Bài giảng Luật và chính sách công - Bài 3: Pháp luật và phát triển

 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Bài 3: 02/12/2014 
Pháp luật & 
Phát triển 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Kế hoạch học tập 
25/11 
Giới thiệu môn học 
Peerenboon (2011) 
PDN 9-42 
27/11 
Tổng quan về pháp luật 
Lập nhóm (≤ 5 người) 
Milhaupt : Introduction 
02/12 
Pháp luật và phát triển 
Luật & Kinh tế 
PDN 43-87 
Milhaupt : 1-2 
04/12 
Pháp luật và phát triển 
Tình huống Nhật 
Milhaupt : 5 
Ra đề Bài kiểm tra 01 
09/12 
Tổng quan về Luật hiến 
pháp 
PDN 88-135 
Weingast 2008, Thái 
Vĩnh Thắng (2011) 
11/12 
Quy trình lập pháp 
Seidman Ch 1-4, 
PDN 136-154 
Milhaupt : 9 
Ra đề Bài kiểm tra 02 
16/12 
Đánh giá chất lượng 
văn bản pháp luật 
Seidman 5-9, 
Milhaupt : 10 
18/12 
Ra đề Bài kiểm tra 03 
24/12 
Nộp bài Kiểm tra 03 
Ra đề Bài kiểm tra 04 
31/12/2014 
Nộp Bài kiểm tra 04 
Ra đề Bài kiểm tra 05 
06/01/15 
Giải quyết tranh chấp 
PDN 265-289 
Vedan 
08/01/15 
Tiệm cận công lý: Hệ 
thống tòa án ở VN 
Nộp bài kiểm tra 05 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Pháp luật là gì? 
 Định nghĩa: 
 Các chuẩn mực, khuôn mẫu ứng xử được nhà nước (ban 
hành hoặc thừa nhận) và đảm bảo thi hành 
 Bản chất pháp luật, tùy hệ nhận thức (paradigm): 
 Marxist, Leninist, Maoist: Tính giai cấp của pháp luật 
 Thực chứng pháp luật 
 Pháp luật tự nhiên và nhiều học phái khác 
 Tìm thấy pháp luật ở đâu? 
 Nguồn luật thực chứng: văn bản QPPL nhà nước ban hành 
 Các nguồn khác mà nhà nước thừa nhận: luật, lệ, học 
thuyết, án lệ 
 Pháp luật tự nhiên: công bằng, công lý 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam 
Hiến pháp, Bộ luật, Luật, Nghị quyết của Quốc hội 
Pháp lệnh, Nghị quyết của UBTV Quốc hội 
Nghị quyết 
HĐND tỉnh 
Quyết định 
UBND tỉnh 
Thông tư 
của 22 bộ 
Lệnh, Quyết định 
của Chủ tịch 
nước 
Nghị quyết HĐTP 
TANDTC (áp dụng 
trong ngành tòa án) 
Thông tư 
VKSNDTC 
Văn bản liên tịch giữa bộ, VKSNDTC, 
TANDTC, TCXH khác (Mặt trận, Công 
đoàn, Thanh niên, Phụ nữ, Hội Nông 
dân, CCB) 
Nguồn: § 2 Luật ban hành quy phạm pháp luật (2008) 
Nghị quyết 
HĐND huyện 
Quyết định 
UBND huyện 
Nghị quyết 
HĐND xã 
Quyết định 
UBND xã 
Nghị định CP 
Quyết định TTg 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Pháp luật trong thời kỳ chuyển đổi 
 Hệ nhận thức đang thay đổi: Từ Nhân trị tới Pháp quyền 
Nhân trị (Đức trị, Lễ trị): Rule by men 
Pháp trị: Rule by law 
Pháp quyền: Rule of law 
 Từ tư duy giai cấp, chuyển sang hội nhập và tiếp thu 
chuẩn mực quốc tế 
Mở rộng nguồn luật: Từng bước chấp nhận thông lệ, 
thói quen, án lệ 
Tuân thủ các cam kết quốc tế 
Hội nhập kinh tế quốc tế: Tiếp thu kinh nghiệm quốc 
tế, du nhập chuẩn mực quốc tế mới 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Nguồn: WB-Thể chế hiện đại 2010 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Pháp luật và Phát triển: Từ góc nhìn vĩ mô 
 Karl Marx: 
 Nhà nước và pháp luật tương ứng với chế độ sở hữu về tư 
liệu sản xuất => pháp luật là thượng tầng phản ánh quan 
hệ sở hữu 
 Mẫu thuẫn đối kháng, bạo lực cách mạng, thay đổi chế độ 
sở hữu => cách mạng vô sản tạo ra nhà nước XHCN 
 Max Weber: 
 Nhà nước và pháp luật hiệu quả => làm cho can thiệp của 
nhà nước vào đời sống kinh tế trở nên dự báo trước được 
=> hạn chế cai trị tùy tiện => bảo đảm tự do sở hữu, tự 
do khế ước và tiệm cận công lý => pháp luật là hạ tầng 
đảm bảo cho kinh tế phát triển 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Weber: “Pháp luật hiệu quả” 
 Có tính khái quát cao 
 Có khả năng áp dụng chung cho toàn xã hội 
 Có hiệu lực bắt buộc phải tuân thủ đối với mọi chủ thể 
 Có hệ thống công chức chuyên nghiệp và quan liêu thừa 
hành: tuân thủ đúng hình thức, quy trình, thủ tục hành 
chính 
 Thể chế chính thức  Thể chế phi chính thức 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Pháp luật và phát triển: Một góc nhìn vi mô 
 R Coase: Coase Theorem: Chi phí giao dịch 
 Quyền 
Được tạo ra bởi luật 
Được tạo ra bởi hợp đồng 
 Chi phí giao dịch 
Chi phí nhận diện 
Chi phí thương lượng 
Chi phí thi hành, cưỡng chế thi hành 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Nhìn nhận từ góc độ vi mô 
 Thuyết vị lợi và luật 
 Thuyết hiệu quả, cân bằng và luật 
 Ví dụ: Luật đình công, luật thuế 
 Thuyết về chi phí giao dịch và luật 
 Ví dụ: Luật công ty, Luật hợp đồng, Luật tài sản 
 Lý thuyết trò chơi và luật 
 Ví dụ: Giải quyết tranh chấp 
 Hàng hóa công và luật 
 Ví dụ: Luật Bảo vệ môi trường, Luật SHTT 
 Hiệu ứng mạng và luật 
 Ví dụ: Pháp luật liên quan đến thương hiệu, tiêu chuẩn, quy chuẩn 
 Thông tin bất cân xứng và luật 
 Ví dụ: Luật bảo hiểm, chứng khoán 
 Kinh tế học thể chế và luật 
 Ví dụ: thể chế cạnh tranh, chứng khoán, đăng ký thông tin 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Tiếp nhận pháp luật Phương Tây vào Châu Á 
 Tiếp nhận pháp luật thế kỷ XIX-XX: 
 Nhật Bản: Minh Trị canh tân => Từ Nhật Bản tới Hàn Quốc và Đài 
Loan 
 Trung Quốc 1925 => BLDS 5 quyển 1931 
 Việt Nam thời thuộc Pháp (1883, 1931, 1936-39) 
 Di sản của hai hệ thống pháp luật dân sự và án lệ 
• Dân luật: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc, VN, 
Indonexia 
• Án lệ: Hongkong, Singapore, Malaysia, Philippines, Ấn Độ 
 Nhật Bản: Cải cách sau những thập kỷ bị đánh mất 
 1889 => 1945 => 2005 
 Những năm 60 => Đặc trưng của thể chế pháp luật Nhật Bản 
 Suy thoái và cải cách sau 2005 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Milhaupt & Pistor (2008) Introduction 
 Law is essential to economic development 
 Max Weber : Rational Law 
 Friedrich Hayek 
 Corporate crisis and globalization 
 Policy response 
 Rise of China: without rational law 
 Convergence of corporate governance and law 
 Good law + good enforcement = good economic outcomes 
 Interaction Law > men < Market 
 Law as Organization: centralized/decentralized 
 Law as Functions: Coordinating or Protecting 
 Demand for Law: Explaining how law evolves. 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
M&P: Chapter 1 
 Literature Review 
 Endowment Perspective 
Weber: Rational law: property, contract, dispute 
North: credible, low-cost institutions (formal, state-
backed enforcement regimes) 
La Porta et al: empirical investigation into legal 
foundations of economic growth civil - common law 
Explain: why legal tradition England and France 
differ => to adopt new rules 
WB, IMF: Application: Doing Business 2015 
Law reform as technical assistance, transfer of law 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Chapter 1 
 Critical analysis 
Law and social norms: Substitutes for Law 
Path-dependent: imposing law, demanding law 
Law as precondition for growth 
Functions of Law: protecting and coordinating 
Challenge: Legal origin don’t matter: China 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Chapter 2: 
 Economic and legal change evolve under pressure of 
competition: New technique => New Market => New 
Demand on Rules => Someone shall make law. 
 Legal actors: 
 Rolling relation: Law and Market 
 Not legal origin matters, but how law is organized, what 
function law performs. 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Organization of legal systems 
 Legal actors: who makes law? 
 Centralized legal system 
Hierarchical v Coordinative Model 
 Decentralized legal system 
Controlling disorder v dictatorship 
Extractive v Inclusive Institution 
Variety of capitalism 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Multiple functions of the law 
 Protecting Rights: Endowment 
 Coordinating 
 Signal to the Market 
 Creating credibility 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Substitutes for Law 
 Non-legal rules (social norms) 
 Compliance with norms signals cooperative behavior, 
thus benefiting the complier 
 How: Compliance is rewarded, non-compliance is 
punished. 
 Japan (1960), Korea (1970), China => norms as 
foundation for economic success 
 Non-law can perform the roles of law at lower costs 
 Relationship, Networks provide protection, enable 
coordination, facilitating info flow, policy transmission 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Supply and Demand for Law 
 Supply side: law on book, law in action (enforcement) 
Who makes law? 
Who enforces law, for what purpose? 
Need to coordination, interest, capacity (ROCCIPI) 
 Demand side: 
Low-cost non-law alternatives reduce demand for 
law 
Demand affects supply: FDI shift demand for law 
Market grow in size and complexity => demand for 
laws (derivatives arising from an real estate project) 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Hỗ trợ đọc hiểu Chương 5 
 Corporate Governance 
Quản trị công ty là gì? 
 Hostile takeover 
Sáp nhập công ty mang tính thù địch là gì? 
Acquirer => Bid => Targer Company 
 BOD (Board/Management) 
HĐQT (HĐGĐ) là gì? 
 Poison Pill/Shareholder Rights Plan 
Ban lãnh đạo công ty mục tiêu sắp bị thôn tính có 
những cách nào để tự vệ, chống lại thôn tính thù 
địch. 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Công ty thôn tính 
Livedoor 
Công ty mục tiêu 
bị thôn tính 
Nippon Broadcasting 
HĐQT 
Cổ đông 
Fuji Television 
Thôn tính thù địch thông qua mua cổ phần 
Tiền 
hoặc cổ 
phần 
Công ty mục tiêu 
bị thôn tính 
HĐQT 
Mr Horie 
 Luật & Chính sách công 
  © Phạm Duy Nghĩa, 12/2014 
MPP7-2014 
Công ty thôn tính 
Livedoor 
Công ty mục tiêu 
bị thôn tính 
Nippon Broadcasting 
HĐQT 
Cổ đông 
Fuji Television 
Poison Pill để chống lại thôn tính thù địch 
Công ty mục tiêu 
bị thôn tính 
HĐQT 
Mr Horie 
 Đã gom 38-40% 
Muốn mua hết CP 
Bảo lãnh cho 
Fuji mua 47% 
 Làm loãng CP 
Livedoor 20%