Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa - Vũ Triệu Mân (Phần 2)

Colombia. 
Bệnh truyền lan ở các vườn cây cọ dầu và gây chết cây, bệnh lây lan từ cây này sang 
cây khác và sang cả một vùng rộng lớn. Triệu chứng biểu hiện ñầu tiên trên ngọn của từng 
lá ñơn trong lá dừa kép nằm phía dưới, và chuyển sang màu xám, ñầu rễ cũng bắt ñầu 
chết, bộ rễ suy yếu. Kết quả là cây dừa phát triển chậm xuống, chùm quả biến màu và thối 
rụng. Trong một vài tuần toàn bộ số lá chuyển thành màu xám và khô rồi chết. 
Phytomonas lông roi xuất hiện nhiều tại các mạch libe ở rễ, trên lá và chùm hoa trên cây 
bệnh. Loài có lông roi này cũng truyền lan nhờ côn trùng môi giới thuộc giống Lincus và 
Ochlerus. Biện pháp phòng trừ bệnh chết héo là phun thuốc trừ môi giới truyền bệnh. 
4. BỆNH RỖNG CỦ SẮN 
Bệnh rỗng củ sắn (Manihot esculenta) ñược phát hiện ở Espirito bang Santo của 
Brazil. Bộ rễ của cây bệnh phát triển rất kém. Rễ nhỏ, mảnh và không có tinh bột. Phần 
trên hom sắn của cây bệnh bị biến màu và suy tàn. Bệnh rỗng củ có thể lan truyền bằng 
hom giống, lây lan nhanh trên ñồng ruộng và nhờ côn trùng môi giới giống như ở các 
bệnh ñã ñề cập trên ñây. Cây bệnh chứa nhiều Phytomonas-giống như protozoa trong 
nhựa mủ nhưng không nằm trong libe. Có thể quan sát Phytomonas protozoa dễ dàng qua 
kính hiển vi ñiện trong dịch mủ từ những vết thương của cây bị bệnh. 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 225 
1. BỆNH NGHẸT RỄ LÚA 
ðây là một bệnh sinh lý có triêu chứng thối ñen, chót lá vàng dần rồi cả lá có màu 
nâu ñỏ, khô ñỏ, cứng khô, ñẻ ít, cây cằn cọc, ñình trệ sinh trưởng, nếu không cứu chữa kịp 
thời cây bị lụi chết từng chòm lớn trên ruộng sau khi cấy 2 – 3 tuần lễ. Bệnh phổ biến ở 
những vùng ñất chua, trũng, ngập úng. Trong những năm gần ñây do trình ñộ thâm canh, 
cải tạo ñồng ruộng tốt nên bệnh nghẹt rễ lúa ít phổ biến, không gây tác hại nhiều như 
trước ñây. 
Nguyên nhân dẫn ñến tình trạng bị bệnh nghẹt rễ có nhiều mặt nguyên nhân cơ bản 
là do ñất thiếu oxy. ðất thiếu oxy ở các vùng trồng lúa miền Bắc và miền Trung nước ta 
chủ yếu do 3 yếu tố sau ñây gây ra. 
- Một là: ðất có lý hoá tính, cấu tượng không phù hợp, ñất sét, thịt nặng, gây trở 
ngại cho sự trao ñổi khí trong ñất. 
- Hai là: Ruộng trũng sâu, úng ngập liên tục, nước ứ ñọng lâu ngày không thoát ]ợc, 
gây tình trạng yếm khí nặng nề, thiếu oxy nghiêm trọng ñồng thời tích tụ nhiều khí ñộc 
H2S, SO2 trong ñất. 
- Ba là: Ruộng bón nhiều phân hữu cơ chưa hoai mục, phân rạ, phân xanh, bùn ao 
không ủ hoai, chứa nhiều chất hữu cơ, ñất trũng hẩu nên trong ñiều kiện nhiệt ñộ cao mùa 
hè oi nóng dễ lên men phân giải nhanh, tiêu hao nhiều oxy trong ñất, sinh ra nhiều khí ñộc 
trong ñiều kiện yếm khí ngập nước, thiếu oxy, không thoát ñi ñược. 
Những ñiều kiện nói trên có tác ñộng trực tiếp làm rễ lúa bị nghẹt, gây trở ngại cho 
sự hô hấp bình thường của rễ lúa làm cho rễ thối ñen, không sinh ra ñược các rễ mới và lá 
lúa bị khô ñỏ, ñồng thời trong khi ñó trong ñất có nhiều biến ñổi sinh ra và tích luỹ nhiều 
CO2 và chất ñộc như H2S trực tiếp ñầu ñộc cho rễ lúa làm rễ càng bị thối nhũn,có màu 
ñen, nhất là ở chân ñất ngập nước thiếu sắt hoà tan (Fe++). Mặt khác, khi ñất thiếu oxy làm 
cho các chất hữu cơ phân giải không hoàn toàn sinh ra nhiều axit hữu cơ. Trong ñiều kiện 
ruộng nước sâu không tháo cạn ñược, các axit hữu cơ ñó sẽ tích tụ lại ở trong ñất càng làm 
tăng ñộ chua của ñất, tác hại ñến sự hô hấp và sinh trưởng của bộ rễ. Số rễ mới không mọc 
thêm ra, số rễ cũ bị ñen thối dần, khả năng hút chất dinh dưỡng ngày càng giảm sút, gây ra 
tình trạng cây yếu ớt, thiếu dinh dưỡng nhất là ñạm và kali. Do ñó, ở cây bệnh, các lá già, 
lá gốc vàng ñỏ trước rồi toàn bộ các lá khác dần dần cũng vàng, khô ñỏ. Quá trình này ra 
Phần 8 
BỆNH SINH LÝ 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 226 
nghiêm trọng, cây thiếu kali càng nhiều, nhất là trong trường hợp ñất ñã vốn nghèo kali và 
nhiệt ñộ nước ruộng quá cao hoặc quá thấp vào vụ ñông xuân hay vụ mùa. 
Bệnh nghẹt rễ lúa là bệnh sinh lý, không có nguồn bệnh lây lan nhưng tuỳ ñiều kiện 
ở từng vùng ñất, tuỳ sức sinh trưởng chịu ñựng của từng giống lúa, từng cây lúa mạnh, 
yếu khác nhau nên bệnh phát sinh có sớm, có muộn, nặng nhẹ khác nhau, liên tiếp trong 
một thời gian dài. 
Bệnh pháp phòng chữa bệnh cơ bản là phải cải tạo lý hoá tính của ñất, cải tạo ruộng 
chua, trũng, yếm khí, quản lý và ñẩy mạnh các khâu kỹ thuật thâm canh nhằm khắc phục 
các yếu tố gây bệnh nghẹt rễ cụ thể của từng loại ñất, từng ñiều kiện gây hiện tượng thiếu 
oxy trong ñất, gây tích tụ chất ñộc H2S, CO2, v.v.... mà thực hiện một số biện pháp cần 
thiết sau: 
- Những chân ruộng có ñiều kiện tưới, tiêu thì cần phải chủ ñộng tháo cạn nước từ 
ñầu, khi lúa chớm bị bệnh càng cần tháo kiệt nước, phơi ruộng kết hợp làm cỏ sục bùn kỹ 
nhiều lần. 
- Những chân ruộng xấu, chua, trũng cần cải tạo dần chất ñất, cày bừa kỹ, phơi ải, 
bón vôi ñủ ñể tạo ñộ chua, thúc ñẩy các chất hữu cơ chưa hoai phân giải nhanh ngay từ 
ñầu. 
- Những chân ruộng dễ bị bệnh chỉ bón phân chuồng ñã hoai mục, phân hữu cơ vi 
sinh, bón urê kết hợp với phân lân và kali. 
Trong thời gian cây sinh trưởng ban ñầu, cần thay ñổi nước kịp thời, làm cỏ sục bùn 
sâu và sớm. Khi chớm phát bệnh phải tháo cạn kiệt nước, nếu ruộng trũng không tháo 
ñược tăng cường sục bùn nhiều lần, bón thêm ít vôi, lân, tro. 
Các biện pháp này có tác dụng thúc ñẩy lưu thông không khí, tăng thêm oxy vào ñất, 
tiêu thoát khí ñộc tích tụ ở ñất, cải thiện tốt môi trường của rễ lúa, tạo ñiều kiện cho rễ 
mới mọc ra nhiều ñể cây bệnh nhanh chóng hồi phục xanh trở lại. ðiều cần thiết phải kiên 
trì áp dụng nhằm phòng chữa cho lúa khỏi bị bệnh nghẹt rễ. 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 227 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Tài liệu trong nước 
1. ðường Hồng Dật (1969). “Bệnh vàng lụi lúa”. NXB Nông nghiệp 
2. Ngô Bích Hảo và Vũ Triệu Mân (1995). “Một số kết quả nghiên cứu bệnh chùm lá 
hại chuối - Banana bunchytop virus ở miền núi và ñồng bằng miền Bắc Việt Nam”. 
Tạp chí BVTV số 4/1995. Tr 26 - 29. 
3. Vũ Triệu Mân (1986). “Bệnh virus khoai tây”. NXB Khoa học Hà Nội 
4. Vũ Triệu Mân (1991). “Bệnh virus hại ngô”. Tạp chí BVTV số 2/1991 
5. Vũ Triệu Mân (1992). “Nghiên cứu tạo kháng huyết thanh và tìm hiểu một số ñặc 
ñiểm của virus V khoai tây (PVV)”. Tạp chí BVTV số 4/1992. 
6. Vũ Triệu Mân (1993). “Sản xuất giống khoai tây sạch bệnh theo kiểu cách ly ñịa 
hình ở vùng ðồng bằng sông Hồng miền Bắc Việt Nam”. Tạp chí BVTV số 
6/1993. 
7. Vũ Triệu Mân, Lecop Hervé (1994). “Một số bệnh virus hại cây họ bầu bí ở vùng 
ðồng bằng sông Hồng miền Bắc Việt Nam”. NXB Nông nghiệp. 
8. Vũ Triệu Mân (1995). “Bệnh virus hại ñu ñủ ở vùng ðồng bằng sông Hồng và 
miền Bắc Việt Nam”. Tạp chí BVTV tháng 5/1995. 
9. Vũ Triệu Mân (1996). “Một số kết quả sử dụng phương pháp ELISA và PCR trong 
chẩn ñoán bệnh virus hại thực vật”. Tuyển tập công trình 40 năm ðH Nông 
nghiệp I. NXB Nông nghiệp. 
10. Vũ Triệu Mân (2003). “Chẩn ñoán nhanh bệnh hại thực vật”. NXB Nông nghiệp. 
11. Lê Lương Tề (1965). “Một số nhận xét về bệnh giác ban hại bông Xanthomonas 
malvacearum Dowson ở miền Bắc Việt Nam”. Tạp chí KHKT Nông nghiệp - 
Trường ðH Nông nghiệp I Hà Nội. 
12. Lê Lương Tề (1977). “Bệnh cây”. NXB Nông nghiệp. 
13. Lê Lương Tề (chủ biên), Vũ Triệu Mân (1998). “Bệnh cây nông nghiệp”. NXB 
Nông nghiệp. 
14. Lê Lương Tề và Vũ Triệu Mân (1999). “Bệnh virus và vi khuẩn hại cây trồng”. 
NXB Giáo dục. 
15. Hà Minh Trung (1982). “Bệnh lúa lùn xoăn lá”. NXB Nông nghiệp. 
16. Hà Minh Trung (1982). “Một số kết quả ñiều tra bệnh hại lúa”. Tạp chí KHKT 
Nông nghiệp. 
17. Lê Trường (1985). “Thuốc bảo vệ thực vật và sinh cảnh”. NXB KHKT. 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 228 
Tài liệu nước ngoài 
1. Buchana R. E., Cibbons N. E., 1974 - Burgey’s manual of determinative. 
Bacteriology, Baltimore. 
2. Brunt A. A, Crabtree K., Dallwitz M. J., Gibbs A. J., Watson L.,1996 - Virus of 
plants. CAB International. 
3. CAB International, UK, 1992 - Course on plant pathogenic bacteria. 
4. Cornuet P., 1987 - Éléments de virologie végétale. INRA, 145 rue de l’Université 
75007 Paris. 
5. Diewer T. O., Viroids and viroid disease. A Wiley Interscience publication, Jonh 
Wiley & son. 
6. George N. A, 1991 - Plant pathology (3rd edition). Academic Press. 
7. Gorlenco M. V., 1966 - Bệnh vi khuẩn hại cây (bản tiếng Nga). Maxtcơva. 
8. Gibbs A., Harisson B., 1976 - Plant virology principles. Edward Amold. 
9. Hill S. A., 1984 – Methods in plant virology. Academic Press. 
10. Klement Z., Rodolph K., Sand D. C., 1990 - Methods in phytobacteriology. 
Budapest. 
11. Lelliott R. A., Stead D. E., 1991 - Methods for diagnosis of bacterial disease of 
plant. Oxford. 
12. Mathews R. E., 1991 - Plant virology (3rd edition). Academic Press. 
13. Mew T. W., Misra J. K., 1994 - A manual of rice seed health testing. IRRI 
Philippines. 
14. Touze A., Rossignol M., 1980 - La protection biologique des plantes contre les 
infections bacteriennese et fongiques. Ann. Phythophologie. 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 229 
MỤC LỤC 
LêI NãI §ÇU 1 
Ch−¬ng I 3 
BÖNH NÊM H¹I C¢Y L¦¥NG THùC 3 
1. BÖNH §¹O ¤N H¹I LóA [Pyricularia grisea (Cooke) Saccardo] 3 
2. BÖNH KH¤ V»N H¹I LóA [Rhizoctonia solani Palo] 7 
3. BÖNH LóA VON [Fusarium moniliforme Sheld.] 9 
4. BÖNH TI£M H¹CH LóA [Sclerotium oryzae Catt.] 11 
5. BÖNH HOA CóC LóA [Ustilaginoidea virens (Cke.) Tak.] 13 
6. BÖNH §èM N¢U LóA [Curvularia sp.] 14 
7. BÖNH TI£M LöA H¹I LóA [Bipolaris oryzae (Breda de Haan) Shoem.] 15 
8. BÖnh g¹ch n©u [Cercospora Janseana (Racib) O. Const.] 17 
9. BÖnh v©n n©u l¸ lóa [Microdochium oryzae Samuels] 17 
10. BÖnh thèi bÑ [Sarocladium oryzae (Sawada) Gams & Hawks.] 18 
11. BÖNH KH¤ V»N H¹I NG¤ [Rhizoctonia solani Kuhn] 19 
12. BÖNH GØ S¾T H¹I NG¤ [Puccinia maydis Ber.] 20 
13. BÖNH B¹CH T¹NG NG¤ [Sclerospora maydis Bult. & Bisby] 21 
14. BÖNH §èM L¸ NG¤ 23 
15. BÖNH PHÊN §EN (UNG TH¦ ) NG¤ [Ustilago zeae Shwein Unger (DC.) Corda] 25 
16. BÖNH MèC HåNG H¹I NG¤ [Fusarium moniliforme Sheld.] 26 
17. BÖNH SÑO §EN KHOAI LANG [Ceratostomella fimbriata (Ell. & Halst) Elliott] 28 
18. BÖNH GHÎ KHOAI LANG [Sphaceloma batatas Sawada] 29 
Ch−¬ng 2. 31 
BÖNH NÊM H¹I C¢Y RAU 31 
1. BÖnh mèc s−¬ng h¹i cµ chua [Phytopthora infestans (Mont.) de Bary] 31 
2. BÖnh lë cæ rÔ cµ chua [Rhizontonia solani Kuhn] 35 
3. BÖnh hÐo vµng cµ chua [Fusarium oxysporium f. sp. lycopersici] 36 
4. BÖnh ®èm vßng cµ chua vµ khoai t©y [Alternaria solani Ell. & Mart.] 38 
5. BÖnh thèi x¸m cµ chua [Botrylis cinerea Pers.] 39 
6. BÖnh ®èm n©u cµ chua (Stemphilium solani G. F. Weber) 40 
7. BÖnh ®èm x¸m h¹i cµ chua [Cercospora fuligena Roldan] 42 
8. BÖNH MèC S¦¥NG KHOAI T¢Y [Phytophthora infestans (Mont.) de Bary] 42 
9. BÖNH GHÎ SAO KHOAI T¢Y [Spongospora subterranea (Wallr.) Lagerheim] 45 
10. BÖNH GHÎ TH¦êNG KHOAI T¢Y [Streptomyces scabies (Thaxter) Waksman and Henrici] 46 
11. BÖNH HÐO VµNG C¢Y KHOAI T¢Y [Fusarium oxysporum Schlecht.] 47 
12. BÖNH TH¸N TH¦ íT 49 
[Colletotrichum nigrum Ell et Hals; Colletotrichum capsici (Syd.) Butler and Bisby] 49 
13. BÖNH §èM KH¤ L¸ HµNH [Stemphylium botryosum W.] 50 
14. BÖNH TH¸N TH¦ HµNH T¢Y [Colletotrichum circinans (Berk.) Voglino] 52 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 230 
15. BÖNH PHÊN TR¾NG BÇU BÝ [Erysiphe cichoracearum De Candolle] 53 
16. BÖNH S¦¥NG MAI GI¶ D¦A CHUéT 54 
[Pseudoperonospora cubensis (Berkley et Curtis) Rostovtzev] 54 
17. BÖNH Lë Cæ RÔ §ËU §ç [Rhizoctonia solani Kuhn; Fusarium solani (Mart) Appel & Wollned - Emened Snyder & 
Hansen] 55 
18. BÖNH GØ S¾T §ËU §ç 56 
[Uromyces appendiculatus (Pers.) Unger; U. phaseoli (Pers.) G.Wint] 56 
19. BÖNH TH¸N TH¦ §ËU §ç [Colletotrichum lindemuthianum Sacc. et Magn.] 58 
20. BÖNH §èM VßNG XU HµO, B¾P C¶I [Alternaria brassicae (Berk.) Sacc.] 59 
21. BÖNH S¦¥NG MAI RAU DIÕP, Xµ L¸CH [Bremia lactucae Regel] 60 
22. BÖnh s−¬ng mai h¹i c¶i b¾p [Peronospora brassicae Regel] 61 
23. BÖNH S¦NG RÔ C¶I B¾P [Plasmodiophora brassicae Wor.] 63 
24. BÖNH THèI H¹CH C¶I B¾P [Sclerotinia sclerotiorum (Lib.) De Bary] 64 
Ch−¬ng III 66 
BÖNH NÊM H¹I C¢Y ¡N QU¶ 66 
1. BÖNH SÑO C¢Y Cã MóI [Elsinoe fawcettii Bil. et Jenk.] 66 
2. BÖNH MèC XANH Vµ MèC LôC H¹I C¢Y Cã MóI 67 
[Penicillium italicum Wehmer vµ Penicillium digitatum (Pers. & Fr.) Sacc.] 67 
3. BÖnh ch¶y g«m h¹i c©y cã mói [Phytophthora sp.] 69 
4. BÖNH §èM DÇU CAM CHANH 70 
5. BÖNH §èM VµNG L¸ SIGATOKA [Cercospora musae Zimm] 71 
6. BÖNH HÐO VµNG CHUèI 72 
[Fusarium oxysporum f.sp. cubense WC. Snyder & H. N. Hansen] 72 
7. BÖNH TH¸N TH¦ H¹I CHUèI [Colletotrichum musae Berk. & Curt.) Arx.] 74 
8. BÖNH CH¸Y L¸ CHUèI [Helminthosporium torulosum Ash.] 75 
9. BÖNH §èM SÑO §EN CHUèI [Macrophoma musae Cke.] 76 
10. BÖnh ®èm n©u [Cordana musae Zimm] 76 
11. BÖNH TH¸N TH¦ H¹I XOµI [Colletotrichum gloeosporioides (Penz.) Sacc.] 77 
12. BÖNH PHÊN TR¾NG H¹I XOµI [Oidium mangiferae Perther] 79 
13. BÖNH S¦¥NG MAI NHO [Plasmopara viticola (Berk. et Curt.) Berl. et De Toni] 80 
14. BÖNH GØ S¾T NHO [Phakopsora vitis (Thiimen) Syd.] 81 
15. BÖNH §èM §EN §U §ñ [Mycosphaerella caricae Sydow] 82 
16. BÖNH THèI NâN DøA [Phytophthora spp.] 82 
17. BÖNH CHÕT Rò V¶I THIÒU 84 
18. BÖNH S¦¥NG MAI V¶I THIÒU [Peronophythora lichi = Pseudoperonospora lichi] 85 
Ch−¬ng IV 87 
BÖNH NÊM H¹I C¢Y C¤NG NGHIÖP 87 
1. BÖNH S¦¥NG MAI §ËU T¦¥NG 87 
[Peronospora manshurica (Naum. ) Syd.] 87 
2. BÖNH GØ S¾T §ËU T¦¥NG [Phakopsora sojae Saw.; Phakopsora sojae Fujik ; P. pachyzhizi Syd.& P. Syd.; Uromyces 
sojae (Henn.) Syd.& P. Syd.] 88 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 231 
3. BÖNH TH¸N TH¦ §ËU T¦¥NG [Colletotrichum truncatum (Schw.) Andrus & Moore] 89 
4. BÖNH HÐO Rò NÊM H¹I L¹C 91 
5. BÖNH §èM L¸ L¹C 93 
6. BÖNH GØ S¾T L¹C [Puccinia arachidis Speg] 94 
7. BÖNH §EN TH¢N THUèC L¸ 95 
[Phytophthora parasitica var. nicotianae (Breda de Haan) Tucker] 95 
8. BÖNH §èM M¾T CUA THUèC L¸ [Cercospora nicotianae Ellis et Everhart] 97 
9. BÖNH TH¸N TH¦ THUèC L¸ [Colletotrichum nicotianae Av. Sacc.] 99 
10. BÖNH THèI §á RUéT MÝA [Colletotrichum falcatum Went] 100 
11. BÖNH THèI §EN RUéT MÝA [Ceratocystis paradoxa (Dade) C. Moreau] 101 
12. BÖNH §èM §á L¸ MÝA [Cercospora koepkei Kruger] 102 
13. BÖNH Lë Cæ RÔ Vµ CH¸Y L¸ B¤NG [Rhizoctonia solani Kuhn] 103 
14. BÖNH TH¸N TH¦ B¤NG [Colletotrichum gossypii Southw.] 104 
15. BÖNH TH¸N TH¦ §AY [Colletotrichum corchorum Ikata et Tanaka] 106 
16. BÖNH KH¤ TH¢N §AY 107 
[Macrophoma corchori Saw. = Macrophomina phaseoli (Maubl) Ashby] 107 
17. BÖNH GØ S¾T §AY [Melampsora liniperda Palm] 108 
18. BÖNH GØ S¾T H¹I D¢U [Aecidium mori (Barcl.) Syd. et Buti] 109 
19. BÖNH PHÊN TR¾NG D¢U (B¹C THAU D¢U) 111 
[Phyllactinia moricola Sawada] 111 
20. BÖNH PHåNG L¸ CHÌ [Exobasidium vexans Massee] 112 
21. BÖNH CHÊM X¸M L¸ CHÌ [Pestalotiopsis theae (Saw.) Stey.; Pestalozzia theae Saw.] 114 
22. BÖNH CHÊM N¢U L¸ CHÌ [Colletotrichum camelliae Masse] 115 
23. BÖNH GØ S¾T Cµ PH£ [Hemileia vastatrix Berk et Br.] 116 
24. BÖNH X× Mñ CAO SU [Phytophthora palmivora Butl.] 119 
25. BÖNH PHÊN TR¾NG CAO SU [Oidium heveae Stein.] 121 
26. BÖNH H¹I C¢Y §IÒU 123 
Ch−¬ng V 126 
BÖNH NÊM H¹I C¢Y HOA 126 
1. BÖNH §èM X¸M §EN L¸ HOA CóC 126 
[Septoria chrysanthemi Halst; S. chrysanthemella Sacc.] 126 
2. BÖNH TH¸N TH¦ HOA CóC [Colletotrichum chrysanthemi Saw.] 127 
3. BÖNH §EN TH¢N C¢Y HOA LAN [Fusarium oxysporum Schlecht.] 129 
4. BÖNH VÕT TR¾NG L¸ LAY ¥N [Septoria gladioli] 130 
5. BÖNH §èM §EN HOA HåNG [Marssonina rosae (Lib.) Died.] 131 
6. BÖNH PHÊN TR¾NG HOA HåNG [Sphaerotheca pannosa] 132 
7. BÖNH GØ S¾T HOA HåNG [Phragmidium mucronatum (Pers.) Schlecht.] 133 
Ch−¬ng VI 135 
BÖNH VI KHUÈN H¹I C¢Y L¦¥NG THùC Vµ C¢Y RAU 135 
1. BÖNH B¹C L¸ LóA [Xanthomonas campestris p.v. oryzae Dowson] 135 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 232 
2. BÖNH §èM SäC VI KHUÈN L¸ LóA [Xanthomonas oryzicola Fang] 138 
3. BÖNH THèI §EN LÐP H¹T LóA [Pseudomonas glumae] 140 
4. BÖNH HÐO XANH VI KHUÈN H¹I Cµ CHUA, KHOAI T¢Y 142 
Pseudomonas solanacearum (Smith) E.F. Smith 142 
5. BÖNH §èM §EN VI KHUÈN H¹I Cµ CHUA 145 
[Xanthomonas vesicatoria (Doidg) Dowson] 145 
6. BÖNH THèI ¦íT Cñ KHOAI T¢Y [do vi khuÈn Erwinia carotovora] 146 
7. BÖNH THèI ¦íT Cñ HµNH T¢Y [Erwinia carotovora (Jones) Holland] 148 
8. BÖNH §èM GãC D¦A CHUéT [Pseudomonas lachrymans (Smith et Bryan) Carsner] 149 
9. BÖNH §EN G¢N ...........[Xanthomonas campestris (Pammel) Dowson] 151 
Ch−¬ng VII 153 
BÖNH VI KHUÈN H¹I C¢Y ¡N QU¶ Vµ C¢Y C¤NG NGHIÖP 153 
1. BÖNH LOÐT CAM [Xanthomonas citri (Hasse) Dowson] 153 
2. BÖNH VI KHUÈN VµNG L¸ GREENING 157 
3. BÖNH §èM L¸ VI KHUÈN H¹I §ËU T¦¥NG 158 
4. BÖNH HÐO XANH VI KHUÈN H¹I L¹C 159 
[Pseudomonas solanacearum (Smith) E.F.Smith = Ralstonia solanacearum] 159 
5. BÖNH §èM L¸ VI KHUÈN THUèC L¸ 161 
6. BÖNH HÉO Rò VI KHUÈN 163 
7. BÖNH GI¸C BAN B¤NG [Xanthononas malvacearum (Smith) Dowson] 164 
8. BÖNH SïI CµNH CHÌ [Bacterium sp.] 168 
Ch−¬ng VIII 170 
BÖNH VIRUS H¹I C¢Y L¦¥NG THùC Vµ C¢Y RAU 170 
1. BÖNH VIRUS H¹I LóA (Rice virus diseases) 170 
2. BÖNH VIRUS H¹I NG¤ 173 
3. BÖNH VIRUS H¹I KHOAI LANG 174 
4. BÖNH VIRUS H¹I C¢Y Cµ CHUA 175 
5. BÖNH VIRUS H¹I KHOAI T¢Y 179 
6. BÖNH KH¶M L¸ D¦A CHUéT (Cucumber mosaic virus - CMV) Bromoviridae. 181 
7. BÖNH KH¶M TH¦êNG C¢Y §ËU (Bean common mosaic virus - BCMV) Potyviridae: 183 
Ch−¬ng IX 185 
BÖNH VIRUS H¹I C¢Y ¡N QU¶ Vµ C¢Y C¤NG NGHIÖP 185 
1. BÖNH VIRUS H¹I CAM CHANH 185 
2. BÖNH CHïM NGäN CHUèI (Banana bunchy top virus - BBTV) Nanovirus. 186 
3. BÖNH KH¶M SäC L¸ CHUèI (Banana streak virus - BSV) Colimoviridae. 188 
4. BÖNH VIRUS H¹I C¢Y §U §ñ 189 
5. BÖNH KH¶M L¸ §ËU T¦¥NG (Soybean mosaic virus - SMV) Potyviridae: 190 
6. BÖNH VIRUS H¹I L¹C 192 
7. BÖNH VIRUS H¹I MÝA 193 
8. BÖNH VIRUS THUèC L¸ (Tobacco mosaic virus - TMV) Tobamovirus. 195 
Trường ñại học Nông nghiệp 1 – Giáo trình Bệnh cây chuyên khoa------------------------------------------------ 233 
1. BÖNH PHYTOPLASMA H¹I MÝA 197 
1. BÖNH Cñ KHOAI T¢Y Cã H×NH THOI (Potato spindle tuber disease - PSTVd) Pospiviroidae. 199 
2. BÖNH VÈY Vá CAM, CHANH (Citrus exocortis viroide – CEVd) Pospiviroidae. 200 
1. TUYÕN TRïNG H¹I TH¢N LóA 201 
[Ditylenchus angutus (Butler, 1913) Filipjev, 1936] 201 
2. TUYÕN TRïNG H¹I RÔ LóA [Hirshmanniella spp.] 203 
3. TUYÕN TRïNG KH¤ §ÇU L¸ LóA [Aphelenchoides besseyi Christie, 1942] 205 
4. NHãM TUYÕN TRïNG Ký SINH T¹O U S¦NG TR£N L¸ Vµ HOA [Anguina vµ Paraguina] 207 
5. TUYÕN TRïNG NèT S¦NG [Meloidogyne spp.] 208 
[Meloidogyne incognita (Kofoid & White, 1919) Chitwood, 1949 ] 208 
6. TUYÕN TRïNG BµO NANG [Heterodera spp.] 210 
7. TUYÕN TRïNG H¹I Cµ PH£ 213 
[Pratylenchus coffeae (Zimmermann, 1898) Filipjev & Sch - Stekhoven, 1941] 213 
8. TUYÕN TRïNG H¹I RÔ CAM CHANH 215 
[Tylenchus semipenetrans Cobb, 1913] 215 
9. TUYÕN TRïNG H¹I TH¢N Vµ Cñ KHOAI T¢Y 216 
[Ditylenchus destructor Thorne, 1945] 216 
10. TUYÕN TRïNG H¹I TH¢N HµNH TáI 217 
[Ditylenchus dipsaci (Kuhn, 1857) Filipjev, 1936] 217 
11. NHãM TUYÕN TRïNG NGO¹I Ký SINH Cã KH¶ N¡NG TRUYÒN BÖNH VIRUS THùC VËT 219 
12. MéT Sè NHãM TUYÕN TRïNG NGO¹I Ký SINH KH¸C 221 
1. BÖNH THèI LIBE TR£N Cµ PH£ 223 
2. BÖNH THèI (HARTROT) TR£N C¢Y DõA QU¶ 224 
3. BÖNH CHÕT HÐO §éT NGéT TR£N C¢Y Cä DÇU 224 
4. BÖNH RçNG Cñ S¾N 224 
1. BÖNH NGHÑT RÔ LóA 225 
TµI LIÖU THAM KH¶O 227