Giáo án Lịch sử Lớp 10 - Cách mạng Hà Lan và cách mạng Anh

CÁCH MẠNG HÀ LAN VÀ CÁCH MẠNG ANH 
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 
 Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần nắm được: 
1. Kiến thức 
 - Bài học giúp HS hiểu rằng, cuộc đấu tranh của nhân dân hà Lan lật 
đổ vương triều Tây Ban Nha từ giữa thế kỷ XVI là một cuộc cách mạng tư 
sản đầu tiên của thời kỳ Lịch sử cận đại thế giới. Cách mạng tư sản Anh (thế 
kỷ XVIII) là sự tiếp tục cuộc tấn công vào chế độ phong kiến châu Âu, mở 
đường cho lực lượng sản xuất tư bản phát triển. 
2. Tư tưởng, tình cảm, thái độ 
 - Cách mạng tư sản trong buổi đầu thời cận đại thể hiện mặt tích cực ở 
việc loại bỏ chế độ phong kiến ở một số quốc gia châu âu, song chỉ là sự 
thay đổi hình thức bóc lột này bằng hình thức bóc lột khác mà thôi. Một chế 
độ bóc lột mới, tinh vi và tàn bạo đang hình thành. 
3. Kỹ năng 
 - Rèn luyện kỹ năng phân tích, khái quát, tổng hợp, đánh giá sự kiện. 
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC 
 - Bản đồ thế giới: bản đồ các vùng Tây Âu. 
 - Anh Ô-li-vơ Crôm-oen. 
III. TIếN TRÌNH Tổ CHứC DạY - HọC 
1. Giới thiệu bài mới 
 GV khái quát: Giai đoạn hậu kỳ trung đại (thế kỷ XV – XVII), chế độ 
phong kiến khủng hoảng, suy vong. Giai cấp tư sản tuy mới ra đời nhưng đã 
nhanh chóng khẳng định thế lực kinh tế ngày càng lớn mạnh của mình. Cuộc 
đấu tranh của giai cấp tư sản chống chế độ phong kiến thể hiện trước hết trên 
lĩnh vực tôn giáo, văn hoá, nghệ thuật là bước dọn đường cho những cuộc 
cách mạng tư sản không thể tránh khỏi ở tây Âu. Nhưng vì sao, những cuộc 
cách mạng tư sản sớm nổ ra ở “vùng đất thấp” và xứ sở “sương mù” Ý nghĩa 
của những sự kiện đó đối với tiến trình của Lịch sử nhân loại ra sao? Chúng 
ta sẽ nghiên cứu làm sáng tỏ vấn đề này trong bài học hôm nay. 
2. Tổ chức dạy học bài mới 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
Hoạt động 1:  Cách mạng Hà Lan 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
 - GV giới thiệu trên bản đồ vị trí của Hà 
Lan trước Cách mạng (Gồm lãnh thổ các 
nước Hà Lan, Bỉ, Luyxămbua và một số vùng 
Đông Bắc Pháp) và giải thích vì sao vùng đất 
này có tên gọi là “Nêđéclan” (Vùng đất thấp). 
 - GV: Dựa vào đâu để nói rằng, đầu thế kỷ 
XVI Nêđéclan là một trong những vùng kinh 
tế TBCN phát triển nhất Châu Âu? HS có thể 
tìm thấy câu trả lời qua kiến thức trong SGK. 
 - GV dẫn dắt: Sự phát triển kinh tế TBCN 
có ảnh hưởng thế nào đến tình hình xã hội 
Nêđéclan? Sau khi trình bày tình hình kinh tế, 
xã hội của Nêđéclan dưới thời cai trị của 
chính quyền phong kiến Tây Ban Nha, GV 
hướng dẫn HS nhận thức: 
 + Vì sao tư tưởng cải cách tôn giáo của 
Canvanh nhanh chóng được nơi này chấp 
nhận. 
- Từ đầu thế kỷ XVI Nêđéclan là một 
trong những vùng kinh tế TBCN phát 
triển nhất châu Âu. 
- Giai cấp tư sản Nêđéclan ra đời, thế 
lực kinh tế ngày càng lớn mạnh. 
- Tháng 8 / 1566 nhân dân miền Bắc 
Nêđéclan khởi nghĩa, lực lượng phát 
triển mạnh, làm chủ nhiều nơi. 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
 + Tư tưởng cải cách đó là sự dọn đường 
cho một cuộc cách mạng. 
Hoạt động 2: 
 - HS đọc SGK tóm tắt những thành quả 
chủ yếu của quá trình đấu tranh kéo dài suốt 4 
thập kỹ cuối thế kỷ XVI như: 
 + Giải phóng các tỉnh miền Bắc. 
 + Phân hoá lực lượng kẻ thù. 
 + Hội nghị các tỉnh miền Bắc (U – trếch) 
với nhiều quyết sách quan trọng. 
 + Chính quyền phong kiến Tây ban Nha 
sụp đổ. 
 + Nước cộng hoà tư sản (Hà Lan) ra đời 
 - GV gợi ý để HS nhận thức: Cách mạng 
tư sản chỉ thay thế hình thức bóc lột này bằng 
hình thức bóc lột khác, giai cấp bóc lột này 
bằng giai cấp bóc lột khác, chế độ không thay 
- Năm 1609 Hiệp định đình chiến 
dược ký kết, nhưng đến năm 1648 
mới được công nhận độc lập. 
Ý nghĩa: 
+ Là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên 
trên thế giới. 
+ Mở đường cho chủ nghĩa TB Hà 
Lan phát triển. 
+ Mở ra thời đại mới – bùng nổ các 
cuộc cách mạng tư sản. 
+ Hạn chế: Quan hệ sản xuất phong 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
đổi. kiến còn tồn tại ở một số nơi, nhân 
dân không được hưởng quyền lợi 
Kinh tế, Chính trị. 
Hoạt động 3: 
 - Sự phát triển của nền kinh tế Anh được 
thể hiện như thế nào? GV hướng dẫn HS dựa 
vào SGK để nhận thức nội dung cơ bản theo 
logic sau: 
 - Sự phát triển của công trường thủ công 
dần lấn át phường hội. Sản phẩm tăng nhanh 
về số lượng và chất lượng kích thích hoạt 
động ngoại thương phát triển nhất là ngành 
len dạ, buôn bán nô lệ da đen. 
 - Sự phát triển ngành len dạ kéo theo sự 
phát triển của nghề nuôi cừu. Do vậy một bộ 
phận quý tộc Anh chuyển sang kinh doanh 
hàng hoá theo hướng TBCN, trở thành quý 
tộc mới. 
2. Cách mạng tư sản Anh 
a. Tình hình nước Anh trước cách 
mạng 
Kinh tế: đầu thế kỉ XVII, nền kinh tế 
nước Anh phát triển nhất Châu Âu. 
Xã hội: Tư sản, quý tộc mới giàu lên 
nhanh chóng. 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
 GV miêu tả cảnh “Rào đất cướp ruộng” 
(Hình ảnh “Cừu ăn thịt người” của nhà văn 
Tomat Morơ), sau đó hướng dẫn HS lý giải vì 
sao tư sản, quý tộc mới ở Anh giàu lên nhanh 
chóng như vậy. 
 - Sự bảo thủ, lạc hậu và phản động của chế 
độ phong kiến Anh thể hiện như thế nào? Sau 
khi HS dựa vào SGK trả lời câu hỏi trên, GV 
tiếp tục dẫn dắt HS giải quyết vấn đề: Mâu 
thuẫn trong lòng xã hội Anh biểu hiện như 
thế nào? Hướng giải quyết mâu thuẫn đó? 
 GV hướng dẫn HS theo dõi những diễn 
biến chính của cách mạng (có thể lập bảng 
niên biểu sự kiện theo dữ liệu sau). 
 + 1642 – 1648: Nội chiến (vua – Quốc hội) 
 + 1649: Xử tử vua, thành lập nước cộng 
hoà. 
 + 1653: Lập nền độc tài. 
Chính trị: Chế độ phong kiến kìm 
hãm lực lượng sản xuất TBCN. 
Cách mạng bùng nổ. 
b. Diễn biến của cách mạng: 
(theo dõi niên biểu nắm sự kiện 
chính) 
+ Năm 1642 – 1648: nội chiến ác liệt 
(Vua – Quốc hội). 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
 + 1688: Quốc hội chính biến, xác lập chế 
độ quân chủ lập hiến. 
 Dựa vào niên biểu, hướng dẫn HS nắm 
được hướng phát triển của cách mạng Anh 
qua các mốc chính, sau đó lý giải vấn đề: 
 + Vì sao cách mạng Anh có sự thoả hiệp 
giữa Quốc hội với lực lượng phong kiến cũ? 
 + Vì sao nói cách mạng Anh là cuộc cách 
mạng bảo thủ? 
 Điểm quan trọng mà GV cần khắc hoạ để 
HS nhận thức sâu sắc về thái độ hai mặt của 
giai cấp tư sản Anh. Khi chưa đủ mạnh, vì lợi 
ích của giai cấp mình, chúng không chỉ lừa 
phỉnh quần chúng đứng lên tranh đấu chống 
chế độ phong kiến, mà còn lôi kéo cả một bộ 
phận quý tộc mới (từng là kẻ thù của mình 
+ Năm 1449: xử tử vua, nước công 
hoà ra đời, cách mạng đạt đến đỉnh 
cao. 
+ 1653: Nền độc tài được thiết lập 
(một bước tụt lùi). 
+ Năm 1688: Quốc hội tiến hành 
chính biến, sau đó chế độ quân chủ 
lập hiến được xác lập. 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
trước đó) tạo nên một liên minh chính trị mới. 
Khi cách mạng thành công, giai cấp tư sản 
phản bội lại quần chúng cách mạng, đồng 
thời củng cố liên minh quý tộc – tư sản bằng 
việc thiết lập một thể chế chính trị Quân chủ 
lập hiến. Nhà vua “trị vì” mà không “cai tri” 
vì không có thực quyền. Quyền lực chính trị 
tập trung trong tay Quốc Hội lập hiến của giai 
cấp tư sản. Dù còn có những hạn chế nhất 
định song sách mạng tư sản Anh vẫn có ý 
nghĩa trọng đại đối với Lịch sử thế giới. 
c. Ý nghĩa 
Lật đổ chế độ phong kiến, mở đường 
cho CNTB ở Anh phát triển. 
Mở ra thời kỳ quá độ từ chế độ 
Phong kiến sang chế độ tư bản. 
4. Sơ kết bài học 
- GV hướng dẫn HS nhận thức vấn đề chủ yếu sau: 
- Vì sau cuộc cách mạng tư sản Hà Lan nổ ra dưới hình thức một cuộc 
chiến tranh giải phóng dân tộc? 
- Cả hai cuộc cách mạng nói trên có gì giống nhau? 
- Tổng kết nội dung trên , GV củng cố để HS hiểu rõ khái niệm cách 
mạng tư sản (cả nội hàm và ngoại diên của khái niệm). Do những đặc điểm, 
điều kiện hoàn cảnh Lịch sử, cách mạng tư sản ở 2 nước Hà Lan và Anh nổ 
ra dưới những hình thức khác nhau, giải quyết những nhiệm vụ cụ thể khác 
nhau, nhưng đều hướng vào mục tiêu chung là lật đổ chế độ phong kiến (bất 
kỳ ở ngoài đô hộ hay đang tồn tại, thống trị trong nước), để mở đường cho 
chủ nghĩa tư bản phát triển. Đây là những sự kiện mở đầu cho một thời kỳ 
đấu tranh quyết liệt để giải quyết vấn đề “ai thắng ai” giữa chủ nghĩa tư bản 
đang lên với chế độ phong kiến đã già nua, suy tàn, song chưa dễ từ bỏ võ 
đài chính trị.