Giáo trình Phân tích thiết kế hệ thống (Phần 1)

iệc thực tế của hệ 
thống. 
Ưu điểm: 
- Đảm bảo tính trung thực của thông tin. Bời vì các PP phỏng vấn bị phụ thuộc vào 
cách thức mà người dùng trả lời, kiến thức và tính chủ quan của họ. 
- Thu thập tốt thông tin mô tả tổng quan của hệ thống 
Khuyết điểm: 
- Thời gian kéo dài 
- Làm cho người dùng khó chịu khi thực hiện công việc, vì có cảm giác như bị theo 
dõi. Do đó, họ thường thay đổi cách thức làm việc không đúng với hiện trạng. 
Thông thường, người ta kết hợp phương pháp quan sát thực tế với các phương pháp 
khác để bổ sung thêm những kết quả điều tra, cũng cố thêm những dự đoán của người 
phân tích hệ thống. 
4- Nghiên cứu tài liệu: 
Là phương pháp nghiên cứu thông qua các vật chứng (báo biểu, báo cáo,...), các 
chủ trương, thông tư, qui định,... là phương pháp để có những thông tin quan trọng, nhất 
là những thông tin mang tính pháp lý. 
 15
Trong thực tế nhiều khi qua sự nghiên cứu này còn phát hiện ra những điểm thiếu 
chính xác, chặt chẽ của hệ thống. 
Kết luận: 
Rõ ràng rằng mỗi phương pháp có điểm mạnh, điểm yếu của nó và phù hợp với từng 
hoàn cảnh cụ thể. Tuy nhiên, nguyên lý tổng quát của việc khảo sát là: Thu thập thông tin về 
môi trường hoạt động của một tổ chức càng nhiều thì bạn hiểu về nó càng chính xác. 
V- ĐÁNH GIÁ VÀ PHÊ PHÁN HIỆN TRẠNG: 
Sau khi khảo sát, PTV phải đánh giá được các mặt yếu kém của hệ thống hiện tại. 
Việc đánh gía này dựa trên việc phân tích kết quả thu thập từ hệ thống và các yêu cầu mới. 
Thông thường việc đánh giá bao gồm những cái mà hệ thống đạt được và chưa đạt 
được cần phải cải tiến. Việc đưa ra những điểm yếu kém chưa đạt được là quan trọng vì từ 
đó chúng ta có thể xác định lại và làm phát sinh các yêu cầu mới hệ thống. 
Sau đây là các mặt cần xem xét đánh giá: 
- Nguồn lực không cung cấp đủ cho nhu cầu xử lý dẫn đến các hoạt động bị ùn tắc, 
quá tải  ví dụ như: 
 Thiếu nhân lực 
 Thiếu phương tiện 
 Thiếu thông tin cho xử lý 
 Thiếu công việc 
- Tổ chức xử lý thông tin còn bất hợp lý dẫn đến hoạt động kém hiệu lực. 
 Cơ cấu bất hợp lý 
 Phương pháp không chặt chẽ 
 Lưu chuyển giấy tờ bất hợp lý, chồng chéo, cầu kỳ. 
 Giấy tờ sổ sách trình bày kém 
 Quá tải, ùn tắc 
- Tốn kém, dư thừa: 
 Chi phí cao 
 Lãng phí 
Ví dụ: Đánh giá và phê phán hoạt động cửa hàng NGK 
- Nguồn lực: 
 Thiếu ghi chép tồn kho. Tồn kho tính được hiện nay là do kiểm kê 
sau vài ngày. 
 Thiếu thông tin xuất bán lẽ để tính tồn kho, các thông tin này do 
phòng bán hàng cung cấp (phòng này rất bận rộn hiếm khi cung cấp) 
- Tổ chức xử lý kém hiệu lực: 
 Các giấy tờ chứng từ thường ùn tắc ở phòng bán hàng do không kịp 
ghi chép. 
 Việc kiểm kê tổn kho thường rất khó khăn và không chính xác lắm do 
kho lớn. 
 Các báo cáo thống kê thường sai xót và kéo dài 
- Tốn kém: 
 Chi phí giấy tờ cao 
VI- LẬP HỒ SƠ KHẢO SÁT: 
Ðặc điểm của các thông tin đã thu thập được là: 
 Hổn độn, chưa có cấu trúc. 
 Chưa nhất quán. 
 Trùng lắp. 
 16
Do đó, cần phải trình bày lại một cách đầy đủ, rõ ràng và chính xác các yêu cầu công 
việc cần thực hiện ở từng vị trí, lãnh vực. Các loại dữ liệu, kết xuất và các quy tắc thực 
hiện. 
Hồ sơ khảo sát nên được viết bằng ngôn ngữ của người dùng, nếu không cần thiết thì 
không nên dùng ngôn ngữ kỷ thuật. 
Những mục chính trong hồ sơ khảo sát bao gốm: 
 Giới thiệu tổng quan về chức năng, tình hình họat động, mục tiêu của tổ chức 
về việc phát triển HTTT; 
 Hiện trạng quản lý 
 Hiện trạng tin học hóa quản lý tại tổ chức 
 Đánh giá và phê phán hiện trạng 
 Đề xuất hướng phát triển của hệ thống mới 
 Lên kế hoạch thực hiện. 
 Đánh giá tính khả thi : dự đoán sơ bộ về chi phí và lợi nhuận 
Cách trình bày: 
 Phải từ tổng quát đến chi tiết (có tính phân cấp). 
 Có thể bổ sung nội dung hay hình thức các quyết định, các thông tư, các biểu 
bảng, sơ đồ (nếu có). 
 Các biểu mẫu, kết xuất cần thể hiện rõ các đặc trưng như: Mẫu in sẵn để điền 
hay tự thiết kế theo yêu cầu của người sử dụng, số bản, số trang và số người sử 
dụng nhận kết xuất 
 Đối với những công việc có liên quan đến nhiều vị trí làm việc, cần vẽ lưu đồ 
thể hiện sự luân chuyển thông tin giữa các vị trí làm việc, thứ tự và sự phụ 
thuộc giữa các hoạt động. 
Ví dụ: Phiếu ghi lưu đồ công việc: 
Được chia thành nhiều cột, phụ thuộc số vị trí làm việc được phỏng vấn, một 
cột phụ dùng để ghi nhận dòng thông tin luân chuyển với môi trường ngoài. 
Quản lý kho Tiểu đề án: Quản lý nhập hàng Trang 
Loại: Lưu đồ công 
việc 
Tên: Nhập hàng 
Người đối thoại: 
Phụ trách: 
Ngày/tháng/năm 
Vị trí ngoài Bộ phận Quản lý kho Thủ kho 
Phiếu giao 
hàng 
D1 
Nhà 
Cung cấp 
Tiếp nhận và 
Kiểm hàng 
T1 
Sổ đặt 
hàng 
D2 
Tiếp nhận và 
Kiểm hàng 
T2 
Cập Nhật DM 
Hàng 
T1 
 17
Chương 3 : PHÂN TÍCH THÀNH PHẦN DỮ LIỆU MỨC QUAN 
NIỆM 
I- KHÁI NIỆM VỀ THÀNH PHẦN DỮ LIỆU MỨC QUAN NIỆM: 
Mục tiêu của việc phân tích thành phần dữ liệu ở mức quan niệm là xác định một cách 
đầy đủ, chính xác tất cả những lớp đối tượng, dữ liệu và những mối quan hệ giữa chúng bên 
trong tổ chức, làm nền tảng cho việc hình thành CSDL sẽ được cài đặt cho HTTT. 
Ở mức quan niệm, chúng ta chỉ nên quan tâm đến các thông tin dữ liệu cơ bản, đó là 
các dữ liệu phải nhập vào, không được tính toán từ đâu cả. 
Có 2 loại dữ liệu cơ bản: Dữ liệu biến động và Dữ liệu thường trực 
Dữ liệu biến động: 
Là các dữ liệu phát sinh trong một sự kiện ở một thời điểm nào đó, có tần suất 
cập nhật cao. Chu trình sống của nó được xác định từ khi tạo mới cho đến khi được 
khai thác báo cáo cuối cùng. Ví dụ thông tin trên đơn đặt hàng, hóa đơn, phiếu giao 
hàng, thi chi, sản xuất  
Ví dụ: Điểm số môn học của sinh viên 
Số ngày làm việc trong tháng của nhân viên 
Với các dữ liệu này, cần xác định các sự kiện phát sinh dữ liệu và thời điểm 
phát sinh. 
Ví dụ: Thi kiểm tra một môn  Điểm số môn học của sinh viên. 
Số ngày làm việc trong tháng của nhân viên nhập vào cuối mỗi tháng từ các 
bảng chấm công do các phòng ban gởi về hoặc theo từng ngày. 
Dữ liệu tĩnh : 
Là các dữ liệu ít biến động, ít thay đổi, có chu trình sống dài trong HTTT. 
Ví dụ : Danh mục hàng hóa, Danh sách nhân viên, phòng ban, 
Cho đến nay đã có nhiều cách thức mô tả, trình bày thành phần dữ liệu của HTTT. 
Hầu hết là dùng hình thức mô hình vì nó mang tính trực quan và dễ hiểu đối với những 
người tham gia xây dựng HTTT. Mô hình thường được sử dụng trong việc mô tả thành phần 
dữ liệu mức quan niệm đó là Mô hình thực thể - kết hợp (Entity - Relationship Model – 
ERM). 
Ðặc điểm của kiểu mô hình này là giàu ngữ nghĩa, dễ hình dung và được chuẩn hóa 
bằng những quy tắc chặt chẽ. 
II- MÔ HÌNH THỰC THỂ - KẾT HỢP : (Entity – Relationship Diagram) 
Mô hình thực thể - kết hợp xây dựng dựa trên những khái niệm: thực thể, mối kết 
hợp, thuộc tính và một số khái niệm liên quan. 
1- Thuộc tính (Attribute) (của một thực thể hoặc của một mối kết hợp) 
Thuộc tính là thông tin, dữ liệu đặc trưng của các đối tượng cần lưu trữ trong HTTT. 
Mỗi thuộc tính có các thành phần như: 
Tên: Mang ý nghĩa của thông tin cần lưu trữ 
Miền giá trị của thuộc tính: tập giá trị của thuộc tính được phép lưu trữ. 
2- Thực thể (Entity): 
Ðịnh nghĩa: 
Thực thể là một hình ảnh tương ứng với một lớp đối tượng có cùng một số 
thuộc tính cần được tổ chức quản lý trong HTTT . 
Mỗi thực thể được xác định trên các thành phần: 
- Tên gọi : thường là danh từ mang ý nghĩa của lớp đối tượng được mô hình hóa. 
Chẳng hạn chúng ta dùng danh từ KHÁCH HÀNG tương ứng với tập hợp 
người mua và người bán, MẶT HÀNG tương ứng với tập hợp các thứ dùng để 
trao đổi mua bán. 
 18
- Ý nghiã : 
- Danh sách thuộc tính: Các thông tin đặc trương cần lưu trữ của lớp đối tượng. 
Chú ý: Tên thuộc tính trong 2 thực thể khác nhau phải khác nhau. 
- Khóa: Khóa là tập thuộc tính dùng xác định duy nhất một đối tượng. Mỗi thực 
thể đều phải có ít nhất 1 khóa. Trong một số trường hợp, ngoài các thuộc tính của 
lớp đối tượng người ta thường thêm một thuộc tính đặc biệt khác để làm khóa cho 
thực thể. 
Thí dụ: người ta dùng thuộc tính MÃHÀNG cho thực thể MẶT HÀNG. 
thuộc tính này không phải là thuộc tính vốn có của MẶT HÀNG. 
- Biểu diễn thực thể trong mô hình: 
- Ký hiệu thuộc tính trong thực thể: Tên của các thuộc tính được ghi bên trong, 
phía dưới ký hiệu tên thực thể hoặc tên của mối kết hợp. 
Ví dụ: 
- Ký hiệu khóa của thực thể: Khóa được đánh dấu trong danh sách các thuộc tính 
theo cách thức như sau: 
 Thường nằm đầu tiên trong danh sách các thuộc tính. 
 Ðược gạch dưới. 
Ví dụ: 
- Bản số của thực thể: Số lượng đối tượng trong 1 thực thể. 
3- Mối kết hợp (Relationship) (mối kết hợp giữa các thực thể): 
Dùng thể hiện sự quan hệ ngữ nghiã giữa các đối tượng ở các thực thể. 
Ví dụ: 
 Mỗi HÓA ÐƠN chỉ bán cho một KHÁCH HÀNG. 
 Mỗi HÓA ÐƠN chỉ bán từ một CỬA HÀNG. 
 19
Thuộc 
 Mỗi HÓA ÐƠN có thể bán nhiều MẶT HÀNG với số lượng, đơn giá tương 
ứng. 
Mỗi mối kết hợp có các đặc trưng sau: 
- Tên gọi : thường là động từ hay tính từ mang ý nghĩa về mối quan hệ giữa các 
lớp đối tượng liên quan trong tổ chức. 
 Ví dụ: 
- Ý nghiã : Dùng mô tả mối quan hệ ngữ nghĩa mà mối kết hợp được thể hiện. 
- Bản số mỗi nhánh của mối kết hợp: là một cặp số tự nhiên (Min, Max) thể hiện 
ràng buộc về số lượng tối thiểu và tối đa của 1 đối tượng trên thực thể của nhánh 
có quan hệ với các đối tượng của các thực thể khác trong cùng mối kết hợp. 
 Giá trị Min = 0 nếu có thể có một đối tượng không tham gia vào bất kỳ trường 
hợp nào của mối kết hợp. 
 Giá trị Max = 1 nếu mỗi đối tượng chỉ tham gia tối đa 1 trường hợp của mối 
kết hợp. Trong trường hợp này sẽ xuất hiện một phụ thuộc hàm giữa các khoá 
của các thực thể. 
Ví dụ: Mối kết hợp 2 ngôi: NhânViên (1,1) (1,n) 
PhòngBan 
Ta có phụ thuộc hàm giữa 2 khóa là : MsNV  MsPh. 
 Giá trị Max = n nếu mỗi đối tượng có thể tham gia nhiều trường hợp của mối 
kết hợp với số lượng không giới hạn. 
Có 4 trường hợp thường xảy ra là: 
o ( 1, 1 ) : Các thực thể đều phải tham gia và chỉ tham gia tối đa 1 trường hợp 
của mối kết hợp. 
o ( 0, 1 ) : Có thể có một thực thể không tham gia vào bất kỳ trường hợp nào của 
mối kết hợp, nếu có tham gia thì chỉ tham gia tối đa 1 trường hợp của mối kết 
hợp. 
o ( 1, n ) : Các thực thể đều phải tham gia ít nhất 1 trường hợp của mối kết hợp. 
 20
o ( 0, n ): Có thể có một thực thể không tham gia vào bất kỳ trường hợp nào của 
mối kết hợp, nếu có tham gia thì có thể tham gia nhiều trường hợp của mối kết 
hợp. 
Ví dụ: 
- Số ngôi (chiều) của mối kết hợp: là số thực thể tham gia trong mối kết hợp. 
Ví dụ: 
Mối kết hợp 2 ngôi: NhânViên (1,1) (1,n) PhòngBan 
Mối kết hợp 3 ngôi: LoạiBằng dùng thể hiện quan hệ là mỗi nhân viên có một hoặc 
nhiều bằng cấp, mỗi bằng cấp phải thuộc một học vị của một chuyên ngành nào đó. 
 Nhân Viên (1,n) (0,n) Học Vị 
 BằngCấp 
 (0,n) 
 Chuyên Ngành 
Trong thực tế, số ngôi của MKH thường <= 3. Nếu lớn hơn phải xem lại cách phân tích. 
- Khóa của MKH: 
Được xác định từ khóa của các thực thể tham gia. Khóa này được ngầm hiểu 
mà không được ghi ra trên mô hình 
Ví dụ: Khóa(BằngCấp) = {MsNV, MsHV, MaCN} 
Ngoài ra, MKH có thể có khóa riêng được định nghiã thêm (khóa phụ) 
Ví dụ: Mỗi bằng cấp có một Mã số phân biệt. 
- Danh sách thuộc tính của MKH: Thuộc tính của MKH là thuộc tính chung liên 
quan đến các đối tượng tham gia trong MKH. 
Ví dụ: Trong MKH Bán có 2 thuộc tính: Số lượng và đơn giá. 
III- MÔ HÌNH THỰC THỂ - KẾT HỢP MỞ RỘNG: 
1- Loại thực thể phụ thuộc: 
Là loại thực thể mà sự tồn tại của các đối tượng của nó phụ thuộc vào sự tồn tại của 
những đối tượng bên trong loại thực thể khác. Khóa của thực thể phụ thuộc bao gồm cả 
khóa của thực thể cha. 
Ví dụ: Kết quả học tập trong mỗi năm học của mỗi sinh viên phụ thuộc vào sự tồn tại 
vào sinh viên đó. 
SinhViên SV_KQHT_NH KQHT_NH 
Thuộc 
(1,1) (0,n) 
 21
MSSV NamHoc 
 DTBNamHoc 
Khóa(KQHT_NH) = {MSSV, NamHoc} 
2- Cấu trúc phân cấp - Thực Thể Tổng Quát Và Thực Thể Chuyên Biệt: 
Trường hợp một thực thể cần phải phân biệt và thể hiện theo từng loại riêng biệt ta có 
một cấu trúc phân cấp. 
Ví dụ: Trong trường đại học: 
Đây là cấu trúc kiểu kế thừa, các thực thể chuyên biệt có chung các thuộc tính của 
thực thể cha. 
3- Mối kết hợp đệ qui: 
Là Mối kết hợp thể hiện mối quan hệ giữa các đối tượng bên trong một thực thể. 
Ví dụ : Trong chương trình giảng dạy của ngành Tin học có một số môn học mà sinh viên 
muốn đăng ký học, phải học qua (và đạt điểm 5 trở lên) một số môn học khác, gọi là 
các môn tiên quyết của môn học đó: 
4- Mối kết hợp định nghiã trên một mối kết hợp khác: 
Ví dụ: Mỗi đơn đặt hàng có thể giao nhiều lần, mỗi lần giao hàng sẽ có một phiếu 
giao hàng, trên đó ghi các mặt hàng đã được đặt trong các đơn đặt hàng trước đó. 
 Mặt Hàng DDH 
 Phiếu GH 
MKH cấp 1: Chỉ định nghiã trên các loại thực thể 
MKH cấp 2: Định nghiã trên 1 MKH cấp 1 
IV- PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG MHQNDL BẰNG MH TT-KH: 
Có nhiều kỹ thuật xây dựng MHQNDL. Tuy nhiên những kỹ thuật dựa vào ERD có 
thể dựa vào phương pháp xây dựng ERD trực tiếp từ thế giới thực thông qua bảng danh 
mục các dữ liệu cơ bản, với các bước sau: 
Bước 1: Xác định các thực thể dựa vào các lớp đối tượng cần quản lý. 
Khi xây dựng cần tuân theo qui tắc: 
CTGH GiaoHàng
CTDH (0,n) (1,n) 
(0,n) 
(1,n) 
(1,n) 
(0,n) 
 22
Thuộc 
Lop 
- Thuộc tính của thực thể chỉ mô tả đặt trưng của riêng thực thể đó không liên quan 
đến thực thể khác. 
Ví dụ: Nếu giảng viên dạy nhiều môn học thì không thể để thuộc tính "Môn GD" ở 
thực thể giảng viên. 
- Mỗi thực thể đều phải có khóa. Nếu cần, ta có thể bổ sung một thuộc tính đặc biệt 
làm khóa của thực thể. 
Bước 2: Xây dựng các mối kết hợp giữa các thực thể 
- Xác định bản số mỗi nhánh của các mối kết hợp 
- Xác định các thuộc tính của các mối kết hợp: bao gồm các thuộc tính phụ thuộc 
đầy đủ vào các thực thể tham gia trong mối kết hợp. 
Ví dụ: SinhVien ĐăngKý MônHọc 
 MSSV NgàyHọc 
 ĐiểmMH 
ĐiểmMH phụ thuộc vào SINHVIEN và MONHOC nên là thuộc tính của MKH 
ĐăngKý. 
Bước 3: Chuẩn hóa các thực thể để đạt dạng chuẩn cao nhất, tránh việc trùng lắp dữ liệu. 
DC1: Các thuộc tính phải là thuộc tính đơn 
DC2: Các thuộc tính của thực thể phải phụ thuộc đầy đủ vào khóa của thực thể. Nếu 
có một thuộc tính không phụ thuộc đầy đủ vào khóa thì nên tách loại thực thể 
đó thành 2 loại thực thể. Trong đó, có 1 loại thực thể chứa các thuộc tính của 
phụ thuộc hàm gây ra tình trạng trên. 
Ví dụ: Lop(Khối, STTLop, TuổiMax, PhòngHọc) 
Với quy tắc: "STTLop dùng phân biệt các lớp trong cùng một khối." 
Do đó, khóa của thực thể "Lop" được chọn là : {Khối, STTLop} 
Thuộc tính TuổiMax theo quy tắc chỉ phụ thuộc vào thuộc tính Khối. Do đó 
không phụ thuộc hoàn toàn vào khóa. 
Khối(1,N) (0,N) STT 
 Khối STT 
 TuổiMax PhòngHọc 
DC3: Nếu có thuộc tính phụ thuộc một thuộc tính khác của thực thể như vậy đã có 
một loại thực thể ẩn bên trong thực thể đó. Khi đó cần phải định nghiã riêng. 
Ví dụ: Thực thể XE_TẢI(SốXe, LoạiXe, Màu, CôngSuất, TrọngLượng) 
Trong đó, CôngSuất và TrọngLượng phụ thuộc vào LoạiXe. Do đó phải định 
nghiã riêng 
Xe_Tải LoạiXe 
Sốxe MãLX 
Màu CôngSuất 
 Nặng 
Bước 4: Kiểm chứng mô hình xây dựng được phù hợp với các yêu cầu của từng loại người 
sử dụng. 
V- CÁC TIÊU CHUẨN CHỌN LỰA 
1- Tạo hay không tạo Thực thể : 
Trong phạm vi ứng dụng, Nếu lớp đối tượng chỉ chứa 1 đối tượng thì không nên xem 
là một thực thể (Nếu không có nhu cầu mở rộng ứng dụng về sau) 
Ví dụ: Nếu công ty chỉ bán 1 loại hàng duy nhất thì không cần tạo thực thể phản ảnh 
Loại hàng. 
 23
ChấmCông 
DựThi 
DựThi 
2- Thực thể hay thuộc tính đơn? 
- Lớp đối tượng được chọn là thực thể khi có thể xác định một số đặc trưng cơ bản như 
các thuộc tính của nó và có mối kết hợp với các thực thể khác. 
- Lớp đối tượng được chọn là thuộc tính khi không cần quan tâm đến các đặc trưng 
khác của lớp đối tượng đó. 
Ví dụ: Nước giải khát thuộc một loại và có một hiệu nào đó như loại nước suối hiệu Vĩnh 
Hảo  Nếu không quan tâm đến các đặc trưng khác thì chỉ nên xem "Loại Nước 
Giải Khát" và "Hiệu Nước Giải Khát" là thuộc tính của "Nước Giải Khát". 
3- Mối kết hợp hay thực thể? 
Chọn thực thể nếu đối tượng quan tâm có một số đặt trưng như có mối kết hợp đến 
các đối tượng khác và có khóa riêng biệt. 
Ví dụ: Bảng chấm công nhân viên hàng tháng nên chọn là mối kết hợp của thực thể 
Nhân Viên và thực thể "Tháng Năm". 
NhânViên ThangNam 
MaNV Tháng 
HoTenNV Năm 
4- Tạo thuộc tính kết hợp hay một tập các thuộc tính đơn: 
Tạo thuộc tính kết hợp nếu trong các yêu cầu xử lý ta thường xuyên truy xuất đến 
toàn bộ giá trị của thuộc tính đó, ít khi truy xuất đến từng phần trong nó. Ngược lại nên tạo 
một tập các thuộc tính đơn. 
Ví dụ: địa chỉ của sinh viên bao gồm số nhà, tên đường, quận huyện, tỉnh thành phố 
Nếu trong xử lý ta cần tổng hợp thông kê sinh viên theo địa phương thì nên tách thành 
các thuộc tính đơn. 
VI- QUY TẮC KIỂM TRA MÔ HÌNH THỰC THỂ KẾT HỢP: 
Quy tắc 1: Tên thuộc tích phải đặt phân biệt trên toàn mô hình 
Quy tắc 2: Các thể hiện của mối kết hợp phải có giá trị khóa phân biệt. 
Ví dụ: Sinh viên có thể dự thi một môn học nhiều lần. Nếu chúng ta mô tả như sau thì sẽ vi 
phạm quy tắc 2 
SinhViên MônHọc 
MaSV MaMH 
HoTenSV Điểm TenMH 
Trong trường hợp này phải bổ sung một khái niệm khác ví dụ như "Kỳ Thi". 
SinhViên MônHọc 
MaSV MaMH 
HoTenSV Điểm TenMH 
Quy tắc 3: Tất cả các nhánh nối với mối kết hợp phải là nhánh bắt buộc, nếu không phải 
tách ra nhiều mối kết hợp. 
Ví dụ: Mối kết hợp 4 ngôi dười đây: 
KỳThi 
GiảngDạy 
MonHoc 
GV Phòng 
 24
MKH “Giảng Dạy” vẫn còn đủ ngữ nghĩa khi bỏ nhánh nối thực thể “Phòng”. Do đó, 
ta có thể tách thực thể “Phòng” khỏi MKH “GiangDạy” và tạo thêm mối kết hợp khác như 
hình sau: 
VII- TỪ ÐIỂN DỮ LIỆU CHO MÔ HÌNH QNDL: 
Trong mỗi giai đoạn thiết kế, chúng ta phải lập từ điển dữ liệu cho giai đoạn đó. Mục 
đích của việc lập Tự điển dữ liệu là: 
- Giúp cho nhóm thiết kế có cái nhìn tổng thể về kết quả đã thực hiện, vừa để kiểm 
chứng lại mô hình thực thể - kết hợp đã xây dựng. 
- Làm phương tiện để trao đổi giữa các lớp người tham gia trong việc xây dựng hệ 
thống thông tin 
Sưu liệu của giai đoạn thiết lập MHQNDL bao gồm: 1. Mô hình QNDL; 2. Danh 
sách các thuộc tính; 3. Mô tả danh mục các thực thể; 4. Mô tả các mối kết hợp; 5. Bảng mô 
tả các ràng buộc toàn vẹn; 6. Bảng tầm ảnh hưởng các RBTV 
1- Mô hình quan niệm dữ liệu 
2- Danh sách các thuộc tính 
Sắp xếp tên thuộc tính theo thứ tự từ điển để sau này dễ tra cứu. 
Hệ thống thông tin 
MÔ HÌNH QUAN NIỆM DỮ LIỆU 
Hiện tại : [ ] 
Tương lai: [ ]
Trang: ...
Ứng dụng: Danh Mục Các Thuộc Tính 
Tờ : .
Ngày lập:/../
Người lập: 
STT Tên Tắt Diễn Giải Tên loại thực thể hoặc mối kết hợp 
1 
2 
3- Mô tả danh mục các thực thể 
Hệ thống thông tin 
MÔ HÌNH QUAN NIỆM DỮ LIỆU 
Hiện tại : [ ] 
Tương lai: [ ]
Trang: ...
Ứng dụng: Mô Tả Thực Thể /Mối Kết Hợp 
Tên: 
Khóa: 
Diễn giải: 
Ngày lập:/../
Người lập: 
Tờ : .
Lop 
GiảngDạy 
MonHoc 
Lop 
GV Phòng HọcTại 
 25
Tên tắt 
Thuộc tính 
Diễn giải Loại 
giá trị 
Kiểu 
dữ liệu 
Miền 
Giá trị 
Chiều 
dài 
Ghi chú 
1 (Theo số 
2 ký tự) 
 Chiều dài tổng cộng:. 
 Tổng số thể hiện: Min / Avg / Max 
(1) Số thứ tự trang trong từ điển 
(2) Số thứ tự tờ trong một mô tả 
(3) Loại giá trị thuộc tính bao gồm: B: Bắt buột; K: không bắt buột; Đ: có điều kiện 
(4) Kiểu dữ liệu: S: Số; V: văn bản; M: mã số; L: luận lý; N: Ngày 
(5) Chiều dài của thuộc tính: tính theo số ký tự 
4- Mô tả các mối kết hợp 
5- Mô tả các ràng buộc toàn vẹn: 
Mỗi ràng buộc cần thể hiện các thành phần: 
- Mã RB 
- Bối cảnh 
- Mô tả RB : bằng văn bản, ngôn ngữ đại số quan hệ. 
- Tầm ảnh hưởng: 
6- Bảng tầm ảnh hưởng các RBTV 
Các RBTV được trình bày theo các cột, các thực thể và MKH được trình bày theo 
các dòng. Ô giao điển giữa cột và dòng ghi nhận tầm ảnh hưởng của các thao tác thêm sửa 
xóa.