Nhập môn Báo trực tuyến trình bày - Phan Văn Tú

vàng
+ Nông trường Sông Hậu sẽ kết thúc có hậu?
+ “Cò” đậu sân Gò Đậu 
+ Cầu Dần Xây, xây dần dần
+ Nở trường, nở lớp, không nở nhà vệ sinh
+ Khai thác thành ngữ, tục ngữ: 
+ Trong cái khó ló... cái mới
+ Nén bạc đâm toạc hợp đồng
+ Uống nước, quên nhớ nguồn
+ Nghề nuôi cá chép đang hóa rồng
+ Khai thác ca dao:
+ Con tằm đến thác vẫn còn vương tơ
+ Hòn đất mà biết nói năng
+ Bao giờ cho đến ngày xưa 
+ Khai thác thơ, nhại thơ: 
+ Bên A là chùm khế ngọt
+ Sương khói vẫn mờ thôn Vỹ Dạ
+ Khai thác tính đối xứng, nhạc điệu:
+ Mưa dập, lũ dồn
+ Xăng dầu tăng giá: Dân kêu cao, bộ bảo thấp
+ Sốt giá vàng, ai hốt bạc?
+ Bão gần chưa qua, bão xa lại đến 
+ Thái Lan ngã ngựa, Việt Nam ngả bò
+ Tắc giao thông, kẹt phát triển
+ Khai thác lời ca khúc:
+ Em ơi, Hà Nội chóp
+ Và con sông đã vui trở lại
+ Nhại tên một tác phẩm nhiều người biết:
+ Cuốn theo chiều giá
+ Chuông reo là tắm
+ Những trò lố hay là VTV và Hoàng Thùy Linh
+ Bỗng dưng muốn hét
+ Chiếc nón kỳ cục
+ Khai thác sự đối lập:
+ Đói ăn tại nước giàu nhất thế giới
+ Vị Chủ tịch Nước và ông già Việt kiều
+ Lê Công Vinh và những em bé bệnh ung thư
+ Sử dụng câu hỏi tu từ:
+ Nước Nhật nào đón ông Obama?
+ Tít ngắn:
+ Xuất khẩu cá độc
+ Vỡ đê
+ Kích thích sự hiếu kỳ:
+ Đình Toàn thích... gãi
+ Gương mặt Phi Thanh Vân bị biến dạng
+ BB Phạm đi bán trà 
III.4. Cần hạn chế
+ Những cái tít chung chung:
+ Có một nông dân như thế
+ Trách nhiệm thuộc về ai?
+ Cần chấm dứt tình trạng không ai nhận trách nhiệm 
+ Ai quản lý?
+ Vẫn còn bất cập
+ Đâu là lối ra?
+ Bức xúc những cây cầu
+ Cha chung không ai khóc
+ Biện pháp ngăn chặn thiếu khả thi
+ Tổ chức hội thảo định hướng nghề nghiệp cho sinh viên
+ Chú trọng tìm việc cho phụ nữ trung niên
+ Dùng tít 2 dòng:
+ Kỳ án trộm cây sưa Hà Nội: 
Cơ quan chức năng bó tay
+ Tuổi Trẻ Online: 
6 năm - vẫn còn chờ những bước sải dài 
+ Cung cấp thông tin SKSS cho vị thành niên và thanh niên trẻ tại Nghệ An: 
Sân chơi bổ ích
+ Tít tạo ra nhiều cách hiểu khác nhau:
+ Di dời tượng trái phép tại di sản Phong Nha – Kẻ Bàng
+ Năm con cọp nghĩ về Tổ quốc
+ Xử lý tít bị vắt dòng, phân đoạn:
+ 	KHI MÁ VÀO CA 
	BA CON NGỦ VỚI CÔ GIÁO
+ 	THÔNG QUA VIỆC ÔNG TRƯƠNG QUANG
	ĐƯỢC GIỮ CHỨC PHÓ CHỦ TỊCH QUỐC HỘI
+ 	TỔNG THỐNG B. OBAMA LÀM TÌNH
	HÌNH CU BA CĂNG THẲNG
BBC đặt “tít” dài để nổi hơn trên Google 
Kể từ ngày 20/11, các bài báo trên trang tin tức của BBC sẽ có tiêu đề dài hơn nhằm giúp người đọc dễ tìm thấy trên các cỗ máy tìm kiếm.
“Khoảng gần 29% lượng truy cập của BBC News (BBC Tin tức) đến từ các cỗ máy tìm kiếm,” Steve Herrmann, biên tập viên của website thuộc hãng tin BBC cho biết.
Chính vì thế, kể từ nay BBC sẽ cho phép các nhà báo của mình được sử dụng những tiêu đề dài hơn cho các bài viết đăng trên BBC News. Mỗi bài sẽ có 2 tiêu đề, một tiêu đề với khoảng từ 31 đến 33 ký tự sẽ được dùng trên trang chủ hay trên trang dành cho điện thoại di động và một tiêu đề khác với độ dài lên tới 55 ký tự sẽ được dùng bên trong bài viết và xuất hiện trên các công cụ tìm kiếm trực tuyến.
Việc tùy biến để “nổi hơn” trên các công cụ tìm kiếm trực tuyến đã trở thành một trong những tiêu chuẩn hàng đầu của các báo điện tử từ vài năm qua. Ngày càng nhiều độc giả tìm đến các trang tin thông qua dịch vụ tổng hợp tin tức của Google News hay thông qua những đường link (liên kết) mà người dùng gửi cho nhau trên các mạng xã hội, email, Twitter hay dịch vụ đọc tin RSS. Đó chính là lý do vì sao các hãng xuất bản trực tuyến muốn chắc chắn rằng độc giả “sẽ tìm được nơi mà họ muốn đến”.
“Tùy biến theo công cụ tìm kiếm (SEO) có nghĩa là đưa nội dung trở nên dễ tiếp cận nhất đối với độc giả và đó cũng chính là công việc quan trọng của BBC News”, ông Steve Herrmann nói trên blog của hãng tin này.
Liệu việc này có làm “hỏng” việc sử dụng ngôn ngữ báo chí? Hay nó chỉ là một hành động nhằm ngăn chặn việc các nhà báo sử dụng các cụm từ quá “ngắn” và phức tạp đôi khi khiến độc giả không thể hiểu nổi? Câu trả lời chưa rõ ràng nhưng ít nhất việc cố gắng SEO tốt hơn như bổ sung các từ khóa quan trọng mà người dùng thường nhập trên các công cụ tìm kiếm khiến các tiêu đề bài viết trở nên hữu dụng hơn.
Trên thực tế, sự thay đổi này gần như không mấy ảnh hưởng ngoại trừ việc trang chủ của các website tin tức sẽ trở nên chật chội hơn và “có thông tin” hơn. 
Làm báo điện tử: Cắt dán và... bóp méo 
Đọc qua cái tin kể trên trên VNExpress, tôi hơi áy náy về cái tít, còn nội dung thì không có ý kiến gì. Nhưng kiểm tra bản tin gốc trên Tuổi Trẻ, tôi thấy có một số cái “sự vênh.” Thứ nhất là bài lấy lại được biên tập đi chút ít (thôi thì để cho câu cú gọn gàng, tạm chấp nhận), thứ nhì là những cái tên viết tắt T., V., B. đã điềm nhiên biến thành Thu, Vân, Bích (tôi tặc lưỡi, ừ thì tên nào mà chẳng là tên giả, lại cho qua), nhưng cái tít gốc thì hoàn toàn chẳng có “nỗi nhục” nào cả. Cụ thể, nó là “Thâm nhập những đường dây môi giới lấy chồng ngoại - Bài 1: Đau đớn thay phận đàn bà.” 
Cũng tình trạng biên tập bạt mạng như thế, tôi thấy một bài khác trên VNExpress với cái mở ngoặc (theo Lao Động) bên dưới. Tra bản gốc thì chỉ thấy một cái tít trung tính: “Hưng Yên: Xét xử sơ thẩm gần 70 con bạc liên tỉnh” nhưng sau khi biên tập một chút thì nó biến thành “Đánh bạc có gái 'giải đen'.” Cần lưu ý rằng chi tiết bắt “8 trường hợp mua bán dâm” chỉ là một chi tiết trong bài và thực sự trọng tâm chính là con số 116 con bạc bị bắt và 69 kẻ bị ra tòa vì liên quan đến vụ đánh bạc, mua bán dâm.
Một vụ không có “xáo trộn” nhiều về nội dung khi được đăng tải lại nhưng khá buồn cười là tin “Hai lần bị vợ cắt ‘của quí’” trên Tuổi Trẻ được VNExpress biên tập, sau đó VietNamNet... lấy lại một phần tin trên VNExpess nhưng đổi tít thành “Vẫn ổn định sau hai lần bị vợ cắt ’của quý’.” Trong tin này, trên Tuổi Trẻ viết là “18h ngày 9/6” nhưng sang hai báo kia trở thành “Tối 9/6.” Và chắc hai báo kia thấy chữ “của quý” chưa rõ ràng nên sửa luôn thành... “dương vật.” Trước đó không lâu, một bài viết khá dài trên Tiền Phong về chị Chủ tịch Hội Phụ nữ huyện Bắc Mê (Hà Giang) xin sinh con ngoài giá thú khi xuất hiện trên một tờ báo điện tử khác chỉ còn chừng hơn 1/3 nhưng không hề theo dạng bài trích dẫn mà vẫn là mở ngoặc (theo...) ở dưới.
Ly kỳ nhất có lẽ là vụ bài viết trên báo Đẹp của TTXVN với tựa đề “’Con đường tình yêu’ của Ánh” khi lên một số trang web lại biến thành “Nguyệt Ánh thất vọng vì đàn ông Việt” và gây nên một cuộc tranh cãi nảy lửa trên nhiều diễn đàn. Thực ra trong bài viết, nhân vật chỉ kể về mấy cuộc tình của mình và nêu quan điểm riêng rằng “Đàn ông Việt nên thay đổi quan niệm, đừng nghĩ tất cả phụ nữ đều cần tiền và phải dựa vào họ.” Song một câu đúc kết thành tít đã thực sự gây nên chấn động. Người ta phê phán, thậm chí chửi rủa mà chẳng cần đọc kỹ bài, chỉ dựa vào cái tít. Ô hay, cô ta đâu hề nói thất vọng, đấy là mấy tờ báo khai thác lại đã tự nói đấy chứ! Sau vài ngày, cái tít tai hại này đã được dỡ bỏ để trở về với “bản gốc” nhưng mọi sự đã quá muộn. Các cuộc tranh luận trên các diễn đàn vẫn đang tiếp tục.
Có một trang web khá phổ biến từng bị phê phán trên các báo khác vì “biến hóa” bài sao chép thành bài của mình bằng cách cho cái cụm từ “theo...” vào một vị trí rất khiêm tốn trong nội dung bài. Hậu quả, người đọc có thể hiểu theo logic thông thường là chỉ có cái câu đó là lấy theo báo kia, còn toàn bộ nội dung là sản phẩm của tôi. May thay, tình trạng này lâu nay không còn thấy xuất hiện (hoặc chưa bị phát hiện thêm).
Tôi cố gắng tự bào chữa cho hành động kể trên là chỉ nhằm gây hấp dẫn cho độc giả và nhiều khi là vô ý thức. Nhưng rõ ràng trong không ít trường hợp, việc giật tít cho thật sốc, thật choáng rõ ràng là có chủ ý. Và không ít trường hợp, nội dung thậm chí còn bị bóp méo như những ví dụ kể trên.
Quan điểm của tôi về báo chí rất đơn giản: Không được sao chép của nhau để sử dụng vào mục đích thương mại (bán báo hoặc bán quảng cáo). Về nguyên tắc, muốn sử dụng bài của người khác thì phải xin phép, dù là dùng cho mục đích phi lợi nhuận. Tất nhiên, trong bối cảnh sử dụng thông tin từ Internet một cách tự do và tràn lan hiện nay, việc xin phép sử dụng cho mục đích cá nhân không phải thường xuyên được tuân thủ, song nếu một tờ báo lấy làm “hàng hóa” của mình để đưa lên trang web nhằm lôi kéo độc giả và bán quảng cáo thì không có lý gì lại được dùng “chùa.”
Và dù là dùng “chùa” hay thậm chí là có thỏa thuận, tôi cũng có quan điểm rất rõ ràng về việc dùng lại tin của cơ quan báo chí khác như sau:
Nếu có dòng chữ “Theo...” ở đầu hoặc cuối bài thì nhất thiết phải đăng nguyên văn.
Nếu không thể đăng đầy đủ do diện tích/khoảng trống hạn chế thì có thể biên tập nhưng chỉ là cắt giảm chữ chứ không được can thiệp vào từng câu và không được làm thay đổi ý nghĩa của từng câu, và đương nhiên là cả toàn bộ bài (nói nôm na là không được cắt gọt tùy tiện). Ngay cả tiêu đề (tít) của bài cũng phải tôn trọng tiêu chí này và nếu cần thay đổi thì cũng không phải là một câu... bịa.
Nếu sử dụng theo kiểu trích dẫn từ một tờ báo, hãng tin thì có thể chỉ cần nêu nguồn tin và dẫn trực tiếp hoặc gián tiếp những đoạn cần lấy, và nếu lấy một phần của câu thì không được làm người đọc hiểu sai nghĩa của câu đó.
Việc sửa chữa chính tả và ngữ pháp là được phép nhưng không được làm sai nghĩa của câu đó.
Đầu năm 2005, tôi đã có bài viết khuyến cáo về tình trạng “xào xáo” trên báo chí, kể cả báo điện tử. Đến nay, tuy một số tờ báo mạng đã tăng thêm số bài tự viết, nhưng kiểu sao chép của nhau vẫn rất phổ biến. Khó mà chỉ ra được một tờ báo điện tử nào của Việt Nam không thực hiện chiêu “cắt dán” này, kể cả website của những tờ báo tiếng tăm. Hãy tưởng tượng độc giả đọc mấy trang web và thấy một câu chuyện được đăng y chang trên 3-4 tờ liền thì còn gì là hứng thú. Cách làm này rõ ràng trước hết là không tôn trọng độc giả, và kế đó là hành động sao chép có thể bị quy thành “ngang nhiên cướp công lao động của người khác.” Đấy là chưa nói đến tình trạng bóp méo cả bản gốc. 
Cắt dán bài của báo khác đã là việc không nên, cắt dán và làm cho sai lệch nội dung (hoặc cách hiểu của độc giả về nội dung) thì lại càng là điều cấm kị trong báo chí. Nhưng điều đó vẫn đang tồn tại và chắc là sẽ vẫn tiếp tục tồn tại nếu bản thân các tờ báo điện tử không tôn trọng những nguyên tắc cơ bản nhất của báo chí, vì lợi ích của độc giả, của các tờ báo khác và của chính mình./.
Viết tít
Tít (đầu đề) cho độc giả biết chuyện gì đã xảy ra và vì sao độc giả phải quan tâm tới nó. Tít là phần độc giả đọc trước tiên. Nếu bạn viết hay độc giả có thể sẽ tiếp tục đọc bài báo. Nếu bạn viết hỏng, toàn bộ bài báo công phu của bạn sẽ bị bỏ qua. Vì vậy hãy dành nhiều công sức để viết tít. Đừng coi tít là phần phụ cần hoàn thành gấp rút sau khi bạn đã viết xong bài báo. 
Một tít cần đảm bảo 4 yêu cầu sau:
- Trung thực 
- Hấp dẫn
- Chính xác
- Trình bày đẹp
Tính trung thực
* Tít phải phản ánh trung thực nội dung và sắc thái của câu chuyện và phải phù hợp với ảnh và /hoặc đồ họa kèm bài.
* Bài viết về vấn đề gì và mào đầu của bài viết như thế nào? Lấy ý tưởng từ mào đầu (vấn đề chính của câu chuyện) để viết tít nhưng KHÔNG đơn thuần sao chép lại mào đầu.
* Đây là một câu chuyện vui, buồn, nghiêm túc hay nhẹ nhàng? Câu chuyện về một cá nhân hay là tin về một chính sách của chính phủ? Đây là tin thời sự hay là một bài? Hãy cố gắng viết tít đúng với sắc thái của câu chuyện và tính chất của bài viết.
* Nếu có ảnh hoặc đồ họa kèm bài, phải đảm bảo rằng tít phản ánh đúng nội dung và đồ họa. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp có ảnh kèm bài vì các kết quả nghiên cứu cho thấy hầu hết độc giả sẽ nhìn ảnh trước tiên khi đọc trang báo. Sau đó họ đọc tít và rồi mới bắt đầu đọc bài báo.
* Nếu bài có tít phụ thì tít phụ phải phù hợp với tít chính và cùng sắc thái với tít chính, đủ nội dung của tít chính và phụ hoàn toàn khác nhau.
Tính hấp dẫn
* Tít phải thu hút được độc giả, làm họ muốn đọc bài viết, vì vậy hãy dùng ngôn từ sắc sảo và hấp dẫn.
* Lựa chọn từ ngữ cho tít là vấn đề đóng vai trò quyết định trong việc thu hút độc giả bài viết đó. Vì số lượng từ dành cho tít không nhiều phải đảm bảo từng từ đều đáng giá. Khi bạn đọc bài viết, hãy viết ra những từ có thể dùng cho tít.
* Vì chỗ trên trang báo dành cho tít rất hạn chế nên phải tiết kiệm từ.
Tránh dùng hai từ khi có thể dùng một từ. Các nhà báo cũng thường có xu hướng dùng những từ bóng bảy để gây ấn tượng cho độc giả. Cần tránh dùng từ bóng bảy khi có thể dùng từ đơn giản mà hiệu quả vẫn vậy. Trên thực tế, hầu hết độc giả là những người bình thường và bận rộn, họ muốn đọc ngôn từ đơn giản, dễ hiểu và không phải mất thời gian để nghĩ về chúng.
*Tránh dùng các câu sáo rỗng. Nên nhớ độc giả không hề quan tâm tới trình độ sử dụng ngôn ngữ của phóng viên mà họ quan tâm tới bản thân tin tức.
* Tránh chơi chữ, vì nó có thể phản tác dụng, đặc biệt đối với các đầu đề tin (đối với bài, hoặc một số phóng sự đặc biệt thì có thể chơi chữ). Nhưng nếu muốn chơi chữ thì phải đảm bảo dùng đúng cách.
* Hãy độc đáo khi dùng từ. Có một số từ thường được báo chí sử dụng quá nhiều trong tít. Nên tránh dùng những từ như vậy thì tít sẽ độc đáo hơn.
* Nên tránh dùng các từ viết tắt và nhiều dấu chấm, phẩy trong tít vì trông rối mắt và khó hiểu.
* Dùng động từ chủ động thay vì bị động. Điều này giúp tít ngắn gọn hơn và mạnh hơn.
* Viết đơn giản và đảm bảo rằng tít có nghĩa rõ ràng. Tránh đưa những thông tin phức tạp và các con số không cần thiết vào tít.
* Nhờ đồng nghiệp góp ý kiến và nghiêm túc tiếp thu ý kiến của họ. Nếu họ thấy rằng tít bài rất hay nhưng chẳng có nghĩa gì thì nhiều khả năng độc giả cũng cảm thấy như vậy.
Tính chính xác
* Tít phải chính xác. Chính xác ở đây bao hàm cả về nội dung, chính tả, ngữ pháp... Nếu tít của bài báo sai, độc giả sẽ nghĩ rằng toàn bộ bài báo cũng sai.
* Trước hết, phải đảm bảo chắc chắn rằng nội dung của tít là chính xác. Ngày tháng, số liệu, sự kiện... phải chính xác tuyệt đối như thông tin nêu trong bài.
* Kiểm tra và kiểm tra lại tất cả, kể cả chính tả, đặc biệt là họ tên. Khi đã viết xong tít và kiểm tra lại mọi thứ cẩn thận, hãy kiểm tra thêm một lần nữa cũng không thừa.
Hình thức đẹp
* Tít phải vừa vặn với khoảng trống dành cho tít trên trang báo, không được nén hoặc dãn chữ. Tít trông phải đẹp mắt và hợp với các tít khác trên trang báo và các tít phụ.
* Cần biết tít của bạn sẽ được dành bao nhiêu chỗ trên trang báo và hãy viết tít vừa vặn với khoảng trống đó. Đừng co hoặc kéo dãn chữ trên tít cho vừa với khoảng trống và phải biết rõ chỗ ngắt dòng là ở đâu (đối với đầu đề dài 2, 3 dòng), vì đôi khi ngắt dòng không đúng từ sẽ làm tít rất khó đọc.
* Hãy xem xét tới phần trình bày của bài báo trang báo, nên làm việc trước với biên tập viên dàn trang để viết tít bài báo của bạn hợp với các đầu đề khác, các đầu đề phụ và ảnh.
(Lược dịch bài giảng của Katherine McKinley, giảng viên lớp Phóng viên viết tin đối ngoại) 
Chức năng của tít và cách viết tít hay
Có thể nói tít là câu quan trọng nhất trong một bài viết trên báo, dù là một tin ngắn hay một phóng sự. Hãy tưởng tượng trong một buổi sáng bận rộn, độc giả chỉ có thời gian cho những gì họ coi là quan trọng nhất. Tít là yếu tố chính yếu ở mức độ đọc đầu tiên, và nó quyết định số phận của bài báo. Vì vậy, đừng bỏ qua! 
Giảng viên Fabienne Gérault thuộc Đại học Báo chí Lille, Pháp, nêu lên sáu chức năng chủ yếu của tít:
- Thu hút sự chú ý vào trang giấy; 
- Cung cấp thông tin chính trong một cái liếc mắt; 
- Giúp độc giả lựa chọn bài; 
- Khiến độc giả muốn đọc; 
- Tổ chức trang; 
- Sắp xếp thông tin.
Các loại tít:
- Tít phụ: thường đóng vai trò định vị sự việc: chỉ rõ thời gian và địa điểm hoặc đưa ra miền thông tin. Đôi khi chỉ rút lại thành một từ.
- Tít: trình bày cỡ to, chứa đựng những từ khóa. 
- Tít nhỏ: bổ xung thông tin cho tít (như thế nào, tại sao).
- Tóm tắt: liệt kê những nội dung quan trọng được xử lý trong bài báo hoặc trong chùm bài.
Một tít hay cần phải đáp ứng được những tiêu chí như sau:
- Sáng sủa, dễ hiểu: dùng từ đơn giản, cụ thể, không viết tắt.
- Ngắn, mạnh, trực tiếp: loại bỏ những chi tiết phụ, rườm rà. Đi thẳng vào vấn đề chính, dùng từ mạnh, liên quan đến bài, không dùng tính từ, trạng từ, dùng câu thể chủ động, khẳng định. Có thể bỏ qua động từ. Tránh dùng chấm than, vì nó không thay thế được những từ mạnh. 
- Hạn chế dùng dấu chấm câu, trừ dấu hai chấm.
- Không dùng câu hỏi. 
- Chính xác, trung thực. Không thay thế nội dung bằng hình thức. Không nói quá.
- Thích hợp, độc đáo: một tít chỉ được dùng cho một bài báo. Tít là riêng biệt.
- Phù hợp với thể loại: tít phải phù hợp với bài báo, với giọng điệu của nó, với phong cách, với thể loại báo chí. Dùng trích dẫn đối với thể loại phỏng vấn, điều mắt thấy tai nghe với thể loại phóng sự hay công thức với xã luận. 
Tít có tính thông tin:
- Trả lời phần nào cho các câu hỏi đặt ra (chủ yếu là ai, cái gì).
- Loại bỏ những câu rườm rà, những từ không cần thiết, những thông tin bổ sung.
- Dựa vào những tít khác, nhất là tít lớn. 
- Có hai cách: chủ ngữ-động từ-bổ ngữ hoặc câu không động từ. Mỗi một cách đều có cái hay riêng. Kiểu đầu chỉ rõ hành động. Kiểu thứ hai cô đọng, nhấn mạnh từ khóa.
Tít gợi: 
 Tít gợi không đưa ra thông tin chính của bài báo, nhưng nêu ý nghĩa chung của nó bằng cách kích thích người ta đọc bài báo. Chúng ta thường thấy kiểu tít này trong các tạp chí. Khi thông điệp chính đã được xác định, chúng ta sẽ tìm một hình thức khơi gợi, một câu ngắn gọn. 
Có vô số cách để viết tin gợi: dùng từ gây sốc, từ đa nghĩa, câu gợi trí tò mò, một điều khó tin, một chuyện buồn cười, một mẫu nhân cách hóa, lối chơi chữ, một câu nói quen thuộc được sửa đi, một công thức, một câu ngạn ngữ Dùng hỗn hợp hai loại tít sẽ càng hiệu quả: vừa dùng tít lớn có tính thông tin, vừa dùng tít có tính gợi.
Làm thế nào để thành công? Chọn ra vấn đề chính trong thông điệp cốt lõi: một tít hay là phần cốt yếu trong thông điệp này. Khi đã viết xong bài báo, cần đặt câu hỏi: mình cần nói điều gì với độc giả? Trước hay sau khi viết bài? Có những khi chúng ta tìm ra ngay được tít trước khi viết bài. Nhưng thông thường phải viết xong bài mới đến công đoạn tìm tít. 
10. Đánh giá về ảnh trên một số báo trực tuyến hiện nay 
V. Chụp ảnh và biên tập ảnh cho website
+ Vai trò của hình ảnh: 
- Bắt buộc; 
 Có thể thay thế cho bài viết;
 Diễn đạt thông tin, tạo sự tin cậy
Mục đích sử dụng: 
- Riêng lẻ: Đặt trong bài viết 
- Nhiều hình ảnh: thực hiện bài báo thông qua hình ảnh (soundslides), thư viện ảnh, chùm ảnh 
+ Một số lưu ý về hình ảnh: 
- Bố cục theo nguyên tắc 2/3 
- Điểm chết và đường chân trời
- Hậu cảnh và tiền cảnh
- Góc máy
- Hướng nhìn
- Khoảnh khắc bấm máy
- Thông tin trong bức ảnh
- Chú thích cho bức ảnh
+ Nguyên tắc chụp và biên tập ảnh: 
1. Chọn góc máy hợp lý để có sự giao tiếp bằng ánh mắt với đối tượng được chụp 
2. Chọn sử dụng phông rõ ràng
3. Chú ý nguồn sáng để làm nổi rõ chủ đề
4. Chọn chụp cận để làm nổi rõ chủ đề bức ảnh
5. Không đặt chủ đề vào giữa bức ảnh (các điểm chết)
6. Tránh sử dụng ảnh bị mất nét chủ đề
7. Phải chú ý các nguồn sáng
8. Khai thác ảnh đứng để tạo hiệu quả chiều sâu
9. Hãy biết “đạo diễn” cho một bức ảnh khi có thể
3.1.7. Hình ảnh, âm thanh, video clip:
Các yếu tố đa phương tiện tạo cho báo trực tuyến một thế mạnh mà các loại hình báo chí trước nó không có được: báo trực tuyến vừa là báo in, vừa là phát thanh, vừa là truyền hình. Thế mạnh này ngày nay đã được khai thác trong những mức độ nhất định.
Ứng dụng hình ảnh động, video hiện còn hạn chế do chuẩn công nghệ, đường truyền nhưng âm thanh, hình ảnh (image) thì được khai thác khá tốt ngay khi báo trực tuyến vừa ra đời. Radio online, truyền hình trực tuyến, truyền hình theoo yêu cầu là những chuyên mục nhiều báo trực tuyến khai thác khá tốt. 
Tất nhiên, không phải báo trực tuyến nào cũng khai thác multi media nhưng có thể nói, những yếu tố hình ảnh, âm thanh, video clip sẽ góp phần tạo nên sự phong phú trong việc chuyển tải thông tin của báo trực tuyến và được coi là các thành tố trong hầu hết các site báo trực tuyến.