Lý luận về du lịch dinh thái

với điểm DLST hạt nhân Cù Lao Chàm có 
thể đƣợc vận dụng đối với những tài nguyên DLST khác. 
 Phần cuối của Luận án là một số khuyến nghị với các cơ quan quản lý các 
cấp về các chính sách, cơ chế tạo điều kiện khai thác tốt tiềm năng, thúc đẩy DLST 
phát triển, góp phần chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế, góp phần xóa đói giảm nghèo 
và đóng góp cho sự phát triển du lịch bền vững. 
152 
MỤC LỤC 
LỜI CAM ĐOAN 
LỜI CẢM ƠN 
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 
DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ 
DANH MỤC BẢNG BIỂU 
DANH MỤC PHỤ LỤC 
MỞ ĐẦU 
CHƢƠNG 1 ................................................................................................................ 1 
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH SINH THÁI ...................................... 1 
VÀ KHAI THÁC TIỀM NĂNG DU LỊCH SINH THÁI ........................................ 1 
1.1. Du lịch sinh thái .................................................................................................. 1 
1.1.1. Những tác động của du lịch đến môi trƣờng - lý do ra đời của du lịch sinh 
thái ......................................................................................................................... 1 
1.1.1.1. Những tác động tích cực ...................................................................... 1 
1.1.1.2. Những tác động tiêu cực ...................................................................... 2 
1.1.2. Khái niệm về du lịch sinh thái ..................................................................... 3 
1.1.2.1. Một số định nghĩa về du lịch sinh thái ................................................. 3 
1.1.2.2. Mô hình điểm du lịch sinh thái ............................................................ 6 
1.1.3. Đặc điểm của du lịch sinh thái .................................................................... 8 
1.1.3.1. Đặc điểm của tài nguyên du lịch sinh thái .......................................... 9 
1.1.3.2. Đặc điểm của khách du lịch sinh thái................................................. 13 
1.1.3.3. Đặc điểm của sản phẩm du lịch sinh thái ........................................... 15 
1.1.3.4. Đặc điểm của các đối tƣợng tham gia hoạt động du lịch sinh thái ... 16 
153 
1.1.4. Nguyên tắc của hoạt động du lịch sinh thái .............................................. 18 
1.1.4.1. Nguyên tắc phát triển du lịch dựa vào những giá trị của thiên nhiên và 
bản sắc văn hoá địa phƣơng ............................................................................ 18 
1.1.4.2. Nguyên tắc có diễn giải, giáo dục môi trƣờng trong hoạt động du lịch
 ......................................................................................................................... 19 
1.1.4.3. Nguyên tắc đóng góp cho bảo tồn để quản lý bền vững về môi trƣờng 
sinh thái ........................................................................................................... 19 
1.1.4.4. Nguyên tắc mang lại lợi ích cho cộng đồng dân cƣ và đóng góp cho 
sự phát triển bền vững ..................................................................................... 20 
1.1.5. Ý nghĩa của phát triển du lịch sinh thái ..................................................... 21 
1.1.5.1. Ý nghĩa về kinh tế .............................................................................. 21 
1.1.5.2. Ý nghĩa về xã hội ............................................................................... 22 
1.1.5.3. Ý nghĩa về môi trƣờng ....................................................................... 22 
1.2. Tiềm năng du lịch sinh thái ............................................................................... 23 
1.2.1. Chất lƣợng tài nguyên du lịch sinh thái .................................................... 23 
1.2.1.1. Quy mô của tài nguyên du lịch sinh thái ............................................ 23 
1.2.1.2. Độ hấp dẫn của tài nguyên du lịch sinh thái ...................................... 23 
1.2.1.3. Sự thuận lợi trong đầu tƣ và tiếp cận tài nguyên du lịch sinh thái ..... 24 
1.2.1.4. Sự an toàn tại điểm đến có tài nguyên du lịch sinh thái ..................... 25 
1.2.1.5. Các tiêu chí khác phản ánh chất lƣợng của tài nguyên du lịch sinh 
thái ................................................................................................................... 25 
1.2.2. Tiềm năng du lịch sinh thái biểu hiện qua cơ cấu tài nguyên du lịch ....... 26 
1.2.2.1. Cơ cấu theo chất lƣợng tài nguyên du lịch sinh thái .......................... 26 
1.2.2.2. Cơ cấu theo loại hình tài nguyên du lịch sinh thái ............................. 27 
154 
1.2.2.3. Cơ cấu theo tình trạng khai thác ......................................................... 27 
1.3. Đánh giá tiềm năng du lịch sinh thái ................................................................. 30 
1.3.1. Phƣơng pháp đánh giá tiềm năng du lịch sinh thái ................................... 30 
1.3.1.1. Các phƣơng pháp đƣợc sử dụng trong đánh giá tài nguyên du lịch ... 30 
1.3.1.2. Phƣơng pháp chuyên gia trong đánh giá tiềm năng du lịch sinh thái 33 
1.3.2. Nội dung đánh giá tiềm năng du lịch sinh thái.......................................... 35 
1.3.2.1. Đánh giá tiềm năng du lịch sinh thái của một số tài nguyên du lịch cơ 
bản ................................................................................................................... 35 
1.3.2.2. Đánh giá tiềm năng du lịch sinh thái của một lãnh thổ du lịch .......... 37 
1.4. Khai thác tiềm năng du lịch sinh thái - Nguyên tắc, nội dung và điều kiện khai 
thác ........................................................................................................................... 38 
1.4.1. Khái niệm về khai thác tiềm năng du lịch sinh thái .................................. 38 
1.4.1.1. Khái niệm ........................................................................................... 38 
1.4.1.2. Các đối tƣợng liên quan đến khai thác tiềm năng du lịch sinh thái ... 39 
1.4.2. Nguyên tắc khai thác tiềm năng du lịch sinh thái ..................................... 39 
1.4.2.1. Nguyên tắc phát triển bền vững ......................................................... 39 
1.4.2.2. Nguyên tắc hài hoà lợi ích .................................................................. 41 
1.4.3. Các điều kiện để khai thác tiềm năng du lịch sinh thái ............................. 42 
1.4.3.1. Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật cho du lịch sinh thái ...................... 42 
1.4.3.2. Nguồn nhân lực du lịch sinh thái ....................................................... 43 
1.4.3.3. Các điều kiện khác ............................................................................. 44 
1.4.4. Nội dung khai thác tiềm năng du lịch sinh thái ......................................... 45 
1.4.4.1. Quy định các tiêu chí của một điểm du lịch sinh thái ........................ 45 
155 
1.4.4.2. Quy hoạch tuyến điểm du lịch sinh thái và chuẩn bị các điều kiện để 
triển khai hoạt động du lịch sinh thái theo quy hoạch .................................... 47 
1.4.4.3. Tổ chức triển khai và quản lý hoạt động đối với các điểm du lịch sinh 
thái ................................................................................................................... 48 
1.5. Kinh nghiệm của một số quốc gia, một số địa phƣơng trong nƣớc và những bài 
học trong khai thác tiềm năng du lịch sinh thái ....................................................... 49 
1.5.1. Kinh nghiệm của một số quốc gia ............................................................. 49 
1.5.1.1. Ở Australia ......................................................................................... 49 
1.5.1.2. Ở Thái Lan ......................................................................................... 50 
1.5.1.3. Ở Costa Rica....................................................................................... 51 
1.5.2. Nghiên cứu một vài mô hình du lịch sinh thái trong nƣớc ....................... 53 
1.5.2.1. Tại Hồ Ba Bể - Bắc Cạn ..................................................................... 53 
1.5.2.2. Tại Cần Giờ - Thành phố Hồ Chí Minh ............................................. 54 
1.5.3. Những bài học kinh nghiệm trong khai thác tiềm năng du lịch sinh thái . 55 
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ......................................................................................... 56 
CHƢƠNG 2 .............................................................................................................. 58 
TIỀM NĂNG DU LỊCH SINH THÁI...................................................................... 58 
VÀ THỰC TRẠNG KHAI THÁC TIỀM NĂNG DU LỊCH SINH THÁI ............. 58 
VÙNG DU LỊCH BẮC TRUNG BỘ VIỆT NAM .................................................. 58 
2.1. Khái quát về Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ Việt Nam ....................................... 58 
2.1.1. Điều kiện tự nhiên Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ ...................................... 58 
2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội Vùng Du lịch Bắc Trung bộ ............................ 59 
2.1.3. Tình hình phát triển du lịch Vùng Du lịch Bắc Trung bộ ......................... 60 
2.2. Tiềm năng và đánh giá tiềm năng du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc Trung 
156 
Bộ ............................................................................................................................. 62 
2.2.1. Tiềm năng du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ ........................ 62 
2.2.1.1. Tài nguyên du lịch sinh thái khu vực rừng núi .................................. 62 
2.2.1.2. Tài nguyên du lịch biển đảo ............................................................... 63 
2.2.1.3. Tài nguyên du lịch vùng đầm phá ...................................................... 64 
2.2.1.4. Hệ thống sông, hồ, suối ...................................................................... 65 
2.2.1.5. Tài nguyên du lịch văn hóa bản địa (hay văn hóa địa phƣơng) ......... 65 
2.2.2. Các điều kiện khai thác tiềm năng du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc 
Trung Bộ.............................................................................................................. 67 
2.2.2.1. Điều kiện về thị trƣờng khách du lịch sinh thái ................................. 67 
2.2.2.2. Về hệ thống kết cấu hạ tầng phục vụ du lịch sinh thái ....................... 70 
2.2.2.3. Về cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch ...................................................... 72 
2.2.2.4. Về nguồn nhân lực du lịch ................................................................. 73 
2.2.2.5. Các điều kiện khác ............................................................................. 78 
2.2.3. Đánh giá tiềm năng du lịch sinh thái và các điều kiện khai thác tiềm năng 
du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ ..................................................... 79 
2.2.3.1. Nội dung đánh giá ............................................................................. 79 
2.2.3.2. Phƣơng pháp đánh giá ........................................................................ 80 
2.2.3.3. Quá trình và kết quả thực hiện ........................................................... 82 
2.3. Thực trạng và đánh giá thực trang khai thác tiềm năng du lịch sinh thái Vùng 
Du lịch Bắc Trung Bộ .............................................................................................. 87 
2.3.1. Thực trạng khai thác tiềm năng du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc Trung 
Bộ về mặt lƣợng .................................................................................................. 87 
157 
2.3.1.1. Việc hình thành các điểm du lịch sinh thái (Tình hình khai thác tiềm 
năng du lịch sinh thái về mặt lƣợng) ............................................................... 87 
2.3.1.2. Đánh giá tình hình khai thác tiềm năng du lịch sinh thái về mặt lƣợng
 ......................................................................................................................... 90 
2.3.2. Thực trạng thực hiện các nguyên tắc của du lịch sinh thái tại các điểm du 
lịch có TNDL sinh thái ........................................................................................ 91 
2.3.2.1. Sản phẩm du lịch dựa trên cơ sở khai thác tài nguyên thiên nhiên và 
bản sắc văn hoá địa phƣơng ............................................................................ 92 
2.3.2.2. Du lịch gắn với giáo dục về môi trƣờng ............................................ 95 
2.3.2.3. Đóng góp cho việc bảo tồn ................................................................. 97 
2.3.2.4. Đem lại lợi ích cho cộng đồng, đóng góp cho sự phát triển bền vững
 ......................................................................................................................... 98 
2.3.3. Đánh giá chung thực trạng khai thác tiềm năng du lịch sinh thái Vùng Du 
lịch Bắc Trung Bộ ............................................................................................. 101 
2.3.3.1. Những mặt tích cực .......................................................................... 101 
2.3.3.2. Những mặt hạn chế và nguyên nhân của nó .................................... 102 
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ....................................................................................... 103 
CHƢƠNG 3 ............................................................................................................ 105 
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM KHAI THÁC TIỀM NĂNG DU LỊCH SINH THÁI 
VÙNG DU LỊCH BẮC TRUNG BỘ VIỆT NAM ................................................ 105 
3.1. Các căn cứ để xây dựng giải pháp nhằm khai thác hợp lý tiềm năng du lịch 
sinh thái Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ .................................................................... 105 
3.1.1. Căn cứ vào yêu cầu phát triển du lịch trong thời gian tới ....................... 105 
3.1.1.1. Yêu cầu chung trong phát triển du lịch Việt Nam .......................... 105 
3.1.1.2. Yêu cầu trong phát triển du lịch của Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ .. 106 
158 
3.1.2. Căn cứ vào điều kiện phát triển du lịch sinh thái trong thời gian đến .... 107 
3.1.2.1. Về hệ thống kết cấu hạ tầng ............................................................. 107 
3.1.2.2. Về cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch .................................................... 108 
3.1.2.3. Về các điều kiện khác ...................................................................... 109 
3.1.2.4. Về vấn đề nhân lực du lịch ............................................................... 110 
3.1.2.5. Về hành lang pháp lý cho du lịch sinh thái phát triển ...................... 111 
3.1.3. Căn cứ vào dự báo, dự đoán về sự thay đổi về dòng khách du lịch sinh 
thái đến Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ ................................................................ 112 
3.1.3.1. Đối với dòng khách nội địa .............................................................. 112 
3.1.3.2. Đối với dòng khách quốc tế ............................................................. 113 
3.2. Các định hƣớng phát triển du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ ...... 114 
3.2.1. Định hƣớng thị trƣờng khách du lịch sinh thái ....................................... 114 
3.2.1.1. Định hƣớng thị trƣờng khách du lịch quốc tế .................................. 114 
3.2.1.2. Định hƣớng thị trƣờng khách du lịch nội địa ................................... 115 
3.2.2. Định hƣớng sản phẩm du lịch sinh thái ................................................... 116 
3.3. Các giải pháp khai thác tiềm năng du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc Trung 
Bộ Việt Nam ........................................................................................................... 117 
3.3.1. Quy hoạch và phát triển các tuyến điểm du lịch sinh thái Vùng Du lịch 
Bắc Trung Bộ (Phát triển du lịch sinh thái về mặt số lƣợng) ............................ 118 
3.3.1.1. Xây dựng tuyến du lịch sinh thái cơ bản của Vùng ......................... 118 
3.3.1.2. Xác định và phát triển các điểm du lịch sinh thái hạt nhân của Vùng.
 ....................................................................................................................... 119 
3.3.1.3. Xác định các điểm du lịch sinh thái vệ tinh hỗ trợ cho các điểm du 
lịch sinh thái hạt nhân.................................................................................... 122 
159 
3.3.2. Thực hiện tuyên truyền quảng bá cho du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc 
Trung Bộ............................................................................................................ 124 
3.3.2.1. Xác định mục tiêu và nội dung tƣơng ứng để tuyên truyền quảng bá
 ....................................................................................................................... 124 
3.3.2.2. Xác định trách nhiệm và lựa chọn hình thức tuyên truyền quảng bá
 ....................................................................................................................... 124 
3.3.3. Chuẩn bị nguồn nhân lực để khai thác tiềm năng du lịch sinh thái ........ 127 
3.3.3.1. Phân tích công việc và dự báo nhu cầu nhân lực du lịch sinh thái .. 127 
3.3.3.2. Tuyển dụng, đào tạo, bồi dƣỡng nhân lực du lịch sinh thái ............ 129 
3.3.3.3. Thực hiện đãi ngộ đối với lực lƣợng lao động du lịch sinh thái ...... 130 
3.3.4. Khai thác và quản lý sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tƣ cho khai 
thác tiềm năng du lịch sinh thái ......................................................................... 131 
3.3.4.1. Xác định nhu cầu vốn đầu tƣ để phát triển một điểm du lịch sinh thái
 ....................................................................................................................... 132 
3.3.4.2. Xác định nguồn vốn đầu tƣ .............................................................. 132 
3.3.4.3. Quản lý, sử dụng hiệu quả vốn đầu tƣ.............................................. 133 
3.3.5. Tổ chức, quản lý hoạt động tại các điểm du lịch sinh thái ...................... 134 
3.3.5.1. Xác định các đối tƣợng cụ thể tham gia vào hoạt động du lịch sinh 
thái và phân định trách nhiệm và quyền lợi đối với từng đối tƣợng ............. 135 
3.3.5.2. Quản lý hoạt động tại điểm du lịch sinh thái ................................... 137 
3.3.6. Nghiên cứu điển hình: Các giải pháp nhằm khai thác tiềm năng du lịch 
sinh thái tại Cù Lao Chàm (Quảng Nam) .......................................................... 138 
3.3.6.1. Quy hoạch Cù Lao Chàm là điểm du lịch sinh thái hạt nhân trong hệ 
thống tuyến điểm du lịch sinh thái Vùng Du lịch Bắc Trung Bộ .................. 138 
160 
3.3.6.2. Giải pháp về nguồn nhân lực cho điểm du lịch sinh thái Cù lao Chàm
 ....................................................................................................................... 139 
3.3.6.3. Giải pháp về vốn đầu tƣ cho điểm du lịch sinh thái Cù lao Chàm... 141 
3.3.6.4. Giải pháp trong quản lý hoạt động du lịch sinh thái tại Cù Lao Chàm
 ....................................................................................................................... 142 
3.4. Một số khuyến nghị nhằm khai thác hợp lý tiềm năng du lịch sinh thái Vùng 
Du lịch Bắc Trung Bộ ............................................................................................ 146 
3.4.1. Khuyến nghị đối với Nhà nƣớc ............................................................... 146 
3.4.2. Khuyến nghị đối với cơ quan quản lý nhà nƣớc Du lịch ........................ 147 
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ....................................................................................... 148 
KẾT LUẬN LUẬN ÁN ......................................................................................... 150 
MỤC LỤC .............................................................................................................. 152 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÔNG BỐ 
PHỤ LỤC