Bài giảng Tổ chức sản xuất - Chương 1: Quá trình sản xuất và các hình thức tổ chức sản xuất - Trương Quốc Thanh

1GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
CHƯƠNG 1: QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT VÀ CÁC HÌNH THỨC 
TỔ CHỨC SẢN XUẤT
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
2. Dạng sản xuất và hình thức tổ chức sản xuất
2GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
•Quá trình sản xuất là quá trình con người dùng tư
liệu sản xuất tác động vào tài nguyên thiên nhiên
để biến đổi nó thành sản phẩm phục vụ nhu cầu
con người và xã hội.
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
1.1 Quá trình sản xuất
3GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
• Quá trình sản xuất trong nhà máy cơ khí:
• Phôi liệu 
 gia công chuẩn bị phôi 

gia công cơ 
 gia công hóa / nhiệt 
 kiểm tra

 lắp ráp.
4GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
• Quá trình công nghệ trong nhà máy cơ khí:
Quá trình công nghệ gia công cơ 
 thay đổi kích thước, hình
dáng.
Quá trình công nghệ nhiệt luyện 
 thay đổi tính chất vật lý, hóa
học.
Quá trình công nghệ lắp ráp 
 tạo ra mối liên hệ tương quan giữa
các chi tiết.
Quá trình công nghệ tạo phôi 
 đúc, rèn,
# Quá trình công nghệ hợp lý, được ghi lại thành văn kiện công
nghệ, thì các văn kiện công nghệ đó gọi là qui trình công nghệ.
5GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
• Quy trình công nghệ là một phần của quá trình
sản xuất, trực tiếp làm thay đổi trang thái, tính chất của
đối tượng sản xuất. Những thay đổi này có thể là hình
dáng, kích thước, tính chất hóa lý của vật liệu, vị trí
tương quan giữa các bộ phận.
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
• 1.2 Quy trình công nghệ
6GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
Nguyên công là một phần của quy trình công nghệ, được hoàn
thành tại một vị trí do một hoặc một nhóm công nhân thực hiện liên
tục. Đây là đơn vị cơ bản để định kỹ thuật, hoạch toán giá cả. 
1.3 Các thành phần của quy trình công nghệ:
a. Nguyên công
7GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
Ý nghĩa nguyên công:
Ý nghĩa kỹ thuật: căn cứ vào yêu cầu kỹ thuật mà ta chọn
phương pháp gia công tương ứng (tức chọn nguyên công phù
hợp).
Ý nghĩa kinh tế: phải căn cứ vào yêu cầu cụ thể của chi tiết
để bố trí nguyên công (tập trung hoặc phân tán, trên 1 máy
hoặc nhiều máy, liên tục hoặc gián đoạn) sao cho hiệu quả
kinh tế mang lại cao nhất
8GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
b. Gá đặt
Gá đặt là một phần của nguyên công, được hoàn
thành trong 1 lần gá đặt chi tiết lên máy. Một nguyên công có
thể có 1 hoặc nhiều lần gá đặt.
9GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
C. Vị trí
Vị trí là một phần của nguyên công, được xác định bởi
vị trí tương quan của máy với chi tiết hoặc của chi tiết với dụng
cụ cắt. Một nguyên công có thể có 1 hay nhiều vị trí
10GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
d. Bước
Bước là một phần của nguyên công tiến hành gia
công 1 hoặc 1 tập hợp bề mặt bằng 1 hay nhiều dụng cụ với
chế độ máy (v, s, t) không đổi. Một nguyên công có thể có
nhiều bước.
11GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
e. Đường chuyển dao
Đường chuyển dao là một phần của bước để hớt đi 1 
lớp vật liệu có cùng chế độ cắt và bằng cùng 1 dao. Một bước
có thể có 1 hoặc nhiều đường chuyển dao.
12GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
f. Động tác
Động tác là một hành động của công nhân điều khiển máy thực
hiện việc gia công hoặc lắp ráp.
Ví dụ: bấm nút, xoay bàn xa dao,
13GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Các khái niệm và định nghĩa cơ bản
Quá trình công nghệ hợp lý 
 Quy trình công nghệ
Một qui trình công nghệ phải thỏa mãn 3 điều kiện:
1. Đảm bảo điều kiện về năng suất: giờ công ít nhưng số sản
phẩm là nhiều nhất.
2. Đảm bảo được điều kiện kỹ thuật tức đảm bảo được độ tin 
cậy của quá trình 
 qui trình công nghệ phải tránh, giảm
thiểu tối đa chất ngẫu nhiên, hạn chế phụ thuộc vào tay
nghề người thợ.
3. Đảm bảo điều kiện kinh tế: chi phí sản xuất là thấp nhất.
14GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
2. Các dạng sản xuất và các hình thức tổ chức sản xuất
1. Từ nhu cầu xã hội, đơn vị sẽ lập kế hoạch sản xuất. Chỉ
tiêu quan trọng nhất của kế hoạch sản xuất là sản lượng
tính theo chiếc/năm hay tấn/năm.
2. Các đặc trưng của dạng sản xuất:
Sản lượng
Tính ổn định sản phẩm
Tính lặp lại của quá trình sản xuất
Mức độ chuyên môn hóa trong sản xuất.
15GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
1. Sản xuất đơn chiếc
2. Sản xuất hàng loạt (nhỏ, vừa, lớn)
3. Sản xuất hàng khối
Căn cứ vào đặc trưng sản xuất, ta có thể phân thành 3 dạng sản xuất:
SẢN XUẤT HÀNG KHỐI
 Sản lượng rất lớn và ổn định.
 Mỗi máy chỉ thực hiện 1 nguyên công nên qui trình công nghệ rất tỉ mĩ và chặt chẽ.
 Sử dụng máy chuyên dùng.
 Không yêu cầu trình độ của người thợ cao nhưng người thợ phải có trình độ đứng máy giỏi. 
SẢN XUẤT ĐƠN CHIẾC
 Máy móc được bố trí theo nhóm (nhóm máy phay, nhóm máy tiện,) 
 Sản lượng ít, không ổn định, nhiều loại.
 Chu kì chế tạo không xác định. 
SẢN XUẤT HÀNG LỌAT
 Máy móc được bố trí theo qui trình công nghệ do sản lượng hàng năm không quá ít.
 Sản phẩm chế tạo thành từng loạt, có chu kỳ xác định.
 Sản phẩm tương đối ổn định.
 Sử dụng thiết bị chuyên dùng và máy vạn năng. 
Phát triển của sản xuất hàng khối  sản xuất theo dây chuyền.
2. Các dạng sản xuất và các hình thức tổ chức sản xuất
16GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
Muốn xác định dạng sản xuất, trước hết cần xác
định được sản lượng hằng năm của chi tiết gia công theo
công thức sau:
, Chi tiết/năm
Sau đó, xác định trọng lượng của chi tiết.





 ++=
100100
1..
1
βα
mNN
m : Số lượng chi tiết như nhau trong một sản phẩm. 
N1: Số sản phẩm trong một năm theo kế hoạch (dự kiến sẽ chế tạo). 
β: Phần trăm phế phẩm chủ yếu trong các xưởng đúc và rèn (thông thường 3%-6%).
α: Số chi tiết được chế tạo thêm để dự trữ (5% đến 7%).
2. Các dạng sản xuất và các hình thức tổ chức sản xuất
17GV: TRƯƠNG QUỐC THANH
Dạng sản xuất xác định theo bảng
2. Các dạng sản xuất và các hình thức tổ chức sản xuất