Bài giảng Viêm amiđan cấp

VIÊM AMIĐAN CẤP1.	Viêm amiđan cấp: viêm nhiễm khuẩn giới hạn ở A, một bên hoặc cả 2 bên, do vi khuẩn hoặc do virus.Vi khuẩn gây bệnh chủ yếu là liên cầu nhóm A tan huyết β (GABS-Groupe A betahemolytic Streptococcus).Những vi khuẩn khác có thể gặp, nhưng tỷ lệ rất thấp.Virus. Rhinovirus, RSV, Influenzea, Parainfluenzea, Herpers Simplex , Coxsackie virus  VIÊM AMIĐAN CẤP2.	Bệnh cảnh LS điển hình của viêm amiđan cấp liên cầu	Viêm khu trú ở A, cũng có thể từ A viêm lan rộng ra NM họng gọi là Viêm họng-amiđan cấp (Pharyngo-tonsillitis).Khởi phát đột ngột, sốt cao, rét run.Các triệu chứng thường gặp: Đau họng và khó nuốt.	Rối loạn toàn thân: Nhức đầu, mệt mỏi, đau nhức cơ khớp.Khám thực thể: A to, có những đám xuất tiết (bựa trắng) trên. NM họng đỏ và có thể có tử ban (petechiae) trên màn hầu mềm.	Hạch vùng cổ trước sưng.Công thức máu: Bạch cầu hạt tăng (leukocytosis).VIÊM AMIĐAN CẤP3.	Diễn tiến	Viêm A cấp liên cầu có thể khỏi tự nhiên.	Khoảng 75% bệnh nhân hết sốt sau 3 ngày (72 giờ). 	Đau họng, các dấu hiệu thực thể trên A và họng và sưng hạch cổ còn kéo dài ít ngày tiếp theo.	Biến chứng mưng mủ kế cận	Biến chứng xa : khớp, tim, thận VIÊM AMIĐAN CẤP4.	Biến chứng•	Những biến chứng mưng mủ ở những cơ quan kế cận: Áp xe quanh A / Viêm mủ hạch cổ (Suppurative cervical adenoitis) / Viêm tai giữa / Viêm xoang.•	Những biến chứng xa: theo 3 cơ chế.	Nhiễm khuẩn máu / Nhiễm độc / Bệnh tự miễnSốt thấp khớp cấp-ARF (Acute Rheumatoid Fever) ngày thứ 18 sau đợt viêm họng-A cấp liên cầu nhóm A.	Lâm sàng: Sốt, VS tăng, đau khớp, viêm đa khớp, viêm cơ tim, kéo dài khoảng P-R trên ECG ± có múa vờn. Di chứng ở van tim.VIÊM AMIĐAN CẤPViêm cầu thận cấp, là bệnh tự miễn liên hệ đến một số serotype gọi là “nephrotogenic” là M1-4, M12, M15, M49, M55, M50, M59-61.	Xảy ra 1-2 tuần sau đợt viêm họng-amiđan cấp liên cầu .	Lâm sàng: Protéine niệu, thiểu niệu đái ra máu và ± phù da. 5.	Điều trị: Kháng sinh được sử dụng ngay. 	Peniciline là kháng sinh lựa chọn	Các thuốc β lactam thay thế Peniciline.	Các thuốc thay thế betalactam.	Macrolide: 	Erythromycin / Azithromycine 	ClindamycineVIÊM AMIĐAN MẠN1. Có 2 hình thái biểu hiện lâm sàng●	Những đợt viêm A cấp tái hồi (recurrent): 4-5 đợt/năm●	Viêm mạn kéo dài (persistent): liên tục nhiều tuần (≥ 4 tuần).	2.	 Viêm A tái hồi : Triệu chứng thường	Đau họng tái đi tái lại.	Những biểu hiện rối loạn toàn thân kèm theo: Sốt nhẹ, mệt mỏi, đau mỏi xương khớp.	Hạch cổ thường to trong những đợt tái phát.	Hơi thở hôi.VIÊM AMIĐAN MẠN3. Viêm A mạn kéo dài : Triệu chứng thường gặp của	Khó nuốt, đau tai, hơi thở hôi rõ rệt. 	Hạch cổ to, thường thấy sưng hạch dưới cơ nhị thân. 4.	Khám thực thể	A có thể to hoặc không to và điều này không qua trọng. 	Dấu hiệu khách quan quan trọng: Ấn từ phía trụ trước vào thấy chất bã đậu hay dịch mủ chảy ra từ các hốc	Những nang nhỏ trên bề mặt A: kén bã đậu hoặc túi mủ.	Niêm mạc bề mặt trụ trước dày lên, xung huyết đỏ, đậm màu.VIÊM AMIĐAN MẠN5.	Điều trị. Tùy thuộc vào 2 tình huống:•	Viêm amiđan mạn tái hồi.•	Viêm amiđan mạn kéo dài.	Điều trị nội khoa tích cực	Cắt bỏ Amiđan khi điều trị nội khoa tích cực thất bạiAMIĐAN QUÁ PHÁT BÍT TẮC MẠN TÍNH (CHRONIC OBSTRUCTIVE TONSILLAR HYPERTROPHY)Sinh lý bệnh của amiđan quá phát ở trẻ em 	Sinh lý bệnh của quá phát A có 2 quá trình:Quá phát và bít tắc đường thở trên (Airway Obstruction).Quá phát và ảnh hưởng sự tăng trưởng sọ mặt (Craniofacial Growth).AMIĐAN QUÁ PHÁT BÍT TẮC MẠN TÍNH (CHRONIC OBSTRUCTIVE TONSILLAR HYPERTROPHY)Lâm sàng và đánh giá amiđan quá phát bít tắc a.Đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở trên	Ngủ ngáy và ngưng thở lúc ngủ ở trẻ em.	Đêm ngủ: thở miệng, ngáy, hay thức giấc. 	Giấc ngủ không say, đái dầm, ác mộng	Rối loạn phát âm, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của trẻ, thành tích học tập kém. b.Đánh giá ảnh hưỡng sự tăng trưởng sọ mặt c.Đánh giá mức độ quá phát amiđan	Dựa vào mức độ thu hẹp của eo họng.Phân độ quá phát amiđan từ độ I đến độ IVTheo Brodsky, Leove và StanievichPhân độ theo BrodskyAmydal qúa phát : (có 4 độ) Độ 1: hẹp eo họng 75 %TTChỉ định cắt ALoại chỉ định1A quá phát bít tắc hô hấp trên gây nên:  Rối loạn giấc ngủ (ngủ ngáy, ngưng thở...).  Rối loạn nuốt.  Bất thường phát âm.  Bệnh lý tim do phổi (tâm phế).  Chậm phát triển.Tuyệt đối2 Áp xe quanh amiđan.Tuyệt đối3 Viêm A kèm theo Sốt thấp khớp, bệnh van tim hoặc viêm cầu thận cấp.Tuyệt đối4Viêm A tái hồi. ≥4 đợt viêm liên tiếp trong năm.Tương đối 5Viêm A mạn kéo dài không đáp ứng điều trị:  Đau họng kéo dài .  Viêm sưng hạch cổ kéo dài.  Hơi thở hôi.Tương đối6A quá phát không cân xứng, to một bên.Tương đối7Bất thường khớp cắn và tăng trưởng sọ mặt được chuyên khoa Răng hàm mặt xác nhậnTuyệt đốiTTChỉ định cắt ALoại chỉ địnhCắt amidan bằng thòng lọngDụng cụ - Banh miêng - Kẹp Allis - Cán và lưỡi dao số 15 (lưỡi cong)- Bóc tách 2 đầu - Thìa nạo - Thòng lọng cắt cuống A (Ance)- Máy hút - Chỉ cột cầm máu (cagut chromic 2.0)Sau cắt amidan 02 ngàyCHỐNG CHỈ ĐỊNH CẮT AMIĐANCó 3 chống chỉ định chống cắt amiđan	1.	Cơ địa chảy máu hoặc bệnh về máu	2	Bệnh nội khoa (toàn thân) chưa kiểm soát được.	3.	Bệnh nhân bị nhiễm khuẩn cấp	Không cắt A khi đang trong vùng có dịch (SXH).PHẪU THUẬT CẮT AMIĐAN1.	Gây mê nội khí quản hoặc gây tê tại chỗ 2. 	Cắt A bằng Sluder-Ballanger 3.	Cắt A phẫu tích và cắt cuống bằng thòng lọng 4. 	Cắt A bằng các phương tiện kỹ thuật 	●	Sử dụng điện cao tần trong cắt A	Dao mổ đơn cực	Kẹp đông điện lưỡng cực	●	Sử dụng điện tần số Radio với thiết bị Coblator.	●	Cắt A bằng Laser.	●	Cắt A bằng dao Siêu âm	●	Cắt A bằng thiết bị cắt hút MicrodebriderVIÊM VÒM MŨI HỌNG1.Bệnh lý ở trẻ em – mẫu giáo/nhà trẻ 2. Mô amiđan nóc vòm – Adenoids- pharyngeal tonsil - vegetation adenoidite 3.Thường đi kèm với viêm amiđan khẩu cái 4. Viêm tai giữa ứ dịchVAVA – Bệnh lý viêm / Quá phát bít tắc khối mô Lympho họng mũi :	Hạnh nhân hầu / Amiđan họng : ở vòm họng	Hạnh nhân vòi / Amiđan vòi : ở hai bên lỗ vòi Viêm VA cấp tính ở trẻ em	viêm họng mũi cấp : Nasopharyngitis Viêm VA mạn / Quá phát bít tắc	xem sách viêm họng, Amiđan và VA trang 137 – 155Viêm VA mạn / Quá phát bít tắcBreathing through the mouth. Irritating cough, particularly upon waking. Snoring. Nasal speech. Repeated ear infections. Frequent bouts of sore throat and tonsillitis. Bad breath. Viêm VA quá phátVA điển hình cửa mũi sau