Tài liệu 9 kỹ năng con bạn cần học để thành công trong tương lai

9 kỹ năng con bạn cần học để thành 
công trong tương lai 
 Hãy chuẩn bị để con bạn thành công sau 20 năm nữa và hơn, chứ không chỉ hôm 
nay. Thay vì dạy bé những điều cụ thể, hãy để con học các kỹ năng để tìm thấy 
đam mê, biết chấp nhận khác biệt và thích nghi với sự thay đổi... 
Trẻ em trong hệ thống giáo dục hiện nay không được chuẩn bị tốt để đến với thế 
giới tương lai. Làm thế nào để chuẩn bị cho con mình đến một thế giới chưa thể dự 
đoán hay biết trước? Hãy dạy trẻ cách thích nghi và đối phó với sự thay đổi, để 
luôn sẵn sàng cho mọi thứ bằng cách không cần chuẩn bị một cái gì cụ thể. Dưới 
đây là những kỹ năng cần dạy cho trẻ để chúng vững vàng bước vào thế giới tương 
lai: 
Đặt câu hỏi 
Điều chúng ta mong muốn nhất cho con cái của mình, khi trẻ học hỏi, là có khả 
năng tự học. Khi đó, bố mẹ không cần phải dạy trẻ tất cả mọi thứ, bất cứ gì con cần 
biết cho tương lai, chúng có thể tự tìm hiểu. 
Bước đầu tiên để làm điều này là học cách đặt câu hỏi. May mắn là trẻ làm điều 
này một cách tự nhiên, và việc của người lớn là khuyến khích con. Cách tuyệt vời 
để thực hiện việc đó là làm gương. Khi bạn và con gặp điều gì mới, hãy đặt câu 
hỏi, và khám phá các câu trả lời có thể cùng trẻ. Khi bé hỏi, hãy trả lời thay vì gạt 
đi hay phạt con. (Rất nhiều người lớn không khuyến khích con hỏi và thường thấy 
phiền phức vì điều này). 
 Ảnh minh họa: Littlestepsnh.com. 
Giải quyết vấn đề 
Nếu trẻ có thể giải quyết vấn đề, bé có thể làm bất cứ việc gì. Một công việc mới 
có thể khiến bất cứ ai cũng phải lo ngại, nhưng thực sự nó chỉ là một vấn đề khác 
cần phải giải quyết. Một kỹ năng mới, một môi trường mới, một đòi hỏi mới... tất 
cả sẽ trở thành vấn đề đơn giản khi biết cách xử lý. 
Dạy trẻ giải quyết vấn đề bằng cách làm mẫu xử lý những vấn đề đơn giản, sau đó 
cho phép trẻ tự làm những việc dễ, phù hợp với lứa tuổi. Đừng ngay lập tức can 
thiệp, làm hộ tất cả vướng mắc của con, để trẻ tự đối mặt và thử những cách khác 
nhau có thể, và thưởng cho những nỗ lực này của con. Sau tất cả, trẻ sẽ phát triển 
được sự tự tin về khả năng giải quyết vấn đề của mình, và từ đó, không có gì là bé 
không thể làm. 
Thực hiện các kế hoạch 
Viết một cuốn sách là một dự án. Bán một quyển sách cũng là một dự án nữa. Hãy 
cùng trẻ lên những kế hoạch, dự án và bắt tay vào làm. Ban đầu bạn có thể làm 
cùng con, sau đó để bé tự làm. Khi trẻ đã tự tin, để bé thực hiện các kế hoạch của 
riêng mình. Trẻ sẽ sớm học được rằng cuộc đời có hàng loạt kế hoạch, dự án cần 
bắt tay thực hiện, hoàn thành. 
Tìm thấy đam mê 
Thiếu điều gì sẽ khiến bạn trở nên mất phương hướng, vô kỷ luật, không có động 
lực bên ngoài, không đạt được phần thưởng gì? Đó chính là niềm đam mê. Khi bạn 
hào hứng tới nỗi không thể ngừng nghĩ về điều gì đó, bạn sẽ luôn cố gắng để thực 
hiện nó tốt nhất và yêu thích làm điều đó. 
Hãy giúp con tìm ra điều yêu thích, đam mê, hãy quan sát và lắng nghe con, xâu 
chuỗi những sự việc đã diễn ra, tìm ra những điều khiến bé thích thú, hăng hái 
nhất, giúp con tìm hiểu và tận hưởng. Đừng ngăn cản bất cứ niềm đam mê nào của 
con, hãy khuyến khích chúng. 
Tự lập 
Trẻ cần được dạy để ngày càng tự đứng vững trên đôi chân của chính mình. Ngay 
từ khi trẻ còn nhỏ, cần dần dần khuyến khích các con tự làm những việc cá nhân. 
Dạy trẻ cách làm, làm mẫu, giúp trẻ thực hiện và việc trợ giúp ít dần, sau đó để con 
được mắc lỗi. 
Giúp con tự tin hơn bằng cách để con có được những thành công nho nhỏ và cả 
nếm trải, đối phó với những thất bại. Khi trẻ học được cách tự lập, chúng sẽ học 
được rằng chúng không cần thầy cô, bố mẹ hay ông chủ bảo phải làm gì. Chúng có 
thể tự xoay sở mọi việc, tận hưởng cảm giác tự do, và tìm ra hướng đi cần cho 
riêng mình. 
Tự làm cho mình hạnh phúc 
Rất nhiều phụ huynh quá ôm ấp, bao bọc con cái, khiến trẻ phải phụ thuộc vào sự 
hiện diện của bố mẹ mới thấy hạnh phúc. Khi trẻ lớn lên, chúng không biết làm thế 
nào để mình hạnh phúc. Chúng phải "dính" với ai đó như bạn bè, người yêu mới 
thấy vui. Nếu không được, chúng tìm hạnh phúc ở những điều khác bên ngoài như 
mua sắm, ăn uống, game, Internet... 
Nếu một đứa trẻ học được sớm hơn rằng chúng có thể tự làm mình hạnh phúc, từ 
việc vui chơi, đọc sách và tưởng tượng, trẻ đã có một trong những kỹ năng giá trị 
nhất cho tương lai. Thi thoảng, hãy để trẻ ở một mình. Dành cho chúng thời gian, 
sự riêng tư (chẳng hạn vào buổi tối), và bố mẹ cũng sẽ tận hưởng được nhiều hơn 
không gian của riêng mình. 
Lòng trắc ẩn 
Đây là một trong những kỹ năng cần thiết nhất cho trẻ. Chúng ta cần điều này để 
đối xử tốt với người khác, để biết quan tâm đến mọi người hơn là chỉ vì mình, để 
cảm nhận hạnh phúc khi làm cho người khác hạnh phúc. Làm gương bằng cách 
sống yêu thương mọi người là chìa khóa để dạy trẻ điều này. Hãy thể hiện tình yêu 
thương với con, và với những người khác, mọi lúc. Thể hiện sự đồng cảm với trẻ, 
thường xuyên hỏi con nghĩ gì về những cảm xúc của người khác và chia sẻ suy 
nghĩ của bạn. 
Tận dụng mọi cơ hội để chứng minh cho con thấy cách để giảm bớt sự đau khổ của 
người khác khi bạn có thể, làm thế nào để làm người khác hạnh phúc với hành 
động tử tế, dù nhỏ, và những điều đó làm bạn nhận lại hạnh phúc như thế nào. 
Chấp nhận sự khác biệt 
Chúng ta lớn lên trong một khu vực cô lập, nơi mọi người hầu như đều giống nhau 
(ít nhất là về diện mạo) và khi chúng ta đến nơi khác, tiếp xúc với những người 
hoàn toàn khác, ta có thể cảm thấy không thoải mái, bị sốc, và cả sợ hãi. 
Hãy để con cái mình tiếp xúc với tất cả mọi người, thuộc mọi tầng lớp, chủng tộc, 
màu da, giới tính, ở điều kiện vật chất và tinh thần khác nhau. Thể hiện cho trẻ 
thấy rằng sự khác biệt là hoàn toàn bình thường và nó cần được hoan nghênh vì 
điều đó tạo nên cuộc sống đa dạng, tươi đẹp. 
Đối phó với sự thay đổi 
Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần cho trẻ khi chúng trưởng 
thành, khi thế giới luôn thay đổi. Có khả năng chấp nhận sự thay đổi, đối phó với 
nó, chuyển hướng dòng chảy này, sẽ là một lợi thế cạnh tranh. Điều này rất quan 
trọng, đặc biệt khi so sánh với những người chống lại hay sợ sự thay đổi, những 
người thiết lập mục tiêu và các kế hoạch rồi cố gắng tuân thủ một cách cứng nhắc 
thay vì thích ứng và linh hoạt trước mọi đổi thay. 
Một lần nữa, hãy làm gương kỹ năng này với con bất cứ khi nào có cơ hội, và thể 
hiện cho trẻ thấy thay đổi là tốt, bạn có thể thích nghi, nắm lấy cơ hội mới chưa 
từng có, và đó là một quyền lợi. Cuộc sống là một cuộc phiêu lưu và mọi thứ có 
thể sai khác, biến hóa nhiều hơn mức bạn tưởng. Và hãy dạy con luôn sẵn sàng 
trước những biến hóa đó. 
Tại sao phải dạy con từ thuở lên ba? 
3 năm đầu tiên là giai đoạn định hình tất cả loại tính cách: yêu thương, giận hờn, 
ganh ghét vì thế cha mẹ cần dạy cho con những giá trị đạo đức, lối sống, cách cư 
xử với người xung quanh ngay từ đó. 
Theo thạc sĩ xã hội học Trần Đình Dũng, quá trình định hình nhân cách của một 
đứa trẻ luôn luôn đi theo giai đoạn 3 năm. Tuy nhiên, thông thường mọi người hay 
chú ý đến các mốc 6 năm, 12 năm, 18 năm mà quên đi giai đoạn 3 năm đầu đời, 
giai đoạn nền tảng để hình thành nhân cách. 
Cũng như khi nhìn một tòa nhà, người ta thường quan tâm đến kiến trúc tổng thể, 
phòng ốc, thiết kế nội thất, ít khi nào nhìn vào nền móng bên dưới. Cũng thế, 3 
năm đầu đời là nền móng mà không ai nhìn thấy, tuy nhiên nó cũng giống như 
móng của một ngôi nhà có vững thì công trình ấy mới bền chắc với thời gian. 
Thông thường trong 3 năm đầu đời của trẻ, cha mẹ thường để ý nhiều đến những 
chuyển biến về mặt thể chất cho con, dành cho bé nguồn dinh dưỡng tốt nhất, sự 
chăm sóc tối ưu. Song theo thạc sĩ Đình Dũng, điều quan trọng nhất mà nhiều phụ 
huynh lại quên đó chính là việc xây dựng nhân cách cho con, dạy cho con những 
giá trị đạo đức, lối sống, cách cư xử với những người xung quanh. 
 Phụ huynh hãy xây dựng cho con sự tự tin bằng việc dẫn bé theo mỗi khi đi ra 
ngoài để bé được tiếp xúc với người lạ, môi trường lạ, âm thanh lạ. Ảnh: Thụy Ân. 
Thế giới hữu hình và thế giới vô hình 
Thế giới hữu hình là những gì hiển hiện, có thể nhìn thấy, chạm đến, những điều có 
thể cân đong đo đếm được. Trong 3 năm đầu đời của trẻ, nhiều bậc cha mẹ thường 
dành quá nhiều ưu tư và lo lắng về thế giới hữu hình của con mà quên đi điều cần 
lưu ý nhất, đó là thế giới vô hình, là tính cách, nhân cách của bé, là tinh thần, tâm 
hồn, thái độ, nội tâm 
Trong một buổi trò về kỹ năng làm cha mẹ, khi được hỏi “Các bạn muốn con mình 
sau này sẽ trở nên như thế nào?”, hầu hết ông bố, bà mẹ trẻ đều nghĩ ngay đến 
những điều hữu hình "Tôi muốn con mình thành bác sĩ, kỹ sư, nhà giáo, doanh 
nhân" Tất cả đều đúng, đều tốt đẹp, nhưng không hoàn toàn đúng với thời gian. 
"Có bao giờ chúng ta nghĩ giống như nhà văn Sơn Nam: 'Tôi muốn con mình trở 
thành người tử tế, con mình lớn lên trở thành một người chính trực, trung thực, cho 
bản thân con, cho gia đình nhỏ, không gian nhỏ của con và cho xã hội'?. Quan 
trọng hơn cả là nền móng, giá trị gia đình, là niềm tin, nghị lực, nội lực bên trong 
mỗi con người. Nó giúp chúng ta đứng vững, không khom lưng, không khuỵu gối, 
đó mới chính xác là điều chúng ta nên dạy cho con mình", thạc sĩ Đinh Dũng gợi 
mở. 
Trẻ lên ba, cả nhà tập nói 
Khi trẻ đang tập nói và khi bé nói sai, ông Dũng khuyên, phụ huynh cần phải sửa 
ngay lập tức từng chữ một. Nếu không sửa kịp thời, ngay lập tức bé đã tiếp nhận 
vốn từ sai. Và khi người lớn cho bé vốn từ sai thì mai này lớn lên khả năng bé nói 
ngọng rất cao. Nghiên cứu khoa học cho thấy, em bé nào nói sai chữ, sai âm thì khi 
lớn lên khả năng thẩm âm giảm đến 50%, khi trẻ học nhạc hay ngoại ngữ sẽ bị thua 
thiệt hơn nhiều so với những em bé được bố mẹ sửa cho ngay khi còn nhỏ. 
Làm thế nào để “dạy con từ thuở lên ba”? 
Theo thạc sĩ Đinh Dũng, bất kỳ bố mẹ nào cũng yêu con, và nên thể hiện tình cảm 
với con mình. "Hãy yêu thương con theo cách mà chúng ta muốn được yêu thương. 
Không phải ai cũng biết cách bày tỏ tình cảm với con, nhưng hãy bắt đầu bằng hai 
cách vuốt ve và nói chuyện với bé". 
Người mẹ có thể học hỏi từ bài học nuôi con theo phương pháp kangaroo, ôm con 
vào lòng, vuốt ve làn da bé, nắm tay bé, xoa lưng bé, xoa đầu, mân mê từng lọn tóc 
của bé Qua đó trẻ sẽ cảm nhận được tình thương, cảm nhận được làn da của 
người thân thông qua xúc giác, hơi ấm tỏa ra từ thân nhiệt của cha mẹ, mùi hương 
cơ thể của mẹ, có khi bé sẽ ghi nhớ đến suốt đời. Nghiên cứu khoa học cho thấy 
trong 3 năm đầu tiên, việc va chạm thân thể và nói chuyện với con quan trọng gấp 
nhiều lần so với dinh dưỡng. 
3 năm đầu tiên là giai đoạn định hình tất cả tính cách: yêu thương, giận hờn, ganh 
ghét, đặc biệt đây cũng chính là giai đoạn hình thành nên nhân cách của một con 
người. 
Điều tiên quyết trong việc định hình và hoàn thiện nhân cách chính là thông qua sự 
tự tin. Do đó khi ở nhà, cha mẹ hãy chăm sóc con thông qua những cử chỉ vuốt ve, 
va chạm, nói chuyện với bé. Khi ra ngoài xã hội, hãy xây dựng cho trẻ sự tự tin 
bằng việc dẫn bé theo mỗi khi đi ra ngoài để bé được tiếp xúc với người lạ, môi 
trường lạ, âm thanh lạ. Từ đó bé sẽ có thêm thông tin, hình ảnh, hình khối, màu 
sắc, âm thanh, tự nhiên bên trong sẽ xuất hiện sự tự tin. Chắc chắn khi ấy trẻ sẽ có 
thêm những trải nghiệm cuộc sống rất thú vị. 
Trong 3 năm đầu đời, trẻ học qua thông tin rất ít, chủ yếu qua hình ảnh và phản 
ánh chính xác những điều người lớn dạy cho mình. Khi nhìn thấy mọi người lễ 
phép với ông bà nội ngoại, bé nhìn thấy sẽ tự động lễ phép với ông bà, bố mẹ. Vì 
vậy muốn dạy con biết lễ phép, bố mẹ cần thay đổi cách hành xử của mình cho phù 
hợp để làm gương. 
Tự tin là giá trị của chính bản thân bé, còn lễ phép là giá trị của cộng đồng, kính 
trên nhường dưới. Để dạy cho bé tính lễ phép, chỉ cần cho bé nhớ 4 chữ: Cảm ơn – 
Xin lỗi – Đi thưa – Về chào. Khi con cư xử trong môi trường gia đình, môi trường 
xung quanh, hàng xóm, bạn bè của bố mẹ mà trẻ thực hành một cách nhẹ nhàng, 
duyên dáng, thật lòng, thì hãy yên tâm rằng khi bé bước ra ngoài cuộc sống sẽ 
không quá tự cao, cũng không quá rụt rè nhút nhát. 
Sự trung thực là điều cuối cùng phụ huynh cần dạy cho bé trong giai đoạn 3 năm 
đầu đời. Tuy nhiên, hầu hết bậc cha mẹ trẻ hay quên điều này. Khi dạy trẻ, hãy 
tâm niệm rằng: “Nếu con giỏi sẽ có người giỏi hơn con, nếu con giàu sẽ có người 
giàu hơn con, nhưng nếu con trung thực thì sẽ không có ai trung thực hơn con, vì 
bản chất của sự trung thực là trung thực”. 
Để dạy cho trẻ trung thực, bước đầu tiên, đơn giản nhất, chỉ cần dạy cho bé gọi tên 
đúng sự việc. Trung thực là câu chuyện cha mẹ có thể đúc kết từ cuộc sống, từ 
cách cư xử hàng ngày để nói chuyện với con và dạy cho con. 
Khi trẻ đã có sự tự tin, lễ phép và sự trung thực, sau này trưởng thành bé sẽ biết 
không gây tổn hại cho bản thân, không gây tổn hại cho người khác. "Đừng để ý 
quá nhiều về thế giới hữu hình. Hãy chú trọng nhiều đến thế giới vô hình, bao gồm 
ý thức, nhân cách, quá trình định hình nhân cách quan trọng nhất là tự tin, lễ phép, 
trung thực. Từ đó trẻ có một năng lực để chơi, đón nhận thông tin mới, khoảng 
không gian càng lớn. Với ba giá trị này thì bé sẽ đứng vững khi bước ra thế giới 
bên ngoài", ông Dũng khuyên. 
Bên cạnh đó, phụ huynh đừng quên dạy cho con nói điều mình làm và làm điều 
mình nói. "Trong quá trình trưởng thành, cha mẹ cần dạy cho con cách đón nhận 
những quan điểm trái chiều, xây dựng nhân cách cho con. Nuôi con là việc không 
hề đơn giản, dạy con là một hành trình gian truân đến suốt đời", theo thạc sĩ Đinh 
Dũng