Bài giảng Thị trường tài chính và các định chế tài chính - Chương 1: Tổng quan về thị trường tài chính và các định chế tài chính

[ ]
Chương 1
Tổng quan về Thị trường Tài chính 
và các Định chế Tài chính
[ ]
Tổng quan về thị trường tài chính
Các thị trường tài chính
Chứng khoán được giao dịch trên thị trường
Nguyên tắc định giá tài sản tài chính
Thị trường hiệu quả
Quản lý thị trường tài chính
Tổng quan về các định chế tài chính
Vai trò của các định chế trên thị trường tài chính
So sánh các nhóm định chế tài chính
Cấu trúc chương
2
[ ]
Là thị trường giao dịch các tài sản tài chính
Hỗ trợ quá trình huy động quỹ tiền (funds) và đầu
tư cho các chủ thể kinh tế khác nhau
Chủ thể cung cấp quỹ được gọi là chủ thể dư thừa
(surplus unit)
Chủ thể tham gia thị trường để huy động quỹ được
gọi là chủ thể thiếu vốn (deficit unit)
Hệ thống tài chính được hình thành xoay quanh thị
trường và các định chế tài chính.
Tổng quan về thị trường tài chính
3
[ ]
Thị trường tiền tệ và thị trường vốn
Thị trường tiền tệ (money market) có thời hạn tài sản
ngắn hơn một năm
Thị trường vốn (capital market) có thời hạn tài sản dài
hơn một năm
Thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp
Thị trường sơ cấp là nơi giao dịch lần đầu các tài sản tài
chính
Thị trường thứ cấp là nơi mua đi bán lại các tài sản tài
chính
Thị trường vốn nợ, vốn chủ sở hữu và phái sinh
Thị trường tập trung và thị trường OTC
Các thị trường tài chính
4
[ ]
Tại thị trường tiền tệ:
Là các chứng khoán nợ có thời hạn từ một năm trở 
xuống
Đặc trưng
Có tính lỏng cao
Ít rủi ro
Lợi suất kỳ vọng thấp
Các tài sản tài chính
5
[ ]
Tại thị trường vốn 
Là những chứng khoán có thời hạn dài hơn một năm
Chứng khoán nợ (Trái phiếu, thế chấp)
Chứng khoán vốn chủ sở hữu (cổ phiếu)
Các chứng khoán thị trường vốn có rủi ro và lợi suất kỳ 
vọng cao hơn thị trường tiền tệ
Thị trường vốn chủ sở hữu là thị trường đặc biệt 
phù hợp với các nhà đầu tư cá nhân.
Các tài sản tài chính (cont’d)
6
[ ]
Là những tài sản tài chính đem lại cho người nắm 
giữ quyền sở hữu đối với một phần tài sản của 
người phát hành.
Cổ phiếu
Chứng khoán vốn chủ sở hữu
7
[ ]
Là những tài sản tài chính đem lại một khoản sinh 
lợi cố định dưới dạng một lãi suất đã được cam kết 
từ trước, với độ rủi ro tương đối thấp.
Trái phiếu
Công cụ vay thế chấp
Công cụ thu nhập cố định
8
[ ]
Chứng khoán phái sinh
Là những hợp đồng tài chính có giá trị phụ thuộc vào giá trị của 
tài sản cơ sở
Đầu cơ bằng tài sản phái sinh
Quản trị rủi ro bằng tài sản phái sinh
Các tài sản tài chính (cont’d)
9
[ ]
Nguyên tắc chung: 
Chiết khấu dòng tiền dựa trên giá trị thời gian
Định giá của thị trường:
Do những phương pháp định giá khác nhau nên tài sản tài chính 
sẽ được định giá khác nhau
Tác động của thị trường tới giá cả:
Vì các nhà đầu tư không chắc chắn về khả năng định giá của 
mình nên có thể gây nên hiện tượng đám đông.
Định giá tài sản tài chính
10
[ ]
Thị trường được coi là hiệu quả nếu giá cả phản ánh 
đúng thực tế
Tuy nhiên, vẫn có những khác biệt khiến nhà đầu tư 
lựa chọn các chứng khoán khác nhau:
Rủi ro
Tính thanh khoản
Tình trạng thuế
Thị trường hiệu quả
11
[ ]
Tác động của thông tin bất đối xứng
Hiện tượng lựa chọn đối nghịch
Hiện tượng rủi ro đạo đức
Cách thức xử lý thông tin bất đối xứng
Công bố thông tin
Dịch vụ xử lý và bán thông tin
Vấn đề người ăn theo
Sử dụng trung gian
Thị trường hiệu quả (cont’d)
12
[ ]
Một trong những khu vực bị quản lý chặt chẽ nhất 
trong nền kinh tế:
Do sự không hoàn hảo của thị trường
Do độ nhạy cảm cao với rủi ro
Do tác động tiêu cực mang tính hệ thống
Quản lý thị trường tài chính
13
[ ]
Khi thị trường là hoàn hảo:
Thông tin về bất kỳ chứng khoán nào ở cả thị trường sơ 
cấp và thứ cấp đều được cung cấp miễn phí và liên tục 
cho các nhà đầu tư
Thông tin về các nhà đầu tư có dự định mua/bán chứng 
khoán cũng được cung cấp miễn phí
Chứng khoán có thể chia tách vô điều kiện
Trên thực tế, các thị trường tài chính không hoàn 
hảo
Các định chế tài chính ra đời có thể giải quyết những vấn 
đề do sự không hoàn hảo của thị trường gây ra.
Vai trò của các định chế tài chính
14
[ ]
Vai trò của các định chế nhận gửi
Các định chế nhận gửi nhận tiền gửi của các chủ thể 
thặng dư và cấp tín dụng cho các chủ thể thiếu hụt.
Các định chế này rất phổ biến vì:
Các khoản tiền gửi có tính lỏng tốt
Họ có thể tùy biến các khoản vay nợ
Họ chấp nhận rủi ro của các khoản vay nợ
Họ có chuyên môn khi ước lượng độ an toàn
Bản thân các khoản vay cũng được đa dạng hóa
Vai trò của các định chế tài chính (cont’d)
15
[ ]
Ngân hàng thương mại 
Là định chế nhận gửi lớn nhất
Cung cấp rất nhiều loại hình gửi tiền khác nhau
Chuyển dịch các quỹ tiền gửi bằng cách cho vay trực tiếp 
hoặc đầu tư vào các chứng khoán khác
Phục vụ cả khu vực công và khu vực tư
Vai trò của các định chế tài chính (cont’d)
16
[ ]
Các định chế tiết kiệm
Bao gồm các quỹ tiết kiệm (S&L) và các ngân hàng tiết 
kiệm
Chủ yếu được tổ chức dưới dạng tương hỗ
Tập trung vào việc cho vay thế chấp mua nhà.
Các quỹ tín dụng
Là những tổ chức phi lợi nhuận
Chỉ cung cấp dịch vụ cho các thành viên
Có xu hướng nhỏ hơn nhiều về mặt quy mô so với các 
định chế nhận gửi khác.
Vai trò của các định chế tài chính (cont’d)
17
[ ]
Vai trò của các định chế phi nhận gửi
Các định chế phi nhận gửi huy động quỹ từ các nguồn 
khác
Các công ty tài chính
Huy động quỹ bằng việc phát hành chứng khoán
Cho vay đối với cá nhân và các doanh nghiệp nhỏ
Vai trò của các định chế tài chính (Cont’d)
18
[ ]
Các quỹ tương trợ
Bán cổ phiếu cho các chủ thể thặng dư
Sử dụng quỹ tiền thu được để đầu tư vào danh mục 
chứng khoán.
Một số quỹ tập trung vào thị trường chứng khoán
Các quỹ tương trợ thị trường tiền tệ tập trung vào thị trường 
tiền tệ
Vai trò của các định chế tài chính (Cont’d)
19
[ ]
Các công ty chứng khoán
Thực hiện chức năng môi giới
Thực thi giao dịch chứng khoán giữa hai bên.
Thu phí dựa trên chênh lệch bid/ask
Chức năng ngân hàng đầu tư
Bảo lãnh các chứng khoán mới phát hành
Chức năng tạo lập
Các công ty chứng khoán tạo lập thị trường cho một số chứng 
khoán cụ thể dựa trên tài khoản của chính mình.
Vai trò của các định chế tài chính (Cont’d)
20
[ ]
Các công ty bảo hiểm
Cung cấp dịch vụ bảo hiểm cho các cá nhân, doanh nghiệp đối 
với tử vong, bệnh tật, và tổn thất đối với tài sản.
Được quyền thu phí bảo hiểm
Đầu tư vào cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp.
Vai trò của các định chế tài chính (Cont’d)
21
[ ]
Các quỹ hưu trí
Cung cấp dịch vụ hưu trí cho các công ty và cơ quan chính phủ
Quản lý quỹ cho tới khi chúng được rút ra khỏi tài khoản hưu trí.
Đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu chính 
phủ.
Vai trò của các định chế tài chính (Cont’d)
22
[ ]
So sánh vai trò các định chế
Cá nhân
Thặng dư
Định chế 
nhận gửi
Công ty
Tài chính
Quỹ tương trợ Chủ thể 
Thiếu hụt
Tiền gửi
Mua
Chứng khoán
Mua cổ phiếu
Người mua BH
Chủ DN
Nhân viên
Công ty
Bảo hiểm
Quỹ hưu trí
Phí BH
Đóng góp của
Nhân viên
23
[ ]
Cạnh tranh giữa các định chế
Mỗi định chế phải tìm được một hướng phát triển riêng nhằm 
tối đa hóa lợi ích cổ đông
Hướng phát triển này phụ thuộc vào:
Tính sinh lợi và khả năng tăng trưởng
Mức độ rủi ro
Loại hình định chế
Xu hướng sáp nhập các định chế tài chính
Tính kinh tế nhờ quy mô
Tính kinh tế nhờ đa dạng hóa
Tổng quan về các định chế tài chính
24