Bài giảng Lý thuyết tài chính - tiền tệ - Chương III: Ngân hàng và các nghiệp vụ ngân hàng

CHƯƠNG IIINGÂN HÀNG VÀ CÁC NGHIỆP VỤ NGÂN HÀNGGiới thiệu chươngTài liệu tham khảo detailKết cấu chương	Lý luận chung	Ngân hàng trung ương	Ngân hàng thương mại	Các nghiệp vụ của ngân hàng thương mại	Các tổ chức tín dụng phi ngân hàng2I. Lý luận chung1. Sự ra đời và phát triển của ngân hànga. Sự ra đời của ngân hàng detailb. Sự phát triển hệ thống ngân hàng detail2. Các hoạt động cơ bản của các ngân hànga. Ngân hàng thương mại detailb. Ngân hàng trung ương detail3II. Ngân hàng trung ương1. Định nghĩa detail2. Lý do ra đời của ngân hàng trung ương detail3. Vai trò của ngân hàng trung ương detail4III. Ngân hàng thương mại1. Định nghĩa detail2. Phân loại detail5IV. Các nghiệp vụ của NH thương mại1. Nghiệp vụ huy động vốn detail2. Nghiệp vụ cho vay detail3. Nghiệp vụ trung gian detail4. Mối quan hệ giữa các nghiệp vụ detail5. Sức hoàn trả của ngân hàng thương mại detail6V. Các tổ chức tín dụng phi ngân hàng 1. Công ty tài chính detail2. Hiệp hội cho vay và tiết kiệm detail3. Quỹ tín dụng detail7Hết chương IIIThuật ngữ cần chú ýNgân hàng Trung ươngNgân hàng thương mạiTổ chức tín dụng phi NHSức hoàn trả của NHTMNghiệp vụ huy độngNghiệp vụ nhận gửiNghiệp vụ trung gian9Tài liệu tham khảoLuật Ngân hàng Nhà nướcLuật tổ chức tín dụngNghị định về tổ chức và hoạt động của ngân hàng thương mại10a. Sự ra đời của ngân hàngSự ra đời của các ngân hàng được đánh dấu bởi việc các chủ hiệu vàng nhận giữ vàng hộ người dânBên cạnh đó, các chủ hiệu vàng cũng cho vay, nhận thức được lợi ích từ việc cho vay nên các chủ hiệu vàng khuyến khích gửi tiềnSự kết hợp hai nghiệp vụ cơ bản này đã tạo nên những NHTM đầu tiên11b. Quá trình phát triển của ngân hàngLúc đầu các ngân hàng chỉ là các ngân hàng thương mại, các ngân hàng này tự do phát hành giấy bạcNhà nước quy định những ngân hàng được quyền in tiền, gọi là ngân hàng phát hànhCác ngân hàng còn lại được gọi là các ngân hàng trung gian12a. Ngân hàng thương mạiThực hiện nghiệp vụ trung gian tín dụngThực hiện nghiệp vụ trung gian thanh toánThực hiện chức năng tạo tiền cho nền kinh tế thông qua cơ chế mở rộng tiền gửi13b. Ngân hàng trung ươngLà ngân hàng phát hành tiềnLà ngân hàng của các ngân hàngLà ngân hàng của Nhà nước141. Định nghĩa NHTW“Ngân hàng trung ương là cơ quan thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về tiền tệ và ngân hàng; là ngân hàng phát hành tiền, ngân hàng của các tổ chức tín dụng và làm các dịch vụ tiền tệ cho chính phủ”152. Lý do ra đời ngân hàng trung ươngCác ngân hàng thương mại lạm dụng khả năng phát hành giấy bạc ngân hàngCác mẫu giấy bạc của các ngân hàng thương mại không đồng nhất, dẫn đến sự lộn xộn trong hoạt động lưu thông tiền tệ.163. Vai trò của ngân hàng trung ươngPhát hành tiền detailLà ngân hàng của các ngân hàng detailLà ngân hàng của Nhà nước detail171. Định nghĩa NHTM“Ngân hàng thương mại là trung gian tài chính thực hiện chức năng kinh doanh tiền tệ với nội dung cơ bản là nhận tiền gửi, sử dụng tiền gửi đó để cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán.”182. Phân loại ngân hàng thương mạiDựa theo tính chất sở hữu detailDựa theo lĩnh vực hoạt động detail191. Nghiệp vụ huy động vốnVốn tự có detailVốn huy động detailVốn tiếp nhận detail202. Nghiệp vụ cho vayCác hình thức cho vay detailCác biện pháp bảo đảm tín dụng detail213. Nghiệp vụ trung giana. Nghiệp vụ thanh toán detailb. Nghiệp vụ L/C du lịch detailc. Nghiệp vụ thu hộ detaild. Nghiệp vụ tín thác detaile. Nghiệp vụ qua lại đồng nghiệp detail224. Mối quan hệ giữa các nghiệp vụGiữa nghiệp vụ cho vay và huy độngGiữa nghiệp vụ trung gian tín dụng và trung gian thanh toán235. Sức hoàn trả của NHTMLà năng lực hoàn trả tiền mặt kịp thời cho khách hàng khi đến hạnSức hoàn trả này được đánh giá dựa trên cơ số tiền dự trữ của ngân hàng thương mại241. Công ty tài chínhLà chủ thể tài chính trung gian, không được huy động vốn ngắn hạn và không được phép làm dịch vụ thanh toán252. Hiệp hội cho vay và tiết kiệmLà các hiệp hội hình thành có tính chất tương trợ cho các thành viên trong hội263. Quỹ tín dụngĐược hình thành cũng nhằm mục đích giúp đỡ các hội viên của quỹ tín dụng.27a. Phát hành tiềnTuỳ theo chế độ tiền tệ mà có những nguyên tăc phát hành tiền khác nhauNguyên tắc đảm bảo bằng trữ kimNguyên tắc phát hành trên cơ sở nhu cầu của nền kinh tế28b. Là ngân hàng của các ngân hàngNH trung ương quản lý các NHTM theo một số cáchBắt buộc các NHTM phải lập một tài khoản tiền gửi thanh toán tại NH trung ươngBắt buộc các NHTM phải lập một tài khoản dự trữ bắt buộc tại NH trung ươngBên cạnh đó, NH trung ương còn thực hiện vai trò “Cứu cánh cuối cùng”29c. Là ngân hàng của Nhà nướcLàm thủ quỹ cho kho bạc Nhà nướcĐảm bảo quỹ dự trữ ngoại hối quốc giaXây dựng và tư vấn cho Nhà nước về các chính sách tiền tệ quốc giaThực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với các hoạt động kinh doanh tiền tệ, tín dụng và ngân hàng30a. Dựa theo tính chất sở hữuNHTM quốc doanhNHTM ngoài quốc doanh31b. Dựa theo lĩnh vực hoạt độngNgân hàng thương mại kinh doanh thông thườngNgân hàng thương mại chính sách32a. Vốn tự cóVốn điều lệLợi nhuận giữ lại không chia33b. Vốn huy độngVốn huy động từ doanh nghiệpVốn huy động từ cá nhânVốn đi vay từ ngân hàng trung ương và các nguồn khác34c. Vốn tiếp nhậnLà vốn tiếp nhận do nghiệp vụ uỷ thác của ngân hàng thương mạiNgân hàng đóng vai trò là người quản lý vốn35a. Các hình thức cho vayCho vay chiết khấuCho vay thấu chiCho vay ứng trướcCho vay theo hợp đồng tín dụngCho vay bằng chữ ký (chấp nhận)36b. Các biện pháp bảo đảm tín dụngCầm cốThế chấpTín chấpChấp nhận37a. Nghiệp vụ thanh toánNgân hàng đóng vai trò trung gian trong hoạt động thanh toán hợp đồng mua bánChuyển tiềnSécNhờ thuTín dụng chứng từTín dụng thẻ38b. Nghiệp vụ L/C du lịchNgân hàng mở L/C cho chính người đề nghị hưởngNgười đó có thể rút tiền tại chi nhánh ngân hàng nước ngoài39c. Nghiệp vụ thu hộNgân hàng đứng ra thu tiền hộ khách hàng theo uỷ thác40d. Nghiệp vụ tín thácNgân hàng đứng ra mua bán hộ khách hàng các loại chứng khoán, ngoại hối và kim loại quý.41e. Nghiệp vụ qua lại đồng nghiệpCác ngân hàng thương mại thu, chi hộ lẫn nhau trên cơ sở một tài khoản vãng lai đặt tại ngân hàng bạn.42