Bài giảng Khao học môi trường - Các thành phần cơ bản của môi trường - Lê Quốc Tuấn (Phần 3)

CÁC THÀNH PHẦN CƠ 
BẢN CỦA MÔI TRƯỜNG
TS. Lê Quốc Tuấn
Khoa Môi trường và Tài nguyên
Đại học Nông Lâm TP. HCM
Chương 2 (Phaààn 3)
SINH QUYEÅÅN
(BIOSPHERE)
Sinh quyeåån vaøø söïï phaânâ boáá cuûûa sinh vaäät
„ Taáát caûû sinh vaäät soááng trong moäät “vuøøng ñaëëc bieäät”
goïïi laøø sinh quyeåån
„ Haààu heáát caùùc sinh vaäät soááng taïïi beàà maëët cuûûa ñaáát
vaøø nöôùùc
„ ÔÛÛ treânâ maëët ñaáát coùù caùùc loaøøi bay ñöôïïc, söïï phaânâ
boáá cuûûa chuùùng phuïï thuoääc vaøøo noààng ñoää khí, oxy, 
nhieäät ñoää.
„ Caùùc ñoääng thöïïc vaäät, vi sinh vaäät thì phaânâ boáá
trong caùùc taààng ñaáát khaùùc nhau, tuøøy thuoääc vaøøo
tính chaáát ñaáát vaøø caááu thaøønh ñaáát.
Sinh quyeåån vaøø söïï phaânâ boáá cuûûa sinh vaäät
„ Caùùc loaøøi soááng trong nöôùùc cuõngõ coùù söïï phaânâ boáá
theo caùùc taààng khaùùc nhau
„ Taààng treânâ maëët chuûû yeááu la thöïïc vaäät, söûû duïïng
naêngê löôïïng ASMT, laøø sinh vaäät saûûn xuaáát sô caááp
„ Caùùc loaøøi beânâ trong khoáái nöôùùc thöùù töïï ñöôïïc xeááp
trong chuoãiã thöùùc aênê sinh thaùùi
„ Caùùc loaøøi soááng gaààn ñaùùy thì phuïï thuoääc vaøøo chaáát
höõuõ cô cuûûa neààn ñaùùy
Sinh quyeåån vaøø söïï phaânâ boáá cuûûa sinh vaäät
„ Maëëc duøø chæ taïïo neânâ moäät lôùùp “raáát moûûng” treânâ
maëët ñaáát nhöng sinh quyeåån raáát ña daïïng veàà thaøønh
phaààn loaøøi
„ Raáát khoùù ñeåå bieáát ñöôïïc giôùùi haïïn phaânâ boáá cuûûa caùùc
loaøøi, nhöng nhìn chung thì söïï phaânâ boáá cuûûa
chuùùng phuïï thuoääc vaøøo söïï phaânâ boáá cuûûa caùùc vuøøng
khí haääu
„ Söïï phaânâ boáá cuûûa caùùc loaøøi trong ñaïïi döông cuõngõ
phaânâ taààng, thaøønh phaààn loaøøi trong taààng ñaùùy laøø
lôùùn nhaáát (98%)
SS
ö
ï
ö
ï
p
h
a
â
n
p
h
a
â
n
b
o
b
o
á
á
s
i
n
h
s
i
n
h
g
i
ô
g
i
ô
ù
ù i
i
AÅm
Khoâ
N h
i e ä t
ñ o
ä g i
a û m
d a
à n
Sa maïc
laïnh
Ñoàng
coû nhieät ñôùi
Röøng
nhieät ñôùi
Sa maïc
noùng & 
khoâ Baùn sa
maïc
Sa maïc
ven bôø
Ñoàng
coû xích ñaïo
Röøng möa
xích ñaïo
Röøng oân
ñôùi
Thöïc vaät
vuøng cöïc
Röøng möa nhieät ñôùi
Ñoàng coû
Sa maïc
Thöïc vaät vuøng cöïc
Röøng laù kim
Röøng laù ruïng
Röøng möa nhieät ñôùi
Röøng laù ruïng
Chaparral
Vuøøng ñoààng coûû (grassland)
Thöïïc vaäät vuøøng cöïïc
Savanna
Sa maïïc
Röøøng laùù kim
Alpine
Sinh caûûnh
„ Söïï phaânâ loaïïi sinh caûûnh ñaõõ ñöôïïc thöïïc hieään. Sinh caûûnh
treânâ theáá giôùùi ñöôïïc chia ra thaøønh 10 daïïng.
„ Vuøøng sinh caûûnh:
1. Vuøøng cöïïc vaøø thöïïc vaäät vuøøng cöïïc
2. Röøøng oânâ ñôùùi
3. Röøøng möa nhieäät ñôùùi
4. Röøøng nhieäät ñôùùi gioùù muøøa
5. Ñoààng coûû nhieäät ñôùùi
6. Ñoààng coûû oânâ ñôùùi
7. Sa maïïc
8. Nuùùi vaøø cao nguyeânâ
9. Ñaáát ngaääp nöôùùc
10. Ñaïïi döông
Chu trình dinh döôõng
Phaùt
trieån
TV
Nöôùc vaø
khoâng khí
thaám vaøo ñaát
Khoaùng vaø
döôõng chaát
ñi vaøo ñaát
Sinh vaät
phaân huûy
chaát höõu cô
Neàn ñaù döôùi ñaát
Chaát thaûi vaø
xaùc thaûi
ÑV&TV
CHU TRÌNH NITROGEN
Nitrogen trong khí
quyeån
Hoaït ñoäng
nuùi löûa
Nitrate 
trong ñaát
Phaân voâ
cô
Phaân vaø xaùc
cheát
Muoái amoân
VSV nitrate
VSV phaûn nitrate hoùa
Laéng neàn ñaùy
Phaân vaø xaùc
cheát
Protein 
ÑV&TV
Taûo luïc trong nöôùc
bieån vaø ñaïi döông
Coá ñònh
ñaïm
Haáp thu
nitrate
Protein 
ÑV&TV
Saám seùt, 
möa
Hoâ haáp teá baøo
Quang hôïp
Ñoäng vaät
tieâu thuï
baäc 1
Ñoát
chaùy
Goã vaø
nhieân lieäu
hoùa thaïch
Xaùc baõ
Sinh vaät
phaân huûy
Ñoäng vaät
tieâu thuï baäc
cao hôn
CO2 trong khí quyeån
CHU TRÌNH CARBON TRONG TÖÏ NHIEÂN
Hoââ haááp vaøø Quang hôïïp
„ Hoââ haááp vaøø quan hôïïp laøø 2 maëët cuûûa moäät quaùù
trình maøø qua ñoùù sinh vaäät hieááu khí coùù theåå tích
luõyõ naêngê löôïïng
„ Quang hôïïp laøø moäät chuoãiã caùùc phaûûn öùùng hoùùa
hoïïc maøø qua ñoùù naêngê löôïïng aùùnh saùùng ñöôïïc söûû
duïïng ñeåå toåång hôïïp carbonhydrate
„ Hoââ haááp laøø chuoãiã caùùc phaûûn öùùng qua ñoùù
carbonhydrate bò phaânâ huûûy, oxi hoùùa ñeåå giaûûi
phoùùng naêngê löôïïng
QUANG HÔÏP
Nöôùc
Saûn phaåm
AÙnh saùng
Chaát
höõu cô
Quy luaät naøy aùp duïng cho caû
thöïc vaät treân caïn vaø döôùi nöôùc
Teá baøo chaát Ty theå
Kî khí Hieáu khí
Maøng teá baøo
Trong Ty theå
Hôïp chaát 6 carbon
Nhöôøng H – Oxi hoùa
Hôïp chaát 3 carbon
Leân men röôïu
Leân men
Lactic
Pha saùng Pha toái
AÙnh saùng
Dieäp luïc toá
QUANG HÔÏP
Töông quan dinh döôõngõ
Maïïng löôùùi thöùùc aênê
Naêngê löôïïng, Soáá löôïïng vaøø Sinh khoáái
Töông quan soá löôïng trong chuoãi thöùc aên
Baäc dinh döôõng
Doøng naêng löôïng tröïc tieáp
Naêngê löôïïng trong chuoãiã thöùùc aênê
ASMT
SV saûn xuaát
SV tieâu thuï (B1)
SV tieâu thuï (B2)
SV tieâu thuï (B3)
Chaát thaûi
Xaùc cheát
Döôõng chaát
SV phaân huûy NHIEÄT THAÛI
Doøng naêng löôïng trong
maïng löôùi thöùc aên
Thaùp naêng löôïng
Thaùp naêng löôïng
Thaùp sinh khoái
Thaùp soá löôïng
Moáái töông quan giöõaõ khí quyeåån vaøø thuûûy
quyeåån bieååu thò qua voøøng tuaààn hoaøøn carbon
G
iC
G
iC
== G
igaton
G
igaton
C
arbon
C
arbon
(1 
(1 gigaton
gigaton
= 10
= 10
99ton)
ton)
Moáái töông quan giöõaõ caùùc caááu thaøønh
moâiâ tröôøøng