Bài giảng Thanh toán quốc tế - Phần II: Các điều kiện thanh toán quốc tế trong hợp đồng mua bán ngoại thương

1PHẦN III
CÁC ĐIỀU KIỆN THANH TOÁN QUỐC TẾ 
TRONG HỢP ĐỒNG MUA BÁN NGOẠI 
THƯƠNG
22/9/2007 - HVTC Chuyên đề Thanh toán quốc tế
I. ĐIỀU KIỆN VỀ TIỀN TỆ
1- PHÂN LOẠI TIỀN TỆ 
1.1- CĂN CỨ VÀO PHẠM VI SỬ DUNG TIỀN TỆ
- WORLD CURRENCY
- INTERNATIONAL CURRENCY : USD, 
- TRANSFERABLE ROUBLE SDR , EURO 
- NATIONAL MONEY
1.2- CĂN CỨ VÀO KHẢ NĂNG CHUYỂN ĐỔI 
- FREE CONVERTIBLE CURRENCY
- TRANSFERABLE CURRENCY
- CLEARING CURRENCY .
1.3 – CĂN CỨ VÀO MỤC ĐÍCH SỬ DỤNG 
- ACCOUNT CURRENCY 
- PAYMENT CURRENCY 
22/9/2007 - HVTC Chuyên đề Thanh toán quốc tế
II. ĐIỀU KIỆN VỀ THỜI GIAN THANH 
TOÁN
1. THANH TOÁN TRẢ TRƯỚC (ADVANCE PAYMENT)
2. THANH TOÁN TRẢ TIỀN NGAY (AT SIGHT 
PAYMENT)
3. THANH TOÁN TRẢ TIỀN SAU (DEFERRED 
PAYMENT)
4. THANH TOÁN HỖN HỢP (MIX/COMBINED 
PAYMENT)
COD COB D/P x daysD/P COR
222/9/2007 - HVTC Chuyên đề Thanh toán quốc tế
II. ĐIỀU KIỆN VỀ THỜI GIAN THANH 
TOÁN
1. THANH TOÁN TRẢ TRƯỚC (ADVANCE 
PAYMENT)
” Khái niệm:
” Hình thức thanh toán trước:
- Người nhập khẩu trả tiền trước cho người xuất khẩu với
mục đích cấp tín dụng cho người xuất khẩu @
- Người nhập khẩu trả tiền trước cho người xuất khẩu với
ý nghĩa là tiền đặt cọc đảm bảo thực hiện hợp đồng xuất
khẩu (Performance Bond) @
” Các công thức
22/9/2007 - HVTC Chuyên đề Thanh toán quốc tế
Xác định số tiền ứng trước theo thanh toán
PB (Performance Bond)
” Nếu ký HĐ với giá cao hơn giá thị trường:
PA = Q . (HP – MP)
PA: Tiền ứng trước; 
HP: Giá ký kết trong hợp đồng ở mức cao
Q: Số lượng hàng hoá;
MP: Giá bình quân trên thị trường.
” T/h người XK không tin vào khả năng thanh toán của người
NK
PA = TA . {(1 + R)N - 1} + Pe
PA: Tiền ứng trước; 
TA: Tổng trị giá hợp đồng TA . {(1 + R)N - 1}: Tiền lãi vay Ngân hàng;
R: Lãi suất vay Ngân hàng ở nước người xuất khẩuN: Thời hạn vay của
người xuất khẩu
Pe: tỷ lệ Tiền phạt vi phạm hợp đồng
Møc ®Æt cäc ( Performance Bond )
PA = Performance Amount = ?
TA = Total Amount = 10.000.000,00 USD
R = Interest Rate = 5%/ month . N = Maturity = 5 
months
Pe = Penalty 6% TA[ ] PeRTAPA N +−+= 1)1(
[ ] 00,000.000.10%61)05,01(00,000.000.10 5 +−+=PA
PA = 2.760.000,00 + 600.000,00 = 3.360.000 USD
hoÆc lµ = 33,6%
322/9/2007 - HVTC Chuyên đề Thanh toán quốc tế
ĐIỀU KIỆN VỀ THỜI GIAN THANH 
TOÁN
2. THANH TOÁN TRẢ TIỀN NGAY (AT SIGHT 
PAYMENT)
COD COB D/P x daysD/P COR
Named place: 
FCA, FAS, EXW, DAF
Documents: 
Received for shipment
Named place: 
FOB, CIF, CFR
Documents: 
Received for shipment 
(on board)
Ship on board
-Vô điều kiện: 
Named Bill of lading
-Có điều kiện: 
-To oder of B/L
22/9/2007 - HVTC Chuyên đề Thanh toán quốc tế
ĐIỀU KIỆN VỀ THỜI GIAN THANH 
TOÁN
3. THANH TOÁN TRẢ TIỀN SAU (DEFERRED 
PAYMENT)
9 Trả tiền sau x ngày kể từ ngày nhận được thông báo của
người xuất khẩu đã hoàn thành giao hàng không trên
phương tiện vận tải tại nơi giao hàng quy định.
9 Trả tiền sau x ngày kể từ ngày người xuất khẩu đã hoàn
thành giao hàng trên phương tiện vận tải tại nơi giao hàng
quy định.
9 Trả tiền sau x ngày kể từ ngày nhận được chứng từ - D/A 
(D/A -Document against Acceptance)
9 Trả tiền sau x ngày kể từ ngày nhận xong hàng hoá
COD x days COB x days D/A COR x days
22/9/2007 - HVTC Chuyên đề Thanh toán quốc tế
ĐIỀU KIỆN VỀ THỜI GIAN THANH 
TOÁN
4. THANH TOÁN HỖN HỢP (MIX/COMBINED PAYMENT)
– 3% tổng trị giá hợp đồng trả cho người bán trong thời hạn 30 
ngày sau ngày ký hợp đồng; (đây là hình thức trả trước)
– 7% tổng giá trị hợp đồng trả cho người bán trong vòng 30 
ngày trước ngày quy định đợt giao hàng thứ nhất (đây là hình
thức trả trước)
– 5% tổng trị giá hợp đồng trả cho người bán ngay sau khi giao
đợt hàng cuối cùng (đây là hình thức trả ngay);
– 5% tổng trị giá hợp đồng trả cho người bán trong vòng 30 
ngày khi đã lắp xong máy, không được chậm quá 12 tháng kể
từ sau khi giao xong đợt hàng cuối cùng (đây là hình thức trả
sau);
– 80% tổng trị giá hợp đồng còn lại trả trong thời hạn 5 năm, 
mỗi năm một phần bằng nhau (đây là hình thức trả sau)
Ghi chú: Tùy theo tính chất của HĐMB, tính chất của hàng hóa để quy định
thời i th h t á
4III. PHƯƠNG THỨC TTQT
ƒ Phương thức thanh toán:
là cách thức tiến hành việc đòi và trả tiền giữa người bán
và người mua được quy định trong hợp đồng mua bán
ngoại thương. 
• Thanh toán như thế nào? (How to pay)
• Công cụ chính cần sử dụng trong trình tự nghiệp
vụ đó là công cụ gì? (By what to pay)
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
MỤC ĐÍCH LỰA CHỌN 
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN TRONG TTQT
* Đối với người bán:
- Đảm bảo thu tiền về an toàn, chính xác, 
đầy đủ, kịp thời
- Giá trị HĐ thu về không bị mất giá trong
trường hợp tiền tệ biến động
- Mở rộng quan hệ buôn bán
- Trong những điều kiện thương mại giống
nhau, thu tiền càng nhanh, càng tốt
* Đối với người mua:
- Đảm bảo nhận hàng đúng số lượng, chất
lượng, thời hạn.
- Mở rộng quan hệ buôn bán
- Trong những điều kiện thương mại giống
nhau, trả tiền càng chậm càng tốt
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
NHÓM
 PHƯƠNG THỨC 
THANH TOÁN
NHÓM PTTT
KHÔNG KÈM CHỨNG TỪ
- Chuyển tiền (Remittance)
- Ghi sổ (Open account)
- Bảo lãnh (letter of guarantee- L/G)
- Nhờ thu trơn (clean collection)
- Stand-by L/C
NHÓM PTTT
KÈM CHỨNG TỪ
- Nhờ thu kèm chứng từ
(Documentary collection)
- Tín dụng chứng từ
(Documentary credits)
- Thư ủy thác mua
(authority to purchase-A/P)
ĐẶC ĐIỂM
- Việc thanh toán chỉ dựa vào thực tế giao hàng
- Quyền lợi của Người mua được đảm bảo hơn
- Ngân hàng chỉ đóng vai trò trung gian
-Chưa sử dụng hết các chức năng của NH
ĐẶC ĐIỂM
- Việc thanh toán dựa vào chứng từ
gắn TTQT với giao nhận vận tải QT
-Quyền lợi của Người bán được đảm
bảo hơn
-Vai trò của NH được phát huy triệt để
-Sử dụng các chức năng của NH
51. PHƯƠNG THỨC CHUYỂN TIỀN 
(REMITTANCE)
a.Khái niệm:
Là một phương thức thanh toán mà người mua, con nợ
hay là người muốn chuyển tiền yêu cầu ngân hàng đại
diện cho mình chuyển một số tiền nhất định cho một
người nào đó đến một nơi nào đó bằng phương tiện mà
mình đề ra. 
b. Các bên tham gia:
9Người yêu cầu chuyển tiền
9 Người hưởng lợi
9Ngân hàng chuyển tiền
9Ngân hàng trả tiền
c. Quy trình chuyển tiền
1. Giao hàng và chứng từ
2. Yêu cầu chuyển tiền
3. Ngân hàng chuyển tiền Ghi nợ TK ngoại tệ của người yêu cầu chuyển
tiền
4. Ngân hàng chuyển tiền phát lệnh thanh toán cho NH trả tiền (P/O bằng
T/T hoặc M/T)
5. Báo nợ TK ngân hàng chuyển tiền
6. Ngân hàng trả tiền báo có cho người hưởng lợi
NHXK NHNK
XK NK
4
26
1
Contract
3
5
Remittance
d. Nhận xét về phương thức chuyển tiền:
- Luật áp dụng: Pháp lệnh ngoại hối VN 2006
- Quyền lợi thuộc về người NK
- Vai trò của Ngân hàng thấp
- Trường hợp áp dụng: người XK, NK tin cậy nhau
- Hạn chế:
+ Việc trả tiền phụ thuộc vào thiện chí của người NK
+ Người NK thường trả tiền chậm
62. PHƯƠNG THỨC GHI SỔ (OPEN ACCOUNT)
a. Khái niệm:
Phương thức này được thực hiện bằng cách người bán
mở một tài khoản ghi nợ bên mua từ việc cung cấp
hàng hoá đến cung ứng dịch vụ mà 2 bên sẽ thoả
thuận theo định kỳ (quý, năm) người mua sẽ dùng
phương thức chuyển tiền trả tiền cho người bán.
Phương thức này thực chất là hình thức tín dụng
thương nghiệp mà nười bán cấp cho người mua.
2. PHƯƠNG THỨC GHI SỔ (OPEN 
ACCOUNT)
b. Đặc điểm:
- Tự các công ty đứng ra mở tài khoản và liên hệ với
nhau, không cần thông qua ngân hàng nên thủ tục đơn
giản.
- Trong phương thức này có mấy điểm cần chú ý sau
đây:
9Không thông qua ngân hàng
9Ghi sổ trên tài khoản là nghiệp vụ hoàn toàn do người
bán tự đặt ra, không theo một nghiệp vụ có tính chất
quốc tế hoá như ở ngân hàng.
9Áp dụng rộng rãi trong mậu dịch nội địa, ít dùng
ố ế
2. PHƯƠNG THỨC GHI SỔ (OPEN 
ACCOUNT)
c. Trình tự tiến hành nghiệp vụ
1. Thực hiện nghĩa vụ và mở TK ghi sổ
2. Yêu cầu chuyển tiền để thanh toán theo định kỳ
3. Báo nợ TK của người được ghi sổ
4. Phát lệnh chuyển tiền cho NH đại lý
5. Báo nợ TK ngân hàng chuyển tiền
6. Báo có TK người hưởng lợi
NH NH 
Người
Được ghi sổ
Người
Ghi sổ
1
23
4
5
6
72. PHƯƠNG THỨC GHI SỔ (OPEN 
ACCOUNT)
d. Những điểm cần chú ý:
- Quy định thống nhất về đồng tiền ghi nợ trên sổ cái của Người
ghi sổ
- Căn cứ ghi nợ trên sổ cái là hóa đơn thực hiện
- Căn cứ nhận nợ của Người được ghi sổ: hoặc là dựa vào trị giá 
HĐ thực hiện hoặc là dựa vào kết quả tiếp nhận dịch vụ
- Quy định định kỳ mà người mua thanh toán cho người bán (quí, 
năm) tức là quy định thời hạn tín dụng mà người bán bán chịu
hàng cho người mua,
- Quy định giá bán chịu: giá bán chịu thường cao hơn giá bán
bằng tiền mặt
- Quy định phương thức chuyển tiền trả khi thời hạn tín dụng kết
thúc.
- Nếu phát sinh do khác nhau giữa sổ cái và sổ nhận nợ thì giải
quyết thế nào?
2. PHƯƠNG THỨC GHI SỔ (OPEN 
ACCOUNT)
c. Các loại ghi sổ
a. Căn cứ vào đảm bảo thanh toán:
- Ghi sổ có đảm bảo (open account to be Secured)
- Ghi sổ không có đảm bảo (open account to be Naked)
b. Căn cứ vào cách thanh toán khi đến hạn:
- Ghi sổ chủ động (open account by collection): đến
định kỳ thanh toán Người ghi sổ lập Hóa đơn hoặc
Hối phiếu để thu tiền
- Ghi sổ bị động (open account by Remittance): đến kỳ
hạn thanh toán Người được ghi sổ tự động chuyển tiền
cho Người ghi sổ
2. PHƯƠNG THỨC GHI SỔ (OPEN 
ACCOUNT)
e. Trường hợp áp dụng
9Phương thức ghi sổ có lợi cho người mua hơn người
bán.
9Chủ yếu được áp dụng khi thanh toán giữa các công ty
mẹ và công ty con. 
9Các công ty có quan hệ lâu đời trong buôn bán
9Số lượng hàng hoá không lớn, thanh toán tiền hoa
hồng và tiền gửi bán. 
8PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
3.1. Giới thiệu về URC (Uniform Rules for Collection -
Nguyên tác thống nhất về nhờ thu) - Văn bản quốc tế
điều chỉnh phương thức thanh toán nhờ thu
™ Ban hành đầu tiên năm 1956: Nguyên tắc nhờ thu chứng 
từ thương mại
™ 3 lần sửa đổi năm 1967; 1978 và 1995
™ Uniform Rules for the Collection – URC 522, ICC, 1995 –
Quy tắc thống nhất về nhờ thu URC 522, ICC, 1995 do 
Phòng thương mại quốc tế soạn thảo năm 1995.
™ Theo URC: Nhờ thu có nghĩa là các ngân hàng sẽ tiếp 
nhận các chứng từ để thu hộ tiền cho các khách hàng căn 
cứ vào các điều kiện nhờ thu mà khách hàng đặt ra
Æ Muốn nhờ ngân hàng thu hộ tiền thì doanh nghiệp 
phải có chứng từ
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
3.2. Khái niệm
Là một phương thức mà theo đó các ngân hàng nhận
được sự ủy thác của khách hàng tiến hành thu tiền từ
người có nghĩa vụ trả tiền hoặc yêu cầu người có nghĩa
vụ trả tiền chấp nhận thanh toán theo các nội dung và
điều kiện quy định trong chỉ thị nhờ thu
3.3. Đặc điểm của nhờ thu:
- Căn cứ nhờ thu là chứng từ (documents), không phải là
hợp đồng
- Vai trò của ngân hàng chỉ là người trung gian
- Nhờ thu trong thương mại chỉ xảy ra sau khi người bán
đã hoàn thành nghĩa vụ giao hàng (lập chứng từ).
9www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
3.4. Các chứng từ nhờ thu:
- Chứng từ tài chính: bao gồm các chứng từ 
như Hối phiếu, séc, Kỳ phiếu, hoặc các chứng 
từ tương tự khác mà mục đích là để thu tiền
- Chứng từ thương mại: các chứng từ như hoá
đơn, chứng từ vận tải, các chứng từ nói về
quyền sở hữu đối với hàng hoá hoặc bất kỳ
chứng từ nào khác không phải là chứng từ tài
chính thì được gọi là chứng từ thương mại
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
3.5 Các bên tham gia trong phương thức nhờ
thu:
- Principle- Người nhờ thu: người xuất khẩu
- Drawee- Người có nghĩa vụ trả tiền: người nhập
khẩu
- Remitting Bank – Ngân hàng chuyển: là Ngân hàng
đại diện cho người nhờ thu, ngân hàng này có nghĩa
vụ tiếp nhận chứng từ từ người uỷ thác nhờ thu theo
những điều kiện mà người nhờ thu đặt ra để thu hộ
tiền cho họ, khi nhận chứng từ như thế nào thì sẽ
chuyển đi như vậy
- Collecting Bank – Ngân hàng thu hộ: là ngân hàng
đại diện cho người trả tiền, thông thường ở nước
người trả tiền là ngân hàng thu hộ, ngân hàng này có
thể do ngân hàng chuyển chỉ định (nếu người xuất
khẩu không nêu rõ) hoặc có thể do người xuất khẩu
đề nghị trong thư yêu cầu nhờ thu của mình
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
3.6. Các loại nhờ thu:
(a) Nhờ thu trơn – Clean Collection:
- Định nghĩa:
Phương thức nhờ thu trơn là một phương thức
thanh toán mà trong đó người có các tài khoản
tiền phải thu từ các công cụ thanh toán nhưng
không thể tự mình thu được cho nên phải uỷ
thác cho Ngân hàng thu hộ tiền ghi trên công cụ
thanh toán đó không kèm với điều kiện chuyển
giao chứng từ. 
- Quy trình thanh toán
10
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
Clean collection
NHXK
Remitting bank
NHNK
Collecting bank
XK
Principal
NK
Drawee
3
5
2
1
1. Giao hàng và chứng từ
2. Lập Hối phiếu và viết chỉ thị
nhờ thu.
3. Lập thư ủy thác nhờ thu, hối
phiếu
4. Xuất trình hối phiếu để đòi tiền
(at sight/time Draft)
5 5 4
5. Người NK tiến hành trả tiền (T/T, M/T) hoặc chấp nhận trả tiền
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
- Nhận xét:
+ việc nhận hàng không liên quan tới việc thanh toán.
+ Quyền lợi của người xuất khẩu không được đảm bảo. 
Người nhập khẩu có thể nhận hàng mà không trả tiền
+ Chưa sử dụng hết chức năng của ngân hàng. Vai trò
của ngân hàng chỉ đơn thuần, không chịu tránh nhiệm
đôn đốc, giám sát, kiểm tra
- Trường hợp áp dụng:
+ Để thanh toán các dịch vụ phí mà người bán cấp cho
người mua
+ Hai bên mua- bán hoàn toàn tin cậy lẫn nhau
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
3.6. Các loại nhờ thu:
(b) Nhờ kèm chứng từ – Documentary 
Collection:
- Là loại nhờ thu dựa vào chứng từ tài chính cùng
với chứng từ thương mại hoặc chỉ dựa vào
chứng từ thương mại (trong trường hợp này
hóa đơn thương mại thay cho hối phiếu).
- Các điều kiện trao chứng từ:
D/P: Documents Against Payment 
D/A: Documents Against Acceptance 
D/TC: Documents Against other Terms & 
Conditions
11
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
Documentary collection
NHXK
Remitting bank
NHNK
Collecting bank
XK
Principal
NK
Drawee
3
5
2
1
1. Giao hàng
2. Lập chứng từ thanh toán
hoặc chứng từ thương mại và
viết chỉ thị nhờ thu.
3. Lập thư ủy thác nhờ thu, hối
phiếu và chứng từ giao hàng
4. Xuất trình hối phiếu và chứng
từ giao hàng để đòi tiền (D/P; 
D/A; D/TC)
5 5 4
5. Người NK tiến hành kiểm tra chứng từ nếu thấy chứng từ phù hợp thì trả
tiền (T/T, M/T) hoặc chấp nhận trả tiền và thu vận tải đơn về.
www.themegallery.com
October-2007 Faculty Finance and Banking - FTU
PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN NHỜ THU
(COLLECTION)
- Nhận xét:
Ưu điểm: người nhập khẩu muốn có chứng từ, 
hoá đơn để nhận hàng thì phải thực hiện các 
điều kiện nhờ thu
Nhược điểm: 
+ người nhập khẩu không muốn nhận hàng (do 
rất nhiều lý do, ví dụ như giá hàng hạ xuống
v.v) thì người xuất khẩu không lấy được tiền
Æ Hạn chế lớn nhất của phương thức nhờ thu
nói chung và phương thức nhờ thu kèm
chứng từ nói riêng là việc trả tiền phụ thuộc
vào việc người nhập khẩu có muốn nhận
hàng hay không