Bài giảng Hệ thống thông tin quản lý - Chương 1: Các khái niệm cơ bản về hệ thống thông tin - Tô Thị Hải Yến

HỆ THỐNG THÔNG TIN 
QUẢN LÝ
Thời gian học: 45 tiết
(Lý thuyết: 30 tiết – Bài tập:15 tiết)
Giáo viên: Ths. Tô Thị Hải Yến
HỆ THỐNG THÔNG TIN 
QUẢN LÝ
Chương I: Các khái niệm cơ bản về hệ thống
thông tin
Chương II: Cơ sở công nghệ thông tin của hệ
thống thông tin
Chương III: Phân tích, thiết kế và cài đặt hệ
thống thông tin quản lý
Chương IV:Các hệ thống thông tin phục vụ quản
lý doanh nghiệp
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trương Văn Tú, Trần Thị Song Minh. Giáo trình Hệ
thống thông tin quản lý. NXB Thống kê, Hà nội, 2000.
Hàn Viết Thuận, Trương Văn Tú, Cao Đình Thi, Trần
Thị Song Minh. Giáo trình hệ thống thông tin quản lý
(Dùng cho hệ cao học và Nghiên cứu sinh). NXB Lao
động-Xã hội, Hà nội, 2004.
Nguyễn Văn Ba. Phân tích và thiết kế HTTT. NXB Đại
học Quốc gia Hà nội,2004.
Ngô Trung Việt. Tổ chức, quản lý trong thời đại công
nghệ thông tin và tri thức. Nhà xuất bản Bưu điện.
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.1 TỔ CHỨC VÀ THÔNG TIN TRONG TỔ
CHỨC:
1.1.1 Các khái niệm chung:
 Tổ chức: là một hệ thống được tạo ra từ các cá
thể để làm dễ dàng việc đạt mục tiêu bằng hợp
tác và phân công lao động.
 Lao động quản lý: bao gồm lao động ra quyết
định và lao động thông tin
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
 Lao động thông tin: lao động dành cho việc
thu thập, lưu trữ, xử lý và phân phát thông tin
 Lao động ra quyết định: phần lao động của
nhà quản lý từ khi có thông tin đến khi ký ban
hành quyết định
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.1.2 Sơ đồ quản lý một tổ chức dưới góc độ
điều khiển học:
Thông tin ra 
môi trường
Thông tin 
quyết định
Thông tin từ 
môi trường
Thông tin tác 
nghiệp
Đối tượng quản lý
Hệ thống quản lý
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.1.3 Các mô hình quản lý một tổ chức:
 Cấu trúc giản đơn
 Cấu trúc quan chế máy móc
 Cấu trúc chuyên môn
 Cấu trúc phân quyền
 Cấu trúc nhóm dự án
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.1.4 Các cấp quản lý trong một tổ chức:
 Cấp chiến lược
 Cấp chiến thuật
 Cấp tác nghiệp
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.1.4 Các cấp quản lý trong một tổ chức:
Cấp 
Quyết định chiến lược Thông tin
Cấp chiến 
Quyết định thuật Thông tin
Quyết định Cấp tác nghiệp Thông tin
Xử lý giao dịch
Dữ liệu Dữ liệu Dữ liệu
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.1.5 Sơ đồ tổ chức trong doanh nghiệp :
Giám đốc
Phó giám đốc 
(TC)
Kế 
toán
Phó giám đốc 
(NL)
Kế 
hoạch
Tổ 
chức 
Văn 
thư
Bảo 
vệ 
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.1.6 Các đầu mối TT ngoài của một DN:
Hệ thống quản lý
Đối tượng quản lý
DOANH NGHIỆP
Khách hàng
Doanh nghiệp 
cạnh tranh
Doanh nghiệp có 
liên quan
Doanh nghiệp sẽ 
cạnh tranh
Nhà cung cấp
Nhà nước và 
cấp trên
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.2 HỆ THỐNG THÔNG TIN
1.2.1 Định nghĩa hệ thống thông tin và các bộ
phận cấu thành:
 Thông tin
 Thông tin kinh tế
 Thông tin quản lý
 Quá trình xử lý thông tin
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
 Hệ thống thông tin:
Là một tập hợp gồm con người, các thiết bị phần
cứng, phần mềm, dữ liệu  thực hiện các hoạt
động thu thập, lưu trữ, xử lý và phân phối thông
tin trong tập hợp rằng buộc là môi trường
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
 Các bộ phận cấu thành hệ thống thông tin:
Nguồn
Thu 
thập
Xử lý và 
lưu trữ
Kho dữ liệu
Đích
Phân 
phát
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
 Đặc trưng của hệ thống thông tin:
- Phải được thiết kế, tổ chức phục vụ nhiều lĩnh
vực hoặc nhiệm vụ tổng thể của một tổ chức
- Đạt mục tiêu là hỗ trợ ra các quyết định
- Dựa trên kỹ thuật tiên tiến về xử lý thông tin
- Có kết cấu mềm dẻo, phát triển được (HT mở)
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
 Hai loại HTTT:
* HTTT chính thức
* HTTT không chính thức
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.2.2 Phân loại hệ thống thông tin:
 Phân loại hệ thống thông tin theo mục đích
phục vụ
 Phân loại hệ thống thông tin trong tổ chức
doanh nghiệp
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
Hệ thống thông tin xử lý giao dịch
(TPS – Transaction Processing System)
Hệ thống thông tin quản lý
(MIS – Management Informaton System)
Hệ thống trợ giúp ra quyết định
(DSS – Decision Support System)
Hệ thống chuyên gia (ES – Expert System)
Hệ thống tăng cường khả năng cạnh tranh
(ISCA – Information System for Competitive Advantage)
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
Hệ thống thông tin tài chính
Hệ thống thông tin Marketing
Hệ thống thông tin quản lý kinh doanh và sản
xuất
Hệ thống thông tin nguồn nhân lực
Hệ thống thông tin văn phòng
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.2.3 Tiêu chuẩn đánh giá hệ thống thông tin:
 Độ tin cậy
 Tính đầy đủ
 Tính thích hợp, dễ hiểu
 Tính được bảo vệ
 Đúng thời điểm
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.2.4 Lợi ích kinh tế của hệ thống thông tin:
a. Giá thành thông tin:
Giá thành thông tin =  Các khoản chi tạo ra 
thông tin
b. Giá trị của thông tin: bằng lợi ích thu được
của việc thay đổi phương án quyết định do thông
tin tạo ra.
Ví dụ: Doanh nghiệp xây dựng chiến lược đưa
sản phẩm mới ra thị trường.
Chiến lược A: giá thấp
Chiến lược B: giá trung bình
Chiến lược C: giá cao
Doanh nghiệp quyết định chọn chiến lược A
Tuy nhiên trước khi có quyết định chính thức DN
tiến hành điều tra thị trường thu được kết quả:
Chiến lược A: sẽ thu được lợi nhuận 100
Chiến lược B: sẽ thu được lợi nhuận 150
Chiến lược C: sẽ thu được lợi nhuận 120
Chọn chiến lược B. Giá trị thông tin = 50
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.2.4 Lợi ích kinh tế của thông tin:
c. Giá trị của hệ thống thông tin
Giá trị của hệ thống thông tin là sự thể hiện bằng
tiền tập hợp những rủi ro mà tổ chức tránh được
và những cơ hội thuận lợi mà tổ chức có được
nhờ hệ thống thông tin.
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
1.2.4 Lợi ích kinh tế của thông tin:
d. Các chi phí cho HTTT:
Chi phí cố định:
CPCĐ = Cpttk + Cxd + Cmm + Ccđ + Ctbpv + 
Ccđk
Chi phí biến động năm thứ i
CPBĐ(i) = Ctl(i) + Cđv(i) + Cđtt + Cbtsc(i) + 
Cbđk(i)
CHƯƠNG I: CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN 
c. Đánh giá hiệu quả kinh tế của hệ thống 
thông tin:
Tổng chi phí: TCP = CPCĐ(1+ Lãi suất)n + 
 CP Đ(i).(1+lãi suất)(n-i)
Tổng thu: TTN =  TN(i).(1+ Lãi suất)(n-i)
Cần xây dựng: TTN > TCP
Bài tập: đánh giá hiệu quả kinh tế của hệ thống 
thông tin sau:
Công ty ABC là công ty chuyên may hàng xuất khẩu.
Hiện công ty đang có kế hoạch mở rộng sản xuất.
Công ty đã sử dụng số tiền thanh lý máy may và
máy cắt đã lỗi thời là 30.000$ và số tiền vốn hiện có
là 200.000$ để đầu tư một dự án trong 8 năm như
sau:
Dự kiến số tiền phải chi phí các khoản bắt buộc
trong mỗi năm là 1000$ và dự kiến số tiền thu về
trong 8 năm là: 1200$, 10000$, 28000$, 52000$,
58000$, 62000$, 69000$,95000$ với lãi xuất 5,2% .
Hãy tính thử xem công ty có nên đầu tư vào dự án
này không?
BÀI TẬP
Tổ chức trò chơi truyền thông tin theo nhóm
Qui tắc trò chơi:
 Chia số SV làm hai nhóm. Mỗi nhóm có một
nhóm trưởng.
 Các thành viên trong nhóm xếp thành hàng dọc
 Tin được truyền là số bất kỳ
 Nhóm trưởng đứng cuối hàng chịu trách nhiệm
nhận và truyền thông tin cho thành viên kế tiếp
trong hàng
BÀI TẬP
Tổ chức trò chơi truyền thông tin theo nhóm
Qui tắc trò chơi:
 Sau khi nhận tin các thành viên sẽ truyền tin lần lượt
cho nhau bắt đầu từ nhóm trưởng cho đến thành viên
đầu tiên.
 Trong quá trình truyền tin các thành viên không được
sử dụng âm thanh truyền tin, thành viên trong đội
không được quay đầu lại nhận thông tin.
 Thành viên đầu tiên của mỗi nhóm sau khi nhận được
tin nhanh chóng chạy viết kết quả lên bảng. Đội nào viết
được kết quả sớm và đúng nhất là thắng cuộc