Lượng giá nguy cơ do phơi nhiễm dioxin qua thực phẩm – Tp Biên Hòa - Trần Thị Tuyết Hạnh

LƯỢNG GIÁ NGUY CƠ DO PHƠI NHIỄM DIOXIN QUA THỰC PHẨM –TP BIÊN HÒA Hội Y tế công cộng Việt Nam Qũy FordThs. Trần Thị Tuyết Hạnh và cộng sựLượng giá nguy cơ do phơi nhiễm với dioxin trong thực phẩm –Biên Hòa 2007Chiến tranh VN: hơn 70 triệu lít chất Da cam/dioxin, ~ 600kg TCDD được rải xuống VNSân bay Biên Hòa 1964-71: nơi chứa hóa chất diệt cỏ (dioxin), bị rò rỉ nhiều lần. 1/7 điểm nóng nhiễm dioxin ở Việt Nam Tại Đồng Nai: >13.000 nạn nhân chất độc da cam đã được xác địnhNgười dân rất lo lắng về nguy cơ nhiễm độc dioxin tồn lưu trong môi trường, đặc biệt là qua thực phẩmHội YTCC VN: Lượng giá và quản lý nguy cơBài tập tình huống 1 Bước 1. Xác định vấn đềSân bay Biên Hòa: quân đội Mỹ sử dụng làm nơi chứa hóa chất độc/Dioxin từ 1964 đến 1971.24.000 thùng AO, 1.400 thùng chất trắng, 4.000 thùng chất xanh (~200 lít/thùng) TCDD trong đất: 228 pg/g đến 8.186 pg/g, có mẫu 1.164.699 pg/g trọng lượng khô, (Schecter 2001). Tiêu chuẩn cho đất nông nghiệp (Đức, Canada, Anh...) cần khoảng 21 -35 triệu USD. Hiện Đồng Nai có 13.147 nạn nhân chất độc da cam Bài tập tình huống 1 Bước 1. Xác định vấn đề (tiếp)Nồng độ TCDD trong thực phẩm thường dưới 0,1 pg/g. Thịt ngan, vịt: 276 pg/g và 331 pg/g (550 và 536 pg/g trong mỡ)Cá quả (bắt ở hồ Biên Hùng): 66 pg/g (15.349 pg/g trong mỡ)Thịt gà: từ 0,35 pg/g đến 48 pg/g (mỡ gà là 0,95 pg/g đến 74 pg/g)Thịt cóc là 80 pg/g (mỡ cóc: 11.765 pg/g) Thịt bò và thịt lợn: 0,11 đến 1,1 pg/g (mẫu lấy từ chợ Biên Hòa, chợ Biên Hùng, Hồ Biên Hùng, sân bay Biên Hòa; Schecter và cộng sự 2003)Kết quả Bước 1. Xác định vấn đềVấn đề: dioxin trong đất, bùn, một số thực phẩm nuôi trồng ở gần SB Biên Hòa và trong mẫu máu người dân địa phương caoNguy cơ ảnh hưởng sức khỏe cho người dân địa phương (ung thư, ảnh hưởng hệ sinh sản, phát triển v.v.), với 13.147 nạn nhân chất độc da camĐã có các số liệu đáng tin cậy từ các nghiên cứu khoa học được xuất bản trên tạp chí quốc tếLà vấn đề nhạy cảm, được các nhà chính trị, khoa học và người dân quan tâmKết quả Bước 1. Xác định vấn đềKhó khăn trong việc chứng minh mối liên quan giữa phơi nhiễm và hậu quả sức khỏeThiếu số liệu về nồng độ dioxin trong tất cả các loại thực phẩm và mức độ tiêu thụ thực phẩm của người dânMục tiêu: sử dụng các bằng chứng khoa học để lượng giá nguy cơ SK của người dân ở 2 phường Trung Dũng và Tân Phong, TP Biên Hòa do phơi nhiễm với dioxin trong thực phẩm8ĐỊA ĐIỂMTân PhongTrung DũngSân bayBước 2a. Xác định yếu tố nguy cơ - DioxinDioxin: 75 chất khác nhau -polychlorinated dibenzodioxins (PCDDs). 7 chất có độc tính giống dioxin2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) được coi là độc nhất và được xếp vào chất ung thư Nhóm 1 - “chất gây ung thư ở người”Không phản ứng với ôxy, nước; không bị phân hủy bởi vi khuẩn  t ½ ~ 25-100 nămRất ít tan trong nước; tan tốt trong chất béo (mỡ)Có thể tồn tại trong đất, nước, không khí và thực phẩm Bài tập tình huống Bài tập tình huống 1 Loại thực phẩm có nguy cơ caoGia cầm: ngan, vịt, gà chăn thả tự do khu vực sân bay, phường Tân Phong; trứng gà, trứng vịtCá nước ngọt và nhuyễn thể: cá quả, cá trắm, cá trê v.v. nuôi tại các hồ ở khu vực sân bay BH và lân cậnThịt bò, thịt lợn: nguy cơ thấp hơn do không sử dụng thức ăn chăn nuôi địa phươngBí ngô, cà rốt: rễ có khả năng hấp thụ dioxinBài tập tình huống 1 Bước 2a. Xác định yếu tố nguy cơ –Dioxin (tiếp)50% - 90% dioxin trong thức ăn  hấp thụ vào máu (chuột) Trong cơ thể: dioxin chỉ tồn tại trong máu trong một thời gian ngắn và sau đó tích tụ lại trong các mô mỡ và gan Thời gian bán hủy trong cơ thể người: 5,8 đến 14,1 năm (Grassman 1998) Bài tập tình huống 1 Bước 2a. Xác định yếu tố nguy cơ –Dioxin (tiếp)Bài tập tình huống 1 Bước 2a. Xác định yếu tố nguy cơ –Dioxin (tiếp)Nhóm 1: Các bệnh đã có đầy đủ bằng chứng khoa học để kết luận có liên quan (Viện Y khoa Mỹ, 2007 )Nhóm 2. Các bệnh chưa có bằng chứng rõ ràngUng thư máu (ung thư bạch cầu dòng lympho dạng mãn tính),Ung thư mô mềm (bao gồm tim) Ung thư lympho không-Hodgkin, Ung thư lympho Hodgkin, và Ban Clo/chứng mụn trứng cá do Clo (Chloracne) Ung thư thanh quản; Ung thư phổi, Ung thư cuống phổi, Ung thư tuyến tiền liệt, Bệnh đa u tủy, Một số bệnh thần kinh cấp tính, Tăng huyết áp, AL amyloidosis, Rối loạn chuyển hóa porphyrin trong da, Bệnh tiểu đường tuýp 2, và Chứng nứt đốt sống trong các con em của cựu chiến bình.Nhóm 3. Các bệnh chưa có đầy đủ bằng chứng để kết luậnNhóm 4. Bệnh không liên quan với phơi nhiễm dioxinBước 2b: Lượng giá mối quan hệ liều-đáp ứng DioxinLD50 (2,3,7,8-TCDD): 2000ng/kg (khỉ, uống)LOAEL = 160 ng/kg (chứng mụn trứng cá do Clo)WHO (1998), mức tiêu thụ hàng ngày chịu đựng được (TDI) người nặng 70kg là từ 1 tới 4pg/kg trọng lượng cơ thể/ngày  TDI cho người lớn 50 kg: từ 50pg/ngày tới 200pg/ngàyMức nguy cơ tối thiểu (Minimum risk level – MRL) = 1pg/kg trọng lượng cơ thể/ngày (ATSDR, 1998) Bài tập tình huống 1 Bước 3: Lượng giá phơi nhiễmBài tập tình huống 1 Bước 3: Lượng giá phơi nhiễm - DioxinBài tập tình huống 1 Bài tập tình huống 1 Bước 3: Lượng giá phơi nhiễm (tiếp)TDI cho một người nặng 70kg: từ 1 tới 4pg/kg trọng lượng cơ thể/ngày (WHO)Loại thực phẩm ở TP. Biên HòaMức ô nhiễm dioxin (pg/g thực phẩm tươi)Lượng thực phẩm tiêu thụ HÀNG NGÀY ở mức chịu đựng được đối với 1 người nặng 50kgNgan, vịt276-3310,15-0,6 gMỡ ngan, vịt536-5500,09-0,36gCá quả 660,76-3,0gMỡ cá quả15.3490,003-0,013gThịt gà0,35-481-4gThịt cóc800,63-2,5gMỡ cóc11.7650,004-0,017gThịt lợn0,6 –1,145-180gThịt bò0,11-0,21238-950gBài tập tình huống 1 Bước 3: Lượng giá phơi nhiễm (tiếp)Giả sử dioxin trong thịt ngan/vịt là nguồn phơi nhiễm duy nhấtTính ED (Liều ước lượng) dựa vào công thức:ED = (C x IR x BF)/BWTrong đó:C = 331 pg dioxin/g nganIR = mức tiêu thụ = 0,1kg ngan/7ngày (người lớn)BF = Hệ số liệu lực sinh học = 1BW = 25 kg (trẻ em), 50kg (người lớn)ED = (331ng/kg x 0,1kg/7ngày x 1)/50kg = 0,1ng/kg = 100pg/kg cao hơn TDI 25 đến 100 lầnBài tập tình huống 1 Bước 3: Lượng giá phơi nhiễm (tiếp)95% mẫu máu 43 người dân sống ở Biên Hòa có nồng độ dioxin cao hơn 5 ppt; trung bình là 28ppt. (miền Bắc trung bình là 2,2 ppt)Mẫu máu có nồng độ dioxin cao nhất cả nước (413 ppt) thu được ở Biên Hòa (sinh năm 1973)Trẻ em sinh 1980s, và những người chuyền đến sống ở Biên Hòa sau chiến tranh cũng có nồng độ dioxin trong máu cao hơn bình thườngKinh nghiệm lâm sàng: >=10 ppt được xem là bất bình thường và có hại cho sức khỏe.Bài tập tình huống 1 Bước 3: Lượng giá phơi nhiễm (tiếp)Bước 4. Mô tả nguy cơ bị ung thư - DioxinNguy cơ bị ung thư của người dân VN do tất cả các nguyên nhân: 13/10.000Ăn thịt ngan/vịtNgười lớn nặng 50kg, ăn 100g thịt ngan vịt /tuần hay trẻ em nặng 25kg ăn 50g thịt ngan vịt/tuần trong một thời gian dài (vd. 50 năm), với mức nhiễm dioxin trong thịt ngan vịt là 276pg/g thì có nguy cơ bị ung thư là 7,7% (trong 10.000 người như thế thì có khoảng 770 người bị ung thư, nhưng không biết chắc là ai sẽ bị)Nếu ngan/vịt với mức nhiễm dioxin là 276pg/g, là nguồn ô nhiễm dioxin duy nhất thì trong 10% dân số ở 2 phường Trung Dũng và Tân Phong (5.729 người trong tổng số 57.290 người) tiêu thụ loại thực phẩm này hàng tuần (mỗi tuần 100g đối với người lớn và 50g đối với trẻ em) sẽ có 441 người có nguy cơ bị ung thưBài tập tình huống 1 Ăn thịt gà nuôi theo phương thức truyền thốngGiả sử thịt gà ta (gà nuôi theo phương thức truyền thống) là nguồn phơi nhiễm dioxin duy nhất (với mức ô nhiểm 48 pg/g) và mỗi tuần ước tính 1 người lớn nặng 50kg ăn 200 g thịt gà, còn trẻ em nặng 25kg ăn 100g thịt gà trong một thời gian dài thì nguy cơ bị ung thư là khoảng 2,7%. Bài tập tình huống 1 Bước 4. Mô tả nguy cơ bị ung thư – Dioxin (tiếp)Cá quảTrong 80% dân số ăn cá nước ngọt hàng tuần, nếu dioxin trong cá quả (66pg/g) là nguồn phơi nhiễm duy nhất thì nguy cơ bị ung thư cho người lớn nặng 50kg ăn 1 khúc cá quả 100g/tuần và trẻ em nặng 25kg ăn 1 khúc cá quả 50g/tuần trong suốt cuộc đời là khoảng 1,9% và ước tính tại 2 phường này sẽ có khoảng 80% x 57290 người x 1,9% = 866 người có nguy cơ bị ung thư Cá chépTrong 80% dân số ăn cá nước ngọt hàng tuần, nếu dioxin trong cá chép (0,59 pg/g) là nguồn phơi nhiễm duy nhất thì nguy cơ bị ung thư cho một người nặng 50kg ăn 1 khúc cá chép khoảng 100g/tuần trong suốt cuộc đời là 0,017%.Bài tập tình huống 1 Bước 4. Mô tả nguy cơ bị ung thư – Dioxin (tiếp)Bước 4. Mô tả nguy cơ bị ung thư (tiếp)TDI = 1 - 4pg/kg trọng lượng cơ thể/ngày (1 pg = 1 phần nghìn tỉ g)  nguy cơ bị ung thư 1/1 triệuBạn nặng 50kg,  cơ thể bạn chịu đựng được một lượng dioxin như thế nào mỗi ngày?X với 1 triệu = trọng lượng 1 hạt bụiLượng dioxin dân số cả nước chịu đựng được trong 1 ngày?Dân số VN khoảng 80 triệu, trung bình mỗi người nặng 30kg  chịu đựng được tối đa là 80.000.000 x 30kg x 4/1.000.000.000.000 = 0,0096g dioxin mỗi ngày.Trong 1 năm? = 0,0096 g/ngày x 365 ngày =3,5gBài tập tình huống 1 Một số hạn chế trong lượng giá nguy cơViệc lượng giá chỉ dựa vào nồng độ dioxin trong một số thực phẩm. Hiện còn thiếu số liệu ô nhiễm của nhiều loại thực phẩmSchecter và cộng sự (2003) nghiên cứu mức độ ô nhiễm dioxin tại thực phẩm ở Biên Hòa nhưng số lượng mẫu là ít và không đại diện cho thực phẩm được tiêu thụ ở TP Biên hòaChưa lượng giá được nguy cơ ung thư của người dân do phơi nhiễm với dioxin từ tất cả các nguồn trong môi trườngBIÊN HÒA22/10/2007Bài tập tình huống 1 GIẢI PHÁP CAN THIỆPDựa vào kết quả lượng giá nguy cơTruyền thông, giáo dục là nòng cốtCăn cứ vào hiện trạng môi trường, chính sách, thực tế địa phươngTập trung theo địa bàn3 giải pháp đã được lựa chọnTruyền thôngVận động xây dựng chính sáchĐào tạo /tập huấnBài tập tình huống 1 TRUYỀN THÔNGMục tiêu:Cải thiện kiến thức cho người dân về Dioxin và nuôi trồng thủy sản/gia cầm nhằm giảm nguy cơ nhiễm.Kết quả dự kiếnKiến thức của người dân được cải thiệnThay đổi hành vi chăn nuôi gia súc, gia cầm, cá tại hộ gia đìnhBài tập tình huống 1 Hoạt độngXây dựng thông điệpXây dựng công cụ truyền thôngThiết lập đội ngũ truyền thông các cấpBồi dưỡng kiến thức, kỹ năng truyền thông cho đội ngũ truyền thôngTổ chức, triển khai các hoạt động với các hình thức: tờ rơi, truyền thông nhóm nhỏ, hội nghị, truyền thanh,Bài tập tình huống 1 TẬP HUẤNMục tiêu:Tăng cường kiến thức, kỹ năng cho các cán bộ trực tiếp tham gia Dự ánKết quả mong đợi:Toàn bộ hội viên Hội YTCC ĐN được tập huấn về truyền thông & vận động ủng hộCTV thuộc 02 phường trọng điểm được tập huấn về kiến thức, kỹ năng truyền thôngBài tập tình huống 1 Hoạt độngXây dựng tài liệu đào tạo phù hợp thực tế địa phươngTổ chức tập huấn cho Hội YTCC ĐNTổ chức tập huấn cho mạng lưới CTVTập huấn vận động ủng hộ cho Hội YTCC ĐNBài tập tình huống 1 Bài tập tình huống 1 VẬN ĐỘNG ỦNG HỘ (Advocacy)Mục tiêu:Tạo môi trường chính sách thuận lợi để triển khai các can thiệp có hiệu quảBài tập tình huống 1 Kết quả mong đợiHỗ trợ triển khai chính sách về ngừng nuôi trồng gia súc của tỉnh Có Quyết định ngừng nuôi gia cầm và cá tại 02 phường trọng điểmVận động thuyết phục đơn vị quân đội thuộc sân bay không chăn thả gia súc, cá tại khu vực nhiễm DioxinBài tập tình huống 1 Hoạt độngHội thảo phổ biến thông tin về Dioxin & ảnh hưởngVận động hành lang với các cơ quan có liên quanSoạn thảo các văn bản cam kếtHội thảo thống nhất các văn bản trênHội thảo ký các văn bản cam kếtBài tập tình huống 1 Phối hợp triển khaiỦy ban nhân dân các cấpHội YTCC Đồng NaiSở Y tế (Trung tâm YTDP, GDTT)Quân độiHội phụ nữHội nạn nhân chất độc màu da camHội cựu chiến binhSở LĐ-TB-XHSở thương mạiSở Tài nguyên – Môi trườngVP 33; Ban 10-80Bài tập tình huống 1 THEO DÕI, ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG CAN THIỆPĐánh giá quá trìnhĐánh giá trước-sau can thiệpBài tập tình huống 1