Giáo trình Bệnh nội khoa - Hòa Hoài Nam (Phần 2)

yeân nhaân gaây vieâm gan. 
 1. Vieâm gan caáp: Hoäi chöùng caáp qua 4 giai ñoaïn ( moâ taû theo VG B) 
™ UÛ beänh : 
• Töø khi tieáp xuùc vôùi taùc nhaân gaây beänh tôùi khi xuaát hieän trieäu 
chöùng ñaàu tieân. 
• Vaøi tuaàn ñeán vaøi thaùng tuøy vaøo soá löôïng virus xaâm nhaäp vaø cô 
ñòa beänh nhaân. 
• Hoaøn toaøn khoâng coù trieäu chöùng 
• Chæ bieát laø coù yeáu toá tieáp xuùc ñaõ xaùc ñònh (NVYT, kim ñaâm) 
™ Tieàn vaøng da: 
• Keùo daøi khoaûng 1 tuaàn. 
• Soát nheï khoâng keøm laïnh run, meät moûi, ñau nhöùc khaép ngöôøi 
gioáng caûm cuùm. 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 154
• AÊn uoáng keùm 
• Ñoâi khi ñau HSP 
• Tieåu vaøng saäm ( daáu hieäu chaám döùt thôøi kì tieàn vaøng da) 
™ Vaøng da: 
• Vaøng da taêng, vaøng maét , tieåu vaøng saäm taêng, phaân baïc maøu ±, 
ngöùa ± . Khi vaøng da xuaát hieän thì soát giaûm hoaëc heát 
• Buoàn noân, noân. 
• Roái loaïn dung naïp môõ ( ngaùn môõ, khoù tieâu) 
• BN vaãn coøn soát, meät moûi, suy nhöôïc traàm troïng, suït caân 
• Gan 2-3 cm döôùi bôø söôøn, trôn, laùng, meàm, tuø, ñau töùc. 
• Laùch coù theå hôi to 
• Sao maïch thoaùng qua 
• Vaøng da keùo daøi 2-6 tuaàn 
 Trong giai ñoaïn caáp coù theå xuaát hieän vieâm gan buøng phaùt ( fulminant hepatitis): 
Vieâm gan dieãn tieán nhanh, naëng, vaøng da saäm hôn, hoân meâ gan, xuaát huyeát tieâu hoùa => 
töû vong. Tuøy thuoäc thôøi gian chia laøm 3 loaïi: vieâm gan buøng phaùt toái caáp (< 2 tuaàn), vieâm 
gan buøng phaùt caáp tính (4 - 6 tuaàn), vieâm gan buøng phaùt baùn caáp (> 8 tuaàn). Neáu qua 
ñöôïc giai ñoaïn buøng phaùt seõ hoaøn toaøn bình thöôøng. Neáu khoâng qua ñöôïc => cheát do suy 
gan, ít tröôøng hôïp dieãn tieán tôùi vieâm gan maïn. 
™ Thôøi kyø hoài phuïc: 
• Vaøng da giaûm 
• Tieåu nhieàu 
• Caûm giaùc khoeû hôn 
• Meät moûi coù theå keùo daøi vaøi tuaàn ñeán vaøi thaùng 
• Roái loaïn tieâu hoùa giaûm daàn hoaëc heát. 
 2.Vieâm gan maïn: 
• Coù theå tieáp theo sau vieâm gan caáp neáu trieäu chöùng keùo daøi 
treân 6 thaùng 
• Meät moûi, suy nhöôïc, aên uoáng keùm 
• Roái loaïn tieâu hoùa: khoâng tieâu, ñaày buïng, tieâu chaûy 
• Khaùm coù theå khoâng phaùt hieän trieäu chöùng gì ñaëc bieät, chæ ghi 
nhaän baát thöôøng qua xeùt nghieäm men gan taêng 
 - Ña soá thöôøng khoâng coù trieäu chöùng ñieån hình ôû giai ñoaïn vieâm gan caáp, neáu coù 
trieäu chöùng cuûa vieâm gan caáp thöôøng khoûi beänh. Beänh dieãn tieán aâm thaàm → xô gan → K 
 - Phaùt hieän chæ tình côø khi xeùt nghieäm thaáy men gan taêng treân 6 thaùng. 
 - Moät soá tröôøng hôïp VGM nhaát laø VGSV B coù nhöõng ñôït buøng phaùt: men gan taêng 
cao ñoät ngoät, xuaát hieän caùc trieäu chöùng cuûa vieâm gan caáp nhö vaøng da saäm, ñau HSP. Coù 
theå xuaát hieän trieäu chöùng maát buø veà chöùc naêng gan: hoân meâ gan, roái loaïn ñoâng maùu coù 
theå töû vong. Deã laàm vieâm gan caáp. 
 - Nhöõng ñôït buøng phaùt thuùc ñaåy vieâm gan naëng hôn deã daãn ñeán xô gan hoaëc k gan. 
VG B tieán trieån qua K gan khoâng caàn giai ñoaïn xô gan, khaùc VG C. 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 155
B. CAÄN LAÂM SAØNG 
 1. Xeùt nghieäm ñaùnh giaù vieâm gan: 
• Men gan ( AST vaø ALT : ⊥ <40 UI/L ) 
 Coù theå taêng > 1000 trong vieâm gan caáp hay ñôït buøng phaùt cuûa vieâm gan maïn 
9 Vieâm gan maïn khoâng buøng phaùt: men gan taêng ít: 100 - 200 UI/L 
9 Vieâm gan sieâu vi : ALT taêng nhieàu hôn AST 
9 Vieâm gan do röôïu : ALT taêng ít hôn 
9 Vieâm gan maïn coù tieán trieån xô hoùa: ALT taêng ít hôn AST 
• LDH ⊥:5 - 30 UI/L, taêng trong vieâm gan do thuoác 
• Bilirubin : taêng khi coù vaøng da , chuû yeáu laø lieân hôïp. 
• PK: ⊥ < 85 UI/L, taêng khi coù taéc maät , Wilson giai ñoaïn buøng phaùt 
ƒ GT (⊥ < 30 U/L) taêng trong vieâm gan do röôïu, gan nhieãm môõ, thuoác 
acetaminophen (paracetamol), phenyltoin 
• Ñieän di : bình thöôøng trong gñ caáp, vieâm gan maïn coù tieán trieån xô hoùa: 
albumin giaûm vaø γ globulin taêng 
• Ñoâng maùu ⊥, roái loaïn nhe hoaëc roái loaïn naëng trong vieâm gan buøng phaùt, 
vaøng da keùo daøi 
• Sinh thieát gan : khoâng baét buoäc thöïc hieän trong giai ñoaïn caáp tröø tröôøng hôïp 
khoù chaån ñoaùn hoaëc caàn tìm nguyeân nhaân . Ñoái vôùi VGM, sinh thieát coù vai troø 
quan troïng hôn vì ñaùnh giaù möùc ñoä toån thöông gan , phaân bieät xô gan giai ñoaïn 
sôùm 
• Chaån ñoaùn hình aûnh: sieâu aâm , CT Scan, Fibroscan : chaån ñoaùn phaân bieät 
vieâm gan caáp – maïn, chaån ñoaùn taéc maät 
 Caáp : to, Echo keùm(ñen) 
 Maïn : teo, echo daøy, saùng, bôø khoâng ñeàu ± 
2.Xeùt nghieäm tìm nguyeân nhaân 
a) Vieâm gan viruùt 
9 Vieâm gan A 
Anti HAV: IgM (+) trong giai ñoaïn caáp, sau 6 thaùng giaûm daàn, xaùc ñònh giai ñoaïn caáp. 
IgG xuaát hieän ñoàng thôøi trong giai ñoaïn caáp, toàn taïi keùo daøi sau khoûi beänh, duøng ñieàu tra 
dòch teã hoïc, khoâng coù yù nghóa laø vieâm gan maïn 
Vieâm gan caáp töï khoûi, khoâng bao giôø chuyeån sang giai ñoaïn maïn tính 
9 Vieâm gan B 
− HbsAg: (+) beänh nhaân ñang coù hieän dieân viruùt trong cô theå ,khi coù anti 
HBs (+) thì HBsAg(-) → ñaõ coù khaùng theå mieãn nhieãm ñoái vôùi viruùt B , coù 
khaû naêng baûo veä cô theå 
− HBcAg: khoâng hieän dieän trong maùu, chæ coù trong teá baøo gan, do ñoù tìm 
giaùn tieáp qua Anti HBc. Khaùng theå naøy khoâng laø khaùng theå baûo veä maø chæ 
chöùng nhaän beänh nhaân ñaõ töøng nhieãm viruùt vieâm gan B. IgM (+) trong giai 
ñoaïn caáp, IgG (+) trong giai ñoaïn maïn. 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 156
− HBeAg: (+) deã laây cho ngöôøi khaùc, deã tieán trieån 
− Anti HBe(+): cô theå ñaõ khoáng cheá ñöôc virut → haïn cheá laây nhieãm, 
vieâm gan oån ñònh hôn 
− HBV-DNA: cho keát quaû ñònh tính, ñònh löôïng 
 Cho bieát soá löôïng virut /ml maùu , copies/ml (>10^5 copies/ml →vieâm gan 
 ñang ñang tieán trieån vaø coù chæ ñinh ñieàu trò ) 
9 Vieâm gan C 
Anti HCV (+) : coù nhieãm, khoâng bieát ñang beänh hay heát, muoán bieát laøm HCV-RNA 
9 Vieâm gan D, E : anti HDV, anti HEV 
9 EBV, CMV→ anti EBV, anti CMV 
b) Vieâm gan töï mieãn 
¾ ANA hay gaëp trong Lupus. Neáu vieâm gan coù ANA (+) → vieâm gan type 1 , ñaùp 
öùng ñeàu trò corticoid 
¾ Anti LKM ( khaùng theå khaùng tieåu theå gan thaän)→ type 2, khoâng ñaùp öùng ñieàu 
trò corticoid 
¾ SMA 
¾ AMA (antimitochondria): Xô gan öù maät nguyeân phaùt 
¾ Noàng ñoä khaùng theå > 1/80 + IgG taêng môùi coù giaù trò chaån ñoaùn 
c) Beänh Wilson 
 Laø beänh di truyeàn theo NST13. Cu haáp thu töø thöùc aên, qua gan, gan thaûi Cu dö qua 
maät, giöõ laïi 1 luôïng ít cho cô theå hoaït ñoäng. Trong vieâm gan , Ceruloplastin giaûm neân 
khoâng vaän chuyeån ñöôïc Cu 
 Ñònh löôïng Ceruloplastin trong maùu (⊥< 20-40 mg/ml). 
 Ñònh löôïng Cu trong nöôùc tieåu (⊥< 40 µg/24 h ): taêng 
d) Hemochromatosis 
Fe huyeát thanh: ⊥ 80-180 µg%, taêng 
Ferritin (⊥ < 300 ng/ml), taêng 
Ñoä baõo hoaø transferin ⊥ < 45%, taêng 
III. CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT: 
 Vaøng da → tröôùc gan? Taïi gan? Sau gan? 
IV. CHAÅN ÑOAÙN NGUYEÂN NHAÂN: 
1) Do vi khuaån, KST : nhieãm truøng huyeát, Leptospira, thöông haøn, soát reùt, 
chistosoma, saùn maùng, saùn laù gan 
 - Soát nhieãm truøng, BC taêng 12.000- 15.000 
 - Vaøng da, men gan taêng 
 - Caáy maùu (+) 
 - Huyeát thanh chaån ñoaùn: Martin pent (Leptospira), Widal (thöông haøn) 
 2) Vieâm gan viruùt: 
 Vieâm gan A, E : chæ gaây vieâm gan caáp, coù theå toái caáp => töû vong. Khoâng 
gaây vieâm gan maïn. Laây qua ñöôøng aên uoáng. 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 157
 B, C, D, E : laây maùu, da nieâm, quan heä tình duïc, me ï->con luùc sinh. Coù theå : 
caáp → maïn → xô gan, K gan 
 Hoaøn toaøn döïa vaøo huyeát thanh hoïc, khoâng coù daá hieäu gôïi yù 
 3) Vieâm gan do röôïu : 
 - Coù theå tieán trieån töø vieâm gan thoaùi hoùa môõ → vieâm gan maïn → xô gan do 
röôïu 
 - AST taêng chuû yeáu, GGT taêng, MCV taêng (do thieáu acid folic) 
 - Chaån ñoaùn döïa vaøo tieàn caên uoáng röôïu nhieàu trong nhieàu naêm vaø loaïi tröø 
caùc nguyeân nhaân gaây vieâm gan khaùc 
 4) Vieâm gan do thoaùi hoaù môõ ( gan nhieãm môõ) : 
 - Tình traïng tích tuï môõ trong gan coù theå gaây vieâm gan hoaëc khoâng. 
 - Hay gaëp ôû BN beùo phì, ÑTÑ tip 2, roái loaïn lipid maùu ñaëc bieät laø taêng 
Triglyceride, duøng corticoid, thuoác ngöøa thai laâu ngaøy. 
 - Men gan taêng, GGT taêng cao 
 - Chaån ñoaùn : 
 + Sieâu aâm: gan to , echo daøy, saùng 
 + Chaån ñoaùn xaùc ñònh baèng sinh thieát gan ( khoâng baøo môõ naèm trong 
teá baøo gan ñaåy nhaân leân : teá baøo nhaãn) 
 5) Vieâm gan do thuoác: laø chaån ñoaùn ngoaïi tröø 
Tieàn caên söû duïng thuoác: khaùng lao, Tetracyclin, Paracetamol, Aminodaron, 
ngöøa thai 
Beänh nhaân töï oån khi ngöng thuoác 
Naëng: gaây töû vong, vieâm gan toái caáp do hoaïi töû teá teá baøo gan caáp 
 6) Vieâm gan do ñoäc chaát: 
Tieàn caên coù tieáp xuùc chaát ñoäc: CCl4, phospho voâ cô, naám ñoäc 
 7) Vieâm gan töï mieãm: 
 - Khoâng coù beänh caûnh ñaëc bieät 
 - Döïa vaøo khaùng theå töï mieãn ( >1/80 ) 
- Ig G taêng nhieàu 
- Ñieân di γ Globulin: taêng nhieàu 
 8) Wilson: 
Toån thöông gan_ thaän_thaàn kinh 
Thöôøng bieåu hieän thaàn kinh tröôùc, coù roái loaïn ngoaïi thaùp 
Voøng Kayser-Flusher: voøng xanh treân mi maét 
Xeùt nghieäm: Ceruloplasmin 
 9) Hemochromatosis: 
Suy gan, tim, ñaùi thaùo ñöôøng, saïm da 
Xeùt nghieäm nhö treân 
Xeùt ngieäm ñoät bieán gen C282Y (VN : chöa laøm ñöôïc , NN: thöôøng qui) 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 158
NGOÄ ÑOÄC THUOÁC PHOSPHO HÖÕU CÔ 
Bs Traàn Kieàu Mieân 
I. ÑAÏI CÖÔNG. 
Goàm 3 nhoùm chính: 
9 Nhoùm Parathion – Methyl: Baladon Methyl 
9 Nhoùm Malathion: Wofatox 
9 Nhoùm Diazinon: Basudin, Azinon 
Nhöõng nhoùm naøy ñang ñöôïc söû duïng ôû Vieät Nam. Ngoaøi ta coøn coù khoaûng 35 nhoùm khaùc 
cuøng loaïi phospho höõu cô nhö: Dimethoat, Dichlorovos 
II. ÑOÄC TÍNH 
− Ngaám deã daøng qua ñöôøng tieâu hoùa, hoâ haáp, qua da vaø nieâm maïc. 
− Thuûy phaân nhanh trong moâi tröôøng kieàm vaø beàn vöõng trong moâi tröôøng acid. 
Vì vaäy khi ngoä ñoäc qua ñöôøng tieâu hoùa haáp thu nhanh. 
− Lieàu töû vong cuûa nhoùm Parathion: 
 Ngöôøi lôùn: 4 mg/kg 
 Treû em: 1 mg/kg 
 Ñoäc tính töøng loaïi coù khaùc nhau nhöng taùc duïng ñoäc vôùi cô theå gioáng nhau do coù 
chaát khaùng men cholinesteraza. 
III. CÔ CHEÁ BEÄNH SINH 
Acetylcholin laø chaát hoùa hoïc trung gian coù ôû caùc haäu haïch thaàn kinh (Nôron haäu haïch) 
cuûa: 
 Heä thaàn kinh giao caûm: ñi vaøo tuyeán ngoaïi tieát. 
 Heä thaàn kinh phoù giao caûm 
 Heä thaàn kinh vaän ñoäng cô 
 Heä thaàn kinh trung öông 
Khi phospho vaøo maùu coù taùc duïng öùc cheá men Acetyl Cholinesteraza laø men tham gia 
quaù trình thuûy phaân acetylcholin. 
Haäu quaû: Acetylcholin khoâng bò thuûy phaân seõ tích tuï laïi caùc vuøng haäu haïch Synap thaàn 
kinh gaây neân nhöõng xung ñoäng thöøa lieân tuïc. 
 Men Acetyl Cholinesteraza thuûy phaân Acetylcholin ôû caùc Synap thaàn kinh cô, thaàn 
kinh giao caûm, thaàn kinh trung öông, treân hoàng caàu vaø caùc tuyeán ngoaïi tieát ñöôïc goïi laø 
Acetyl Cholinesteraza thaät hoaëc Cholinesteraza hoàng caàu – Cholinesteraza ñaëc hieäu. 
 Men Butyrocholinesteraza: coù trong huyeát töông vaø caùc toå chöùc khoâng phaûi heä 
thoáng thaàn kinh tham gia thuûy phaân 1 soá lôùn ester trong huyeát töông vaø khoâng coù taùc duïng 
leân Acetyl Cholin vaø caùc thuï theå cuûa heä thaàn kinh giao caûm trung öông. Vì vaäy coøn goïi 
Butyrocholinesteraza laø Cholinesteraza huyeát töông hoaëc Cholinesteraza giaû hoaëc 
Cholinesteraza khoâng ñaëc hieäu. 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 159
 Vì coù khaû naêng öùc cheá men Acetyl Cholinesteraza neân treân laâm saøng bieåu hieän 3 
hoäi chöùng: 
 Hoäi chöùng Muscarin (M) 
 Hoäi chöùng Nicotin (N) 
 Hoäi chöùng thaàn kinh trung öông (TKTÖ) 
Sô ñoà cô cheá: 
Khi phospho höõu cô vaøo cô theå: 
Tích tuï taïi caùc Synap thaàn kinh 
Phospho vaøo cô theå: 
− Ñöôïc chuyeån hoùa ngay thaønh chaát trung gian paraoxone raát ñoäc ( maïnh gaáp 
1000 laàn phospho höõu cô) 
− Chuyeån hoùa ôû ty laïp theå trong gan bôûi 2 men oxydaza vaø dehydroxydaza 
− Khi ñaõ chuyeån hoùa coù khaû naêng öùc cheá men Neurotoxicesterase laøm roái loaïn heä 
thoáng tieåu theå coù chöùc naêng oxy hoùa caùc thuoác ôû gan => laøm taêng ñoäc tính cuûa 
phospho. 
− Khi ñaõ taïo ra paraoxone, chaát naøy gaén keát chaët vôùi men Cholinesteraza thaønh 
phöùc hôïp beàn vöõng, sau ñoù thaûi ra ngoaøi döôùi daïng Para-Nitrophenol. 
− Phospho höõu cô → chuyeån hoùa ôû gan → phöùc hôïp (Paraoxone + 
Cholinesteraza)→ Para-Nitrophenol ( nöôùc tieåu) 
− Paraoxone coù theå ñöôïc giöõ laïi ôû moâ môõ. 
− Phospho höõu cô coøn ôû nieâm maïc ruoät seõ ñöa daàn vaøo maùu trong nhöõng ngaøy sau 
neân beänh nhaân coù theå trôû naëng ôû ngaøy thöù hai, thöù ba. 
− Hoaït tính cuûa men Cholinesteraza huyeát töông ( butyrocholinesteraza) ñöôïc 
phuïc hoài 100% trong 10 ngaøy. 
− Cholinesteraza hoàng caàu ñöôïc phuïc hoài trong 1 thaùng. 
− Men Cholinesteraza huyeát töông phuïc hoài töông öùng vôùi söï phuïc hoài treân laâm 
saøng 
− Vì vaäy thöôøng ñònh löôïng Cholinesteraza huyeát töông ñeå theo doõi laâm saøng. 
Cholinesteraza 
Acetylcholin 
+ H2O 
Acid Acetic + Cholin 
Phospho höõu cô + Cholinesteraza
Taïo thaønh phöùc hôïp öùc cheá beàn vöõng
ÖÙc cheá
Acetylcholin Acid Acetic + Cholin 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 160
IV. TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG – CAÄN LAÂM SAØNG 
1. Taùc duïng leân heä M (Muscarinic) ( HC Muscarine) 
9 Ñoàng töû co nhoû nhö ñaàu ñinh ghim. 
9 Taêng tieát dòch ôû caùc hoác töï nhieân: nöôùc, nöôùc maét, nöôùc muõi, ñaøm nhôùt, taêng 
tieát dòch tieâu hoùa 
9 Taêng tieát moà hoâi. 
9 Roái loaïn tri giaùc. 
9 Taêng nhu ñoäng ruoät laøm ñau buïng oùi möûa, tieâu chaûy 
9 Co thaét khí pheá quaûn: khoù thôû, nhieàu ran öù ñoïng 
9 Giaûm huyeát aùp, roái loaïn daãn truyeàn tim 
2. Taùc ñoäng leân heä N (Nicotin) (HC Nicotinic) 
9 Laøm ruõ röôïi 
9 Rung giaät caùc taám cô vaân: cô maët, cô ngöïc, cô ñuøi, cô caùnh tay 
9 Yeáu caùc cô vaø sau ñoù caùc cô gaàn nhö lieät 
9 Loaïn nhòp tim, rung thaát. 
3. Taùc ñoäng leân heä thaàn kinh trung öông 
9 Öùc cheá hoâ haáp, co giaät, hoân meâ 
9 Öùc cheá trung taâm vaän maïch gaây suy tuaàn hoaøn caáp – phuø phoåi caáp: daãn ñeán töû 
vong raát nhanh. 
4. Bieåu hieän cuûa ngoä ñoäc caáp nhanh hay chaäm tuøy vaøo ñöôøng xaâm nhaäp: 
9 Ñöôøng tieâu hoùa sau 30 phuùt , bieåu hieän ñaàu tieân laø ñau buïng, oùi möûa, tieâu chaûy 
9 Ñöôøng hoâ haáp sau 30 phuùt – 1 giôø, bieåu hieän ñaàu tieân laø khoù thôû, ngheït thôû, 
taêng tieát ñaøm nhôùt. 
9 Ñöôøng da, nieâm maïc: 2 – 3 giôø, bieåu hieän rung cô, taêng tieát moà hoâi 
5.Caän laâm saøng: 
9 Ñònh löôïng men Cholinesteraza trong huyeát töông giaûm 
9 Tìm phospho höõu cô trong chaát oùi, phaân. 
9 Tìm para-nitrophenol trong nöôùc tieåu. 
V. ÑAÙNH GIAÙ MÖÙC ÑOÄ NGOÄ ÑOÄC: 
 Nheï : HC Muscarinic, men Cholinesteraza huyeát töông giaûm 30% 
 Vöøa: HC M + HC Nicotinic, men Cholinesteraza huyeát töông giaûm 50% 
 Naëng: HC M + HC N + HC TKTÖ, men Cholinesteraza huyeát töông giaûm 70% 
Suy hoâ haáp caáp thöôøng laø nguyeân nhaân thaát baïi trong ñieàu trò hay gaëp nhaát vì theo sô ñoà 
sau: 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 161
Hoaëc ñaùnh giaù theo caùc tieâu chuaån sau: 
− Bieát chaéc chaén beänh nhaân naøy uoáng nhieàu, noàng ñoä thuoác ñaäm ñaëc 
− Ñeán sau 12 giôø 
− Men Cholinesteraza giaûm raát thaáp 
− Coù lieät cô hoâ haáp hoaëc suy hoâ haáp 
− Roái loaïn nhòp tim – truïy maïch 
VI. XÖÛ TRÍ 
1. Loaïi chaát ñoäc ra khoûi cô theå 
 - Röûa daï daøy: laø phöông phaùp baét buoäc neáu ngoä ñoäc qua ñöôøng uoáng. Röûa thaät 
saïch ñeán khi nöôùc trong khoâng coøn muøi phospho höõu cô. Löôïng nöôùc röûa coù khi leân tôùi 30 
– 40 lít 
 - Sau khi röûa saïch, bôm qua sonde daàu Paraffine 200 ml 
 - Cô cheá: daàu Paraffine coù troïng löôïng phaân töû lôùn khoâng haáp thu qua ñöôøng tieâu 
hoùa nhöng coù taùc duïng hoøa tan Phospho höõu cô coøn gaén treân nieâm maïc vaø ñaøo thaûi theo 
phaân ra ngoaøi. 
 - Uoáng than hoaït taùn 20g/ moãi 2h. Toång lieàu 100 – 120g/ 24h 
 - Cho thuoác soå maïnh. 
 - Röûa da, taém, goäi ñaàu, thay quaàn aùo neáu qua da. 
 - Taêng thoâng khí thôû 
Chuù yù: neáu beänh nhaân hoân meâ: duøng tube Levin röûa daï daøy vaø phaûi ñaët noäi khí quaûn 
tröôùc röûa. Neáu beänh nhaân tænh, duøng oáng Faucher 
2. Duøng Atropin lieàu cao: 
 Neáu nghi ngôø: laøm test Atropin: tieâm TM chaäm Atropin 2 – 3 mg, neáu khoâng phaûi 
ngoä ñoäc Phospho höõu cô seõ coù daáu no Atropin → ngöng vaø ñi tìm ñoäc chaát khaùc 
 Ngoä ñoäc thaät söï: ñaùnh giaù tình traïng ngoä ñoäc: 
 Nheï: Atropin 1 – 2 mg/ moãi 15’ TM chaäm 
 Trung bình: Atropin 2 – 3 mg/ 15’ TM chaäm 
Co thaét khí pheá quaûn
Taêng tieát ñaøm nhôùt 
(Muscarin) 
Lieät cô hoâ haáp
Trung öông vaø ngoaïi bieân 
( Nicotin) 
ÖÙc cheá TKTÖ 
ÖÙc cheá hoâ haáp, co giaät, 
hoân meâ (TKTÖ) 
Suy hoâ haáp
Nhieãm ñoäc phoåi
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 162
 Naëng: Atropin 4 – 8 mg/ 15’ TM chaäm 
 Tieâm ñeán khi coù daáu hieäu ngaám no Atropin bieåu hieän ñoàng töû daõn > 4mm, da khoâ, 
noùng, ñoû. Maïch nhanh > 100 laàn/ph. Beänh nhaân saûng heát daáu rung giaät cô, heát xuaát tieát, 
phoåi trong, khoâng tieâu chaûy, maét khoâ, mieän khoâ, xuaát hieän caàu baøng quang. 
Luùc naøy phaûi keùo daøi theâm lieàu no Atropin töø 1 – 2h nöõa, sau ñoù giaûm lieàu vôùi nguyeân 
taéc: giaûm ½ lieàu ñang ñieàu trò vaø ñaùnh giaù laïi sau moãi 4 – 6h ñeå giaûm lieàu tieáp. 
Atropin chæ laø thuoác coù taùc duïng leân hoäi chöùng Muscarin vaø hoäi chöùng thaàn kinh trung 
öông, khoâng coù keát quaû vôùi hoäi chöùng Nicotin vì vaäy tình traïng lieät hoâ haáp vaãn coù theå xaûy 
ra. 
 Duøng Atropin lieàu cao laøm taêng nhu caàu tieâu thuï oxy cuûa teá baøo vaø cô tim → phaûi 
ñaûm baûo cung caáp Oxy ñaày ñuû. Cuï theå: 
 Thoâng khí huùt ñaøm nhôùt 
 Oxy hoã trôï 
 Coù suy hoâ haáp → thôû maùy 
3. Duøng thuoác ñoái khaùng: Nhoùm Oxime 
 Nhö: - Paralidoxime 
 - Obidoxime 
 - PAM (2-pyridin – Aldoxin – Methylchloride hay iodide) 
 Cô cheá taùc duïng: hoaït hoùa men Cholinesteraza baèng caùch gaén keát nhoùm Oxime 
vaøo paraoxone thaønh hôïp chaát khoâng ñoäc – taùch khoûi Cholinesteraza sau ñoù thaûi ra baèng 
ñöôøng nieäu. 
 Nhoùm Oxime khoâng trung hoøa ñöôïc caùc loaïi chaát ñoäc thuoäc nhoùm Carbamate maëc 
duø Carbamate laø chaát khaùng Cholinesteraza (khoâng thuoäc nhoùm Phospho höõu cô) 
Caùch söû duïng: 
 Nhoùm Paralidoxime (Contrathion hay Paracontrathion) 
 Taán coâng: Ngöôøi lôùn 25 – 50mg/kg tieâm TM 5 – 10’ 
 Treû em: 20 – 50mg/kg TM chaäm 5 – 10’ 
 Duy trì: lieàu 10 – 20mg/kg/24h 
PAM: 
 Lieàu trung bình: 0,5 – 1g, tieâm TM chaäm 5 – 10 phuùt, khoâng ñöôïc tieâm quaù nhanh 
coù theå gaây truïy maïch 
 Naëng: 1 – 2g 
 Sau ñoù duy trì: 0,2 – 0,5g truyeàn TM chaäm, moãi 8h nhaéc laïi 1 laàn 
 Treû em: 20 – 40mg/kg 
Duøng: 
9 Caøng sôùm caøng toát. 
9 Khi coù thuoác ñoái khaùng phaûi giaûm ½ lieàu Atropin vôùi lieàu ñònh söû duïng 
9 Beänh naëng thöôøng töø ngaøy thöù 2 ñeán ngaøy thöù 5 
9 Neân toái thieåu duøng 5 ngaøy ñaàu tieân, coù theå duøng keùo daøi 7 – 10 ngaøy 
9 Taùc duïng phuï: nhöùc ñaàu, hoa maét, choùng maët, buoàn noân, maïch nhanh. 
Beänh hoïc noäi khoa Hoà Hoaøi Nam 
 163
4. Caùc bieän phaùp phoái hôïp 
− Buø nöôùc vaø ñieän giaûi cho ñuû (chuù yù buø löôïng nöôùc maát do taêng tieát dòch, daõn 
maïch) 
− Huùt ñaøm nhôùt + thôû oxy 
− Choáng co giaät baèng diazepam 
− 5 ngaøy ñaàu: nuoâi döôõng BN baèng ñöôøng TM 
− Ñieàu trò tích cöïc trong 10 ngaøy ñaàu tieân vaø theo doõi söï phuïc hoài men 
Cholinesteraza huyeát töông 
5. Giai ñoaïn oån ñònh: 
 Ñaùnh giaù: lieàu 0,5 mg/6h khoâng thaáy daáu no Atropin hoaëc daáu ngoä ñoäc Phospho 
höõu cô – cho uoáng nöôùc ñöôøng 
 Tuyeät ñoái: khoâng aên môõ, daàu, chaát beùo, tröùng, söõa trong voøng 1 thaùng.