Tạo lập, quản trị khai thác tài nguyên số trong thư viện đại học Việt Nam

hanh choáng tòm
kiïëm, khai thaác taâi liïåu, thöng tin phuâ húåp.
Vúái nhûäng ûu àiïím nöíi bêåt nhû àaä phên tñch,
thû viïån àiïån tûã, thû viïån söë vaâ taâi nguyïn söë
khöng coân laâ xu thïë maâ àaä trúã thaânh nhu cêìu cêëp
baách àöëi vúái toaân hïå thöëng TVÀH nhùçm cung
cêëp cho baån àoåc khaã nùng tiïëp cêån nhiïìu saãn
phêím vaâ dõch vuå hiïån àaåi, truy cêåp caác CSDL àa
daång, phong phuá trong nûúác vaâ quöëc tïë. Caác
TVÀH, bùçng nhiïìu nguöìn kinh phñ khaác nhau,
tûâ caác dûå aán cêëp quöëc gia, tûâ nguöìn taâi trúå bïn
ngoaâi hay tûâ vöën ngên saách àûúåc cêëp haâng
nùm àïìu chuá troång xêy dûång vaâ phaát triïín
TNS vaâ coi àêy laâ möåt trong nhûäng nhiïåm vuå
quan troång cêìn tiïën haânh thûúâng xuyïn vaâ coá
àõnh hûúáng lêu daâi. Tuy nhiïn, do nhûäng khoá
khùn vïì chuã trûúng, chñnh saách chung vaâ àùåc
thuâ cuãa tûâng trûúâng àaåi hoåc; khaã nùng vïì taâi
chñnh, cú súã vêåt chêët; trònh àöå, nùng lûåc cuãa caán
böå thû viïån cöng taác phaát triïín TNS trong hïå
thöëng TVÀH Viïåt Nam vêîn coân nhiïìu bêët cêåp. 
Liïn quan àïën lônh vûåc TNS coá nhiïìu nöåi
dung, khña caånh cêìn quan têm. Trong khuön khöí
baâi viïët naây, chuáng töi têåp trung trao àöíi vïì khña
caånh cöng nghïå, kyä thuêåt vaâ chuêín nghiïåp vuå
TT-TV.
2. Tònh hònh taåo lêåp, quaãn trõ vaâ khai 
thaác taâi nguyïn söë trong thû viïån àaåi hoåc 
Viïåt Nam
Qua khaão saát hún 20 thû viïån àaåi hoåc úã caã ba
miïìn: Bùæc, Trung, Nam vúái caác mêîu àaåi diïån
cho caác khöëi trûúâng àa ngaânh; chuyïn ngaânh
cöng nghïå, kyä thuêåt; chuyïn ngaânh sû phaåm;
chuyïn ngaânh kinh tïë, caác quy mö: àaåi hoåc
quöëc gia, àaåi hoåc vuâng, àaåi hoåc àõa phûúng,
chuáng töi coá möåt söë nhêån xeát nhû sau:
2.1. Vïì phêìn mïìm taåo lêåp, quaãn trõ, khai
thaác taâi nguyïn söë
Trong söë hún 20 thû viïån tiïën haânh khaão saát
thò trûâ Trung têm TT-TV, ÀHQG Haâ Nöåi, laâ núi
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
4 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 5
àûúåc àêìu tû nhiïìu dûå aán lúán, hiïån àang sûã duång
phêìn mïìm thû viïån söë Content Pro (laâ phêìn
mïìm chuyïn duång coá nhiïìu tñnh nùng ûu viïåt
cho viïåc taåo lêåp, quaãn trõ vaâ khai thaác TNS cuãa
Têåp àoaân Innovative Interfaces, Hoa Kyâ), coân
laåi àa phêìn caác thû viïån àïìu àang duâng phêìn
mïìm (PM) thûúng maåi trong nûúác hoùåc PM maä
nguöìn múã, cuå thïí: 
- Trung têm Hoåc liïåu ÀH Thaái Nguyïn vaâ
Thû viïån Nguyïîn Thuác Haâo, ÀH Vinh tûå phaát
triïín PM duâng riïng. 
- Trung têm Hoåc liïåu ÀH Àaâ Nùéng, Thû viïån
Trung têm ÀHQG Tp. Höì Chñ Minh, TVÀH
Kiïën Truác, TVÀH Baách Khoa Haâ Nöåi, TVÀH
Múã Haâ Nöåi àang sûã duång PM DSpace (àêy laâ
möåt PM àûúåc àaánh giaá töët nhêët trong caác PM
maä nguöìn múã hiïån nay. Taåi Trung têm TT - TV,
ÀHQG Haâ Nöåi, mùåc duâ àang sûã duång PM 
Content Pro, nhûng Trung têm vêîn kïët húåp sûã
duång DSpace àïí töí chûác vaâ khai thaác caác taâi liïåu
hoåc thuêåt daång múã).
- TV Trûúâng ÀH KHTN, ÀHQG Tp. Höì Chñ
Minh duâng PM maä nguöìn múã Greenstone.
- ÀH Y khoa thuöåc ÀH Vinh, ÀH Nha
Trang, Viïån ÀH Múã Haâ Nöåi duâng PM
KIPOS tñch húåp tûå àöång hoáa thû viïån vaâ quaãn lyá
thû viïån söë.
Ngoaâi ra, coân khaá nhiïìu thû viïån, do haån heåp
vïì kinh phñ, chûa coá àiïìu kiïån àöíi sang duâng
PM khaác, hiïåu quaã hún nïn vêîn sûã duång phên hïå
taâi liïåu söë trong PM quaãn trõ thû viïån tñch húåp
cuãa caác cöng ty tin hoåc trong nûúác (Libol, Dlib,
Ilib, Laåc Viïåt), mùåc duâ tñnh nùng coân nhiïìu
haån chïë.
Kïët quaã khaão saát cho thêëy, hêìu hïët caác
TVÀH àïìu sûã duång chñnh PM àang taåo lêåp,
quaãn trõ TNS àïí tòm kiïëm, khai thaác thöng tin.
Chó coá 3 àún võ duâng PM tòm kiïëm, khai thaác
thöng tin chuyïn duång laâ: Trung têm TT-TV,
ÀHQG Haâ Nöåi, Hoåc viïån Chñnh trõ Quöëc gia
HCM (sûã duång Content Pro), ÀHQG Tp. Höì
Chñ Minh (sûã duång SFX, Primo).
Coá thïí nhêån xeát, àaánh giaá vïì caác PM àûúåc hïå
thöëng TVÀH Viïåt Nam àang sûã duång àïí höî trúå
viïåc taåo lêåp, quaãn trõ vaâ khai thaác TNS nhû sau:
- Hiïån nay chûa coá PM naâo àûúåc sûã duång úã
Viïåt Nam coá khaã nùng liïn thöng giûäa biïíu ghi
thû muåc MARC21 vaâ biïíu ghi Dublin Core;
KIPOS àaä liïn thöng àûúåc biïíu ghi MARC21
vaâ METS; coân laåi caác PM àïìu phaãi biïn muåc
trïn PM thû viïån àiïån tûã tñch húåp, sau àoá xuêët ra
Dublin Core vaâ nhêåp vaâo PM thû viïån söë.
- Ngoaåi trûâ Content Pro, caác PM thû viïån söë
hiïån àang sûã duång úã Viïåt Nam àïìu chûa coá tñnh
nùng phên quyïìn linh hoaåt (theo àöëi tûúång baån
àoåc, theo böå sûu têåp ). DSpace cho pheáp xem
hoùåc taãi vïì (tuây theo mûác àöå phên quyïìn), coân
Greenstone thò khöng coá tñnh nùng phên quyïìn.
Caác PM thûúng maåi cuãa Viïåt Nam hiïån múái chó
dûâng laåi úã mûác àöå nïëu baån àoåc coá taâi khoaãn thò
àûúåc pheáp taãi vïì; baån àoåc khöng coá taâi khoaãn thò
chó àûúåc xem thöng tin thû muåc (tûúng tûå nhû
DSpace). 
- Nhûúåc àiïím cuãa caác PM thû viïån söë do
Viïåt Nam phaát triïín laâ khöng coá khaã nùng sùæp
xïëp kïët quaã tòm kiïëm theo mûác àöå thñch húåp
(relevant); khöng höî trúå tòm kiïëm toaân vùn
(KIPOS coá chûác nùng tòm kiïëm toaân vùn nhûng
sûã duång dûåa trïn nïìn taãng maä nguöìn múã
Lucene, khöng tñch húåp àûúåc viïåc tòm kiïëm toaân
vùn vaâ tòm kiïëm thuöåc tñnh cuãa taâi liïåu). Caác saãn
phêím PM cuãa nûúác ngoaâi vaâ PM maä nguöìn múã
àaä giaãi quyïët töët caác yïu cêìu naây (xïëp haång kïët
quaã tòm kiïëm, tòm kiïëm toaân vùn, tòm kiïëm toaân
vùn tñch húåp vúái tòm kiïëm thuöåc tñnh).
- Phêìn lúán caác PM cuãa Viïåt Nam àïìu khöng
coá chûác nùng streaming documents, streaming
video (baån àoåc muöën xem taâi liïåu thò phaãi taãi vïì
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
maáy tñnh), àiïìu naây seä laâm giaãm töëc àöå khai thaác
vò mùåc duâ ngûúâi duâng tin chó quan têm àïën möåt
nöåi dung naâo àoá cuãa taâi liïåu nhûng vêîn phaãi taãi
toaân böå taâi liïåu vïì.
- Tñnh tuên thuã chuêín Dublin Core cuãa caác
PM maä nguöìn múã vaâ PM thûúng maåi cuãa nûúác
ngoaâi thûúâng töët hún PM trong nûúác (PM
trong nûúác thûúâng gùåp löîi khi kïët xuêët àïí chia
seã dûä liïåu). 
2.2. Vïì thiïët bõ, cöng cuå taåo lêåp, quaãn trõ taâi
nguyïn söë
Àïí taåo lêåp TNS, do àõnh daång phöí biïën hiïån
nay thûúâng laâ file PDF nïn caác TVÀH thûúâng
aáp duång phûúng phaáp chuyïín daång tûâ caác tïåp
vùn baãn file text (thûúâng laâ file MS word) sang
daång file PDF bùçng tñnh nùng save as PDF cuãa
MS Office hoùåc caác cöng cuå chuyïín àöíi àõnh
daång khaác. Àöëi vúái caác taâi liïåu in àûúåc xuêët baãn
trûúác àoá àaä lêu, khöng coá hoùåc khöng coân baãn
mïìm, caác TVÀH phaãi duâng thiïët bõ queát (scanner)
àïí taåo file aãnh (JPEG, PDF), tiïëp theo laâ nhêån
daång kyá tûå quang hoåc (OCR), chuyïín sang PDF
hai lúáp,... sau àoá lûu giûä vaâo caác thiïët bõ chuyïn
duång hoùåc biïn muåc, àñnh file vaâo caác phêìn
mïìm quaãn trõ taâi liïåu söë. Möåt vaâi thû viïån coân
taåo thïm bookmark cho taâi liïåu àïí baån àoåc
thuêån tiïån trong sûã duång. 
Do khöng coá dûå aán àêìu tû lúán, hêìu hïët caác
TVÀH duâng maáy queát bùçng tay (scanner) cuãa
caác haäng HP, Canon, FUJITSU taåo file aãnh
àïí xêy dûång kho taâi liïåu söë. Vñ duå: TVÀH
Ngoaåi Thûúng duâng thiïët bõ baán tûå àöång 
Bookeye 4; Thû viïån Trûúâng ÀH KHXH&NV,
ÀHQG Tp. Höì Chñ Minh sûã duång Zeutschel OS
8000 3S; Trung têm TT-TV, ÀHQG Haâ Nöåi vaâ
Trung têm Hoåc liïåu ÀH Thaái Nguyïn duâng thiïët
bõ tûå àöång (scanrobot) cuãa haäng Treventus vaâ
Kirtas àïí taåo lêåp TNS. Nhiïìu TVÀH hoaân toaân
khöng sûã duång giaãi phaáp queát vaâ chuyïín daång
dûä liïåu maâ tiïën haânh chuyïín àöíi caác tïåp vùn baãn
sang aãnh (TV Hoåc viïån Nöng nghiïåp, TV ÀH
Luêåt Haâ Nöåi).
Cöng nghïå queát khaác nhau dêîn túái chêët
lûúång, thúâi gian, töëc àöå queát khaác nhau. Nïëu
nhû viïåc sûã duång caác maáy queát bùçng tay, möåt
giúâ coá thïí queát àûúåc trïn dûúái 100 trang taâi liïåu
vúái chêët lûúång aãnh trung bònh thò khi thûåc hiïån
úã Kirtas seä queát àûúåc 1.600 trang/giúâ vaâ
Treventus laâ 2.500 trang/giúâ vúái chêët lûúång aãnh
cao. Hún nûäa, nïëu caác maáy queát bùçng tay khöng
queát àûúåc saách daây, gaáy cûáng, thò moåi chuyïån
trúã nïn rêët àún giaãn vúái caác scanrobot. 
Treventus vaâ Kirtas cho pheáp àiïìu chónh linh
hoaåt goác múã cuãa saách, giuáp baão vïå töëi àa saách
trong quaá trònh chuåp.
Treventus vaâ Bookeye duâng cú chïë queát
quang hoåc nïn viïåc sao chuåp taâi liïåu khöng phuå
thuöåc vaâo aánh saáng, cho chêët lûúång saãn phêím
queát àöìng àïìu, roä neát, khöng laâm biïën daång aãnh
sau khi queát. Song, do Bookeye khöng coá robot
nïn viïåc lêåt giúã trang saách tûå àöång khöng thûåc
hiïån àûúåc. Kirtas sûã duång cú chïë chuåp aãnh, viïåc
sao chuåp taâi liïåu phuå thuöåc vaâo aánh saáng cuãa
möi trûúâng, hònh aãnh sau khi queát khöng àaãm
baão nguyïn daång 100% do viïåc laâm phùèng trang
saách sûã duång cú chïë cuãa phêìn mïìm (khöng coá
thiïët bõ eáp phùèng trang saách).
Noái chung, caác saãn phêím àûúåc taåo ra tûâ caác
thiïët bõ naây àïìu khöng laâm phaá vúä cêëu truác taâi
liïåu so vúái caác thiïët bõ queát thöng thûúâng. 
Tuy nhiïn, qua khaão saát thûåc tïë, coá thïí thêëy
giaãi phaáp quaãn lyá chêët lûúång aãnh cuãa caác 
thiïët bõ queát tûå àöång cuäng rêët khaác nhau. 
Trong khi scanrobot cuãa nhiïìu haäng chó coá maáy
queát + phêìn mïìm xûã lyá aãnh (vïì mùåt naâo àoá tûúng
tûå nhû photoshop), dêîn túái viïåc kiïím soaát chêët
lûúång, töëi ûu hoáa nguöìn nhên lûåc, rêët khoá khùn
vaâ chùæp vaá, thò duy nhêët Treventus coá giaãi phaáp
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
6 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 7
töíng thïí àïí kiïím soaát toaân böå quaá trònh tûâ àêìu
vaâo àïën àêìu ra nhùçm baão àaãm chêët lûúång cho
ngûúâi duâng. Böå giaãi phaáp töíng thïí göìm:
- Thiïët bõ queát;
- Phêìn mïìm xûã lyá aãnh hoaân haão; 
- Phêìn mïìm quaãn lyá hoaåt àöång (luöìng cöng
viïåc, töëi ûu hoáa, kiïím soaát chêët lûúång, nhên
lûåc).
- Phêìn mïìm “ thû viïån söë”.
Ngoaâi ra, Treventus coân àaáp ûáng moåi nhu cêìu
tûâ lûu trûä, xuêët baãn saách in, E-book, taái baãn.
2.3. Kïët quaã xêy dûång kho taâi liïåu söë cuãa
caác thû viïån
Kho TNS cuãa caác TVÀH àûúåc hònh thaânh
tûâ ba nguöìn, göìm: tûå söë hoáa, mua vaâ trao àöíi.
Nguöìn tûå söë hoáa àûúåc phêìn lúán caác thû viïån
tiïën haânh vaâ àöëi tûúång thûúâng laâ caác taâi liïåu
nöåi sinh. Loaåi hònh taâi liïåu àûúåc caác thû viïån
quan têm söë hoáa nhiïìu nhêët laâ luêån aán, luêån
vùn, tiïëp àoá laâ saách giaáo khoa, giaáo trònh, röìi
àïën kïët quaã nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ taåp chñ.
Cuöëi cuâng laâ caác taâi liïåu àùåc biïåt nhû: caác böå
sûu têåp chuyïn àïì, tiïu chuêín kyä thuêåt, phaát
minh saáng chïë
Caác thû viïån àïìu xêy dûång nguyïn tùæc lûåa
choån taâi liïåu söë hoáa. Tiïu chñ lûåa choån taâi liïåu
nöåi sinh àïí söë hoáa coá sûå khaác nhau giûäa caác thû
viïån. Song, nhòn chung, caác tiïu chñ thûúâng
àûúåc xaác àõnh theo caác cêëp àöå ûu tiïn giaãm dêìn
nhû sau: 
- Tiïu chñ 1- Truy cêåp: Taâi liïåu àûúåc sûã duång
nhiïìu hoùåc taâi liïåu coá giaá trõ khoa hoåc, tû tûúãng,
nghïå thuêåt cao. Taâi liïåu phuåc vuå caác chûúng
trònh àaâo taåo, nghiïn cûáu chiïën lûúåc, troång àiïím
cuãa Nhaâ nûúác vaâ cuãa trûúâng. Ûu tiïn caác taâi liïåu
nöåi sinh coá haâm lûúång khoa hoåc cao. Nhûäng taâi
liïåu àún baãn hoùåc hiïëm cuäng àûúåc xïëp trong
tiïu chñ naây.
- Tiïu chñ 2- Baão quaãn: Taâi liïåu dïî hoãng, dïî
phên huãy, khoá baão quaãn.
- Tiïu chñ 3- Cöång àöìng: Taâi liïåu phuåc vuå
cho caác sûå kiïån, caác triïín laäm vaâ xêy dûång
thûúng hiïåu cuãa nhaâ trûúâng.
- Tiïu chñ 4- Tiïìm nùng phaát triïín: Laâ taâi liïåu
coá kinh phñ tûâ dûå aán, tûúng lai àûúåc àêìu tû, böí
sung hoùåc söë hoáa theo yïu cêìu cuãa laänh àaåo hay
nhaâ taâi trúå.
Möåt söë TVÀH lúán, coá nguöìn ngên saách döìi
daâo, coá quyïìn tûå chuã cao hoùåc àûúåc nhêån dûå aán
àêìu tû àaä trûåc tiïëp àùåt mua CSDL saách, taåp
chñ, trûåc tuyïën cuãa caác nhaâ cung cêëp nhû:
Nam Hoaâng, iGroup, Xunhasaba, Nhiïìu thû
viïån tham gia Liïn húåp thû viïån böí sung taâi liïåu
àiïån tûã do Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc gia laâm
àêìu möëi. Qua quan hïå húåp taác quöëc tïë, möåt söë
thû viïån àûúåc nhêån tùång biïëu, trao àöíi CSDL
vúái caác trûúâng àaåi hoåc, caác töí chûác khoa hoåc
nûúác ngoaâi. Tuy nhiïn, taâi liïåu tûâ kïnh naây
khöng öín àõnh vaâ chêët lûúång khoa hoåc khöng
thêåt cao.
3. Möåt söë àïì xuêët cho viïåc phaát triïín taâi
nguyïn söë trong thû viïån àaåi hoåc Viïåt Nam 
Cùn cûá nhu cêìu vaâ khaã nùng sûã duång cuãa
caán böå vaâ nhêët laâ cuãa ngûúâi hoåc caác hïå (cûã
nhên, cao hoåc, NCS), nguöìn taâi liïåu nöåi sinh
vêîn laâ nguöìn tin àûúåc baån àoåc quan têm khai
thaác nhiïìu nhêët vò àêy laâ nhûäng taâi liïåu chuyïn
sêu, nöåi dung liïn quan chùåt cheä túái caác lônh
vûåc àaâo taåo, nghiïn cûáu cuãa nhaâ trûúâng vaâ möåt
àiïìu rêët quan troång laâ taâi liïåu sûã duång ngön
ngûä tiïëng Viïåt. Vò vêåy, phûúng thûác tûå söë hoáa
taâi liïåu nöåi sinh nïn laâ giaãi phaáp chñnh àïí tùng
cûúâng nguöìn taâi liïåu söë. Tuy nhiïn, àïí thûåc
hiïån nhiïåm vuå naây cêìn phaãi àêìu tû lúán vaâ liïn
tuåc, phaãi coá nhiïìu thúâi gian, tiïìn cuãa, cöng
sûác Do àoá, caác thû viïån cêìn xêy dûång kïë
hoaåch lûåa choån taâi liïåu phuâ húåp àïí tiïën haânh söë
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
hoaá tûâng bûúác. Taâi liïåu nïn àûúåc ûu tiïn theo
thûá tûå sau:
- Giaáo trònh, taâi liïåu phuåc vuå àöng àaão baån àoåc;
- Luêån vùn thaåc syä, luêån aán tiïën syä;
- Baáo caáo kïët quaã caác nhiïåm vuå KHCN (caác
àïì taâi/ àïì aán caác cêëp);
- Taåp chñ khoa hoåc do nhaâ trûúâng xuêët baãn;
- Taâi liïåu höåi nghõ, höåi thaão khoa hoåc;
- Taâi liïåu nhûäng ngaânh khoa hoåc muäi nhoån
cuãa nhaâ trûúâng;
- Möåt söë taâi liïåu khoa hoåc khaác.
Àöìng thúâi, tiïën haânh böí sung/tñch húåp
nguöìn tin àiïån tûã thöng qua viïåc mua, trao àöíi
taâi liïåu àiïån tûã àang àûúåc xuêët baãn (eBook,
eJournal, caác chïë baãn àiïån tûã trûúác khi in trïn
giêëy). Tham gia caác liïn hiïåp böí sung taâi liïåu
àiïån tûã theo àõa lyá (quy mö quöëc gia, khu vûåc,
àõa phûúng) hoùåc theo lônh vûåc khoa hoåc (khoa
hoåc cú baãn, cöng nghïå, kinh tïë). Àùåc biïåt laâ
viïåc tñch húåp, liïn kïët caác nguöìn hoåc liïåu múã
cuãa caác àún võ trong vaâ ngoaâi nûúác. Xêy dûång
caác liïn kïët (taåo khaã nùng truy cêåp) àïën caác
nguöìn taâi liïåu trïn Internet (taåp chñ truy cêåp
múã, caác kho lûu trûä múã).
Vïì giaãi phaáp cöng nghïå: nïëu coá àiïìu kiïån
thuêån lúåi vïì taâi chñnh, nïn sûã duång caác hïå thöëng
söë hoáa taâi liïåu chuyïn duång coá khaã nùng söë hoáa
töëc àöå cao nhû: Treventus, Kirtas, hoùåc caác thiïët
bõ baán tûå àöång ... Khi lûåa choån caác hïå thöëng söë
hoáa taâi liïåu cêìn chuá yá:
- Töëc àöå sao, chuåp taâi liïåu;
- Chêët lûúång taâi liïåu sao, chuåp;
- Kñch thûúác taâi liïåu sao, chuåp;
- Phêìn mïìm biïn têåp taâi liïåu sao, chuåp
(höî trúå nhêån daång nhûäng ngön ngûä naâo? Coá
khaã nùng tñch húåp vúái caác phêìn mïìm nhêån
daång baãn àõa hay khöng? Àõnh daång dûä liïåu
àêìu ra nhû thïë naâo? Khaã nùng mö taã siïu dûä
liïåu ra sao?);
- Tñnh an toaân vaâ baão quaãn taâi liïåu.
Vïì giaãi phaáp lûu trûä, quaãn lyá vaâ phên phöëi taâi
liïåu söë: Cêìn lûåa choån cöng nghïå phuâ húåp vúái
àiïìu kiïån thûåc tïë vïì khaã nùng taâi chñnh, trònh àöå
caán böå thû viïån vaâ cú súã haå têìng CNTT, song
phaãi àaáp ûáng caác yïu cêìu sau:
- Dïî duâng, thuêån tiïån trong quaá trònh taåo lêåp,
baão quaãn, sao lûu vaâ truy cêåp sûã duång;
- Àaáp ûáng yïu cêìu phên quyïìn truy cêåp àïën
tûâng taâi liïåu vaâ tûâng nhoám àöëi tûúång ngûúâi duâng;
- Cú chïë truy tòm linh hoaåt coá khaã nùng àaáp
ûáng caác yïu cêìu tòm kiïëm àún giaãn vaâ phûác taåp:
tòm kiïëm theo chuã àïì, tûâ khoáa, tòm kiïëm toaân
vùn vaâ tòm kiïëm ngûä nghôa;
- Dïî daâng trao àöíi vaâ chia seã;
- Ghi nhêån thoái quen, lõch sûã tòm kiïëm cuãa
ngûúâi duâng tin àïí tûâ àoá xêy dûång caác thöëng kï,
baáo caáo: têìn suêët truy cêåp, loaåi taâi liïåu, chuã àïì,
tûâ khoáa sûã duång ... cuãa ngûúâi duâng tin laâm cú súã
cho nhaâ quaãn lyá xêy dûång chñnh saách phaát triïín,
taåo lêåp kho taâi nguyïn söë àaáp ûáng chñnh xaác caác
nhu cêìu cuãa ngûúâi duâng tin;
- Àaáp ûáng khaã nùng quaãn lyá, lûu trûä vaâ phên
phöëi caác loaåi taâi liïåu: vùn baãn, hònh aãnh, êm
thanh, video;
- Sûã duång cöng nghïå Streaming Media àïí
phên phöëi caác taâi liïåu: êm thanh, video;
- Dïî daâng quaãng baá caác taâi nguyïn söë túái ngûúâi
duâng tin (Email, SMS...), caác böå maáy tòm kiïëm;
- Coá khaã nùng phên phöëi dûä liïåu trïn àa daång
caác thiïët bõ àêìu cuöëi (PC, Pocket PC, iPad,
Smartphone, TV...);
- Tuên thuã chùåt cheä caác chuêín nghiïåp vuå
thû viïån.
Ngoaâi giaãi phaáp lyá tûúãng laâ mua caác PM
thûúng maåi nûúác ngoaâi àaä àûúåc khùèng àõnh
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
8 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 9
chêët lûúång trïn bònh diïån quöëc tïë, nhû: 
Content Pro, Encore, KIPOS, Primo, àöëi
vúái caác thû viïån coá nguöìn kinh phñ haån heåp,
chûa àûúåc àêìu tû dûå aán hiïån àaåi hoáa, giaãi
phaáp ûáng duång phêìn mïìm nguöìn múã DSpace
cuäng laâ möåt sûå lûåa choån húåp lyá. Àïí giuáp caác
TVÀH coá thïí súám sûã duång DSpace taåo lêåp vaâ
quaãn trõ TNS, Liïn Chi höåi Thû viïån Àaåi hoåc
Khu vûåc phña Bùæc àaä phöëi húåp vúái Cöng ty
D&L töí chûác caác khoáa têåp huêën thu àûúåc kïët
quaã àaáng khñch lïå. Nhiïìu hoåc viïn sau khoáa
hoåc àaä sûã duång thaânh thaåo DSpace àïí phaát
triïín TNS taåi àún võ mònh. Hoaåt àöång naây cêìn
àûúåc tiïëp tuåc nhên röång trong toaân hïå thöëng
TVÀH Viïåt Nam.
Kïët luêån
Trong kïë hoaåch phaát triïín thû viïån àiïån
tûã/thû viïån söë cuãa caác trûúâng àaåi hoåc Viïåt
Nam, coá thïí khùèng àõnh vêën àïì phaát triïín
TNS coá yá nghôa àùåc biïåt quan troång, vò baãn
chêët cuãa xêy dûång thû viïån söë laâ xêy dûång
phûúng thûác múái, cöng nghïå múái trong viïåc
taåo lêåp, quaãn lyá vaâ phên phöëi thöng tin, tri
thûác. Do àoá, thû viïån söë àûúåc xem nhû laâ núi
quaãn trõ vaâ cung cêëp nhûäng böå sûu têåp thöng
tin söë coá töí chûác. Àöëi vúái caác trûúâng àaåi hoåc,
phaát triïín caác böå sûu têåp söë chñnh laâ bûúác ài
cêìn thiïët àêìu tiïn àïí goáp phêìn giaãi quyïët caác
vêën àïì vïì àöíi múái vaâ nêng cao chêët lûúång àaâo
taåo vaâ nghiïn cûáu khoa hoåc. Vúái sûå vaâo cuöåc
maånh meä cuãa caác àún võ, trïn nïìn cuãa caác giaãi
phaáp cöng nghïå tiïn tiïën, cuâng nhûäng tiïën böå,
àöíi múái nhanh choáng cuãa khoa hoåc TT-TV,
chùæc chùæn cöng taác phaát triïín TNS trong caác
TVÀH Viïåt Nam seä àaåt àûúåc nhiïìu thaânh tûåu
to lúán, thoãa maän cao nhu cêìu thöng tin, taâi
liïåu cuãa àöng àaão caán böå, sinh viïn caác
trûúâng àaåi hoåc.
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
1. Berkeley Standard Distribution License,
<
license.php>. 
2. DSpace, . 
3. Open Archives Initiative Protocol for
Metadata Harvesting (OAI-PMH),
<
chivesprotocol.htm>. 
4. Nguyïîn Huy Chûúng (chuã nhiïåm àïì aán).
Nghiïn cûáu, thiïët kïë mö hònh vaâ xêy dûång thûã
nghiïåm nguöìn hoåc liïåu trûåc tuyïën phuåc vuå àaâo
taåo chêët lûúång cao cho möåt söë ngaânh, chuyïn
ngaânh taåi Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi. Àïì aán cêëp
Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi, 2009.
5. Nguyïîn Huy Chûúng. Xêy dûång thû viïån
àiïån tûã vaâ phaát triïín nguöìn taâi nguyïn söë trong
hïå thöëng thû viïån àaåi hoåc Viïåt Nam. Kyã yïëu Höåi
thaão Khoa hoåc Phaát triïín vaâ chia seã nguöìn taâi
nguyïn söë trong caác thû viïån àaåi hoåc vaâ nghiïn
cûáu, 2009.
6. Trends in ICT for Librarian 2.0 : Open
Courseware, Open Access
7. Verheul, I., et al. Digital library futures:
user perspectives and institutional strategies.
The Hague, Walter De Gruyter, 2010
8. 
boaifaq.htm#openaccess
9. 
Taâi liïåu tham khaão
(Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 02-3-2015; Ngaây phaãn biïån 
àaánh giaá: 14-4-2015; Ngaây chêëp nhêån àùng: 20-6-2015).