Giáo trình Công nghệ phần mềm

.............................................................................................21 
4. CÔNG CỤ VÀ MÔI TRƯỜNG PHÁT TRIỂN PHẦN MỀM ..................................24 
169 
4.1. Mở đầu.................................................................................................................24 
4.1.1. Khái niệm .....................................................................................................24 
4.2. Phần mềm hỗ trợ thực hiện các giai đoạn............................................................24 
4.2.1. Phần mềm hỗ trợ phân tích...........................................................................24 
4.2.2. Phần mềm hỗ trợ thiết kế..............................................................................24 
4.2.3. Phần mềm hỗ trợ lập trình ............................................................................25 
4.2.4. Phần mềm hỗ trợ kiểm chứng.......................................................................25 
4.3. Phần mềm hỗ trợ tổ chức, quản lý việc triễn khai ...............................................25 
4.3.1. Xây dựng phương án ....................................................................................25 
4.3.2. Lập kế hoạch.................................................................................................25 
Chương 2: PHÂN TÍCH VÀ ĐẶC TẢ YÊU CẦU........................................................26 
1. Tổng quan...................................................................................................................26 
1.1 Quá trình phân tích ...............................................................................................26 
1.1.1 Phân tích phạm vi dự án ................................................................................26 
1.1.2 Phân tích mở rộng yêu cầu nghiệp vụ ...........................................................27 
1.1.3.Phân tích yêu cầu bảo mật .............................................................................28 
1.1.4.Phân tích yêu cầu tốc độ ................................................................................30 
1.1.5 Phân tích yêu cầu vận hành ...........................................................................31 
1.1.6 Phân tích khả năng mở rộng yêu cầu.............................................................32 
1.1.7. Phân tích những yêu cầu sẵn có....................................................................32 
1.1.8. Phân tích yêu tố con người ...........................................................................33 
1.1.9. Phân tích yêu cầu tích hợp............................................................................33 
1.1.10. Phân tích thực tiễn nghiệp vụ tồn tại ..........................................................34 
1.1.11.Phân tích yêu cầu khả năng quy mô ............................................................34 
1.2 Xác định yêu cầu ..................................................................................................35 
1.2.1 Yêu cầu và mô tả yêu cầu..............................................................................35 
1.2.2 Phân loại yêu cầu...........................................................................................37 
1.2.3 Các bước xác định yêu cầu............................................................................42 
1.2.3.1 Khảo sát hiện trạng.....................................................................................43 
1.2.3.2 Lập danh sách các yêu cầu .........................................................................44 
1.2.4 Khảo sát một số phần mềm tiêu biểu ............................................................54 
Tra cứu........................................................................................................................57 
2. Mô hình hóa yêu cầu hệ thống................................................................................58 
170 
2.1 Các nguyên lý mô hình hóa ..............................................................................58 
2.3 Sơ đồ phân rã chức năng ..................................................................................59 
2.3 Mô hình bản mẫu (protoype) ...........................................................................59 
2.4 Sơ đồ luồng dữ liệu...........................................................................................60 
2.5 Mô hình hướng đối tượng.................................................................................60 
2. 6 Ví dụ minh họa từ yêu cầu sang mô hình hóa .........................................................61 
Chương 3: THIẾT KẾ PHẦN MỀM.............................................................................64 
1.Tổng quan về thiết kế ..................................................................................................64 
1.1.Kỹ thuật thiết kế ...................................................................................................65 
1.1.1.Thiết kế trên xuống (Top-down) ...................................................................65 
1.1.2.Thiết kế từ dưới lên (Bottom–up)..................................................................65 
1.1.3.Thiết kế hệ thống ...........................................................................................65 
1.1.4.Thiết kế bản mẫu (prototype) ........................................................................66 
1.1.5.Phân rã thiết kế ..............................................................................................66 
1.1.5.1 Phân rã hướng chức năng ...........................................................................66 
1.1.5.2 Phân rã hướng dữ liệu.................................................................................67 
1.1.5.3 Phân rã hướng đối tượng ............................................................................73 
1.2. Thiết kế giao diện người dùng.............................................................................74 
1.3.Cửa sổ hội thoại (dialog window): .......................................................................74 
1.4 Thiết kế hướng chức năng ....................................................................................75 
1.5.Thiết kế hướng đối tượng .....................................................................................75 
2.Kiến trúc phần mềm ....................................................................................................76 
3.Phương pháp thiết kế phần mềm .................................................................................77 
4.Ví dụ minh họa ............................................................................................................77 
Chương 4: THIẾT KẾ DỮ LIỆU ...................................................................................84 
1.Tổng quan....................................................................................................................84 
2.Kết quả của thiết kế .....................................................................................................84 
3.Quá trình thiết kế .........................................................................................................86 
4.Phương pháp thiết kế dữ liệu.......................................................................................90 
4.1.Phương pháp trực tiếp ..........................................................................................90 
4.2.Phương pháp gián tiếp ..........................................................................................92 
4.2.1.Lập sơ đồ lớp .................................................................................................92 
171 
4.2.2.Ánh xạ sơ đồ lớp............................................................................................93 
4.2.3.Ánh xạ quan hệ ..............................................................................................93 
4.2.4.Hoàn chỉnh sơ đồ logic ..................................................................................93 
5.Thiết kế dữ liệu với tính đúng đắn...............................................................................95 
6.Thiết kế dữ liệu và yêu cầu chất lượng........................................................................95 
6.1.Xem xét tính tiến hóa ...........................................................................................96 
6.2.Xem xét tính hiệu quả (tốc độ) .............................................................................97 
6.3.Xem xét tính hiệu quả (lưu trữ) ............................................................................98 
Chương 5 : THIẾT KẾ GIAO DIỆN............................................................................102 
1.Tổng quan..................................................................................................................102 
1.1.Kết quả thiết kế...................................................................................................102 
1.2.Phân loại màn hình giao diện .............................................................................104 
1.3.Quá trình thiết kế ................................................................................................105 
2.Thiết kế màn hình......................................................................................................112 
2.1.Mô tả màn hình chính.........................................................................................112 
2.2.Thiết kế màn hình chính dùng thực đơn (menu) ................................................113 
3.Thiết kế màn hình tra cứu..........................................................................................114 
3.1.Mô tả màn hình tra cứu.......................................................................................114 
3.2.Thể hiện tiêu chuẩn tra cứu ................................................................................114 
3.2.1.Tra cứu với biểu thức logic .........................................................................114 
3.2.2.Tra cứu với hình thức cây............................................................................114 
3.2.3.Tích hợp.......................................................................................................114 
3.3.Thể hiện kết quả tra cứu .....................................................................................115 
3.3.1.Kết quả tra cứu dùng thông báo...................................................................115 
3.3.2.Kết quả tra cứu dùng danh sách đơn ...........................................................115 
3.3.3.Kết quả tra cứu dùng xâu các danh sách .....................................................115 
3.3.4.Cây các danh sách .......................................................................................115 
3.4.Thao tác người dùng và xử lý của phần mềm ....................................................115 
4.Thiết kế màn hình nhập liệu ......................................................................................116 
4.1.Mô tả màn hình nhập liệu...................................................................................116 
4.2.Các hình thức trình bày màn hình nhập liệu.......................................................117 
4.2.1.Thiết kế màn hình nhập liệu dạng danh sách...............................................117 
4.2.2.Thiết kế màn hình nhập liệu dạng hồ sơ......................................................118 
172 
4.2.3.Thiết kế màn hình nhập liệu dạng phiếu......................................................118 
Chương 6: CÀI ĐẶT...................................................................................................119 
1.Tổng quan..................................................................................................................119 
2.Môi trường lập trình ..................................................................................................120 
2.1.Chất lượng đòi hỏi cho một ngôn ngữ lập trình: ................................................120 
2.2.Khả năng Mô đun hóa của ngôn ngữ lập trình ...................................................120 
2.3.Giá trị sưu liệu của ngôn ngữ lập trình...............................................................121 
2.4.Cấu trúc dữ liệu trong ngôn ngữ lập trình ..........................................................121 
2.5.Ví dụ minh họa ...................................................................................................122 
3.Phong cách lập trình ..................................................................................................122 
3.1.Tính cấu trúc.......................................................................................................123 
3.2.Thế mạnh của diễn đạt........................................................................................123 
3.3.Cách thức trình bày bên ngoài............................................................................124 
4.Đánh giá chất lượng công việc ..................................................................................125 
4.1.Hiện thực tăng cường .........................................................................................125 
4.2.Đánh giá lại thiết kế và chương trình (Design and Code Review).....................126 
5.Ví dụ minh họa ..........................................................................................................126 
Chương 7: KIỂM THỬ PHẦN MỀM.........................................................................129 
1.Tổng quan..................................................................................................................129 
2.Yêu cầu đối với kiểm thử ..........................................................................................129 
3.Các kỹ thuật kiểm thử................................................................................................130 
3.1.Phương pháp hộp đen (Kiểm thử chức năng).....................................................130 
3.2.Phương pháp hộp trắng (Kiểm thử cấu trúc) ......................................................131 
4.Các giai đoạn và chiến lược kiểm thử .......................................................................132 
4.1.Kiểm thử đơn vị..................................................................................................132 
4.2.Kiểm thử tích hợp...............................................................................................133 
4.2.1.Trên xuống...................................................................................................133 
4.2.2.Dưới lên .......................................................................................................134 
4.3.Kiểm thử chấp nhận............................................................................................135 
4.4.Kiểm thử beta .....................................................................................................135 
4.5.Kiểm thử hệ thống ..............................................................................................135 
5.Ví dụ minh họa ..........................................................................................................135 
173 
Chương 8: SƯU LIỆU..................................................................................................137 
1.Tổng quan..................................................................................................................137 
2.Sưu liệu người dùng ..................................................................................................137 
2.1.Mô tả chức năng .................................................................................................138 
2.2.Bảng Giới thiệu ..................................................................................................138 
2.3.Bảng tham khảo..................................................................................................138 
2.4.Sưu liệu cài đặt ...................................................................................................138 
3.Sưu liệu hệ thống.......................................................................................................139 
4.Chất lượng của sưu liệu.............................................................................................140 
5.Bảotrì sưu liệu ...........................................................................................................141 
6.Các mẫu sưu liệu cho qui trình làm phần mềm .........................................................141 
6.1.Xác định yêu cầu (SRS) .....................................................................................141 
6.2.Thiết kế ...............................................................................................................142 
6.2.1.Mô tả thiết kế phần mềm (SDD) .................................................................142 
6.2.2.System Design Rationale Document (SDRD).............................................143 
Phụ Lục A.....................................................................................................................144 
1.Câu hỏi lý thuyết .......................................................................................................144 
2.Nội dung và yêu cầu bài tập ......................................................................................145 
2.1.Quản lý thuê bao điện thoại................................................................................145 
2.2.Quản lý học sinh trường phổ thông trung học....................................................146 
2.3.Quản lý các tài khoản trong ngân hàng ..............................................................147 
2.4.Theo dõi kế hoạch sản lượng cao su...................................................................147 
2.5.Quản lý giải vô địch bóng đá..............................................................................148 
2.6.Thi trắc nghiệm trên máy tính ............................................................................148 
2.7.Quản lý trung tâm giới thiệu việc làm sinh viên ................................................149 
2.8.Phần mềm quản lý bán sách ...............................................................................150 
2.9.Phần mềm quản lý bán vé chuyến bay ...............................................................150 
2.10. Phần mềm quản lý phòng mạch.......................................................................150 
3.Bài tập nâng cao ........................................................................................................150 
3.1. Đăng ký môn học và học phí .............................................................................150 
3.1. Quản lý đồ án – Niên luận.................................................................................152 
3.2. Quản lý cơ sở sản xuất và chất lượng sản phẩm................................................153 
3.3. Quản lý lương sản phẩm....................................................................................154 
174 
3.4. Quản lý công tác thực hành tin học ...................................................................155 
3.5. Công tác tổ chức thi học kỳ ...............................................................................156 
4. Biểu mẫu thực hiện đồ án môn học ..........................................................................157 
PHỤC LỤC B...............................................................................................................160 
1. Phần mềm quản lý thư viên ......................................................................................160 
2. Phần mềm quản lý giải vô địch bóng đá...................................................................163