Giáo trình Trang bị điện - Trần Đức Nghị (Phần 2)

công tắc HT2 phục hồi cắt điện công tắc tơ K4 và K3; động cơ 
ĐC được cắt điện và được hãm động năng nhờ công tắc tơ RH. Khi tốc độ động cơ 
đủ nhỏ, tiếp điểm rơle tốc độ RKT mở ra, cắt điện cuộn dây công tắc tơ RH. Tiếp 
điểm của RH cắt điện trở hãm ra khỏi phần ứng động cơ. 
BÀI 6: TRANG BỊ ĐIỆN BĂNG TẢI 
1.Giới thiệu chung về băng tải 
Băng tải là một phương tiện vận chuyển nguyên vật liệu, sản phẩm có vai 
trò quan trọng trong tất cả các ngành công nghiệp, nhà máy. Ra đời từ rất lâu và có 
được sử dụng rông rãi nhờ những ưu điểm như: cấu tạo đơn giản, bền vững, có khả 
năng vận chuyển nguyên vật liệu theo phương nằm ngang, nghiêng với khoảng 
cách từ gần đến xa, làm việc êm, năng suất cao mà tiêu hao năng lượng không lớn. 
Ngày nay, cấu tạo và vật liệu làm băng tải ngày càng hiện đại đáp ứng nhu cầu 
sản xuất chuyên môn hóa cao cũng như phù hợp với đặc thù riêng của từng lĩnh 
vực, sản phẩm. Việt Nam là quốc gia đang phát triển với số lượng các nhà máy, 
công trình, khu công nghiệp ngày càng tăng. Kéo theo sự phát triển đó cũng là nhu 
cầu cao về số lượng và sự phong phú của các hệ thống băng tải. 
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều công ty sản xuất và chế tạo băng tải. Do 
đó có rất nhiều loại băng tải có cấu tạo và chức năng khác nhau phù hợp với đặc 
thù của từng lĩnh vực sản xuất, vận chuyển 
 2.Băng tải phân loại sản phẩm 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
97
* Nguyên lý hoạt động của băng tải. 
- Băng tải có hai quả lô chủ động và bị động, quả lô chủ động được dẫn động 
bởi một động cơ có hộp giảm tốc, do đó có thể thay đổi chiều quay hoặc tốc độ của 
băng tải bằng cách thay đổi chiều quay hoặc tốc độ của động cơ. 
- Cơ cấu nạp liệu: vật mẫu nhiều mầu được xếp trong ống dẫn liệu và được 
đẩy xuống băng tải khi thanh gạt di chuyển qua lại trong rãnh cơ khí. Khi xi lanh 
kéo thanh gạt liệu về (theo chiều -), đồng thời để cho vật mẫu rơi xuống máng liệu. 
Khi liệu đã rơi xuống máng liệu, xilanh được điều khiển bởi van điện từ sẽ đi ra 
(theo chiều +) đẩy thanh gạt liệu và đẩy vật mẫu xuống băng tải. Toàn bộ quy trình 
hoạt động của nạp liệu được điều khiển bởi 01 xilanh khí nén. 
- Phân loại sản phẩm: sau khi vật mẫu được chuyển xuống băng tải và di 
chuyển dọc theo băng tải, phía trên băng tải là các cảm biến có khả năng nhận biết 
mầu và vị trí của vật. Khi vật đi qua cảm biến đầu tiên ở đầu băng tải, đó là cảm 
biến mầu có khả năng nhận biết và truyền tín hiệu về bộ điều khiển để xử lý. Dọc 
theo băng tải được bố trí các cảm biến Phản xạ-Khuếch tán, các xi lanh và máng 
dẫn liệu. Vật mẫu đã được xác định mầu khi đi qua các máng chứa liệu sẽ được 
cảm biến và xi lanh cùng phối hợp để đẩy vật xuống máng tương ứng. 
3. BĂNG TẢI VÀ CÂN ĐỊNH LƯỢNG 
3.1 Kết cấu cơ khí của mô hình 
- Silo chứa liệu 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
98
- Băng tải vận chuyển 
3.2 Nguyên lý hoạt động của băng tải. 
- Băng tải có hai quả lô chủ động và bị động, quả lô chủ động được dẫn động 
bởi một động cơ có hộp giảm tốc, do đó có thể thay đổi chiều quay hoặc tốc độ của 
băng tải bằng cách thay đổi chiều quay hoặc tốc độ của động cơ. 
- Khi băng tải chuyển động nó sẽ cuốn theo vật mẫu trong xilo. Lưu lượng vật 
mẫu đi qua băng tải phụ thuộc vào tốc độ của băng tải, độ mở của cửa xilo và lượng 
vật mẫu có trong xilo. Nếu độ rộng của cửa xilo là cố định thì lượng vật mẫu đi qua 
băng tải chỉ phụ thuộc vào vận tốc của băng tải lượng vật mẫu có trong xilo. 
- Để đo khối lượng của vật mẫu chạy qua băng tải, bên dưới gầm băng tải có 
đặt cảm biến trọng lượng LoadCell. Tín hiệu khối lượng từ LoadCell sẽ được 
truyền về Modul hiển thị trọng lượng để xử lý và hiển thị. 
- Điều khiển động cơ là Modul biến tần, loại biến tần 1 pha được dùng để điều 
khiển tốc độ và đảo chiều động cơ kéo băng tải. Ngoài ra Modul biến tần cũng 
truyền tín hiệu tốc độ động cơ về Modul hiển thị tốc độ. 
- Các tín hiệu điều khiển và giám sát chung đều được xử lý bằng Modul 
PLC. Đây là Modul điều khiển hoạt động và giám sát toàn mô hình. 
4. Nguyªn lý ho¹t ®éng vµ m¹ch ®iÖn cña b¨ng t¶i vËn chuyÓn hµng ho¸ th«ng 
dông. 
4.1.cÊu t¹o b¨ng t¶i 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
99
Động cơ được nối trục với băng tải bằng khớp nối mềm 
4.2. Trang bÞ ®iÖn trªn b¨ng t¶i 
 - §éng c¬ kh«ng ®ång bé ba pha: 380V - 750W 
 - C«ng t¾c t¬ 
 - Nót nhÊn 
4.3. Nguyªn lý lµm viÖc 
- Ên nót nhÊn N1 ®éng c¬ quay thuËn vËn chuyÓn hµng ®i 
lªn 
- Ên nót nhÊn N2 ®éng c¬ quay ng­îc vËn chuyÓn hµng ®i 
xuèng 
- Ên nót nhÊn N3 ®éng c¬ dõng 
- Khi qu¸ t¶i sÈy ra ®éng c¬ sÏ dõng 
4.4. S¬ ®å m¹ch ®iÖn 
a. Maïch ñoäng löïc 
1K
1K1
CC 3N 1N RN
2K
2K2
1K2
2N
2K1
CD
CC
1K
RN
2K
M
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
100
BÀI 7: TRANG BỊ ĐIỆN LÒ ĐIỆN TRỞ 
1. Nguyªn lý: 
Lß ®iÖn trë lµ thiÕt bÞ biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng th«ng qua d©y ®èt 
(d© −y ®iÖn trë). Tõ d©y ®èt, qua bøc x¹, ®èi l u vµ truyÒn nhiÖt dÉn nhiÖt, nhiÖt n¨ng 
−® îc truyÒn tíi vËt cÇn gia nhiÖt. 
−Lß ®iÖn trë th êng dïng ®Ó nung, nhiÖt luyÖn, nÊu ch¶y kim lo¹i mµu vµ hîp 
kim mµu. 
2. Ph©n lo¹i lß ®iÖn trë: 
a. Theo nhiÖt ®é lµm viÖc cña lß: 
- Lß nhiÖt ®é thÊp (t0 < 6500C) 
- Lß nhiÖt ®é trung b×nh (t0 = 6500C - 12000C) 
- Lß nhiÖt ®é cao (t0 > 12000C) 
b. Theo n¬i dïng lß: 
- Lß dïng trong c«ng nghiÖp 
- Lß dïng trong phßng thÝ nghiÖm 
- Lß dïng trong gia ®×nh 
c. Theo ®Æc tÝnh lµm viÖc: 
- Lß lµm viÖc liªn tôc 
- Lß lµm viÖc gi¸n ®o¹n 
−Lß lµm viÖc liªn tôc ® îc cÊp ®iÖn liªn tôc vµ nhiÖt ®é gi÷ v÷ng æn ®Þnh ë 
mét gi¸ trÞ nµo ®ã sau qu¸ tr×nh khëi ®éng lß . Khi khèng chÕ nhiÖt ®é b»ng c¸ch 
®ãng c¾t nguån th× nhiÖt ®é sÏ dao ®éng quanh gi¸ trÞ nhiÖt ®é æn ®Þnh 
Lß lµm viÖc gi¸n ®o¹n th× ®å thÞ nhiÖt vµ c«ng suÊt kh«ng liªn tôc theo thêi 
gian. 
d. Theo kÕt cÊu lß:Lß buång, lß giÕng, lß chôp, lß bÓ 
f. Theo môc ®Ých sö dông: Lß t«i, lß ram, lß ñ, lß nung, lß nÊu ch¶y 
3. Yªu cÇu víi vËt liÖu, d©y ®èt: 
Trong lß ®iÖn trë, d©y ®èt lµ phÇn tö chÝnh biÕn ®æi ®iÖn n¨ng thµnh nhiÖt 
n¨ng th«ng qua hiÖu øng Joule. D©y ®èt cÇn ph¶i lµm tõ c¸c vËt liÖu tho¶ m+n c¸c 
yªu cÇu sau: 
- −ChÞu ® îc nhiÖt ®é cao. 
- Cã ®é bÒn c¬ khÝ lãn. 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
101
- Cã ®iÖn trë suÊt lín (v× ®iÖn trë suÊt nhá dÉn ®Õn d©y dµi, khã bè trÝ trong 
lß hoÆc tiÕt diÖn d©y nhá, kh«ng bÒn) 
- HÖ sè nhiÖt ®iÖn trë nhá (v× ®iÖn trë sÏ Ýt thay ®æi theo nhiÖt ®é, ®¶m b¶o 
c«ng suÊt lß) 
- ChËm ho¸ giµ (Ýt bÞ biÕn ®æi theo thêi gian, do ®ã ®¶m b¶o tuæi thä cña lß) 
VËt liÖu lµm d©y ®èt cã thÓ lµ: 
- Hîp kim: Cr – Ni; Cr –  −Al víi lß cã nhiÖt ®é lµm viÖc d íi 12000C 
- Hîp chÊt: SiC, MoSi2 víi lß cã nhiÖt ®é lµm viÖc 12000C - 16000C 
- §¬n chÊt: Mo, W, C víi lß cã nhiÖt ®é cao h¬n 16000C 
Trong gi¸o tr×nh nµy chónh ta cïng tßm hiÓu vÒ cÊu tróc, nguyªn lý ho¹t ®éng cña 
mét lß nhiÖt th«ng dông th­êng dïng . §ã lµ lß ®iÖn trë tù ®éng ®iÒu chØnh nhiÖt ®é 
vµ hiÓn thÞ nhiÖt ®é theo gi¸ trÞ cµi ®Æt th«ng qua bé ®ång hå ®o nhiÖt ®é E5CZ 
3. M« h×nh lß ®iÖn trë øng dông Bé ®iÒu khiÓn vµ hiÓn thÞ nhiÖt ®é E5CZ 
3.1. S¬ ®å khèi vµ m« h×nh ®iÒu khiÓn lß ®iÖn trë 
3.2. S¬ ®å Pan m« h×nh ®iÒu khiÓn lß nhiÖt. 
a. S¬ ®å Pan lß nhiÖt 
FAN H: 230W
220VAC
A
B
B`
-
+
PT100 K
M
220VAC
b, S¬ ®å Pan bé ®iÒu khiÓn vµ hiÓn thÞ nhiÖt ®é E5CZ 
Lß ®iÖn trë 
tÝn hiÖu thu ®­îc tõ c¶m 
biÕn nhiÖt ®« 
Bé hiÓn thÞ nhiÖt ®é vµ ®iÒu 
khiÓn lß nhiÖt 
Gi¸ trÞ cµi ®Æt 
nhiÖt ®é 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
102
3
6
7
8
1
1
4
5
9
10
E5CZ
100 - 240VAC
PT
ALM1 ALM2
OUTPUT 
3.3. §ång hå ®o nhiÖt ®é vµ ®iÒu khiÓn E5CZ 
a, C«ng dông 
- HiÓn thÞ gi¸ trÞ hiÖn t¹i nhiÖt ®é cña lß nhiÖt th«ng qua viÖc kÕt nèi víi 
c¶m biÕn nhiÖt ®é 
- Cµi ®Æt nhiÖt ®é cÇn thiÕt cña lß 
- æn ®Þnh nhiÖt ®é cµi ®Æt 
- c¶nh b¸o nhiÖt ®é thÊp 
- c¶nh b¸o nhiÖt ®é cao 
b. c¸c phÝm cµi ®Æt trªn E5CZ 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
103
Temperature unit: §¬n vÞ cña nhiÖt ®é 
No. 1 display: hiÓn trÞ gi¸ trÞ nhiÖt ®é ®o ®­îc 
No. 2 display: hiÓn trÞ gi¸ trÞ nhiÖt ®é cµi ®Æt 
Levele key: 
Mode key: 
Down key: PhÝm chän xuèng 
Up key: PhÝm chän lªn 
c. S¬ ®å kÕt nèi cña E5CZ 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
104
Input power supply: nguån cÊp cho ®ång hå nhiÖt ho¹t ®éng : tõ 100 ®Õn 240V AC 
Control output 1: Ngâ ra ®iÒu khiÓn 3A/240VAC 
Alarm output 1, 2: Ngâ ra c¶nh b¸o 1,2 
Input TC/Pt: Ngâ vµo c¶m biÕn nhiÖt ®é 
d. Chøc n¨ng vµ c¸c th«ng sè cµi ®Æt c¬ b¶n cña E5CZ 
 * Cµi ®Æt lo¹i c¶m biÕn nhiÖt 
 §Ó ®ång hå ®o nhiÖt ho¹t ®éng chÝnh x¸c ta ph¶I cµi ®Æt lo¹i c¶m 
biÕn nhiÖt t­¬ng øng víi nã. §Ó cµi ®Æt ®­îc th«ng sè nµy ta ph¶I dùa vµo b¶ng 
th«ng sè cña c¶m biÕn nhiÖt sau: 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
105
* . Cµi ®Æt kiÓu hiÓn thÞ ®¬n vÞ nhiÖt ®é 
E5CZ hiÓn thÞ ®­îc hai kiÓu nhiÖt ®é ®ã lµ ®é C vµ ®é F. §Ó chän kiÓu hiÓn thÞ 
nhiÖt ®é ta cµi ®Æt trong 
*. Cµi ®Æt bé ®iÒu khiÓn PID 
 E5CZ cã bé ®iÒu khiÓn PID ®Ó ®iÒu khiÓn chÝnh x¸c nhiÖt ®é cÇn thiÕt cña lß 
nhiÖt. §Ó cµi ®Æt bé ®iÒu khiÓn PID ta chän chøc n¨ng 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
106
Trong chøc n¨ng nµy nÕu ta chän ON /OFF th× bé ®iÒu khiÓn sÏ ho¹t ®éng theo chÕ 
®é ON – OFF. 
Khi mµ nhiÖt ®é thÊp h¬n nhiÖt ®é cµi ®Æt th× ngâ ra ë tr¹ng th¸i ON 
Khi mµ nhiÖt ®é cao h¬n nhiÖt ®é cµi ®Æt th× ngâ ra ë tr¹ng th¸i OFF 
NÕu ta chän PID th× bé ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng theo chÕ ®é ®iÒu khiÓn PID. 
Trong chÕ ®é ho¹t ®éng b»ng bé PID sÏ cã hai tr­êng hîp 
Thø nhÊt 1: Tr­êng hîp tù ®éng cËp nhËt th«ng sè PID 
 §Ó cµi ®Æt chÕ ®é tù ®éng cËp nhËp th«ng sè PID ta cµi ®Æt trong 
sau ®ã chän ON 
Tr­êng hîp thø 2: Tr­êng hîp tù cµi ®Æt th«ng sè PID 
 §Ó tù cµi ®Æt th«ng sè PID ta cµi ®Æt trong 
sau ®ã chän OFF 
Khi chän ho¹t ®éng PID tù cµi ®Æt chóng ta cÇn cµi ®Æt c¸c th«ng sè cña bé PID ®ã 
lµ c¸c th«ng sè P, I, D 
Khi ®· chän chÕ ®é ®iÒu khiÓn ON/OFF th× th«ng sè bé PID kh«ng cßn t¸c dông 
*. Cµi ®Æt thêi gian t¸c ®éng trÔ cña ngâ ra Role. 
 Khi ta cÇn ngâ ra cã thêi gian t¸c ®éng trÔ th× chóng ta cã thÓ cµi ®Æt trong 
Nõu ngâ ra ®iÒu khiÓn ®­îc sö dông bëi ngâ ra dßng ®iÖn th× kho¶ng thêi gian t¸c 
dông trÔ sÏ kh«ng cßn t¸c dông. 
*. Cµi ®Æt gi¸ trÞ nhiÖt ®é 
§Ó cµi ®Æt gi¸ trÞ nhiÖt ®é ta sö dông phÝm hai phÝm down key vµ up key 
*. Cµi ®Æt ngâ ra c¶nh b¸o (alarm) 
Ngâ ra c¶nh b¸o ®­îc x¸c ®Þnh bëi sù kÕt hîp cña c¸c c¶nh b¸o nh­: kiÓu 
c¶nh b¸o, møc c¶nh b¸o, vµ c¶nh b¸o trÔ nhiÖt, t×nh tr¹ng cña ngâ ra c¶nh b¸o. Khi 
gi¸ trÞ nhiÖt ®é thu ®­îc tõ c¶m biÕn nhá h¬n hoÆc lín h¬n gi¸ trÞ cµi ®Æt møc thÊp 
vµ møc cao th× ngâ ra c¶nh b¸o sÏ t¸c ®éng. 
S¬ ®å ho¹t ®éng cña ngâ ra c¶nh b¸o 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
107
Alarm type: kiÓu c¶nh b¸o 
Alarm output operation: Ho¹t ®éng cña ngâ ra c¶nh b¸o 
When alarm valueX is positive: Khi ngâ ra c¶nh b¸o ë tr¹ng th¸i tÝch cùc 
When alarm value X is negative: Khi ngâ ra c¶nh b¸o ë tr¹ng th¸i kh«ng tÝch 
cùu 
Upper- and lower-limit: C¶nh b¸o c¶ møc cao vµ møc thÊp 
Upper-limit: C¶nh b¸o møc cao 
Lower-limit: C¶nh b¸o møc thÊp 
Cµi ®Æt møc c¶nh b¸o 
thÊp 
Cµi ®Æt møc c¶nh b¸o 
cao 
Cµi ®Æt kiÓu c¶nh b¸o 
3.4. C¸c bµi tËp øng øng dông cµi ®Æt ®iÒu khiÓ lß nhiÖt 
Bµi tËp : Cµi ®Æt ®ång hå nhiÖt theo c¸c th«ng sè sau: 
- KiÓu c¶m biÕn nhiÖt 5 
- Ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn ON/OFF 
- KiÓu c¶nh b¸o: 2 (giíi h¹m trªn) 
- Møc c¶nh b¸o 200c 
- NhiÖt ®é cµi ®Æt: 100 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
108
Bµi tËp 2: Cµi ®Æt ®ång hå nhiÖt theo c¸c th«ng sè sau: 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
109
- KiÓu c¶m biÕn nhiÖt 9 
- Ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn PID 
tù ®éng cËp nhËt th«ng sè PID 
- KiÓu c¶nh b¸o: 2 (giíi h¹m 
trªn) 
- Møc c¶nh b¸o 300c 
- NhiÖt ®é cµi ®Æt: 150 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
110
BÀI 8: TRANG BỊ ĐIỆN CẦU TRỤC 
1. Giíi thiÖu chung vÒ cÇu trôc 
CÇu trôc th«ng dông ®­îc n¾p ®Æt cho c¸c ph©n x­ëng l¾p r¸p, s÷a ch÷a, s¶n 
xuÊt c¬ khÝ, ®ãng tµu, luyÖn kim hoÆc c«ng nghiÖp xi m¨ng vv. 
CÇu trôc cã 3 chuyÓn ®éng c¬ b¶n: 
ChuyÓn ®éng n©ng h¹ t¶i, c«ng suÊt ®éng c¬ quÊn c¸p tuú thuéc träng t¶i cña 
Cçu trôc (tõ 10Kw ®Õn 33Kw) 
ChuyÓn ®éng di chuyÓn ngang ph©n x­ëng (sang tr¸i hoÆc ph¶i)- cßn gäi lµ 
.dµn xe nhá., chuyÓn ®éng theo ®­êng ray. C«ng suÊt ®éng c¬ ®iÖn tõ 7,5Kw ®Õn 
10Kw 
 ChuyÓn ®éng di chuyÓn däc ph©n x­ëng- cßn gäi lµ dµn xe lín- ®­a toµn bé 
CÇu trôc tiÕn lïi theo ®­êng ray. Dµn xe lín bao gåm c¶ ca bin ®iÒu khiÓn di 
chuyÓn theo, c«ng suÊt ®éng c¬ tõ 4,5Kw ®Õn 7,5Kw. 
C¸c ®éng c¬ quÊn c¸p n©ng h¹ t¶i, di chuyÓn dµn xe nhá, di chuyÓn dµn xe 
lín th­êng lµ ®éng c¬ rotor d©y quÊn (nÕu c«ng suÊt lín th× cã ®iÖn trë phô m¾c nèi 
tiÕp trªn m¹ch rotor ®Ó thay ®æi tèc ®é); TÊt c¶ c¸c truyÒn ®éng ®Òu ®­îc gi¶m tèc 
®é qua hép sè; 
C¸c phanh h·m trôc ®éng c¬ th­êng lµ phanh thuû lùc hoÆc phanh ®iÖn tõ. 
D©y c¸p cÊp nguån cho c¸c ®éng c¬ vµ m¹ch ®iÒu khiÓn lµ d©y c¸p mÒm cao su 
ch¹y theo hÖ thèng rßng räc ®Ó cïng di chuyÓn cïng c¸c dµn xe. 
Trong ca bin ®iÒu khiÓn trªn dµn xe lín cã c¸c tay g¹t ®iÒu khiÓn sau: 
Nót Ên ®iÒu khiÓn di chuyÓn dµn xe lín 
 Nót Ên ®iÒu khiÓn di chuyÓn dµn xe nhá 
Nót Ên ®iÒu khiÓn n©ng h¹ t¶i 
Vµ c¸c c«ng t¾c b¸o tÝn hiÖu ®Ìn, cßi, ¸p t« m¸t ®ãng ng¾t nguån vv. 
C¸c r¬ le b¶o vÖ qu¸ dßng, qu¸ ¸p ®¶m b¶o cho c¸c ®éng c¬ lµm viÖc. 
2.Nguyªn lý lµm viÖc cña CÇu trôc : 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
111
Đ? NG CO NÂNG - H? Đ? NG CO XE C? U Đ? NG CO XE CON
Nguyªn lý m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn dµn xe lín vµ dµn xe nhá gièng nhau cho 
nªn s¬ ®å nguyªn lý ®iÖn nªu trªn ®Æc tr­ng cho c¶ hai m¹ch ®iÖn, cÇn chó ý c¸c ký 
hiÖu KF2- Khëi ®éng tõ ®iÒu khiÓn dµn xe nhá .TiÕn. 
KR2- Khëi ®éng tõ ®iÒu khiÓn dµn xe nhá- Lïi. 
KF3- (Cho m¹ch di chuyÓn dµn xe lín)- sang tr¸i 
KR3- Khëi ®éng tõ ®iÒu khiÓn dµn xe lín- sang ph¶i 
C¸c nót Ên : 
STF1, STR1- §iÒu khiÓn n©ng h¹ t¶i 
STF2, STR2- §iÒu khiÓn dµn xe nhá tiÕn .lïi 
STF3, STR3- §iÒu khiÓn dµn xe lín sang tr¸i- sang ph¶i. 
Hình 3-11: Sơ đồ mạch động lực cầu trục 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
112
§ãng ¸p t« m¸t CB1 cung cÊp nguån cho toµn m¹ch. Cöa Kabin ®­îc ®ãng 
th× h·m c¾t Kcb nã bÞ Ên ®ãng l¹i vµ lóc ®ã ®iÒu khiÓn m¹ch míi lµm viÖc. 
Thî vËn hµnh Ên nót START ®Ó cßi b¸o tÝn hiÖu cÇu trôc chuÈn bÞ ho¹t ®éng. 
KiÓm tra c¸c nót Ên STF1, STR1, STF2, STR2, STF3, STR3, vÒ vÞ trÝ më (tr­íc khi 
vËn hµnh) ®Ó khëi ®éng tõ Dg hót, ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm Dg(102-103) vµ Dg(102-104) 
®Ó duy tr× nguån cho ®iÒu khiÓn. 
Hình 3-12: Sơ đồ mạch điện điều khiển cầu trục 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
113
Muèn dµn xe nhá chuyÓn ®éng tiÕn vÞ trÝ (T), ph¶i Ên nót STF2, cÊp nguån 
cho khëi ®éng tõ KF2, ®ãng c¸c tiÕp ®iÓm KF2 trªn m¹ch ®éng lùc ®­a ®éng c¬ 2M 
vµo lµm viÖc, ®ång thêi ®ãng tiÕp ®iÓm KF2 (106-107) ®Ó duy tr×, ®éng c¬ 2M quay 
®Ó truyÒn chuyÓn ®éng tiÕn dÇn x; §ång thêi tiÕp ®iÓm KF2 (106-115) ®ãng l¹i ®Ó 
c¸c r¬ le thêi gian 1RT1, 1RT2 ®iÒu khiÓn c¸c c«ng t¾c t¬ 1K1, 1K2, 1K3 ®ãng ®Ó 
thay ®æi c¸c ®iÖn trë 1R1, 1R2, 1R3, nèi tiÕp m¹ch rotor ®éng c¬ 2M, tèc ®é ®éng 
c¬ t¨ng dÇn. Khi c«ng t¾c t¬ 1K3 t¸c ®éng, tiÕp ®iÓm 1K3(118-119) ®ãng l¹i ®Ó duy 
tr× cho 1K3 ®ãng, tèc ®é ®éng c¬ 2M lµ lín nhÊt vµ æn ®Þnh. R¬ le thêi gian 1RT4 
sÏ më tiÕp ®iÓm 1RT4 sau mét kho¶ng thêi gian duy tr×, ®Ó m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn, 
tèc ®é ®­îc lo¹i ra khái m¹ch, chØ cßn 1K3 duy tr× ®ãng; 
Muèn ngõng chuyÓn ®éng tiÕn cña dµn xe nhá, ta Ên nót STOP2, 
lóc nµy khëi ®éng tõ KF2 mÊt ®iÖn, më tiÕp ®iÓm KF2 (106-107) ®Ó m¹ch ®iÒu 
khiÓn phÝa sau mÊt ®iÖn; C¸c tiÕp ®iÓm KF2 trªn m¹ch ®éng c¬ còng më ra, ®éng 
c¬ ngõng quay; phanh h·m NCT mÊt ®iÖn nh¶ c¬ cÊu - bã phanh h·m trôc ®éng c¬ 
2M ®Ó ®éng c¬ nhanh chãng ngõng lµm viÖc - kÕt thóc chuyÓn ®éng tiÕn dµn xe 
nhá; 
Muèn ngõng toµn bé truyÒn ®éng, Ên nót dõng EM 
Muèn dµn xe nhá chuyÓn ®éng lïi, ta Ên nót STR2 lóc nµy khëi ®éng tõ KR1 
cã ®iÖn, ®éng c¬ 2M. ®­îc ch¸o 2 trong 3 pha nguån vµo ®Ó quay theo chiÒu ng­îc 
l¹i, di chuyÓn dµn xe nhá lïi (qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn tù ®éng thay ®æi tèc ®é ®­îc 
thùc hiÖn nh­ trªn) 
§Ó ngõng chuyÓn ®éng lïi dµn xe nhá- Ta Ên nót STOP2. 
C¸c h·m c¾t LSF2 vµ LSR2, khèng chÕ hµnh tr×nh giíi h¹n tiÕn vµ lïi cña dµn xe 
* Ấn nót STF3 hoÆc STR3 trªn kabin sÏ di chuyÓn toµn bé thanh ray cña dµn 
xe nhá cïng víi Kabin- sang tr¸i hoÆc sang ph¶i (M¹ch ®iÒu khiÓn t­¬ng øng nh­ 
m¹ch ®iÒu khiÓn dµn xe nhá). 
* Ấn nút STF1 hoặc STR1 trên kabin sẽ điều khiển toàn bộ quá trình nâng 
hay hạ tải 
Cũng như kabin – sang trái hoặc sang phải (Mạch điều khiển cũng tương tự 
như mạch điều khiển dàn xe nhỏ). 
Bên cạnh kabin có các công tắc đánh pan, để phục vụ cho giáo viên có thể 
thuận tiện đưa ra những pan trong quá trình giảng giây, giúp học sinh có thể biết 
được những sự cố trên mạch cũng như ngoài thực tế. 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
114
Bµi 9: trang bÞ ®iÖn thang m¸y 4 tÇng 
Khi thiết kế mô hình, hay các đối tượng phục vụ cho học sinh thực hành đều phải 
thoả mãn các yêu cầu sau . 
- An toàn điện , bảo vệ mạch điện kịp thời tránh gây hoả hoạn . 
- Dễ sử dụng , điều khiển và kiểm soát , dễ sửa chữa . 
- Không ảnh hưởng lần sau gây bất tiện , gián đoạn sản xuất . 
- Đạt yêu cầu kỹ thuật và mỹ thuật . 
2.3.1. Mục đích yêu cầu 
2.3.1.1. Mục đích 
Mô hình thang máy 4 tầng được tiến hành thiết kế, chế tạo mô phỏng theo mô hình 
thang máy của các nhà cao tầng. 
Mô hình cần thể hiện nguyên tác hoạt động và chế độ vận hành thang máy, công 
nghệ điều khiển, lập trình PLC, kết cấu thang máy, quá trình hoạt động các cảm 
biến,m hành trình 
- Áp dụng giảng dạy lý thuyết điều khiển sử dụng đối tượng là thang máy 
- Có thể giảng dạy đôid với một hoặc nhiều nhóm học sinh 
- Sử dụng chương trình có sẵn trên máy tính do giáo viên viết cho thang máy kết 
hợp với máy chiếu để giảng dạy. 
2.3.1.2. Yêu cầu 
Theo yêu cầu thực tiễn, cần trang bị cho học sinh nghề điện - tự động hoá về các kỹ 
năng thiết kế, lắp ráp sửa chữa vận hành thang máy cho các nhà cao tầng, đặc biệt 
là hiểu được nguyên tắc hoạt động của thang máy cũng như các thiết bị thừa hành 
khác của thang máy. 
2.3.2. Mô tả thiết bị trong mô hình 
2.3.2.1. Phần kết cấu cơ khí của thang máy: 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
115
- Khung thang máy: được làm bằng vật liệu nhôm định hình Anốt hoá 
- Buồng thang và đối trọng làm từ vật liệu nhựa ABS đảm bảo thẩm 
- Tầng thang máy kết cấu bằng nhựa ABS có tích hợp sẵn động cơ đóng mở cửa, 
cùng các phím gọi tầng và led hiển thị. 
- Buồng chứa động cơ kéo buồng thang . 
2.3.2.2. Phần nguồn và thiết bị điều khiển chính 
- Biến tần ĐK động cơ kéo buồng thang. 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
116
- PLC + module mở rộng lập trình vận hành thang máy 
- Cảm biến tầng, cửa tầng và hạn vị hành trình. (có tài liệu tiếng Anh kèm 
theo) 
- Khối nguồn chính và liên động và bảo vệ cho mô hình 
2.2.3.3. Sơ đồ mạch điện 
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
117
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
118
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
119
Gi¸o tr×nh Trang bị điện 
Khoa §iÖn - §iÖn Tö Tr­êng Cao ®¼ng nghÒ Nam §Þnh 
120