Giáo trình Cấu trúc máy tính - Nguyễn Hữu Lộc

n sau ñaây ta giaû söû 
raèng ñóa ñöôïc duøng ñeå löu giöõ caùc taäp tin, tuy nhieân caùc khaûo saùt töông töï cuõng aùp 
duïng cho caùc phöông tieän khaùc. 
Moät vaán ñeà cô baûn phaûi ñöôïc giaûi quyeát cho caùc heä thoáng taäp tin laø vieäc caáp phaùt 
vuøng löu tröõ. Moät ñóa bao goàm moät chuoãi caùc cylinder, moãi moät cylinder coù moät hay 
nhieàu track, baèng vôùi soá beà maët (ñieån hình töø 2 ñeán 20). Caùc track ñöôïc chia thaønh caùc 
sector, moãi moät sector chöùa moät soá töø naøo ñoù. Treân moät soá ñóa, kích thöôùc cuûa sector 
coù theå ñieàu chænh. Thí duï ngöôøi laäp trình coù theå choïn ñeå taïo khuoân daïng cho moät track 
coù 10
thaáy roõ nhaát trong tröôøng hôïp moät taäp tin ban ñaàu chæ coù 1 kyù töï. 
Neáu 
ck laø ñôn 
vò caáp phaùt, toaøn boä 1 track seõ ñöôïc daønh choã cho taäp tin coøn caùc track khaùc treân cuøng 
moät cylinder seõ ñöôïc söû duïng cho caùc taäp tin khaùc. Neáu khoâng gian ñóa ñöôïc caáp phaùt 
baèng cylinder, to bo 1 kyù töï. Ñaëc tính 
cô baûn khaùc cuûa äc laø hoaëc taäp tin ñöôïc löu tröõ trong 
caùc ñôn vò caáp phaùt lieân tieáp hoaëc khoâng. 
chöùa g ñoù sector laø 
ñôn v
 sector 600-byte, 12 sector 500-byte hoaëc 15 sector 400-byte. Treân caùc ñóa khaùc, 
kích thöôùc cuûa sector coù theå coá ñònh. 
Moät ñaëc tính cô baûn cuûa vieäc hieän thöïc moät heä thoáng taäp tin laø kích thöôùc cuûa 
ñôn vò khoâng gian ñöôïc caáp phaùt. Moät ñóa cöùng coù 3 öùng vieân thích hôïp: sector, track 
vaø cylinder . Khoâng gian caáp phaùt tính baèng ñôn vò 2.93 track laø ñieàu ngôù ngaån. Söï 
khaùc bieät seõ ñöôïc 
sector laø ñôn vò caáp phaùt, chæ coù moät sector ñöôïc daønh choã trong taäp tin vaø caùc 
sector khaùc treân cuøng moät track seõ ñöôïc söû duïng cho caùc taäp tin khaùc. Neáu tra
aøn ä cylinder seõ ñöôïc daønh choã cho 1 taäp tin chæ coù 
 vie hieän thöïc moät heä thoáng taäp tin
Hình 6.3 phaùt hoïa 1 ñóa ñôn giaûn coù maët 
5 track 12 –sector. Hình 6.3 (a) trình baøy moät sô ñoà caáp phaùt tron
ò cô baûn cuûa vieäc caáp phaùt khoâng gian ñóa vaø taäp tin bao goàm caùc sector lieân tieáp. 
Hình 6.3(b) trình baøy moät sô ñoà caáp phaùt trong ñoù moät taäp tin khoâng caàn chieám caùc 
sector lieân tieáp. 
Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù 
Caán Truùc Maùy Tính -121-
Hình 6.3: Caáp phaùt khoâng gian ñóa 
Neáu track laø ñôn vò caáp phaùt, moät taäp tin ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp seõ chieám caùc 
track lieân tieáp. Theo quy luaät caùc track treân moät cylinder seõ ñöôïc caáp phaùt tröôùc khi 
moät cylinder keá ñöôïc caáp phaùt. Neáu moät taäp tin ñöôïc caáp phaùt baèng ñôn vò track nhöng 
khoân
vò caáp phaùt lieân tieáp vaø coù traät töï (maëc duø khoâng 
caàn thieát). 
eå tính toaùn vò trí cuûa baûn ghi logic. Thí duï neáu moät baûn ghi logic coù 8 
töø vaø 1 track coù 100 sector 64-töø, baûn ghi logic 5000 seõ ôû trong sector 25 cuûa track 6. 
Töø vieäc bieát vò trí cuûa track ñaàu tieân,phaàn meàm lôùp 2 coù theå tính toaùn chính xaùc ñòa chæ 
treân ñóa cuûa sector ñang caàn vaø phaùt moät leänh cho ñóa ñeå ñoïc. 
Neáu taäp tin khoâng ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp, khoâng theå tính vò trí cuûa moät baûn ghi 
logic tuøy yù töø vò trí baét ñaàu cuûa taäp tin. Ñeå ñònh vò moät baûn ghi logic tuøy yù, ta caàn moät 
g lieân tieáp, caùc track coù theå choïn baát kyø nôi ñaâu treân ñóa, khoâng quan taâm ñeán caùc 
track khaùc. 
Coù moät khaùc bieät quan troïng giöõa caùch maø maùy lôùp 3 quan saùt moät taäp tin vôùi 
caùch maø heä ñieàu haønh quan saùt. Caùc chöông trình lôùp 3 xem taäp tin nhö moät chuoãi 
tuyeán tính caùc baûn ghi logic, caùc hình aûnh cuûa theû, caùc doøng tin vaø v.v Heä ñieàu haønh 
xem taäp tin nhö moät taäp hôïp caùc ñôn 
Moät caùch toång quaùt, kích thöôùc cuûa baûn ghi logic khaùc vôùi kích thöôùc cuûa ñôn vò 
caáp phaùt, coù theå nhoû hôn vaø cuõng coù theå lôùn hôn. Moät taäp tin coù theå chöùa moät daõy caùc 
chuoãi 80-byte chöùa treân ñóa vôùi khoâng gian ñöôïc caáp phaùt tính baèng ñôn vò track 
16384-byte. Caùc byte töø 0 ñeán 79 cuûa track 0 seõ chöùa baûn ghi ñaàu tieân, caùc byte töø 80 
ñeán 159 seõ chöùa trong baûn ghi thöù hai vaø v.v Caùc track ñöôïc xem nhö keà nhau veà 
maët logic cho duø chuùng khoâng keà nhau veà maët vaät lyù vaø moät baûn ghi logic coù theå chia 
thaønh 2 track. Ñaây laø coâng vieäc cuûa heä ñieàu haønh nhaèm laøm cho kích thöôùc ñôn vò caáp 
phaùt vaät lyù trong suoát ñoái vôùi chöông trình caáp 3. Khi chöông trình caáp 3 yeâu caàu baûn 
ghi logic thöù n, heä ñieàu haønh laáy baûn ghi n vaø khoâng quan taâm ñeán track naøo hoaëc caùc 
track maø baûn ghi coù theå chieám. 
Ñeå heä ñieàu haønh phaân phoái baûn ghi n cuûa moät taäp tin naøo ñoù theo yeâu caàu, heä 
ñieàu haønh phaûi coù moät phöông phaùp ñònh vò baûn ghi. Neáu taäp tin ñöôïc caáp phaùt lieân 
tieáp, heä ñieàu haønh chæ caàn bieát vò trí baét ñaàu cuûa taäp tin vaø kích thöôùc cuûa caùc baûn ghi 
vaät lyù vaø logic ñ
Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù 
Caán Truùc Maùy Tính -122-
baûng goïi laø baûng chæ soá taäp tin (file index) cho bieát caùc ñôn vò caáp phaùt vaø caùc ñòa chæ 
treân ñóa thöïc söï ñöôïc caàn ñeán cuûa chuùng. Baûng chæ soá taäp tin coù theå ñöôïc toå chöùc hoaëc 
theo caùc baûn ghi logic cho bieát ñòa chæ treân ñóa cuûa töøng baûn ghi hoaëc ñôn giaûn nhö laø 
moät danh saùch caùc ñôn vò caáp phaùt vaø caùc ñòa chæ treân ñóa cuûa chuùng. Ñeå minh hoïa 
caùch söû duïng baûng chæ soá taäp tin, ta haõy khaûo saùt moät ñóa coù ñôn vò caáp phaùt laø sector 
nhö ôû hình 6.3(b) vôùi 512 byte cho moät sector. Taäp tin coù caùc baûn ghi logic 132-byte 
(caùc doøng in) vôùi caùc byte töø 0 ñeán 131 taïo thaønh baûn ghi logic 0, caùc byte töø 132 ñeán 
263 taïo thaønh baûn ghi logic 1 vaø v.v Baûn ghi logic 21 chieám caùc byte töø 2772 ñeán 
2903 ôû sector 5. Baèng caùch söû duïng baûn chæ soá taäp tin, heä ñieàu haønh coù theå tìm kieám 
ñòa chæ cuûa sector ñöôïc yeâu caàu. 
haùt laø sector, moãi sector chöùa ñòa chæ cuûa sector keá sau. Moät taäp tin treân 
ñóa n
 maø taäp tin seõ ñaït tôùi sau naøy nhöng ñoâi khi laïi khoâng bieát. Haõy khaûo saùt heä 
thoáng
u coù theå ñöôïc ñaët ôû moät cylinder baát kyø. Neáu moät ñóa 
chöùa
ùt tröôùc 31 thaùng 12 naêm 
1990
Moät phöông phaùp khaùc ñeå ñònh vò caùc ñôn vò caáp phaùt cuûa moät taäp tin laø toå chöùc 
taäp tin nhö moät danh saùch lieân keát (linked list). Moãi ñôn vò caáp phaùt chöùa ñòa chæ cuûa 
ñôn vò keá sau. Ñieàu naøy coù theå thöïc hieän moät caùch coù hieäu quûa nhaát neáu phaàn cöùng 
cung caáp theâm moät töø cho moãi ñôn vò caáp phaùt ñeå löu tröõ ñòa chæ naøy. Phöông phaùp naøy 
töông ñöông vôùi söï phaân taùn baûng chæ soá taäp tin treân toaøn boä taäp tin. Treân moät ñóa maø 
ñôn vò caáp p
hö vaäy chæ coù theå ñöôïc ñoïc tuaàn töï, khoâng theå truy xuaát ngaãu nhieân ñöôïc. 
Cho ñeán ñaây caû 2 loaïi taäp tin, taäp tin ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp vaø taäp tin khoâng 
ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp ñaõ ñöôïc baøn ñeán nhöng chuùng ta chöa xaùc ñònh roõ taïi sao caû hai 
loaïi naøy ñeàu ñöôïc söû duïng. Ngöôøi söû duïng taïo ra moät taäp tin ñoâi khi bieát ñöôïc kích 
thöôùc toái ña
 thanh toaùn ñöôïc maùy tính hoùa cuûa Ecology Manufacturing Company vöøa thoâng 
baùo saûn phaåm môùi nhaát cuûa coâng ty naøy, baøn chaûi ñaùnh raêng. Caùc maùy tình cuûa coâng ty 
co 1taäp tin ghi danh saùch teân vaø ñòa chæ cuûa taát caû caùc khaùch haøng nhöng ôû thôøi ñieåm 
baøn chaûi ñsng ñöôïc baùn, caùc maùy tính khoâng bieát cuoái cuøng chuùng coù bao nhieâu khaùch 
haøng neân chuùng khoâng bieât taäp tin khaùch haøng cuoái cuøng seõ lôùn bao nhieâu. 
Khi kích thöôùc cöïc ñaïi cuûa taäp tin khoâng ñöôïc bieát tröôùc, thöôøng ta khoâng theå söû 
duïng taäp tin ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp. Neáu taäp tin baét ñaàu ôû track j vaø ñöôïc pheùp lôùn daàn 
trong caùc track lieân tieáp, taäp tin coù theå chaïm vaøo moät taäp tin khaùc ôû track k vaø khoâng 
coù cöûa soå ñeå phaùt trieån. Neáu taäp tin ñöôïc caáp phaùt khoâng lieân tieáp, tình huoáng naøy 
khoâng xaûy ra do caùc track keá sa
 nhieàu taäp tin “lôùn daàn”, khoâng coù taäp tin naøo coù kích thöôùc cuoái cuøng ñöôïc bieát, 
vieäc löu tröõ töøng taäp tin naøy nhö laø moät taäp tin ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp khoâng theå thöïc 
hieän ñöôïc. Vieäc di chuyeån moät taäp tin ñang hieän höõu ñoâi khi thöïc hieän ñöôïc nhöng chi 
phí luoân luoân ñaét. 
Neáu kích thöôùc cöïc ñaïi cuûa taäp tin ñöôïc bieát tröôùc, moät vuøng cuûa ñóa coù theå ñöôïc 
caáp phaùt khi taäp tin ñöôïc taïo ra duø raèng döõ lieäu chöa coù. Thí duï thôøi tieát haøng ngaøy cuûa 
naêm 1991 seõ yeâu caàu 365 baûn ghi logic vaø coù theå ñöôïc caáp pha
 duø raèng khoâng coù döõ lieäu naøo ñöôïc bieát ôû thôøi ñieåm taïo ra taäp tin. Caùc taäp tin 
ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp ít linh ñoäng hôn caùc taäp tin khoâng ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp do 
Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù 
Caán Truùc Maùy Tính -123-
bôûi kích thöôùc cöïc ñaïi cuûa chuùng phaûi ñöôïc bieát tröôùc hay noùi caùch khaùc vieäc hieän thöïc 
chuùng ñôn giaûn hôn do chuùng khoâng caàn baûng chæ soá taäp tin. Chuù yù laø caû 2 loaïi taäp tin, 
taäp tin ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp vaø taäp tin khoâng ñöôïc caáp phaùt lieân tieáp, ñeàu coù theå 
ñöôïc söû duïng nhö laø caùc taäp tin truy xuaát tuaàn töï vaø caùc taäp tin truy xuaát ngaãu nhieân. 
Ñeå caáp phaùt khoâng gian treân ñóa cho moät taäp tin, heä ñieàu haønh phaûi theo doõi caùc 
ñôn vò caáp phaùt naøo ñöôïc duøng vaø caùc ñôn vò caáp phaùt naøo ñaõ ñöôïc duøng cho caùc taäp 
tin k. Moät phöông phaùp laø duy trì moät danh saùch taát caû caùc loã troáng, moät loã coù moät soá 
ñôn vò caáp phaùt naøo ñoù. Danh saùch naøy ñöôïc goïi laø danh saùch troáng (free list). Hình 
6.4(a) minh hoïa danh saùch troáng cho ñóa cuûa hình 6.5 (b). 
Moät phöông phaùp khaùc laø duy trì baûn ñoà bit vôùi moät bit cho moãi ñôn vò caáp phaùt 
nhö trình baøy trong hình 6.5(b). Bit 1 chæ ra raèng ñôn vò caáp phaùt ñaõ ñöôïc chieám vaø bit 1 
cho bieát ñôn vò caáp phaùt coøn coù giaù trò (chöa bò chieám). 
Phöông phaùp ñaàu tieân coù lôïi ñieåm laø deã daøng tìm thaáy moät loã troáng vôùi chieàu daøi 
coù theå nhöng laïi coù ñieåm baát lôïi laø danh saùch coù kích thöôùc thay ñoåi. Khi caùc taäp tin 
ñöôïc taïo ra vaø ñöôïc huûy ñi chieàu daøi cuûa danh saùch seõ bieán ñoäng, moät ñaëc ñieåm khoâng 
mong muoán. Baûn ñoà bit coù lôïi ñieåm laø coù kích thöôùc coá ñònh. Hôn nöõa, vieäc thay ñoåi 
tình traïng cuûa moät ñôn vò caáp phaùt töø coù giaù trò sang bò chieám chæ laø vaán ñeà thay ñoåi 1 
bit. Tuy nhieân vieäc tìm moät khoái coù kích thöôùc cho tröôùc seõ khoù khaên. Caû 2 phöông 
phaùp ñeàu yeâu caàu khi coù moät taäp tin baát kyø ñöôïc caáp phaùt hoaëc traû veà, danh saùch vaø 
baûn ñoà phaûi ñöôïc caäp nhaät. 
Hình 6.5 : Theo doõi track cuûa caùc sector 
Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù 
Caán Truùc Maùy Tính -124-
Tröôùc khi keát thuùc chuû ñeà hieän thöïc heä thoáng taäp tin, ta cuõng neân ghi chuù veà kích 
thöôùc cuûa ñôn vò caáp phaùt. Vaøi taäp tin seõ chieám chính xaùc moät soá nguyeân cuûa soá ñôn vò 
caáp phaùt, tuy nhieân moät khoâng gian naøo ñoù seõ bò boû troáng trong ñôn vò caáp phaùt cuoái 
cuøng ñoái vôùi haàu heát caùc taäp tin. Neáu taäp tin lôùn hôn nhieàu so vôùi ñôn vò caáp phaùt, 
khoân
 trình ngaén trung bình khoaûng 
3000
g gian trung bình bò boû phí seõ laø ½ ñôn vò caáp phaùt. Ñôn vò caáp phaùt caøng lôùn, caøng 
coù nhieàu khoâng gian troáng boû phí hôn. 
Neáu kích thöôùc moät taäp tin ñöôïc kyø voïng laø ngaén, seõ khoâng coù hieäu quûa khi caáp 
phaùt khoâng gian ñóa baèng caùc ñôn vò caáp phaùt lôùn. Thí duï neáu haàu heát nhöõng ngöôøi söû 
duïng moät heä thoáng taäp tin laø caùc sinh vieân vôùi caùc chöông
 kyù töï, vaø moät track cuûa ñóa chöùa 100 sector 640 kyù töï, seõ raát daïi doät neáu caáp phaùt 
khoâng gian ñóa baèng caùc ñôn vò caáp phaùt laø track hoaëc teä hôn, ñôn vò caáp phaùt laø 
cylinder. 
Moät baát lôïi cuûa vieäc caáp phaùt khoâng gian baèng caùc chunk nhoû laø baûng chæ soá taäp 
tin vaø baûn ñoà bit seõ lôùn. Hôn nöõa, neáu taäp tin ñöôïc caáp phaùt khoâng lieân tieáp, trong 
tröôøng hôïp toång quaùt, ta seõ phaûi tìm kieám treân töøng ñôn vò caáp phaùt neân vieäc tìm kieám 
treân ñóa seõ chaäm. Vieäc phaûi tìm kieám töøng 640 kyù töï seõ ít ñöôïc mong muoán hôn vieäc 
tìm kieám töøng 64000 kyù töï. 
4. Caùc leänh quaûn lyù thö muïc 
Tröôùc ñaây vaøo nhöõng ngaøy ñaàu cuûa maùy tính, ngöôøi ta giöõ caùc chöông trình vaø döõ 
lieäu treân caùc theû ñuïc loã trong caùc vaên phoøng. Khi caùc chöông trình vaø döõ lieäu taêng kích 
thöôùc vaø soá löôïng, tình huoáng naøy ngaøy caøng ít ñöôïc mong muoán. Ñieàu naøy cuoái cuøng 
daãn ñeán yù töôûng söû duïng boä nhôù phuï cuûa maùy tính (nhö laø ñóa töø) nhö laø moät vuøng löu 
tröõ cho caùc chöông trình vaø döõ lieäu. Thoâng tin coù theå ñöôïc truy xuaát tröïc tieáp bôûi maùy 
tính maø khoâng caàn ñeán söï can thieäp cuûa con ngöôøi ñöôïc goïi laø thoâng tin tröïc tuyeán ( 
off-line) caàn coù söï can thieäp cuûa con ngöôøi ( ñoïc moät hoäp theû) tröôùc khi maùy tính coù 
theå truy xuaát. 
Thoâng tin tröïc tuyeán ñöôïc löu tröõ döôùi daïng coù taäp tin, caùc chöông trình truy xuaát 
thoâng tin qua caùc leänh xuaát / nhaäp taäp tin. Tuy nhieân vaãn caàn coù theâm nhieàu leänh nöõa 
ñeå theo doõi thoâng tin tröïc tuyeán ñöôïc löu tröõ, taäp hôïp chuùng thaønh caùc ñôn vò thích hôïp 
vaø baûo veä chuùng khoûi nhöõng söû duïng khoâng ñöôïc pheùp. 
Caùch thoâng thöôøng cho heä ñieàu haønh ñeå toå chöùc caùc taäp tin tröïc tuyeán laø nhoùm 
chuùng vaøo trong caùc thö muïc (directory) 
Coù nhieàu sô ñoà baûo veä khaùc nhau ñang ñöôïc söû duïng. Sô ñoà ñôn giaûn nhaát laø moãi 
taäp tin coù moät maät khaåu (secret password) rieâng. Khi coù moät thao taùc truy xuaát taäp tin, 
moät chöông trình phaûi cung caáp maät khaåu vaø heä ñieàu haønh seõ kieåm tra xem coù ñuùng 
maät khaåu hay khoâng tröôù haùp baûo veä khaùc laø 
cung caáp cho taäp tin moät d ông trình cuûa hoï coù 
theå truy xuaát taäp tin naøy. 
c khi cho pheùp truy xuaát. Moät phöông p
anh saùch roõ raøng nhöõng ngöôøi maø caùc chö
Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù 
Caán Truùc Maùy Tính -125-
Haàu heát caùc heä ñieàu haønh cho pheùp nhöõng ngöôøi söû duïng duy trì nhieàu hôn moät 
thö muïc. Baûn thaân moãi thö muïc laø moät taäp tin vaø nhö vaäy coù theå ñöôïc lieät keâ trong moät 
thö muïc khaùc vaø phaùt trieån daàn thaønh caây thö muïc (directory tree). Caùc ña thö muïc 
thöôøng ñaëc bieät höõu ích ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laäp trình laøm vieäc treân moät soá ñeà aùn. Hoï 
coù theå nhoùm taát caû caùc taäp tin coù lieân quan vôùi nhau trong moät ñeà aùn vaøm moät thö muïc. 
Trong khi ñang laøm vieäc trong thö muïc ñoù, hoï seõ khoâng bò roái trí bôûi caùc taäp tin khoâng 
lieân quan. Caùc thö muïc cuõng laø moät phöông phaùp thích hôïp ñeå duøng chung caùc taäp tin 
vôùi caùc thaønh vieân khaùc cuûa moät nhoùm. 
III. CAÙC LEÄNH AÛO DUØNG TRONG XÖÛ LYÙ SONG SONG 
Moät soá tính toaùn coù theå ñöôïc laäp trình moät caùch thích hôïp nhaát cho hai hay nhieàu 
quaù trình (process) cuøng hoaït ñoäng song song (ñoàng thôøi treân caùc boä xöû lyù khaùc nhau), 
khoân
ù chöa cung caáp moät lyù do naøo khaùc ñoái vôùi lôïi ích hieän nay 
trong xöû lyù song song. Theo thuyeát töông ñoái cuûa Einstein, ta khoâng theå truyeàn caùc tín 
hieäu oác cuûa aùnh saùng, gaàn 1 ft/ngiaây. Giôùi haïn naøy coù 
lieân q
 maùy tính coù nhieàu hôn moät boä xöû lyù vaät lyù, moãi moät trong nhieàu quaù 
trình 
ôïc duøng chung giöõa nhieàu quaù 
trình 
õa xöû lyù song song thöïc söï vôùi nhieàu hôn moät 
boä xö
g phaûi cho moät quaù trình ñôn. Caùc tính toaùn khaùc coù theå ñöôïc chia thaønh nhieàu 
maûng, sau ñoù caùc maûng naøy ñöôïc thöïc hieän song song ñeå giaûm thôøi gian troâi qua caàn 
coù cho toaøn boä tính toaùn. Ñeå cho vaøi quaù trình cuøng laøm vieäc song song, theâm nhieàu 
leänh aûo caàn duøng. Caùc leänh naøy ñöôïc thaûo luaän trong caùc phaàn sau. 
Caùc ñònh luaät veà vaät ly
 ñieän vôùi vaän toác nhanh hôn vaän t
uan maät thieát ñeán vieäc toå chöùc moät maùy tính. Thí duï neáu moät CPU caàn döõ lieäu töø 
boä nhôù chính caùch xa 1 ft, ta phaûi maát ít nhaát 1 ngiaây cho yeâu caàu gôûi ñeán boä nhôù vaø 1 
ngiaây khaùc cho traû lôøi ñeán CPU. Haäu quaû laø caùc maùy tính coù thôøi gian döôùi nanogiaây 
seõ coù kích thöôùc cöïc kyø nhoû. Moät phöông phaùp khaùc ñeå taêng toác ñoä caùc maùy tính laø 
xaây döïng maùy coù nhieàu CPU. Moät maùy tính vôùi 1000 CPU 1 ngiaây coù cuøng coâng suaát 
tính toaùn vôùi 1 CPU coù thôøi gian 1 chu kyø laø 1/1000 ngiaây, nhöng maùy ñaàu deã thieát keá 
vaø reû hôn nhieàu so vôùi maùy sau. 
Treân moät
cuøng laøm vieäc coù theå ñöôïc gaùn cho moät boä xöû lyù rieâng, cho pheùp caùc quaù trình 
ñöôïc tieán haønh ñoàng thôøi. Neáu chæ söû duïng moät boä xöû lyù vaät lyù, vieäc xöû lyù song song coù 
theå ñöôïc moâ phoûng baèng caùch cho boä xöû lyù chaïy laàn löôït töøng quaù trình trong caùc 
khoaûng thôøi gian ngaén. Noùi caùch khaùc boä xöû lyù coù theå ñö
vôùi nhau. 
Hình 6.6 trình baøy söï khaùc nhau giö
û lyù vaät lyù vaø xöû lyù song song ñöôïc moâ phoûng chæ coù moät boä xöû lyù vaäy lyù. Ngay caû 
khi moät xöû lyù song song ñöôïc moâ phoûng, ngöôøi ta thöôøng xem moãi quaù trình nhö theå coù 
moät boä xöû lyù aûo rieâng. Caùc vaán ñeà truyeàn thoâng töông töï naûy sinh khi coù xöû lyù song 
song thöïc söï cuõng naûy sinh trong tröôøng hôïp ñöôïc moâ phoûng. 
Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù 
Caán Truùc Maùy Tính -126-
Hình 6.6: Xöû lyù song song 
Khi moät chöông trình ñöôïc thöïc thi, chöông trình phaûi chaïy nhö laø moät phaàn cuûa 
quaù t
 ngöøng hoaït ñoäng. 
Treân
ôùi bao goàm chöông trình , döõ lieäu vaø ñòa chæ baét ñaàu. 
Vôùi m
nh con. Trong caùc tröôøng hôïp khaùc, quaù trænh cha ít ñieàu khieån caùc quaù 
trình 
rình naøo ñoù. Quaù trình naøy, gioáng nhö moïi quaù trình khaùc, ñöôïc ñaëc tröng bôûi moät 
traïng thaùi vaø moät khoâng gian ñòa chæ qua ñoù chöông trình vaø döõ lieäu ñöôïc truy xuaát. 
Traïng thaùi bao goàm boä ñeám chöông trình vaø coù theå moät töø traïng thaùi chöông trình, moät 
con troû vaø caùc thanh ghi toång quaùt. 
Caùc heä ñieàu haønh ñôn giaûn thöôøng hoã trôï moät soá quaù trình coá ñònh, taát caû quaù 
trình ñöôïc taïo ra khi maùy tính ñöôïc khôûi ñoäng vaø maát ñi khi maùt tính
 nhieàu maùy tính moät chöông trình phaûi chôø trong haøng ñôïi ngoõ vaøo cho ñeán khi 
moät quaù trình trôû thaønh coù giaù trò tröôùc khi quaù trình ñöôïc naïp vaøo khoâng gian ñòa chæ 
cuûa quaù trình vaø ñöôïc thöïc thi. 
Nhieàu heä ñieàu haønh phöùc taïp hôn cho pheùp caùc quaù trình ñöôïc taïo ra vaø keát thuùc 
maø khoâng phaûi ngöøng maùy tính. Moät maùy tính coù loaïi heä ñieàu haønh naøy coù theå hoå trôï 
moät soá thay ñoåi maùy lôùp 3, moãi quaù trình töông öùng vôùi moät maùy aûo. Ñeå coù ñöôïc ñaày 
ñuû thuaän lôïi cuûa quaù trình song song , moät chöông trình lôùp 3 caàn coù moät leänh aûo ñeå 
taïo caùc quaù trình môùi coù theå giao phoù coâng vieäc. Moät soá heä ñieàu haønh cung caáp moät 
leänh lôùp 3 ñeå taïo moät quaù trình môùi, cho pheùp quaù trình taïo (creating process) xaùc ñònh 
traïng thaùi ban ñaàu cuûa quaù trình m
oät soá heä thoáng laäp trình cuûa IBM 370, moät thuû tuïc coù theå goïi moät thuû tuïc khaùc 
theo caùch rieâng sao cho coù thuû tuïc goïi vaø thuû tuïc bò goïi chaïy song song nhö laø caùc quaù 
trình rieâng leû. 
Trong moät soá tröôøng hôïp, quaù trình taïo (cha) duy trì toaøn boä ñieàu khieån treân quaù 
trình ñöôïc taïo (con). Caùc leänh aûo toàn taïi ñeå quaù trình cha döøng, khôûi ñoäng, khaûo saùt vaø 
keát thuùc quaù trì
con; moät khi moät quaù trình ñaõ ñöôïc taïo ra , khoâng coù caùch naøo quaù trình cha eùp 
buoäc quaù trình con döøng, khôûi ñoäng , khaûo saùt vaø keát thuùc. Hai quaù trình sau ñoù chaïy 
ñoäc laäp vôùi moät quaù trình khaùc. 
Nguyeãn Höõu Loäc Khoa Vaät Lyù