Nhận thức của giáo viên mầm non về nội dung cần chuẩn bị biểu tượng số cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi vào học toán ở lớp một

Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Đinh Thị Tứ 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 33
NHẬN THỨC CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON 
VỀ NỘI DUNG CẦN CHUẨN BỊ BIỂU TƯỢNG SỐ 
CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI VÀO HỌC TOÁN Ở LỚP MỘT 
ĐINH THỊ TỨ* 
TÓM TẮT 
Bài báo đề cập đến thực trạng nhận thức của giáo viên (GV) mầm non về nội dung 
cần chuẩn bị biểu tượng số cho trẻ mẫu giáo (MG) lớn (5 - 6 tuổi) vào học toán ở lớp 1. 
Kết quả khảo sát cho thấy: Đa số GV mầm non nhận thức sai về nội dung cần chuẩn bị 
biểu tượng số cho trẻ vào học toán ở lớp 1. Theo giáo viên, để chuẩn bị biểu tượng số cho 
trẻ vào lớp một cần quan tâm nhiều đến việc cho trẻ thao tác trên đồ vật và quan tâm đến 
việc luyện cho trẻ thực hiện các phép tính cộng và trừ đơn giản để trẻ chủ động ngay từ 
những ngày đầu vào lớp 1. 
ABSTRACT 
Pre-school teachers' perception of required preparation work on numeric symbols 
for children to study arithmetic at grade 1 
 The article is about the status of pre-school teachers’ perception of required 
preparation work on numeric symbols for children at the age of 5 to 6 years old to study 
arithmetic at grade 1. The results show that majority of pre-school teachers misunderstand 
the required preparation work on numeric symbols for children to study arithmetic at 
grade 1. According to teachers, the preparation of numeric symbols for children to study 
arithmetic at grade 1 should be paid more attention to having children act on things and 
practice doing simple additions and subtractions so that children can be active at the 
beginning days of grade 1. 
1. Đặt vấn đề 
Biểu tượng số (BTS) là hình ảnh 
tâm lí, phản ánh quan hệ về số lượng và 
quan hệ thứ tự các phần tử trong tập hợp 
các sự vật thực; phản ánh các thao tác 
trừu tượng hóa các thuộc tính lượng ra 
khỏi thuộc tính chất của vật và các thao 
tác xác lập các quan hệ về lượng giữa 
chúng. BTS là sự kết hợp của nhiều biểu 
tượng thành phần: Biểu tượng về số 
lượng các phần tử trong tập hợp các vật, 
biểu tượng bằng nhau hay không bằng nhau 
* TS, Khoa Giáo dục Mầm non 
Trường Đại học Sư phạm TP HCM 
về số lượng các vật (nhiều hơn – ít hơn), 
biểu tượng toàn thể – bộ phận, biểu tượng 
về quan hệ thứ bậc các tập hợp có số 
lượng vật thể không tương đương nhau. 
[6, tr.48]. 
Chuẩn bị BTS là hình thành ở trẻ 
những biểu tượng thành phần của số mà 
nếu thiếu chúng trẻ không thể học toán ở 
lớp 1 một cách có hiệu quả. 
Hiện nay, việc chuẩn bị tâm lí nói 
chung, BTS nói riêng cho trẻ MG lớn (5 - 
6 tuổi) vào lớp 1 là vấn đề quan trọng 
được GV mầm non, phụ huynh và các 
nhà quản lí quan tâm. Tuy nhiên, việc 
nhận thức của GV mầm non về các nội 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Số 28 năm 2011 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 34
dung cần chuẩn bị BTS cho trẻ vào học 
toán ở lớp 1 vẫn còn nhiều bất cập đòi 
hỏi Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như 
ngành Giáo dục Mầm non (GDMN) cần 
phải có sự quan tâm, hướng dẫn. 
2. Thực trạng nhận thức của GV mầm 
non về các nội dung cần chuẩn bị BTS 
cho trẻ mẫu giáo lớn (5 - 6 tuổi) vào 
học toán ở lớp 1 
Chúng tôi đã tiến hành khảo sát 220 
GV mầm non dạy trẻ MG lớn ở nội và 
ngoại thành TP Hồ Chí Minh ở hai nội 
dung và thu được kết quả như sau: 
Bảng 1. Nhận thức của giáo viên mầm non về mức độ quan trọng 
 của nội dung cần chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo lớn (5 - 6 tuổi) vào học lớp 1 
STT Các nội dung cần chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 
Điểm mức 
quan trọng 
Thứ bậc 
quan trọng 
1 Dạy biết đọc, biết viết 1 số âm, vấn đề 
trẻ chủ động ngay từ đầu khi vào lớp 1 1480 3 
2 Phát triển kỹ năng vận động của tay 950 6 
3 Phát triển vốn ngôn ngữ cơ bản cho trẻ 1670 1 
4 
Hình thành và phát triển các vốn biểu 
tượng về không gian, thời gian và vật 
thể 
750 7 
5 Dạy cho trẻ biết làm các phép tính cộng và trừ đơn giản 1600 2 
6 Hình thành, phát triển các BTS và quan hệ toán sơ đẳng 730 8 
7 
Hình thành các phẩm chất nhân cách 
giúp trẻ nhanh chóng gia nhập tập thể 
lớp, tìm được vị trí của mình trong tập 
thể đó 
1010 5 
8 Khơi dậy ở trẻ lòng ham hiểu biết, mong muốn được đến trường 1030 4 
9 Hình thành, phát triển ý chí cho trẻ 680 9 
Trong 9 nội dung được khảo sát ở 
bảng 1, kết quả cho thấy đa số giáo viên 
nhận thức: 
 Phát triển ngôn ngữ cơ bản cho trẻ 
là nội dung quan trọng nhất (xếp thứ 1); 
 Dạy trẻ biết làm các phép tính cộng 
trừ đơn giản là nội dung quan trọng thứ 2 
(xếp thứ 2); 
 Dạy trẻ biết đọc, biết viết một số 
âm, vần để trẻ chủ động ngay từ đầu khi 
vào lớp 1 (xếp thứ 3); 
 Khơi dậy lòng ham hiểu biết, mong 
muốn được đến trường (xếp thứ 4). 
Các nội dung ít được quan tâm 
trong việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 là: 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Đinh Thị Tứ 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 35
 Hình thành và phát triển vốn biểu 
tượng về không gian, thời gian (xếp 
thứ 7) 
 Hình thành và phát triển các BTS 
và quan hệ toán sơ đẳng (xếp thứ 8); 
 Hình thành và phát triển ý chí cho 
trẻ (xếp hạng 9). 
Các nội dung cần phải chuẩn bị cho 
trẻ đến trường phổ thông bao gồm: những 
nội dung chuẩn bị điều kiện tâm lí chung, 
các nội dung chuẩn bị về mặt thể chất, 
các nội dung chuẩn bị về mặt ngôn ngữ, 
các nội dung chuẩn bị về mặt trí tuệ, 
trong đó có nội dung chuẩn bị về BTS 
cho trẻ đến trường. Mỗi nhóm nội dung 
đều giữ vai trò quan trọng trong việc 
chuẩn bị cho trẻ vào trường phổ thông. 
Trong các nội dung được khảo sát ở bảng 
1, có hai nội dung được giáo viên xếp thứ 
bậc rất quan trọng, đó là nội dung ở thứ 
tự 1: “Dạy trẻ biết đọc, biết viết một số 
âm, một số vần để trẻ chủ động ngay từ 
đầu khi vào lớp 1” và nội dung ở thứ tự 5 
“Dạy trẻ biết làm các phép tính cộng trừ 
đơn giản”. Đây là nội dung của giáo viên 
tiểu học, nhưng đa số giáo viên đã cho 
đây là nội dung quan trọng cần phải 
chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Các nhà tâm lí 
học đã nhấn mạnh: Nhận thức là yếu tố 
tâm lí bên trong định hướng cho các hoạt 
động của con người. Nếu nhận thức 
đúng, giáo viên sẽ thiết kế nội dung giáo 
dục đúng. Do đó, sẽ đưa lại hiệu quả giáo 
dục tốt. Ngược lại, nhận thức sai sẽ có 
nội dung giáo dục sai và sẽ tạo ra hậu quả 
xấu, khó lường. Việc chuẩn bị biểu tượng 
toán nói chung, biểu tượng số nói riêng 
đòi hỏi phải chuẩn bị vốn biểu tượng 
không gian, BTS làm nền tảng cho trẻ 
vào lĩnh hội những kiến thức toán ở lớp 
1. Nhiều trường mầm non do nhận thức 
sai nên đã dạy theo kiểu đốt cháy giai 
đoạn, chỉ dạy cho trẻ thao tác trên đồ vật 
để hình thành biểu tượng rồi chuyển ngay 
đến luyện trẻ thực hiện phép tính cộng và 
phép tính trừ đơn giản cho trẻ, với mục 
đích giúp trẻ chủ động học môn Toán 
ngay từ những ngày đầu mới bước vào 
lớp 1. Cách dạy này, giáo viên đã bỏ qua 
hình thành các biểu tượng làm nền tảng 
cho trẻ học toán ở lớp 1, bỏ qua việc phát 
triển tư duy trực quan hình ảnh dựa vào 
BTS đã hình thành trong đầu trẻ. Việc 
làm này đã dẫn tới hậu quả làm giảm khả 
năng tư duy của trẻ khi vào lĩnh hội môn 
Toán ở lớp 1. 
Để hiểu sâu hơn nhận thức của giáo 
viên mầm non về các nội dung cần quan 
tâm nhằm chuẩn bị BTS cho trẻ vào lớp 
1, chúng tôi thiết kế bảng hỏi gồm 20 nội 
dung, kết quả thu được như sau: 
Bảng 2. Các nội dung giáo viên quan tâm để chuẩn bị BTS cho trẻ vào lớp 1 
Quan tâm Ít quan tâm 
STT Nội dung Số 
lượng 
Phần 
trăm 
Số 
lượng 
Phần 
trăm 
1 Phát triển tri giác có chủ định cho trẻ 99 45.00 121 55.00 
2 Phát triển tư duy cho trẻ 101 45.91 119 54.09 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Số 28 năm 2011 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 36
3 Phát triển trí nhớ có chủ định 92 41.82 128 58.18 
4 Dạy trẻ đếm các số 158 71.82 62 28.18 
5 Dạy trẻ cách đọc các chữ số 191 86.82 29 13.18 
6 Dạy trẻ đếm xuôi 220 100.00 0 0.00 
7 Dạy trẻ hiểu nhiều hơn, ít hơn, quan hệ bằng nhau trên đồ vật 182 82.73 38 17.27 
8 Dạy trẻ đếm theo thứ tự ngược 37 16.82 183 83.18 
9 Dạy trẻ tách các đồ vật 191 86.82 29 13.18 
10 Dạy trẻ tách các ký hiệu 57 25.91 163 74.09 
11 Dạy trẻ tách trên các chữ số 24 10.91 196 89.09 
12 Dạy trẻ gộp các đồ vật 196 89.09 24 10.91 
13 Dạy trẻ gộp các ký hiệu 83 37.73 137 62.27 
14 Dạy trẻ gộp trên các chữ số 24 10.91 196 89.09 
15 Dạy trẻ hiểu các quan hệ thứ tự trên 
đồ vật 115 52.27 105 47.73 
16 Dạy trẻ tách và gộp số trên sơ đồ 13 5.91 207 94.09 
17 Dạy về bảo toàn số lượng và khối 
lượng 38 17.27 182 82.73 
18 Phát triển vốn ngôn ngữ cơ bản 170 77.27 50 22.73 
19 Dạy trẻ các phép cộng trong phạm vi 10 182 82.73 38 17.27 
20 Dạy trẻ các phép trừ trong phạm vi 10 178 80.91 42 19.09 
Kết quả khảo sát ở bảng 2, cho thấy 
hầu hết giáo viên đã nhận thức: để chuẩn 
bị BTS cho trẻ vào lớp 1 thì cần quan tâm 
đến việc dạy trẻ đếm xuôi và dạy trẻ thao 
tác trên đồ vật (như tách - gộp trên đồ 
vật, dạy trẻ hiểu quan hệ nhiều hơn - ít 
hơn, quan hệ bằng nhau trên đồ vật 
(82.73%), dạy trẻ quan hệ thứ tự trên đồ 
vật, dạy trẻ các phép tính cộng trong 
phạm vi 10 (82.73), các phép trừ trong 
phạm vi 10 (80.91%)). Kết quả trên cũng 
phản ánh đa số giáo viên dạy trẻ mẫu 
giáo đã nhận thức sai về các nội dung cần 
chuẩn bị BTS cho trẻ vào lớp 1. Để 
chuẩn bị tốt BTS cho trẻ MG lớn vào lớp 
1 đòi hỏi GV mầm non phải hình thành 
vốn biểu tượng (BT) tinh thần phong phú 
ở trong đầu trẻ làm nền tảng cho trẻ lĩnh 
hội môn toán ở lớp 1 như: BT về số 
lượng, BT về bằng nhau hay không bằng 
nhau (nhiều hơn - ít hơn, lớn hơn - bé 
hơn), BT về toàn thể - bộ phận, BT về 
quan hệ thứ tự giữa các số. Các BT này 
đã hoàn toàn tách khỏi đồ vật, mang tính 
ổn định, khái quát trong đầu trẻ. Với cách 
hình thành BT như nhận thức của giáo 
viên ở bảng 2, trẻ MG lớn (5 - 6 tuổi) sẽ 
không có vốn BT phong phú ổn định và 
khái quát ở trong đầu làm cơ sở để học 
toán ở lớp 1. Logic hình thành BTS theo 
logic hình thành hành động trí tuệ của 
P.Ia.Ganperin, gồm 5 bước: lập cơ sở 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Đinh Thị Tứ 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 37
định hướng cho hành động, hành động 
với vật thật hay vật chất hóa, hành động 
với lời nói to, hành động với lời nói 
thầm, hành động rút gọn với lời nói bên 
trong. Các bước này có thể khái quát 
thành ba giai đoạn cho hình thành BTS ở 
trẻ MG lớn (5 - 6 tuổi): giai đoạn cho trẻ 
thao tác trên đồ vật, giai đoạn mô hình 
hóa BTS ở bên ngoài (tập cho trẻ sử dụng 
kí hiệu), giai đoạn hình thành BT ở trong 
đầu trẻ. Khi các BT đã hình thành trong 
đầu trẻ, đòi hỏi GV phải tích cực cho trẻ 
sử dụng BTS thông qua các trò chơi 
nhằm giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, 
giúp cho BTS được củng cố, khắc sâu, 
khái quát trong đầu trẻ làm cơ sở cho trẻ 
lĩnh hội môn Toán ở lớp 1. 
3. Kết luận 
Đa số GV dạy trẻ MG lớn (5 - 6 
tuổi) đã nhận thức chưa đúng về nội dung 
cần phải chuẩn bị BTS cho trẻ vào trường 
phổ thông. Theo GV, để chuẩn bị BTS, 
cần phải cho trẻ thao tác nhiều trên đồ vật 
rồi chuyển đến luyện các phép tính cộng 
và trừ đơn giản để giúp trẻ chủ động ngay 
từ những ngày đầu vào học toán ở lớp 1. 
Có thể do một số nguyên nhân làm 
cho GV nhận thức chưa đúng: (1) GV 
dạy trẻ MG lớn chưa hiểu một cách đầy 
đủ về nội dung cần phải chuẩn bị BT số 
cho trẻ vào lớp 1; (2) GV chưa hiểu rõ về 
logic hình thành BT số cho trẻ MG; (3) 
Các nhà quản lí ngành GDMN chưa có 
sự quan tâm và hướng dẫn cụ thể cho các 
trường mầm non về nội dung cần chuẩn 
bị BTS cho trẻ MG lớn vào học toán ở 
lớp một; (4) Các phụ huynh mong muốn 
trẻ biết đọc, biết viết, biết làm toán trước 
khi vào lớp 1. Chính những áp lực này 
cũng tác động đến nhận thức của GV 
trong việc chuẩn bị cho trẻ vào trường 
tiểu học. 
Ghi chú: 
Bài báo trích từ kết quả nghiên cứu đề tài cấp Bộ, mã số:B2010.19.53: “Thực 
trạng chuẩn bị biểu tượng về số cho trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) vào trường phổ thông 
ở một số trường mầm non nội và ngoại thành TP HCM”. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Vũ Dũng (chủ biên) (2008), Từ điển tâm lí học, Nxb Từ điển Bách khoa. 
2. Đỗ Minh Liên (2005), Phương pháp hình thành biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ 
mầm non, Nxb Giáo dục. 
3. Nguyễn Ánh Tuyết (chủ biên), Lương Kim Nga, Trương Kim Oanh (1998), Chuẩn bị 
cho trẻ 5 tuổi vào trường phổ thông, Nxb Giáo dục. 
4. Nguyễn Ánh Tuyết (chủ biên), Nguyễn Thị Như Mai, Đinh Kim Thoa (2002), Tâm lí 
học trẻ em lứa tuổi mầm non, Nxb Đại học Sư phạm. 
5. Đinh Thị Tứ (2004), Nghiên cứu biểu tượng số của trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi), Luận 
án Tiến sĩ. 
6. Đinh Thị Tứ, Phan Trọng Ngọ (2008), Tâm lí học trẻ em lứa tuổi mầm non, tập I, 
Nxb Giáo dục.