Tài liệu Kỹ thuật môi trường đại cương - Phần 3, Chương 7: Chất thải rắn công nghiệp và chất thải nguy hại

ra söï coá; nguyeân nhaân gaây neân söï coá, öôùc löôïng möùc ñoä nguy hieåm cuûa söï 
coá ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng. 
• Ñaûm baûo thoâng tin lieân laïc 
Cô sôû ñaàu tö caùc thieát bò trong heä thoáng thoâng tin ñeå ruùt ngaén thôøi gian truyeàn tin khi 
coù söï coá. Ñoái vôùi heä thoáng lieân laïc noäi boä, caàn phaûi coù ngöôøi thöôøng xuyeân tuùc tröïc ñeå 
thoâng baùo kòp ñeán caùc ñôn vò khaùc trong nhaø maùy hay khu vöïc saûn xuaát. Keânh lieân laïc ra 
beân ngoaøi cuõng phaûi ñaûm baûo thoâng suoát lieân tuïc ñeå goïi löïc löôïng cöùu hoä, chuyeân nghieäp 
cuõng nhö kòp thôøi xin yù kieán chæ ñaïo. 
Taïi vò trí coù khaû naêng xaûy ra söï coá phaûi boá trí heä thoáng baùo ñoäng. Cô sôû boá trí nhaân söï 
phuï traùch veà söï coá taïi choã, ngöôøi chòu traùch nhieäm veà söï coá. Caùc ñòa chæ lieân laïc ñeå öùng 
cöùu söï coá ñöôïc cung caáp tröôùc cho ngöôøi laøm vieäc vôùi chaát nguy haïi vaø ngöôøi coù lieân 
quan. 
Sau khi xaùc ñònh coù söï coá, thoâng tin truyeàn ñi bao goàm caùc noäi dung veà dieãn bieán söï 
coá, veà taùc ñoäng nguy haïi taïi hieän tröôøng, vò trí dieãn ra söï coá, tình traïng hieän tröôøng, nhöõng 
toån thaát. 
¾ Phaân coâng traùch nhieäm 
¾ Baûo trì thieát bò öùng cöùu 
¾ Qui trình öùng cöùu 
¾ Huaán luyeän vaø ñaøo taïo 
• Thieát bò öùng cöùu 
Thieát bò duøng khaéc phuïc söï coá, giaûm toån thaát do söï coá ñöôïc ñeå saün taïi nôi coù khaû naêng 
xaûy ra söï coá. Vò trí ñaët thieát bò öùng cöùu phaûi thoaùng, khoâng bò che chaén, deã thaáy, deã thao 
taùc. Nhöõng thieát bò naøy thöôøng xuyeân ñöôïc kieåm tra, baûo quaûn luoân ôû trong tình traïng saün 
saøng hoaït ñoäng. 
Caùc thieát bò, duïng cuï öùng cöùu phaûi bao goàm nhieàu loaïi ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng loaïi söï 
coá khaùc nhau vaø ñeå kieåm tra möùc aûnh höôûng sau söï coá (kieåm tra maãu nöôùc, ño noàng ñoä 
khoâng khí). Caùc thieát bò duïng cuï tieâu bieåu nhö sau: 
¾ Thieát bò kieåm tra, ño ñaïc: maùy ño noàng ñoä khí ñoäc, kieåm tra vaø baùo chaùy, 
¾ Trang thieát bò ñoái phoù vôùi söï coá: trang thieát bò baûo veä con ngöôøi; thieát bò, duïng cuï 
ruùt chaát nguy haïi ra khoûi khu vöïc coù söï coá vaø laøm saïch hieän tröôøng; duïng cuï bít 
kín. 
¾ Caáp cöùu y teá ñoái vôùi con ngöôøi: thieát bò hay duïng cuï caáp cöùu hoâ haáp, tim maïch, 
duïng cuï hoùa chaát caáp cöùu veát thöông goàm baêng, gaïc, nöôùc röûa 
1.6.4.3 Huaán luyeän thao taùc öùng cöùu khaån caáp 
Ngöôøi laøm vieäc vôùi chaát nguy haïi ñöôïc cung caáp caùc thoâng tin vaø huaán luyeän veà caùc 
haønh ñoäng cöùu chöõa khi söï coá xaûy ra goàm caùc noäi dung sau. 
¾ Thoâng thuoäc caùch boá trí nhaø kho hoaëc xöôûng saûn xuaát, caùc ñöôøng thoâng thoaùt 
¾ Thöïc haønh sô cöùu, caáp cöùu y teá. 
ThS. Trần Minh Hải 32
¾ Bieát coâng duïng thieát bò maùy moùc, thöïc haønh quy taéc vaän haønh an toaøn, ñaëc bieät laø 
haønh ñoäng caàn thöïc hieän ngay khi xaûy ra söï soá môùi xaûy ra: ngöng maùy khaån caáp 
¾ Taäp thaønh thaïo caùch söû duïng caùc phöông tieän thoâng tin: chuoâng baùo ñoäng, coøi, ñieän 
thoaïi 
¾ Bieát caùc ñòa chæ lieân laïc ñeán ngöôøi coù khaû naêng giaûi quyeát söï coá vaø cô quan chöùc 
naêng. 
¾ Söû duïng duïng cuï phoøng hoä caù nhaân, thieát bò cöùu hoä. 
1.6.4.4 Caùc bieän phaùp kyõ thuaät ñeå giaûm ruûi ro söï coá 
• Xaùc ñònh vò trí xaây döïng nhaø maùy ngay töø ban ñaàu, traùnh gaây oâ nhieãm ruûi ro, chaùy noå, 
deã daøng ngaên chaän tình traïng söï coá laây lan, haïn cheá taùc haïi cuûa söï coá 
• Thöïc haønh caùc bieän phaùp kyõ thuaät ñeå haïn cheá söï coá: 
¾ Xaây döïng ñeâ bao an toaøn xung quanh khu vöïc ñöïng hoaù chaát nguy haïi, coù theå laø 
xung quanh thuøng ñöïng hoaù chaát, xung quanh kho. 
¾ Laép ñaët caùc trang thieát bò an toaøn 
¾ Phoái hôïp caùc thaønh phaàn trong cuøng moät quaù trình ñeå coù söï hoaït ñoäng ñoàng boä, 
ngöng ñoàng boä khi coù moät thaønh phaàn ngöng hoaït ñoäng 
¾ Heä thoáng phoøng choáng chaùy noå phaûi ñaët raûi raùc khaép caùc nôi trong nhaø maùy, ñaëc 
bieät chuù yù nhöõng nôi coù khaû naêng xaûy ra söï coá, khoâng ñöôïc chæ ñaët taäp trung ôû moät 
nôi vaø caùch xa vò trí söï coá tieàm naêng. 
¾ Thieát keá thieát bò chöùa hôïp lyù, tính toaùn chính xaùc khaû naêng söï coá xaûy ra, bieän phaùp 
ñoái phoù toái öu. 
¾ Laép ñaët caùc thieát bò giaùm saùt, kieåm soaùt ñeå nhanh choùng phaùt hieän khi coù vaán ñeà, 
nhaèm ñoái phoù kòp thôøi khi söï coá xaûy ra. Xaùc ñònh möùc ñoä aûnh höôûng cuûa söï coá ñeán 
töøng nhaân toá: con ngöôøi, ñaát, nöôùc, khoâng khí, 
1.6.4.5 Chieán löôïc quaûn lyù söï coá 
Bao goàm caùc böôùc: 
¾ Phaùc thaûo keá hoaïch : laø böôùc sô khôûi trong chieán löôïc quaûn lyù söï coá. 
¾ Laäp keá hoaïch treân giaáy: Vieäc vaïch ra moät phöông höôùng haønh ñoäng caàn phaûi thaät 
chi tieát, hoaøn chænh baèng vaên baûn giaáy tôø. Baûn keá hoaïch chính thöùc caàn phaûi coù yù 
kieán hoaëc ñöôïc pheâ duyeät cuûa laõnh ñaïo cô quan hay caùc caáp coù thaåm quyeàn ñeå coù 
tính khaû thi. Neáu coù vaán ñeà caàn chuaån bò tröôùc khi 
¾ Thöïc hieän keá hoaïch 
1.6.5 Haønh ñoäng öùng cöùu khaån caáp vaø veä sinh sau söï coá 
Khi söï coá xaûy ra, moïi haønh ñoäng öùng cöùu ñöôïc thöïc hieän döïa treân nguyeân taéc haøng 
ñaàu laø baûo veä tính maïng con ngöôøi vaø coäng ñoàng daân cö, tieáp theo laø baûo veä moâi tröôøng, 
cuoái cuøng môùi laø baûo veä thieät haïi veà taøi saûn. 
Hoaït ñoäng öùng cöùu khi coù söï coá bao goàm hai giai ñoaïn laø öùng cöùu vaø veä sinh sau söï coá 
• Haønh ñoäng öùng phoù khaån caáp 
ThS. Trần Minh Hải 33
Moãi loaïi hoaù chaát ñeàu coù ñaëc tính rieâng bieät, do ñoùkhi söï coá xaûy ra ta caàn phaûi phaùn 
ñoaùn chính xaùc nguyeân nhaân ñeåø thöïc hieän caùc bieän phaùp öùng cöùu thích hôïp. Ngöôøi coù 
traùch nhieäm trong vieäc xöû lyù söï coá taïi hieän tröôøng caàn phaûi nhanh choùng ñöa ra nhöõng 
quyeát ñònh ñeå ngaên chaän söï coá, phaân taùn söï coá, baûo ñaûm an toaøn cho con ngöôøi, moâi 
tröôøng vaø taøi saûn, giaûm nhöõng nguy cô do söï coá gaây ra, vaø xem coù caàn hoå trôï hay khoâng. 
Nhieäm vuï chính cuûa giai ñoaïn öùng cöùu laø 
¾ Ngaên chaän söï lan truyeàn haäu quaû vaø thieät haïi cuûa söï coá, ñöa caùc naïn nhaân ra khoûi 
vuøng söï coá, chaån ñoaùn sô boä, caáp cöùu, loaïi boû söï tieáp xuùc vôùi chaát nguy haïi vaø ñöa 
naïn nhaân ñeán beänh vieän 
¾ Haïn cheá nhöõng thieät haïi do söï coá gaây ra, tìm hieåu sô boä nguyeân nhaân xaûy ra söï coá 
ñeå khaéc phuïc taïi choã vaø coù höôùng giaûi quyeát ñeå ngöng ngay dieãn tieán cuûa söï coá 
¾ Haïn cheá khoái löôïng caàn laøm saïch, xöû lyù sau söï coá 
¾ Loaïi boû caùc nguy cô nghieâm troïng ñeå coù theå baét ñaàu laøm veä sinh 
• Veä sinh sau söï coá 
Tuøy vaøo söï coá vaø taùc nhaân gaây söï coá, chuùng ta thöïc hieän caùc bieän phaùp veä sinh thích 
hôïp. Thoâng thöôøng, caùc söï coá khaån caáp deã nhaän bieát caàn giaûi quyeát laø chaùy noå vaø chaát 
nguy haïi biï roø ræ hoaëc ñoå traøn. Hai giai ñoaïn caàn laøm veä sinh sau söï coá laø doïn saïch chaát 
thaûi, vaø khoâi phuïc moâi tröôøng 
Quaûn lyù moâi tröôøng sau söï coá. Sau khi söï coá xaûy ra caàn laäp hoà sô ñeå quaûn lyù, trong ñoù 
neâu roõ dieãn bieán, caùc bieän phaùp khaéc phuïc söï coá ñaõ thöïc hieän, keát quaû ñaït ñöôïc; ñaùnh giaù, 
ñònh löôïng caùc toån thaát veà vaät chaát vaø con ngöôøi; xaùc ñònh nguyeân nhaân vaø quy traùch 
nhieäm cho nhöõng caù nhaân coù lieân quan; thu doïn hieän tröôøng; doïn deïp saïch chaát thaûi, ñaøo 
ñaát bò oâ nhieãm ñem ñi choân laáp taïi baõi raùc; coâ laäp nguoàn oâ nhieãm; söõa chöõa khaéc phuïc haäu 
quaû; chöùng nhaän moâi tröôøng ñaõ ñöôïc khaéc phuïc. 
1.7 GIAÛM THIEÅU CHAÁT THAÛI NGUY HAÏI TAÏI NGUOÀN 
Giaûm thieåu taïi nguoàn laø giaûm veà soá löôïng hoaëc ñoäc tính cuûa baát kyø moät chaát thaûi nguy 
haïi naøo ñi vaøo doøng thaûi tröôùc khi taùi sinh, xöû lyù hoaëc ñöa vaøo moâi tröôøng. Thoâng thöôøng, 
coù hai bieän phaùp chính ñeå giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn: thay ñoåi caùch quaûn lyù, vaän haønh 
saûn xuaát vaø thay ñoåi quaù trình saûn xuaát. 
1.7.1 Phuïc hoài chaát thaûi 
Ñeå phuïc hoài caùc chaát coù ích trong chaát thaûi ngöôøi ta öùng duïng caùc phöông phaùp hoaù 
lyù, phöông phaùp naøy coù ñaëc ñieåm laø coù theå taùch caùc chaát coù ích ra khoûi chaát thaûi vaø thu hoài 
ñöôïc chuùng sau khi taùch. 
Moãi phöông phaùp coù theå öùng duïng hieäu quaû ôû moät phaïm vi khaùc nhau döïa vaøo nguyeân 
lyù cuûa phöông phaùp vaø tính chaát cuûa chaát thaûi. 
ThS. Trần Minh Hải 34
Baûng 4. ÖÙng duïng caùc phöông phaùp phuïc hoài chaát thaûi 
Chaát thaûi coâng nghieäp Caùc daïng 
chaát thaûi 
Quaù trình xöû lyù 
 C
ha
át 
aên
 m
oøn
 H
ôïp
 c
ha
át x
ya
nu
a 
 D
un
g 
m
oâi
 h
al
og
en
 D
un
g 
m
oâi
 p
hi
 h
al
og
en
 C
ha
át h
öõu
 c
ô 
cl
o 
 C
ha
át h
öõu
 c
ô 
kh
aùc
 C
ha
át t
ha
ûi n
hi
eãm
 d
aàu
 P
C
B
s 
 C
ha
át l
oûn
g 
nh
ie
ãm
 b
aån
 k
im
 lo
aïi
 C
ha
át l
oûn
g 
nh
ie
ãm
 b
aån
 h
öõu
 c
ô 
 C
ha
át c
où 
ho
aït
 tí
nh
 h
oùa
 h
oïc
 c
ao
 Ñ
aát
 o
â n
hi
eãm
 C
ha
át l
oûn
g 
 C
ha
át r
aén
 h
ay
 d
aïn
g 
bu
øn 
nh
aõo
 C
ha
át k
hí
Haáp thuï baèng than hoaït 
tính X X X X X 
Trao ñoåi Ion X X X X 
Chöng caát X X X X X 
Ñieän phaân X X 
Thuûy phaân X X X 
Trích ly chaát loûng X X X X X X 
Taùch baèng maøng X X X 
Taùch khí, hôi X X X X X X 
Bay hôi qua lôùp phim 
moûng 
 X X X X 
Laøm laïnh, tinh theå hoùa X X X X X X X 
ThS. Trần Minh Hải 35
1.8 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ CHAÁT THAÛI COÂNG NGHIEÄP 
Khi chöa thöïc hieän chöông trình giaûm thieåu chaát thaûi, taûi löôïng chaát thaûi sinh ra lôùn vaø 
tích luõy ngaøy caøng nhieàu. Khi ñaõ trieån khai caùc bieän phaùp giaûm thieåu,taän duïng chaát thaûi, 
löôïng chaát thaûi giaûm ñi ñaùng keå nhöng chuùng vaãn toàn taïi trong moâi tröôøng. Do ñoù, chuùng 
ta vaãn caàn phaûi tieán haønh xöû lyù, thaûi boû chaát thaûi moät caùch an toaøn, theo caùc phöông phaùp 
ñöôïc trình baøy döôùi ñaây. 
1.8.1 Caùc phöông phaùp hoaù hoïc vaø vaät lyù 
Xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp vaät lyù nhaèm taùch chaát nguy haïi ra khoûi chaát thaûi 
baèng caùc phöông phaùp taùch pha. 
Xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp hoaù hoïc nhaèm thay ñoåi tính chaát hoaù hoïc cuûa chaát 
thaûi ñeå chuyeån noù veà daïng khoâng nguy haïi. 
• Loïc. Loïc laø phöông phaùp taùch haït raén töø doøng löu chaát (khí, loûng hay kem nhaõo) khi 
ñi qua moâi tröôøng xoáp (vaät lieäu loïc). Caùc haït raén ñöôïc giöõ laïi ôû vaät lieäu loïc. Quaù trình 
loïc coù theå thöïc hieän nhôø cheânh leäch aùp suaát gaây bôûi troïng löïc, löïc ly taâm, aùp suaát chaân 
khoâng hoaëc aùp suaát dö. 
• Keát tuaû. Keát tuaû laø quaù trình chuyeån chaát hoaø tan thaønh daïng khoâng tan baèng caùc phaûn 
öùng hoaù hoïc taïo tuûa hay thay ñoåi thaønh phaàn hoùa chaát trong dung dòch (thay ñoåi pH), 
thay ñoåi ñieàu kieän vaät lyù cuûa moâi tröôøng (haï nhieät ñoä) ñeå giaûm ñoä hoaø tan cuûa hoaù 
chaát, phaàn chaát raén tan seõ keát tinh. Phöông phaùp keát tuaû thöôøng duøng keát hôïp vôùi caùc 
quaù trình taùch chaát raén nhö laéng caën, ly taâm vaø loïc. 
• Oxy hoaù khöû. Phaûn öùng oxy hoaù khöû laø phaûn öùng trong ñoù tính chaát oxy hoaù cuûa moät 
chaát phaûn öùng taêng leân trong khi tính chaát oxy hoaù cuûa moät chaát khaùc giaûm xuoáng. 
Chaát cho ñieän töû laø chaát khöû, chaát nhaän ñieän töû laø chaát oxy hoaù. Ñeå thöïc hieän quaù trình 
oxy hoaù khöû, ngöôøi ta troän chaát thaûi vôùi hoaù chaát xöû lyù (taùc nhaân oxy hoaù hay khöû) hay 
cho tieáp xuùc caùc hoaù chaát ôû caùc daïng dung dòch vôùi hoaù chaát ôû theå khí. 
• Bay hôi. Bay hôi laø laøm ñaëc chaát thaûi daïng loûng hay huyeàn phuø baèng phöông phaùp caáp 
nhieät ñeå hoaù hôi chaát loûng. Phöông phaùp naøy thöôøng duøng trong giai ñoaïn xöû lyù sô boä 
ñeå giaûm soá löôïng chaát thaûi caàn xöû lyù cuoái cuøng. 
• Ñoùng raén vaø oån ñònh chaát thaûi 
Ñoùng raén laø laøm coá ñònh hoaù hoïc, trieät tieâu tính löu ñoäng hay coâ laäp caùc thaønh phaàn oâ 
nhieãm baèng lôùp voû beàn vöõng, taïo thaønh moät khoái nguyeân coù tính toaøn veïn caáu truùc cao. 
Phöông phaùp naøy nhaèm giaûm tính löu ñoäng cuûa chaát nguy haïi trong moâi tröôøng; laøm 
chaát thaûi deã vaän chuyeån do giaûm khoái löôïng chaát loûng trong chaát thaûi vaø ñoùng raén chaát 
thaûi; giaûm beà maët tieáp xuùc chaát thaûi vôùi moâi tröôøng traùnh thaát thoaùt chaát thaûi do lan 
truyeàn, roø ræ, haïn cheá söï hoaø tan hay khöû ñoäc caùc thaønh phaàn nguy haïi. 
¾ Ñoùng raén laø quaù trình boå sung vaät lieäu vaøo chaát thaûi ñeå taïo thaønh khoái raén. Trong 
ñoù coù theå coù caùc lieân keát hoaù hoïc giöõa chaát ñoäc haïi vaø phuï gia. Thoâng thöôøng ta söû 
duïng phöông phaùp beâ toâng hoaù. Ngöôøi ta coù theå ñuùc thaønh nhöõng khoái beâ toâng hay 
taám ñan duøng xaây nhaø, loùt saân, laøm neàn moùng Kyõ thuaät hoaù raén ñöôïc duøng ñeå caûi 
taïo caùc vò trí choân laáp chaát thaûi ñoäc haïi, xöû lyù saûn phaåm coøn laïi cuûa caùc quaù trình 
xöû lyù khaùc, xöû lyù ñaát bò oâ nhieãm, löu giöõ caùc chaát thaûi coâng nghieäp 
ThS. Trần Minh Hải 36
¾ OÅn ñònh laø quaù trình chuyeån chaát thaûi thaønh daïng oån ñònh hoaù hoïc hôn (trô, hoaït 
tính hoùa hoïc thaáp). Thuaät ngöõ naøy cuõng bao goàm caû ñoùng raén nhöng cuõng bao goàm 
caû söû duïng caùc phaûn öùng hoaù hoïc ñeå bieán ñoåi caùc thaønh phaàn chaát ñoäc haïi thaønh 
chaát môùi khoâng ñoäc. 
¾ Coá ñònh hoaù hoïc laø quaù trình theâm nhöõng chaát khaùc vaøo chaát thaûi ñeå laøm thay ñoåi 
tính chaát vaät lyù, giaûm ñoä hoaø tan, giaûm ñoäc tính vaø giaûm ñoä lan truyeàn chaát thaûi 
ñoäc haïi ra moâi tröôøng beân ngoaøi. Coá ñònh chaát thaûi thöôøng aùp duïng trong tröôøng 
hôïp khoâng theå xöû lyù baèng caùc bieän phaùp sinh hoïc hay nhieät. 
¾ Bao goùi laø quaù trình bao phuû hoaøn toaøn hay bao quanh khoái chaát thaûi baèng moät chaát 
khaùc beàn cô, beà nhieät, beàn hoùa nhaèm coâ laäp, ngaên ngöøa söï phaùt taùn cuûa chaát thaûi 
vaøo moâi tröôøng. 
Chaát keát dính voâ cô thöôøng duøng laø ximaêng, voâi, pozzolan, thaïch cao, silicat. Chaát keát 
dính höõu cô thöôøng duøng laø epoxy, polyester, nhöïa asphalt, polyolefin, ure formaldehyt. 
1.8.2 Caùc phöông phaùp nhieät 
• Ñoát. Ñoát laø quaù trình oxy hoaù ôû nhieät ñoä cao baèng oxy khoâng khí. Baèng caùch ñoát chaát 
thaûi, ta coù theå giaûm theå tích cuûa noù ñeán 80-90%. Nhieät ñoä buoàng ñoát phaûi cao hôn 
800oC. Saûn phaåm cuoái cuøng cuûa quaù trình ñoát laø caùc chaát khoâng nguy haïi nhö nöôùc, 
CO2,  
¾ Ñoát baèng phöông phaùp phun chaát loûng. Chaát thaûi nguy haïi daïng loûng ñöôïc ñoát tröïc 
tieáp trong loø ñoát baèng caùch phun vaøo vuøng ngoïn löûa hay vuøng chaùy cuûa loø phuï 
thuoäc vaøo nhieät trò chaát thaûi. Loø ñoát ñöôïc duy trì nhieät ñoä khoaûng treân 1000oC. Thôøi 
gian löu cuûa chaát thaûi loûng trong loø töø vaøi phaàn giaây ñeán 2,5 giaây. 
¾ Ñoát thuøng quay. Loø ñoát thuøng quay ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù caùc loaïi chaát thaûi ôû daïng 
raén, caën, buøn vaø cuõng coù theå ôû daïng loûng. Thuøng quay hoaït ñoäng ôû nhieät ñoä 
khoaûng 1100oC. 
¾ Ñoát coù xuùc taùc. Söû duïng xuùc taùc cho vaøo loø ñoát ñeå taêng cöôøng toác ñoä oxy hoaù chaát 
thaûi ôû nhieät ñoä thaáp hôn so vôùi loø ñoát thoâng thöôøng (< 537oC). Phöông phaùp naøy chæ 
aùp duïng cho chaát thaûi loûng. 
• Söû duïng chaát thaûi nguy haïi laøm nhieân lieäu. Ñaây laø phöông phaùp tieâu huûy chaát thaûi 
baèng caùch ñoát cuøng vôùi caùc nhieân lieäu thoâng thöôøng khaùc ñeå taän duïng nhieät cho caùc 
thieát bò tieâu thuï nhieät: noài hôi, loø nung, loø luyeän kim, loø naáu thuûy tinh. Löôïng chaát thaûi 
boå sung vaøo loø ñoát coù theå chieám 12-25% toång löôïng nhieân lieäu. 
• Nhieät phaân. Nhieät phaân laø quaù trình tieâu huûy hay bieán ñoåi hoaù hoïc xaûy ra do nung 
noùng trong ñieàu kieän khoâng coù oxy. Quaù trình nhieät phaân goàm hai giai ñoaïn. Giai ñoaïn 
moät laø quaù trình khí hoaù. Chaát thaûi ñöôïc gia nhieät ñeå taùch thaønh phaàn deã bay hôi nhö 
khí chaùy, hôi nöôùc ra khoûi thaønh phaàn chaùy khoâng hoaù hôi vaø tro. Giai ñoaïn hai caùc 
thaønh phaàn bay hôi ñöôïc ñoát (nhaèm muïc tieâu taän duïng nhieät) ôû ñieàu kieän phuø hôïp ñeå 
tieâu huûy heát caùc caáu töû nguy haïi. 
Nhieät phaân baèng hoà quang - plasma. Thöïc hieän quaù trình ñoát ôû nhieät ñoä cao (coù theå 
ñeán 10.000 oC) ñeå tieâu huûy chaát thaûi coù tính ñoäc cöïc maïnh. Saûn phaåm laø khí H2 vaø CO, khí 
axit vaø tro. 
ThS. Trần Minh Hải 37
1.8.3 Caùc phöông phaùp sinh hoïc 
Chaát thaûi coâng nghieäp cuõng coù theå xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc ôû ñieàu kieän hieáu 
khí, yeám khí nhö nhö chaát thaûi thoâng thöôøng. Tuy nhieân, trong nhieàu tröôøng hôïp caàn boå 
sung chuûng loaïi vi sinh thích hôïp vaø ñieàu kieän tieán haønh caàn ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ hôn. 
Phaïm vi öùng duïng cuûa caùc phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi ñöôïc toång keát trong baûng sau. 
Baûng 5. ÖÙng duïng cuûa caùc phöông phaùp xöû lyù hoaù vaø lyù 
Chaát thaûi coâng nghieäp Caùc daïng chaát thaûi 
Quaù trình xöû lyù 
 C
ha
át 
aên
 m
oøn
 H
ôïp
 c
ha
át x
ya
nu
a 
 D
un
g 
m
oâi
 h
al
og
en
 D
un
g 
m
oâi
 k
ho
âng
 h
al
og
en
 C
ha
át h
öõu
 c
ô 
C
lo
 C
ha
át h
öõu
 c
ô 
kh
aùc
 C
ha
át t
ha
ûi n
hi
eåm
 d
aàu
 P
C
B
s 
 C
ha
át l
oûn
g 
nh
ie
åm
 b
aån
 k
im
 lo
aïi
 C
ha
át l
oûn
g 
nh
ie
åm
 b
aån
 h
öõu
 c
ô 
 C
ha
át c
où 
ho
aït
 tí
nh
 h
oùa
 h
oïc
 c
ao
 Ñ
aát
 n
hi
eåm
 b
aån
 C
ha
át l
oûn
g 
 C
ha
át r
aén
, d
aïn
g 
bu
øn 
nh
aõo
 C
ha
át k
hí
Phöông phaùp hoaù vaø vaät 
lyù 
Loïc X X X X X X X X X
Keát tuûa hoùa hoïc X X X 
Oxy hoùa khöû X X X 
Ozon hoùa X X X X X X
Bay hôi X X X X X X X 
Ñoùng raén X X X 
OÅn ñònh X X X X X 
ThS. Trần Minh Hải 38
Baûng 6. ÖÙng duïng cuûa caùc phöông phaùp xöû lyù nhieät 
Quaù trình xöû lyù Chaát thaûi coâng nghieäp 
Caùc daïng 
chaát thaûi 
C
ha
át 
aên
 m
oøn
H
ôïp
 c
ha
át x
ya
nu
a 
D
un
g 
m
oâi
 h
al
og
en
D
un
g 
m
oâi
 k
ho
âng
 h
al
og
en
C
ha
át h
öõu
 c
ô 
C
lo
C
ha
át h
öõu
 c
ô 
kh
aùc
C
ha
át t
ha
ûi n
hi
eåm
 d
aàu
PC
B
s 
C
ha
át l
oûn
g 
nh
ie
åm
 b
aån
 k
im
 lo
aïi
C
ha
át l
oûn
g 
nh
ie
åm
 b
aån
 h
öõu
 c
ô 
C
ha
át c
où 
ho
aït
 tí
nh
 h
oùa
 h
oïc
 c
ao
Ñ
aát
 n
hi
eåm
 b
aån
C
ha
át t
ha
ûi l
aây
 n
hi
eãm
C
ha
át l
oûn
g 
C
ha
át r
aén
 /d
aïn
g 
bu
øn 
nh
aõo
C
ha
át k
hí
Ñoát 
• Phun chaát loûng X X X X X X X 
• Loø ñoát thuøng quay X X X X X X X X X X X 
• Loø ñoát taàng soâi X X X X X X X X X X 
• Thieâu ñoát chaát thaûi laây 
nhieãm 
 X X X 
Ñoát taän duïng nhieät 
• Loø hôi X X X X X X 
• Caùc quaù trình coâng 
nghieäp X X X X 
 X X 
¾ Troän vôùi nhöïa 
ñöôøng X X 
X X X 
¾ Nung xi maêng X X X X X X X X 
¾ Naáu thuûy tinh X X X X X X X X X 
Nhieät phaân X X X X X X X 
¾ Plasma X X X X X X X 
1.8.4 Löu tröõ vaø thaûi boû chaát thaûi coâng nghieäp 
Sau khi xöû lyù, quaù trình vaãn coøn thaûi ra moät löôïng caën khoâng theå taän duïng hay xöû lyù 
ñöôïc nöõa nhö tro cuûa quaù trình ñoát tieâu huûy bieän phaùp cuoái cuøng ñeå giaûi quyeát caùc chaát 
thaûi naøy laø thaûi boû an toaøn. 
Thaûi boû coù nghóa laø chuyeån chaát thaûi töø nôi naøy ñeán nôi khaùc, töø moâi tröôøng naøy ñeán 
moâi tröôøng khaùc (töø khí, nöôùc vaøo trong ñaát). Thaûi boû an toaøn phaûi haïn cheá khaû naêng gaây 
nguy haïi cuûa chaát thaûi, ñaûm baûo khoâng cho chaát nguy haïi roø ræ, di chuyeån, lan truyeàn trong 
moâi tröôøng. 
Coù nhieàu caùch thaûi boû chaát nguy haïi ñöôïc xem laø an toaøn ñang aùp duïng taïi nhieàu nôi 
treân theá giôùi nhö: choân laáp hôïp veä sinh, thaûi boû xuoáng gieáng saâu.