Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Lê Văn Bát

Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Bộ môn Lịch sử ĐCSVN & Tư tưởng HCMKhoa Giáo dục chính trịTrường Đại học HàNộiTƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINHBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Chương I: Khái niệm, nguồn gốc, quá trình hình thành tư tưởng Hồ Chí MinhBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010CHƯƠNG INội dung: gồm 4 phầnI - Đối tượng, phương pháp nghiên cứu và ý 	nghĩa học tập tư tưởng HCMII- Cơ sở hình thành tư tưởng HCMIII- Quá trình hình thành tư tưởng HCMIV- Giá trị tư tưởng Hồ Chí MinhBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Chương I có thể khái quát bằng sơ đồ sau:Giá trịCơ sở hình thànhTư tưởng Hồ Chí MinhĐối tượng nghiên cứuQuá trình hình thànhBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010I - ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, KHÁI NIỆM TƯ TƯỞNG HCM:I.1- ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: I.1.A- ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:. NGUỒN GỐC, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HCM VÀ CÁC NỘI DUNG TƯ TƯỞNGHCM,ĐẠO ĐỨC, PHƯƠNG PHÁP, PHONG CÁCH HCM,SỰ VẬN DỤNG TTHCM GIAI ĐOẠN HIỆN NAY.Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010I.1.b- Phương pháp nghiên cứu:Thế giới quan và phương pháp luận Mácxít:Lịch sử - cụ thểToàn diện và hệ thốngThừa kế phát triểnThống nhất tính khoa học với tính Đảng.Quan điểm thực tiễn.Kết hợp NCTP với thực tiễn chỉ đạo CM của HCMMột số phương pháp: phân tích-tổng hợp, so sánh, tiếp xúc nhân chứng lịch sử, Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010I.2- KHÁI NIỆM VÀ HỆ THỐNG TƯ TƯỞNG HCM.I.2.a- Khái niệm tư tưởng HCM:Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010I.2.b- Hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh:Mưêi nội dung lớn nêu lên những quan điểm cơ bản về con đưêng CMVN, về đạo đức, phương pháp, phong cách HCM:-DT và CMGPDT -CNXH và con đưêng quá độ lên CNXH-ĐCSVN-Đại doàn kết dân tộc-Quân sự-Xây dựng NN của dân, do dân, vì dân-Kết hợp SMDT với SMTĐ -Đạo đức -Nhân văn-Văn hoá Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010HÖ thèng t­ t­ëng Hå ChÝ MinhGi¶i phãng DT, giai cÊp, con ng­êi§LDT g¾n liÒn CNXH, SMDT víi SMT§§¹i ®oµn kÕt d© n técNhµ n­íc cña d©n, do d©n, v× d©nQuèc phßng toµn d©n, x©y dùng LLVT nh©n d©nPh¸t triÓn KT vµ VH§¹o ®øc c¸ch m¹ngBåi d­ìng thÕ hÖ c¸ch m¹ng cho ®êi sauX©y dùng ®¶ng trong s¹ch v÷ng m¹nhBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Ngoài ra có các tư tưởng khác đang trong quá trình nghiên cứu:	Triết học	Kinh tế	Dân vận	Giáo dục	Ngoại giao	Báo chí	Cán bộ và công tác cán bộ; - Nội dung cốt lõi, xuyên suốt hệ thống THCM: độc lập dân tộc gắn liền với CNXH.Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010I.3 - Ý NGHĨA VIỆC HỌC TẬP, NGHIÊN CỨU	 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH: Ý NGHĨA VIỆC HỌC TẬP, NGHIÊN CỨU TTHCMNâng caoNăng lựcTư duyLLRèn luyệnBản lĩnhChinh trịBồi dưỡngPhẩm chấtđạo đứcBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010II.CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HCM:II. CƠ SỞ HÌNH THÀNH	A.KHáCH QUAN	B.CHỦ QUANĐIỀU KIỆN LS-XH	NHỮNG TIỀN ĐỀ LL	NHÕN CáCHHCMBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010A. CƠ SỞ KHACH QUANA.1- ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ - Xà HỘI:Tư tưởngHồ Chí MinhĐiều kiện lịch sử - xã hộiXã hội VN cuối thế kỷ XIX, đầu XXGia đình, Quê hương thời đạiBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010A.1- ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ - Xà HỘI:Đthời đạiĐất nướcQuê hươngGia đìnhGia đình HCMBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010*Gia đình:GĐ nhà nho nghèo yêu nước, thương dân, cần cù lao động, Tư tưởng lấy dân làm hậu thuẫn cho mọi cải cách CT - XH của Cụ Bảng Sắc đã ảnh hưởng sâu sắc đối với HCM. Bà Nguyễn Thị Thanh (1884-1954)ông Nguyễn Sinh Khiêm (1888-1950)A.1.a- Quê hương và gia đình:Thân mẫu Hoàng Thị Loan (1868-1901)Cụ thân sinhNguyễn Sinh Sắc(1862 - 1929)Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010A.1.a- Quê hương và gia đình:Nhà văn Băng Sơn nói: Gia phong là một điều gì đó không nắm bắt cụ thểNhưng nó lại rất hữu hình trong tâm hồn ta, một lêi ăn tiếng nói, một cách tiếp khách, một kiểu học bài,Gia phong có khi chỉ là một cái lừ mắt của người cha, một câu chuyện nhá trong bữa cơm chiều của người mẹ, một làn khói trên bàn thê gia tiênNét văn hóa đó thấm đẫm vào mọi thành phần trong mỗi gia đình, là môi Trường quyết định cho con người đi vào xã hội. Và thật bất hạnh thay cho những ai không có truyền thống tốt đẹp trong gia phong như thế, và cũng bất hạnh cho ai đã phá vỡ gia phong của mình, mà nguy hiểm thay nếu nhiều người cố ý hay vô tình đang làm mất gia phong của gia đình, tộc họ mình đi. Mất gia phong, nhiều kẻ giàu xổi học đòi, nhất thời bột phát đã có kết cục bi thảm ngay trong đêi con, cháu, chứ đâu có xa!Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010người về thăm quê* Quê hương Nghệ Tĩnh:Giàu TT yêu nước, chống ngoại xâm. Mảnh đất Kim Liên cũng thấm máu nhiều liệt sỹ chống Pháp. Từ nhá, HCM đã chứng kiến những tội ác của bọn TD trên quê hương => Thôi thúc người ra đi tìm đưêng cứu nước.Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010A.1.b - Xã hội Việt Nam thế kỷ XIX đầu XX:Thế kỷ XIX -> TD Pháp xâm lược: là một XH phong kiến, nông nghiệp lạc hậu, trì trệ.Từ 1858 -> cuối TK XIX: PT yêu nước theo khuynh hướng PK diễn ra rầm rộ =>thấtbại.Từ đầu thế kỷ XX -> trước khi ĐCSVN ra đêi: PT yêu nước theo khuynh hướng DCTS => Chưa thắng lợi.* Nhận xét:	CMVN khủng hoảng sâu sắc cả về đưêng lối cứu nước &giai cấp lãnh đạo => Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đưêng cứu nước.Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010A.1.c- thời đại: NAQ bước lên vũ đài chính trị trong bối cảnh:CNTB -> CNĐQ, vừa bóc lột chính quốc vừa áp bức thuộc địa.=> CM chính quốc và CMTĐ có mối quan hệ khăng khít. Năm 1917, CM T10 Nga giành thắng lợi. Năm 1919, QTCS được thành lập. Từ 1920 trở đi, tiếng vang của CM T10 Nga đã lan rộng khắp châu Âu và toàn thế giới. Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Tháng 7.1920, NAQ đọc luận cương của Lênin về vấn đề DT và TĐ, tìm thấy con đưêng CMVS.Tháng 12.1920, người tán thành QT III, tham gia sáng lập ĐCS Pháp => bước ngoặt vĩ đại trong cuộc đêi của người.*Kết luận: Tư tưởng HCM là sự gặp gỡ giữa trí tuệ lớn của HCM với trí tuệ dân tộc và thời đại. Chính sự vận động, phát triển của tư tưởng yêu nước VN cuối XIX đầu XX, khi bắt gặp CN Mác-Lenin, đã hình thành nên TT HCM. Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010A.2- CÁC TIỀN ĐỀ TƯ TƯỞNG, Lí LUẬNBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010 A.2.a – Giá trị truyÒn thèng dân tộc: Giá trị truyền thống VNChủ nghĩa yêu nướcTinh thần nhân nghĩa, đoàn kếtTinh thần lạc quan, yêu đêiCần cù, thông minh, sáng tạoBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010 A.2.b- Tinh hoa văn hoá nhân loại:Tư tưởng Nho giáoTinh hoa văn hoá nhân loạiTư tưởng và văn hoá phương ĐôngTư tưởng và văn hoá phương TâyTư tưởng Phật giáoTư tưởng tự do, bình đẳng, bác áiHình thành phong cách dân chủLòng nhân ái của Thiên chúa giáoBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010A.2.c - Chủ nghĩa Mác – LêninĐây là nguồn gốc TT- LL quan trọng nhất bởi vì:Thế giới quan, Phương Pháp luận mácxít đã giúp NAQ tiếp thu được tinh hoa Dân tộc & nhân loại để hình thành nên hệ thống tư tưởng của mình. TT HCM chính là sản phẩm của sự vận dụng sáng tạo và phát triển CN M - LN vào điều kiện cụ thể của VN. HCM có khả năng vận dụng sáng tạo, phát triển chủ nghĩa M - LN vào hũan cảnh cụ thể của nước ta vì:Có bản lĩnh trí tuệ sắc sảo. Đến với CN M - LN để tìm đưêng GPDT.Tiếp thu CN M - LN cốt nắm lấy bản chất, cốt lõi.Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010“Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều nh­ng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là chủ nghĩa Lênin”(Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG 2000, T2, Trg.257)Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tá, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: "Hỡi đồng bào bị đọa đầy đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đưêng giải phóng chúng ta!"Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Con đường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin“Lúc đầu, chính là chủ nghĩa yêu nước, chứ chưa phải chủ nghĩa cộng sản đã đưa tôi theo Lênin, tin theo Quốc tế thứ ba. Từng bước một, trong cuộc đấu tranh, vừa nghiên cứu lý Luận Mác - Lênin, vừa làm công tác thực tế, dần tôi hiểu được rằng chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khái ách nô lệ”.Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010“Chủ nghĩa Lênin đối với chúng ta, những người cách mạng và nhân dân Việt Nam, không những là cái "cẩm nang" thần kỳ, không những là cái kim chỉ nam, mà còn là mặt trêi soi sáng con đưêng chúng ta đi tới thắng lợi cuối cùng, đi tới chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản”.Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010HT Khổng Tử có ưu điểm là TD đạo đức CN. Tôn giáo Giêsu là lòng nhân ái cao cả.CNMác..phương pháp làm việc biện chứng.CN Tôn Dật Tiên có ưu điểm là chính sách phù hợp điều kiện nước ta. Khổng Tử, Giêsu, Mác, Tôn Dật Tiên đều mưu cầu hạnh phúc cho loài người, mưu phúc lợi cho xã hội. Tôi cố gắng làm người học trò nhỏ của các vị ấy. Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010II.B - Nhân tố chủ quanPhẩm chất cá nhân của Hồ Chí MinhTư duy độc lập, sáng tạo rất caoKhổ công học tập, rèn luyệnTâm hồn của một nhà yêu nước vĩ đạiBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Tự khuyên mìnhVí không có cảnh đông tàn Thì đâu có cảnh huy hoàng ngày xuân Nghĩ mình trong bước gian truân Tai ương rèn luyện, tinh thần thêm hăng.Nhật ký trong tùBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010III- QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH:Các giai ðoạn trong quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh1945-19695. Phát triển mới về tư tưởng kháng chiến, kiến quốc4. kiên trì giữ vững quan điểm, nêu cao tư tưởng tự do & quyền DT cơ bản3. Hình thành TT cơ bản về CMVN2.Tìm đưêng GPDT1.Hình thành TT YNTrước 19111911-19201921-19301930-1945Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Tiếp nhận truyền thống yêu nước, nhân nghĩa;Hấp thụ vốn Quốc học, Hán học & bước đầu tiếp xúc với VH Phương Tây;Chứng kiến tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân => không giành thắng lợi => đi tìm đưêng cứu nước.Nguyễn Tất Thành khi học tại Trường Quốc học HuếNguyễn Tất Thành tham gia phong trào chống thuế Trung Kỳ (1908)III.1 - Từ 1890 - 1911: thời kỳ hình thành tư tưởng yêu nước & chí hướng cứu nước:Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Ngµy 5/6/1911, t¹i bÕn c¶ng Nhµ Rång, ng­êi thanh niªn yªu n­íc NguyÔn TÊt Thµnh ®· lªn chiÕc tµu bu«n cña Ph¸p (Latuts¬ T¬rªvin) sang ph­¬ng T©y tim ®­êng cøu n­íc.Đến nhiều nước tìm hiểu PT cách mạng, khảo sát cuộc sống của nhân dân các TĐ.Tháng 7.1920, NAQ tìm thấy con đưêng CMVS.Tháng 12.1920, người gia nhập QT III, tham gia sáng lập ĐCS Pháp => bước chuyển về chất trong tư tưởng NAQ: từ chủ nghĩa yêu nước đến với CNM - LN, từ giác ngộ dân tộc đến giác ngộ giai cấp và trở thành người Cộng sản.III.2 - Từ 1911 - 1920: Tìm thấy con đưêng cứu nước, giải phúng dõn tộcBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Đây là TK hoạt động sôi nổi của NAQ; trực tiếp chuẩn bị thành lập ĐCSVN.Tháng 2.1930, NAQ triệu tập Hội nghị thành lập Đảng, trực tiếp soạn thảo các văn kiện: Chánh cương, Sách lược vắn tắt.Các văn kiện này cùng với 2 tác phẩm: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925) và Đưêng kách mệnh (1927) đánh dấu sự hình thành cơ bản TT HCM về con đưêng CMVN.Toàn cảnh Hội nghị thành lập Đảng tại Hương Cảng – Trung Quốc, tháng 2.1930III.3- Từ 1921 - 1930: thời kỳ hình thành cơ bản tư tưởng 	về con đưêng CMVN:Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Chánh cương vắn tắt của Đảngchủ trương làm tư sản dân quyền c.m và thổ địa c.m để đi tới xã hội cộng sản. A- Về phương diện xã hội thì: B- Về phương diện chính trị: a) Đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn phong kiến. c) Làm cho nước Nam được hoàn toàn độc lập. c) Dựng ra Chính phủ công nông binh. d) Tổ chức ra quân đội công nông. C- Về phương diện kinh tế. ..Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Đưêng Cách mệnh Tư cách một người cách mệnh 1. Cách mệnh là gì?2. Cách mệnh có mấy thứ ?3. Vì sao mà sinh ra tư bản cách mệnh?4. Vì sao mà sinh ra dân tộccách mệnh?5. Vì sao mà sinh ra giai cấp cách mệnh ?6. Cách mệnh chia làm mấy thứ ?7. Ai là những người cách mệnh ?8. Cách mệnh trước hết phải có cái gì ?9. Lịch sử cách mệnh Mỹ10. ý nghĩa cách mệnh Mỹ với cách mệnh An Nam thế nào ?11. Cách mệnh Pháp12. Cách mệnh Pháp đối với cách mệnh An Nam thế nào ? Lịch sử Cách mệnh Nga..............Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010QTCS phê phán NAQ có tư tưởng dân tộc hẹp hòi; Hội nghị TƯ tháng 10.1930 của Đảng ra nghị quyết thủ tiêu Chánh cương, Sách lược vắn tắt & đổi tên Đảng.1930 - 1938: NAQ chỉ nghiên cứu, học tập CN M - LN. Khi CTTG II bùng nổ, Đảng ta có nhiều văn kiện sửa sai, quay trở về với tư tưởng Cương lĩnh tháng 2.1930Lán Khuổi Nậm - Nơi Nguyễn ái Quốc triệu tập và chủ trỡ hội nghị Ban chấp hành trung ương đảng lần thứ 8 (5/1941) – Hội nghị đánh dấu sự trở về của tư tưởng Nguyễn ái Quốc trong Cương lĩnh đầu tiên.III.4- Từ 1930 - 1945: Vượt qua thử thách, kiên trì 	giữ vững lập Trường cách mạngBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Tháng 5. 1941, HCM chủ trì Hội nghị TƯ 8 => chuyển hướng chiến lược: đặt nhiệm vụ giải phóng DT lên hàng đầu. Tháng 8 .1945, HCM cùng Đảng ta phát động Tổng khởi nghĩa dành chính quyền thắng lợi => lập ra nước VNDCCH.Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 20101945 -1969: người lãnh đạo nhân dân ta tiến hành 2 cuộc kháng chiến. thời kỳ này TTHCM được bổ sung & phát triển trên nhiều vấn đề cơ bản: Đưêng lối chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện, Xây dựng CNXH trong điều kiện đất nước bị chia cắt Xây dựng ĐCS - đảng cầm quyền; Xây dựng NN của dân, do dân, vì dân; Trước khi qua đêi, người đã để lại bản “Di chúc” thiêng liêng; kết tinh tinh hoa đạo đức, trí tuệ, tâm hồn cao đẹp của HCM.III.5 - Từ 1945 - 1969: Tư tưởng Hồ Chí Minh tiếp tục phát triển, hoàn thiện:Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010IV. GIÁ TRỊ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINHBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010IV.1- Với dân tộc: Tư tưởng Hồ Chí Minh soi sáng con đưêng giải phóng và phát triển dân tộcA. Tư tưởng HCM là tài sản tinh thần vô giá của dân tộc Việt NamKế thừa, phát triển tinh hoa văn hóa nhân loại.Sáng tạo phù hợp thực tiễn Việt nam.Đã được kiểm nghiệm qua thực tiễn.Là tư tưởng giải phóng và định hướng cho sự phát triển dân tộc B. Nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của cách mạng Việt NamBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010IV.2- Tư tưởng Hồ Chí Minh đối với sự phát triển thế giớia- Phản ánh khát vọng thời đạib- Tìm ra các giả pháp đấu tranh giải phóng loài ngườiC- Cổ vũ các dân tộc đấu tranh vì những mục tiêu cao cảBiên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010*Kết luận	Với những cống hiến to lớn đó, sau khi HCM qua đêi, người được quốc tế phong tặng danh hiệu Anh hùng giải phóng dân tộc và danh nhân văn hoá thế giới; Đảng và nhân dân ta ghi nhận công lao của HCM là người đã làm rạng rỡ dân tộc VN.Phim “UNESCO nhận định về Hồ Chí minh”Biên soạn: Lê Văn BátHanoi 2010Xin chân thành cảm ơn!