Bài giảng Cơ sở kỹ thuật đo - Nguyễn Thị Lan Hương

ilogam Kg
Th i gianờ giây s
Dong điêǹ ̣ Ampe A
Nhiêt độ ̣ đô Kelviṇ 0K
ánh sanǵ Candela Cd
Đinh l ng phân ṭ ượ ử Mol Mol
    22
K
m
kg
cd
A
mol
s
Đ n v và h đ n v (2)ơ ị ệ ơ ị
 B i s và c s c a đ n vộ ố ướ ố ủ ơ ị
Hê sộ ́ Tên Ky hiêú ̣ Hê sộ ́ Tên Ky hiêú ̣
1024 Yotta Y 10-1 Deci d
1021 Zetta Z 10-2 Centi c
1018 Exa E 10-3 Mili m
1015 Peta P 10-6 Micro µ
1012 Tera T 10-9 Nano n
109 Giga G 10-12 Pico p
106 Mega M 10-15 Femto f
103 Kilo K 10-18 Atte a
102 Hecto H 10-21 Zepto z
101 Deca Da 10-24 Yocto y
    23
K
m
kg
cd
A
mol
s
Đ nh nghĩa 7 đ n v c b nị ơ ị ơ ả
a. Chiều dài: đơn vị chiều dài là mét (m). Mét là khoảng chiều dài 
đi  được  của  ánh  sáng  truyền  trong  chân  không  trong  khoảng 
thời gian là: 1/299.792.458 giây 
b. Khối  lượng:  Đơn vị khối  lượng  là kilogam (kg). Đó  là khối  lượng 
của một khối Bạch kim Iridi (Pt  Ir)  lưu giữ ở BIPM ở Pháp –Bureau 
International des Poids et Mesure).
c.Thêi  gian:  §ã  lµ  thêi  gian  cña 
9.192.631.770  chu  kú  cña  m¸y  ph¸t 
sãng nguyªn tö Sedi 133(Cs­133).
d.  Dßng  ®iÖn:  Ampe  lµ  c êng  ®é  dßng ­
®iÖn  t¹o  ra  mét  lùc  ®Èy  lµ  2x10­7  N 
trªn ®¬n vÞ chiÒu dµi gi÷a hai d©y dÉn 
dµi v« cùc ®Æt c¸ch nhau 1m.
    24
K
m
kg
cd
A
mol
s
Đ nh nghĩa 7 đ n v c b n (2)ị ơ ị ơ ả
e. NhiÖt ®é (nhiÖt ®éng):§ã lµ           nhiÖt ®é 
nhiÖt ®éng cña ®iÓm ba cña n íc nguyªn chÊt.­
1
273,16
g.C êng  ®é  s¸ng  hay quang ®é:­  candela (Cd)  lµ  c êng ­
®é cña mét nguån s¸ng ph¸t ra ¸nh s¸ng ®¬n s¾c ë tÇn 
sè 540.1012 Hz, víi c«ng suÊt            Watt trong 
mét Steradian (Sr).
1
683
f. L îng vËt chÊt (mol)­  §ã lµ l îng vËt chÊt cña sè ­
nguyªn  tö  cña  vËt  chÊt  Êy,  b»ng  sè  nguyªn  tö  cã 
trong 0,012 kg cacbon 12 (C12). 
h. Hai ®¬n vÞ phô lµ Radian (Rad) vµ Steradian. 
Radian lµ gãc ph¼ng cã cung b»ng b¸n kÝnh. 
Sterradian lµ gãc khèi n»m trong hinh cÇu gíi h¹n 
bëi vßng           trßn cÇu cã ® êng kÝnh b»ng ®­ ­
êng kÝnh cña qua cÇu.
    25
K
m
kg
cd
A
mol
s
B ng các đ n v d n xu tả ơ ị ẫ ấ
    26
K
m
kg
cd
A
mol
s
M t s đ n v ngoài đ n v h p pháp mà v n s d ngộ ố ơ ị ơ ị ợ ẫ ử ụ
Đ n vơ ị Quy đ i ra SIổ Đ n vơ ị Quy đ i ra SIổ
Inch 2,54. 10-2m Fynt 4,536 . 10-1kg
Foot (phút) 3,048. 10-1m Tonne 1,0161. 103kg
Yard (Yat) 9,144 . 10-1m Fynt/foot2 4,882kg/m2
Mille (d m)ặ 1,609km0 Fynt/foot3 1,6018510 kg/m3
Mille (h i lý) ả 1,852km Bari 1.106 N/m2
"Inch vuông 6,4516.10-4m2 Torr 1,332. 102 N/m2
Foot vuong 9,290.10-2m‑2 Kilogam l cự 9,8066N
Inch kh iố 1,6384. 10-5m3 Calo 4,1868J
Foot kh iố 2,832 . 10-2m3 Mã l cự 7,457.102 W
Galon (M )ỹ 3,785. 10-3m3 Kilowatt giờ 3,60 . 106J
Galon (Anh) 4,5 10-3m3 Thermie 1,0551 . 103J
Electron volt (ev) 1,602 . 102J
Gauss 1.10-4 T
Maxwell 1.10-8Wb
    27
K
m
kg
cd
A
mol
s
S đ quan h gi a các đ n vơ ồ ệ ữ ơ ị
    28
K
m
kg
cd
A
mol
s
2.2.Chu n và m uẩ ẫ
 Đ th ng nh t đ c đ n v thì ng i ta ph i t o đ c m u ể ố ấ ượ ơ ị ườ ả ạ ượ ẫ
c a đ n v y, ph i truy n đ c các m u y cho các thi t b ủ ơ ị ấ ả ề ượ ẫ ấ ế ị
đo
 Đ th ng nh t qu n lý đo l ng, đ m b o đo l ng cho ể ố ấ ả ườ ả ả ườ
công nghi p, th ng m i, và đ i s ng, m i qu c gia đ u t ệ ươ ạ ờ ố ỗ ố ề ổ
ch c h th ng m u chu n và truy n chu n c a qu c gia đó.ứ ệ ố ẫ ẩ ề ẩ ủ ố
– Các h ng s v t lý dùng đ làm chu nằ ố ậ ể ẩ
– Chu n m u métẩ ẫ
– Chu n m u v kh i l ngẩ ẫ ề ố ượ
– Chu n m u v th i gian và t n s . ẩ ẫ ề ờ ầ ố
– Chu n m u v các đ i l ng đi n. ẩ ẫ ề ạ ượ ệ
    29
K
m
kg
cd
A
mol
s
Đ nh nghĩaị
 Theo tiêu chu n Vi t Nam (TCVN) 6165 -1996 chu n đo ẩ ệ ẩ
l ng (measurement standard) hay v n t t là chu n, đ c ườ ắ ắ ẩ ượ
đ nh nghĩa nh sau: “ị ư Chu nẩ là V t đo, ph ng ti n đo, m u ậ ươ ệ ẫ
chu n ho c h th ng đo đ đ nh nghĩa, th hi n, duy trì ho c ẩ ặ ệ ố ể ị ể ệ ặ
tái t o đ n v ho c m t hay nhi u giá tr c a đ i l ng đ ạ ơ ị ặ ộ ề ị ủ ạ ượ ể
dùng làm m c so sánhố ” 
 Phân lo iạ
– Chu n đ u (Primary standard)ẩ ầ
– Chu n th (Secondary standard)ẩ ứ : 
– Chu n b c Iẩ ậ : 
– Chu n b c IIẩ ậ : 
Theo cùng 
một đại lượng
    30
K
m
kg
cd
A
mol
s
Phân lo i (2)ạ
 Chu n đ u (Primary standard)ẩ ầ : Là chu n đ c ch đ nh hay ẩ ượ ỉ ị
th a nh n r ng rãi là có ch t l ng v m t đo l ng cao ừ ậ ộ ấ ượ ề ặ ườ
nh t và các giá tr c a nó đ c ch p nh n không d a vào các ấ ị ủ ượ ấ ậ ự
chu n khác c a cùng đ i l ng. ẩ ủ ạ ượ
 Chu n th (Secondary standard)ẩ ứ : Là chu n mà giá tr c a nó ẩ ị ủ
đ c n đ nh b ng cách so sánh v i chu n đ u c a cùng đ i ượ ấ ị ằ ớ ẩ ầ ủ ạ
l ng. ượ
 Chu n b c Iẩ ậ : là chu n mà giá tr c a nó đ c n đ nh b ng ẩ ị ủ ượ ấ ị ằ
cách so sánh v i chu n th c a cùng đ i l ng. ớ ẩ ứ ủ ạ ượ
 Chu n b c Iẩ ậ : là chu n mà giá tr c a nó đ c n đ nh b ng ẩ ị ủ ượ ấ ị ằ
cách so sánh v i chu n th c a cùng đ i l ng. ớ ẩ ứ ủ ạ ượ
    31
K
m
kg
cd
A
mol
s
Phân lo i (3)ạ
 Trên ph m vi qu c t ạ ố ế
– Chu n qu c t (International standard)ẩ ố ế : 
Là chu n đ c m t hi p đ nh qu c t công nh n đ làm c s n đ nh giá ẩ ượ ộ ệ ị ố ế ậ ể ơ ở ấ ị
tr cho các chu n khác c a đ i l ng có liên quan trên ph m vi qu c t . ị ẩ ủ ạ ượ ạ ố ế
– Chu n qu c gia (National Standard): ẩ ố
Là chu n đ c m t quy t đ nh có tính ch t qu c gia công nh n đ làm c ẩ ượ ộ ế ị ấ ố ậ ể ơ
s n đ nh giá tr cho các chu n khác có liên quan trong m t n c. ở ấ ị ị ẩ ộ ướ
– Chu n chính (Reference standard)ẩ : 
Là chu n th ng có ch t l ng cao nh t v m t đo l ng có th có m t ẩ ườ ấ ượ ấ ề ặ ườ ể ở ộ
đ a ph ng ho c m t t ch c xác đ nh mà các phép đo đó đ u đ c d n ị ươ ặ ộ ổ ứ ị ở ề ượ ẫ
xu t t chu n này. ấ ừ ẩ
– Chu n công tác (Working standard)ẩ : 
Là chu n đ c dùng th ng xuyên đ hi u chu n ho c ki m tra v t đo, ẩ ượ ườ ể ệ ẩ ặ ể ậ
ph ng ti n đo ho c m u chu n. ươ ệ ặ ẫ ẩ
– Chu n so sánh (Transfer standard)ẩ : 
Là chu n đ c s d ng nh là m t ph ng ti n đ so sánh các chu n.ẩ ượ ử ụ ư ộ ươ ệ ể ẩ
    32
K
m
kg
cd
A
mol
s
M t s h ng s v t lý dùng làm chu nộ ố ằ ố ậ ẩ
¹i l îngĐ ­ Ký 
hiÖu
Gi¸ trÞ (víi ®é kh«ng 
ch¾c ch¾n 1σ)
øng dông
Tèc  ®é  ¸nh  s¸ng 
trong ch©n kh«ng C
299.792.458  m/s(chÝnh 
x¸c)
Thêi gian, 
tÇn sè chiÒu 
dµi
iÖn  tÝch Đ
electron C
1,60217733  .  10­ 
(0,3ppm)
iÖn ¸p, Đ
dßng ®iÖn
H»ng sè 
“Jozepson"
Kj­90
483.587,96  Hz/v  (0,4 
ppm)
iÖn ¸pĐ
H»ng sè Von 
klitzing 
RJ­90 25,812807 KΩ (0,2 ppm) iÖn trëĐ
HÖ  sè  dÉn  từ
trong ch©n kh«ng
µ0 4pi.10
­7  N/A2  (chÝnh 
x¸c)
iÖn dungĐ
    33
K
m
kg
cd
A
mol
s
2.2.1.M t s chu n m u v các đ i ộ ố ẩ ẫ ề ạ
l ng đi nượ ệ
 Chu n dòng đi nẩ ệ
 Chu n đi n ápẩ ệ
 Chu n đi n trẩ ệ ở
 Chu n đi n dungẩ ệ
    34
K
m
kg
cd
A
mol
s
a.Chu n dòng đi nẩ ệ
 Chu n b ng cân AgNOẩ ằ 3 đi n phânệ
 Năm 1960 chu n đ c th c hi n thông qua cân dòng ẩ ượ ự ệ
đi n t c là đo l c đ y đi n t gi a hai dây d n dài vô ệ ứ ự ẩ ệ ừ ữ ẫ
c c thông qua cân có đ chính xác cao ( đ t đ n 4.10ự ộ ạ ế -6 A).
 G n đây thì ng i ta có đ xu t vi c xác đ nh dòng đi n ầ ườ ề ấ ệ ị ệ
thông qua t tr ng ừ ườ
 Xác đ nh dòng đi n chu n r t ph c t p vì v y trong th c ị ệ ẩ ấ ứ ạ ậ ự
t ng i ta s d ng chu n v đi n áp.ế ườ ử ụ ẩ ề ệ
    35
K
m
kg
cd
A
mol
s
Phát đi n áp m t ệ ộ
chi u chu nề ẩ
Pin mẫu Weston
Sùc ®iÖn ®éng Pin mÉu ë 200C cho bëi C«ng 
thøc:
E
20
= 1.018636­0.6.10
­4
 N­5.0.10
­5
N
N=0.04­0.08
Søc ®iÖn ®éng cña Pin mÉu l¹i thay ®æi theo 
nhiÖt ®é theo C«ng thøc:
E
t
 = E
20
­4.610
­5
(t­20) –9.510
­4
(t­20)
2
 +1.0 10
­
5
(t­20)
3
+..
Tr«i søc tù ®éng h»ng n¨m lµ 1µV/n¨m 
(microVolt)
MÉu ®Þªn ¸p Quèc gia ® îc lÊy lµ gi¸ trÞ ­
trung b×nh cña 20 (hoÆc 10) pin mÉu b∙o hoµ 
nµy.
Dung d chị
Đi n phân CdSOệ 4
Tinh thể
hồ
Th y ngânủ
Dây Pt
Almangan Hg 
(12,5%Cd)
    36
K
m
kg
cd
A
mol
s
Ph n t Jozepson (1)ầ ử
2
hV n f
e
=
    37
K
m
kg
cd
A
mol
s
L p chuy n ti p ớ ể ế
    38
K
m
kg
cd
A
mol
s
S đ c u t o m ng ph n t Josepson và h ơ ồ ấ ạ ạ ầ ử ệ
th ng ngu n m u đi n áp Jozepsonố ồ ẫ ệ
    39
K
m
kg
cd
A
mol
s
Ph n t Jozepson (2)ầ ử
 So sánh đ ên áp trong ị
h th ng dùng chuy n ệ ố ể
ti p Jozepsonế
 Ph ng pháp so sánh ươ
cân b ngằ
    40
K
m
kg
cd
A
mol
s
Ví d : H th ng chu n ụ ệ ố ẩ
    41
K
m
kg
cd
A
mol
s
M t s k t qu so sánh chu n gi a các ộ ố ế ả ẩ ữ
phòng ki m chu nể ẩ
    42
K
m
kg
cd
A
mol
s
Æc tÝnhĐ Xedi Hitro Rubidi Th¹ch anh
TÝnh lÆp l¹i ±  3.10­12 ±  2.10­12    
æn  ®Þnh(trung  binh 
trong 1 sec)
5.10­12 5.10­13 5.10­12 5.10­12
Tr«i RÊt nhá RÊt nhá ± 1.10­13 ±  5.10­10
TÇn sè céng h ëng­ 9.192.631.
770
1420405.7
51
6.834.682.608
Träng  l îng  m¸y ­
(khoang)
30kg 400 15 10
NhiÖt ®é lµm viÖc ­20  ÷
+600C
0 ÷  500 C 0 ÷  500 C 0 ÷  500 C
Sè  lÇn  céng  h ëng ­
nguyªn  tö  trong  mét 
gi©y
106 1012 1012  
NhiÖt ®é céng h ëng­ 3600K 3000K 3300K  
Phát t n s chu nầ ố ẩ
Nguyªn lý cña m¸y ph¸t thêi gian hay tÇn sè chuÈn ®Òu dùa trªn 
c«ng thøc:
h­ h»ng sè Plank;ν ­ lµ tÇn sè;E1vµ E2 lµ hai møc n¨ng l îng ­
trong khi chuyÓn møc.
HiÖn nay dïng 3 lo¹i mÉu nguyªn tö vÒ thêi gian: Xedi, Hitro, 
Rubidi
B ng tãm t¾t c¸c ®Æc tÝnh cña c¸c mÉu thêi gian hay sö dôngả
2 1h E Eν = −
    43
K
m
kg
cd
A
mol
s
S đ máy phát t n s m u ki u Xediơ ồ ầ ố ẫ ể
∼
ChØ cã c¸c nguyªn tö xª 
di cã n ng l îng F = 4. ă ­
mf = 0 míi ®i vµo buång 
ch©n kh«ng, ë ®©y nã 
qua 1 ®iÖn tr êng ®Òu ­
vµ ® îc nung nãng lªn ­
b»ng tia sãng cùc ng¾n, 
cã tÇn sè 9.162.631.770 
Hz. 
Giao động 
thạch anh
Phân tần 
bội tần
Tổng hợp 
tần số
Ố ng tia 
nguyên 
tử Xêdi
Đồng hồ chỉ thời gian Tự ghi
Tự động điều 
chỉnh cộng 
hưởng
F2
 F2 F1
U
    44
K
m
kg
cd
A
mol
s
Ví d : M t s đài phát t n s trên th ụ ộ ố ầ ố ế
gi iớ
    45
K
m
kg
cd
A
mol
s
Chu n đi n trẩ ệ ở
Tõ l©u, ®iÖn trë mÉu lµ mét bé gåm 10 cuén 
d©y manganin cã ®iÖn trë ®Þnh møc 1Ω ®Ó trong 
hép kÝn 2 líp ®æ ®Çy kh«ng khÝ nÐn, cã gi¸ trÞ 
1,0000002Ω víi ph ¬ng s ai  ­ ­ σ = 1.10
­7
.
TruyÒn  ®iÖn  trë  mÉu  cho  c¸c  ®iÖn  trë  kh¸c 
b»ng cÇu 1 chiÒu.
Tõ n m 1990, ®iÖn trë mÉu ® îc x¸c ®Þnhă ­
th«ng  qua  hiÖu  øng  Hall  l îng  tö  tõ ­
(QHE),  nhß  cã  h»ng  sè  vËt    lý  von 
Klitzing. 
H»ng sè von Klitzing ® îc x¸c ®Þnh R­ k­90 
= 25,81280Ω víi sai sè 0,2.10­6. PhÇn 
tö c¬ b n cña mét QHE lµ mét planar ả
MOSFET máng ®Ó trong mét m«i tr êng ­
nhiÖt ®é thÊp. 1­2K (­2710C). Tõ tr êng ­
® îc ®Æt vu«ng gãc víi l¸ máng b¸n dÉn ­
cã c êng ®é tõ c m mét vµi Tesla.­ ả  
    46
K
m
kg
cd
A
mol
s
Hi u ng Hallệ ứ
 Đi n áp c m ng Hall t l v i ệ ả ứ ỉ ệ ớ
c ng đ t c m B và dòng đi n đi ườ ộ ừ ả ệ
qua t m QHEấ
Dòng đi nệ
T c m ừ ả
D n ẫ
đi n tệ ử
    47
K
m
kg
cd
A
mol
s
Chu n đi n trẩ ệ ở
Uh = Rk­90 I/i
R
h
 =
Uh:  ®iÖn  ¸p  Hall,  Rh  =  iÖn  trë Đ
Hall l îng t .­ ử
I  dßng  ®iÖn  ch¹y  trong  mµng  b¸n 
dÉn MOSFET.
i  con  sè  nguyªn  chØ  sè  ®o  Hall 
trong mµng b¸n dÉn lóc x¸c ®Þnh Rh.
Rk­90: h»ng sè von Klitzing.
−
=
h
k 90
U
R /i
I
Uh
RUR
PhÇn
tö
QHE
§ iÖn trë
truyÒn
chuÈn
C
    48
K
m
kg
cd
A
mol
s
Ví dụ
    49
K
m
kg
cd
A
mol
s
Chu n đi n dungẩ ệ
ChuÈn  ®iÖn  dung  ® îc  thùc  hiÖn  b»ng  tô ­
®iÖn tÝnh theo lý thuyÕt Thompson ­ Lambard. 
Tô gåm 4 thanh thÐp ® êng kÝnh 50mm dµi 500mm ­
cã  trôc  song  song  vµ  n»m  trªn  ®Ønh    hinh 
vu«ng,  gi a  chóng  cã  1  thanh  mµn  ch½n  tÜnh ữ
®iÖn ®Æt ë ngay t©m cña h×nh vu«ng: Sù thay 
®æi ®iÖn dung cña tô ®iÖn (cña tõng cÆp ®iÖn 
cùc) thay ®æi theo kho ng di chuyÓn cña thanh ả
mµn ch½n.
∆C = 
µ0: tõ dÉn cña kh«ng k hÝ, C = tèc ®é ¸nh 
s¸ng.
∆L ®o b»ng ph ¬ng ph¸p giao thoa víi ­ ∆L = 
100mm  sai  sè  10­7.  ∆C=  0,4002443  pF,  sai  sè 
kh«ng qu¸ 5.10­7. 
iÖn  dung  mÉu  ® îc  truyÒn  sang  c¸c  ®iÖn Đ ­
dung kh¸c b»ng cÇu xoay chiÒu.
Tõ c¸c mÉu nµy ta cã thÓ suy ra c¸c ®¹i l­
îng ®iÖn kh¸c th«ng qua c¸c hép ®iÖn trë vµ 
hép ®iÖn dung chÝnh x¸c cao.
∆ = ∆
pi piµ 20
1 1
ln2 L ln2 L
2 2 C
    50
K
m
kg
cd
A
mol
s
2.3.T o ra m u công tác và m u bi n ạ ẫ ẫ ế
đ i ổ
 Sau khi t o m u qu c gia, ph i t ch c m ng l i qu c ạ ẫ ố ả ổ ứ ạ ướ ố
t và qu c gia đ truy n chu n đ n nh ng phòng thí ế ố ể ề ẩ ế ữ
nghi m tiêu chu n khu v c. Nh ng chu n này ph i đ t ệ ẩ ự ữ ẩ ả ạ
đ chính xác yêu c u: cách b trí, quy lu t bi n đ i phù ộ ầ ố ậ ế ổ
h p v i tín hi u ki m tra và thi t b so sánh.ợ ớ ệ ể ế ị
    51
K
m
kg
cd
A
mol
s
T o ra m u công tác và m u bi n đ i (2)ạ ẫ ẫ ế ổ
 Các v n đ t o m u công tác (m u bi n đ i):ấ ề ạ ẫ ẫ ế ổ
– L ng t hoá chu n m u:ượ ử ẩ ẫ
 Sau khi đa xac đinh đ n vi, cân co cach phân chia mâu thanh nh ng bôi sô va c sô ̃ ́ ̣ ơ ̣ ̀ ́ ́ ̃ ̀ ữ ̣ ́ ̀ ướ ́
cua đ n vi.̉ ơ ̣ 
 Đ n vi nho nhât cua chuân mâu goi la l ng t .ơ ̣ ̉ ́ ̉ ̉ ̃ ̣ ̀ ượ ử 
 Sai s l ng tố ượ ử
– T h p các l ng t c a m u thành m u bi n đ iổ ợ ượ ử ủ ẫ ẫ ế ổ
Cac l ng t cua mâu đ c tô h p v i nhau thanh nh ng đai l ng mâu biên ́ ượ ử ̉ ̃ ượ ̉ ợ ớ ̀ ữ ̣ ượ ̃ ́
thiên.Tô h p cac quy tăc goi va biêu diên cac con sô co gia tri xac đinh goi la hê ̉ ợ ́ ́ ̣ ̀ ̉ ̃ ́ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ̣
thông đêm.́ ́ 
– Thu t toán bi n đ i trong quá trình ra m uậ ế ổ ẫ
Trong quá trình so sánh v i đ i l ng c n đo, m u c n ph i thay đ i đ c giá tr ớ ạ ượ ầ ẫ ầ ả ổ ượ ị
c a nó. Thay đ i theo m t chi n l c nh th nào đ t i u theo m t m c tiêu ủ ổ ộ ế ượ ư ế ể ố ư ộ ụ
nh t đ nh, đó là thu t toán bi n đ i m u.ấ ị ậ ế ổ ẫ
1K
K K
q
X N
β = =
    52
K
m
kg
cd
A
mol
s
Ví d v m t s thi t b t o ụ ề ộ ố ế ị ạ
chu nẩ
Ngu n Fluke 732B ồ
    53
K
m
kg
cd
A
mol
s
Ví d (hãng Fluke)ụ
Lo i m uạ ẫ áp ra Đ không n ộ ổ
đ nhị
Quan hệ Bi n lu nệ ậ
M ng ạ
Josepson
-10V-10V 0,4ppm (± 1) - Đ nh nghĩa Volt ị
c a SI ủ
- Các m ng J khácạ
- Chu n đ u trong phòng thí ẩ ầ
nghi m ệ
- Gi trong Heli l ngữ ỏ
Fluke 734A +10V 0,15ppm/tháng Chu n c p caoẩ ấ - Chu n đ u 10V ẩ ầ
- Dùng trong phòng thí nghi m ệ
là giá tr trung bình c a 4 ị ủ
b ; nhi t đ 18-28ộ ệ ộ 0C
Fluke 732B +10V
+ 1,018V
0,3ppm/tháng
0,8ppm/tháng
Chu n c p caoẩ ấ - Chu n c p 2 dùng phòng ẩ ấ ở
thí nghi m hay hi n ệ ệ
tr ngườ
- Dùng cho Fluke 5700
Fluke 5700 
(Calilrator)
0-± 1100V
0-20A
5,4ppm/90ngày
65ppm/90 ngày
Quan h v i các ệ ớ
chu n c p trênẩ ấ
Chu n làm vi c g m có đi n ẩ ệ ồ ệ
áp chu n thay đ i đ c và ẩ ổ ượ
DMM chính xác.
    54
K
m
kg
cd
A
mol
s
2.3. Liên k t chu nế ẩ
 T ch c chu n th gi iổ ứ ẩ ế ớ
 T ch c đ m b o đo l ng c a Vi t namổ ứ ả ả ườ ủ ệ
Theo s đ t ch c qu c t v công c mét Vi t nam có ơ ồ ổ ứ ố ế ề ướ ở ệ
T ng c c tiêu chu n đo l ng ch t l ng tr c thu c h i ổ ụ ẩ ườ ấ ượ ự ộ ộ
đ ng b tr ng ch u trách nhi m v vi c xây d ng các tiêu ồ ộ ưở ị ệ ề ệ ự
chu n, qu n lý các ph ng ti n đo l ng đ đ m b o ch t ẩ ả ươ ệ ườ ể ả ả ấ
l ng các s n ph m s n xu t t i Vi t nam.ượ ả ẩ ả ấ ạ ệ
V vi c đ m b o đo l ng, tr c thu c T ng c c TC-ĐL-CL có ề ệ ả ả ườ ự ộ ổ ụ
các trung tâm đo l ngườ
– Trung tâm đo l ng nhà n cườ ướ
– Trung tâm đo l ng 1, trung tâm đo l ng 2..ườ ườ
– Các phòng thí nghi m chu n chuy n ngành Vilas ệ ẩ ể
    55
K
m
kg
cd
A
mol
s
C u trúc đ m b o đo l ng Vi t namấ ả ả ườ ệ
Trang Web: www.tcvn.gov.vn
    56
K
m
kg
cd
A
mol
s
Trung tâm đo l ng Vi t namườ ệ
Trang Web: www.vmi.gov.vn
    57
K
m
kg
cd
A
mol
s
2.3.1. T ch c chu n qu c tổ ứ ẩ ố ế
    58
K
m
kg
cd
A
mol
s
T ch c qu c t v chu n ISO31-1992ổ ứ ố ế ề ẩ
 ISO 31-0: Nguyên t c chungắ
 ISO 31-1: Không gian và th i gianờ
 ISO 31-2: Hi n t ng tu n hoàn và các ph n liên quanệ ươ ầ ầ
 ISO 31-3: Cơ
 ISO 31-4: Nhi tệ
 ISO 31-5: Đ ên và tị ừ
 ISO 31-6: Ánh sáng và b c x đ ên có liên quanứ ạ ị
 ISO 31-7:Âm
 ISO 31-8: Hoá h c và v t lý phân tọ ậ ử
 ISO 31-9: V t lý nguyên t và h t nhânậ ử ạ
 ISO 31-10: Ph n ng h t nhân và b c x ion hoáả ứ ạ ứ ạ
 ISO 31-11: D u hi u và ký hi u toán h c dùng trong khoa h c v t lý và ấ ệ ệ ọ ọ ậ
công nghệ
 ISO 31-12: S đ c tr ngố ặ ư
 ISO 31-13: V t lý tr ng thái r nậ ạ ắ
    59
K
m
kg
cd
A
mol
s
T ch c qu c t v chu n ổ ứ ố ế ề ẩ
Châu âu EUROMET
    60
K
m
kg
cd
A
mol
s
T ch c qu c t v chu n ổ ứ ố ế ề ẩ
Châu âu EUROMET (2)
    61
K
m
kg
cd
A
mol
s
Tæ chøc truyÒn mÉu quèc tÕ (1)
m
Meter
m
k
Kilogram
As
Second Ampere
sk A
Newton
N
J
J oule
Volt
V
Watt
W
2e/h
J -Array
KJ -90
§ Þnh nghÜa c¸c ®¬n vÞ c¬ b¶n
CIPM x¸c ®Þnh h»ng sè
Josephson
Phßng thÝ nghiÖm quèc gia
Thùc hiÖn c¸c ®Þnh nghÜa SI
Gi¸ trÞ cña c¸c h»ng sè vËt lý
§ ¹ i diÖn quèc gia vÒ Volt ( mÉu 10V)
    62
K
m
kg
cd
A
mol
s
Tæ chøc truyÒn mÉu quèc tÕ (2)
J -Array
732B
734A
752A
732B
8842A
5700A
§ ¹ i diÖn ®éc lËp
cña ®iÖn ¸p VPhßng thÝ nghiÖm ®Þa ph­ ¬ng
TruyÒn chuÈn s¬ cÊp (dï ng ë MAP)
MÉu ®Çu Volt nh©n t¹ o t¹ i ®Þa ph­ ¬ng
(Theo MAP)
MÉu 10V
-So s¸nh ví i m¹ng J -Array th«ng qua MAP.
MÉu ph©n ¸p (10:1 vµ 100:1)
MÉu lµm viÖc
Dông cô ®o sö dông (dÞch vô cho R&D)
= § Þnh nghÜa
= ThiÕt bÞ thùc nghiÖm
= ThiÕt bÞ sö dông vµ th­ ¬ng m¹ i
= thiÕt bÞ th­ ¬ng m¹ i
Ký hiÖu
    63
K
m
kg
cd
A
mol
s
VÝ dô­ Chu n đ , phát tri n và ẩ ộ ể
thành công
 Calibration Workload 
becomes more and more 
accurate and hybrid.
Mass 
Balance
Precision DMM
Bridge
V
Scope Meter
    64
K
m
kg
cd
A
mol
s
Chu n đ , phát tri n và thành côngẩ ộ ể
 C n nhi u thi t b chu n đ h nầ ề ế ị ẩ ộ ơ
Ho c ặ
 Các thi t b chu n đ c n sai s nh h n và nhi u ch c năng ế ị ẩ ộ ầ ố ỏ ơ ề ứ
h nơ
– 60’s Single Function Calibrators (0.05% - 0.01%)
– 70’s Multifunction Calibrators (0.005%)
– 80’s Programmable High Accuracy Multifunction Calibrators (4-10 
ppm)
– 90’s Programmable Multi Product Calibrators 
(50ppm-20ppm)
– 2002 New Calibrators Calibrating “new” -Parameters.
    65
K
m
kg
cd
A
mol
s
Chu n đ , phát tri n và thành côngẩ ộ ể
 Nhu c u v chu n và m u tăng lênầ ề ẩ ẫ
 Tăng nhu c u v trình đ c a ng i s d ngầ ề ộ ủ ườ ử ụ
 Thi t b b n ế ị ề
Nh ng đ ng th i.ư ồ ờ
 It ng i có k năng t tườ ỹ ố
 Kinh phí có h nạ
    66
K
m
kg
cd
A
mol
s
3.5.C¸c tæ chøc ®¶m b¶o ®o l êng ë ­
ViÖt nam (1)
1, Vi n đo l ng trung ng thu c h i đ ng b tr ng.ệ ườ ươ ộ ộ ồ ộ ưở
•Đ m b o các chu n qu c gia.ả ả ẩ ố
-Nghiên c u các chu n c th khácứ ẩ ụ ể
-Qu n lý chu n th c thi trong n c.ả ẩ ự ướ
2, Trung tâm đo l ng khu v cườ ự
-Đ m b o các chu n đ a ph ng do nhà n c xác ả ả ẩ ị ươ ướ
đ nh.ị
-Qu n lý thi t b đo trong khu v c.ả ế ị ự
-S a ch a b o hành thi t b đo trong khu v c.ử ữ ả ế ị ự
-C p gi y ch ng nh n ấ ấ ứ ậ
    67
K
m
kg
cd
A
mol
s
C¸c tæ chøc ®¶m b¶o ®o l êng ë ­
ViÖt nam (2)
3, Phòng ki m tra xu t x ng.ể ấ ưở
-Đ m b o tiêu chu n s n ph m s n xu tả ả ẩ ả ẩ ả ấ
-Đ m b o ho t đ ng c a các thi t b đo và ki m ả ả ạ ộ ủ ế ị ể
tra dây chuy n s n xu t.ề ả ấ
-C p ch ng nh n ki m tra xu t x ng- đóng d u.ấ ứ ậ ể ấ ưở ấ
4, Các c quan ki m tra ch t l ng s n ph m.ơ ể ấ ượ ả ẩ
-Ki m tra đ c p gi y phép s n xu t s n ph mể ể ấ ấ ả ấ ả ẩ
-Ki m tra đ t xu t m u s n ph mể ộ ấ ẫ ả ẩ
-Đ xu t đ nh chu n s n xu t.ề ấ ị ẩ ả ấ
-C p gi y tiêu chu n đ l u hành.ấ ấ ẩ ể ư
    68
K
m
kg
cd
A
mol
s
C u trúc đ m b o đo l ng Vi t namấ ả ả ườ ệ
Trang Web: www.tcvn.gov.vn
    69
K
m
kg
cd
A
mol
s
Trung tâm đo l ng Vi t namườ ệ
Trang Web: www.vmi.gov.vn
    70
K
m
kg
cd
A
mol
s
C c u t ch c c a trung tâm đo l ng ơ ấ ổ ứ ủ ườ
Gi¸m 
®èc
Héi ®ång 
KH
Phßng 
tæng hîp
Phßng 
khèi l­
îng
Phßng ®o 
l ¬ng ­
®iÖn
Phßng 
hµnh 
chÝnh 
vËt t­
Phßng 
thêi 
gian
Phßng 
¸p 
suÊt
Phßng 
®o l êng ­
nhiÖt
Phßng 
®o ®é 
dµi
Phßng 
dung 
tÝch
    71
K
m
kg
cd
A
mol
s
S đ liên k t chu nơ ồ ế ẩ
ChuÈn quèc 
gia
Ph ¬ng ph¸p  ­
    so s¸nh
ChuÈn chÝnh
Ph ¬ng ph¸p  ­
    so s¸nh
Ph ¬ng ph¸p  ­
    so s¸nh
ChuÈn chÝnh
Ph ¬ng ph¸p  ­
    so s¸nh
Ph ¬ng ph¸p  ­
    so s¸nh
ChuÈn c«ng 
t¸c
Ph ¬ng ph¸p  ­
    so s¸nh
ChuÈn chÝnh Ph ¬ng tiÖn ­
®o
Ph ¬ng tiÖn ­
®o
BËc    
 chÝnh 
x¸c
O
I
II
III
H×nh 1.8­ S¬ ®å liªn kÕt chuÈn