Kraay không làm rõ cơ chế nhờ đó tăng 
trưởng là tốt cho người nghèo. 
 Wuyts, Marc (2011) “Growth, Employment and the 
Productivity-Wage Gap: Revisiting the Growth-
Poverty Nexus” 
 Mối quan hệ giữa tăng trưởng và thu nhập phụ 
thuộc: 
 phân chia tăng trưởng sản lượng thành tăng trưởng năng 
suất và tăng trưởng việc làm, và 
 phạm vi mà tăng trưởng năng suất chuyển thành thu nhập 
lao động. 
25 
Phương pháp tính GDP theo thu nhập 
 GDP = tiền lương + thuê + lãi + lợi nhuận gộp + 
khấu hao. 
 Lương = giờ làm việc * lương trung bình 
 Mối quan hệ tăng trưởng và nghèo phụ thuộc: 
 tăng GDP được quy thành tăng lương so với tăng 
các thành phần thu nhập khác trong GDP (lợi 
nhuận, lãi và tiền thuê). 
26 
Marc Wuyts (2011) 
 Tách tác động của tăng trưởng năng suất, việc 
làm và lương bình quân lên phúc lợi hộ gia đình 
bằng cách triển khai hệ số năng suất lao động 
trên lương thưởng trung vị thành tích số của ba 
đại lượng: 
27 
Đại lượng 1: Khoảng cách giữa năng suất 
và lương thưởng. 
 Chênh lệch này đang tăng ở Hoa Kỳ. Thu nhập hộ 
gia đình đang tăng ít hơn năng suất, vì hộ gia đình 
cũng sở hữu tài sản vốn như nhà và cổ phiếu. 
Nhưng vì việc sở hữu tài sản vốn lệch hẵn sang 
nhóm 10% dân số giàu nhất, nên khoảng cách gia 
tăng giữa năng suất và lương thưởng có nghĩa là 
thu nhập tăng thêm ngày càng chuyển thành lợi 
nhuận hơn là tiền lương. 
28 
Khoảng cách gia tăng giữa tăng trưởng 
năng suất và lương thưởng ở Hoa Kỳ 
Hoa Kỳ đang có khoảng cách lớn dần giữa tăng trưởng năng suất với tăng 
trưởng lương của lao động. Có nghĩa là một tỷ phần GDP lớn hơn đã chuyển 
thành lợi nhuận.Tăng trưởng GDP ở Hoa Kỳ theo xu hướng có lợi cho người 
giàu hơn là người nghèo. 
29 
Hoa Kỳ: Lợi nhuận và lương theo % GDP 
─── lợi nhuận doanh nghiệp /GDP (trái) 
─── Lương/GDP (phải) 
Hoa Kỳ đang có khoảng cách lớn dần giữa tăng trưởng năng suất với tăng 
trưởng lương của lao động. Có nghĩa là một tỷ phần GDP lớn hơn đã chuyển 
thành lợi nhuận.Tăng trưởng GDP ở Hoa Kỳ theo xu hướng có lợi cho người 
giàu hơn là người nghèo. 
30 
Đại lượng 2: Hệ số giữa lương trung bình với 
lương trung vị trước khi điều chỉnh lạm phát 
 Thước đo bất bình đẳng trong thu nhập lao động. 
Nếu hệ số này tăng thì có thể liền lương của những 
người làm công hàng đầu (giới ngân hàng) đang 
tăng nhanh hơn lương của người khác - đang xảy 
ra ở Hoa Kỳ, nhóm 1% những người ăn lương cao 
nhất tăng tỉ trọng của họ trong tổng tiền lương từ 
7,3% 1979 lên 13,1% 2011. Nhóm 0,1% người làm 
công hàng đầu tăng tỷ phần của họ trong cùng kỳ 
từ 1,6% lên 4,7%, gần gấp ba lần trong 30 năm. 
31 
Tỷ trọng tiền lương của nhóm 
đầu 1% và 0,1%, Hoa Kỳ 
Source: Economic Policy Institute 
Nhóm 1% những người 
ăn lương cao nhất tăng tỉ 
trọng của họ trong tổng 
tiền lương từ 7,3% 1979 
lên 13,1% 2011. Nhóm 
0,1% người làm công 
hàng đầu tăng tỷ phần 
của họ trong cùng kỳ từ 
1,6% lên 4,7%, gần gấp 
ba lần trong 30 năm. 
32 
Đại lượng 3: Tỷ số thay đổi giá tiêu dùng 
với thay đổi giá tất cả hàng hóa 
 Nếu giá tiêu dùng đang tăng nhanh hơn chỉ số khử 
lạm phát GDP, thì phúc lợi của hộ gia đình sẽ bị tác 
động bất lợi 
0
100
200
300
400
500
600
700
800
CPI
GDP deflator
Trường hợp này xảy 
ra ở Hoa Kỳ sau thập 
niên 1970. 
33 
Marc Wuyts (2011) 
 Điểm quan trọng là tăng trưởng năng suất và 
tăng trưởng GDP không tương quan hoàn hảo 
với thu nhập hộ gia đình nói chung và thu nhập 
người nghèo nói riêng. Các cơ chế ảnh hưởng 
đến mối quan hệ này là: 
 Tăng trưởng thu nhập tiền lương, 
 Xu hướng bất bình đẳng thu nhập tiền lương, và 
 Xu hướng giá. 
34 
Như vậy 
 Lập luận của Dollar và Kraay v/v hỗ trợ tăng trưởng 
sẽ giúp giảm nghèo, vì: 
1. Lạm phát thấp là tốt cho tăng trưởng vì nó thúc đẩy 
tiết kiệm và đầu tư (?) 
Tuy nhiên, hệ số khử lạm phát GDP thấp không nhất thiết 
tốt cho người nghèo. Tác động lên người nghèo phụ 
thuộc vào loại giá cả nào đang gia tăng nhanh hơn chỉ 
số tổng quát. Giá lương thực tăng đặc biệt gây khó 
khăn cho người nghèo vì họ chi tiêu phần lớn thu 
nhập cho hàng thiết yếu. 
2. Tự do hóa thương mại là tốt cho tăng trưởng và do 
đó tốt cho người nghèo (?) 
Tự do hóa thương mại là tốt cho người nghèo khi nó dẫn 
đến sự gia tăng việc làm công và tăng tiền lương. 
35 
Thương mại và nghèo 
 Topalova (2007): giảm nghèo chậm hơn ở các quận 
nông thôn Ấn Độ là do tự do hóa thương mại nhiều 
hơn 
 Goldberg và Pavcnik (2007): không có bằng chứng 
liên kết giữa tự do hóa thương mại và nghèo đô thị ở 
Colombia. 
 Một trong những lý do tự do hóa thương mại không 
giảm nghèo ở các quận Ấn Độ và thành phố Colombia là 
thiếu sự chuyển dịch lao động. Tự do hóa thương mại 
triệt tiêu việc làm cũ và không tạo cơ hội tìm việc làm 
mới. Tăng bất bình đẳng tiền lương, khi lao động trong 
khu công nghiệp và thành phố đẩy tiền lương lên vì 
không bị cạnh tranh bởi lao động nhập cư. 
 Quan trọng là lưu chuyển lao động: nếu người nghèo 
không thể di chuyển đến nơi có việc làm tốt hơn, 
thương mại không giúp gì được cho họ. 
36 
Kết luận 
 Tăng trưởng nhìn chung tốt cho người nghèo, 
NHƯNG phải thông qua tăng trưởng, việc làm, 
tiền lương, bất bình đẳng và chuyển động giá. 
 Tăng trưởng có lợi cho người nghèo khi tăng việc 
làm, tăng lương và giá tiêu dùng ổn định. Nước 
nghèo, quan hệ này ít diễn ra theo hướng có lợi 
cho người nghèo. 
37