Bài giảng Nguyên lý máy - Chương 10: Một số cơ cấu khác - Trương Quang Trường

Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 1 - 
Nguyên Lý Máy 
Chưѫng 10 
MỘT SỐ CѪ CẤU KHÁC 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
I. CɆ CɡU CÁC-ĐĔNG (Carơan, Universal Joint) 
1. Nguyên lý cấu tạo 
- Dùng truyền chuyển động giữa hai trục giao nhau một góc  không lớn lắm. 
- Góc  có thể thay đổi trong quá trình chuyển động 
0
B'
B
3
1
x
y
y
x 
I
II
A
A'
2
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 3 - 
I. CɆ CɡU CÁC-ĐĔNG (Carơan, Universal Joint) 
1) Thực hiện tỷ số truyền lớn 
2. Tỷ số truyền 
2 2
1
12 2
1
i
sin .cos
cos
 
 

+ Khi  = const, 1 = const thì 2 thay đổi tuần hoàn theo góc quay  từ 
 2min = 1.cos đến 2max = 1/cos. + Độ không đều của trục bị dẫn được đánh giá qua hệ số : 
2 2
1
max min
 tg .sin   

  
+ Góc  càng lớn, dao động xoắn càng lớn  dùng khớp các-đĕng kép 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 4 - 
I. CɆ CɡU CÁC-ĐĔNG (Carơan, Universal Joint) 
3. Cơ cấu các-đĕng kép 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 5 - 
I. CɆ CɡU CÁC-ĐĔNG (Carơan, Universal Joint) 
3. Cơ cấu các-đĕng kép 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 6 - 
I. CɆ CɡU CÁC-ĐĔNG (Carơan, Universal Joint) 
3. Cơ cấu các-đĕng kép 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
II. CɆ CɡU MAN (Malt, Geneva MeƠhanism) 
 Cơ cấu Man là cơ cấu biến chuyển động quay liên tục thành 
chuyển động quay gián đoạn nhờ trên khâu dẫn có chốt và trên 
khâu bị dẫn có những rãnh tiếp xúc không liên tục với nhau. 
 Ví dụ ứng dụng: cơ cấu ĕn dao của máy bào, cơ cấu thay ụ dao 
của máy tiện tự động, cơ cấu đưa phim của máy chiếu phim, 
- 7 - 
1. Nguyên lý cấu tạo 
2
1
1
O2
O1
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 8 - 
2. Động học cơ cấu Malt 
II. CɆ CɡU MAN (Malt, Geneva MeƠhanism) 
- Gọi: t1 là thời gian quay 1 vòng của chốt 1 
 t2 thời gian mỗi lần chuyển động của đĩa 2 
 Z – số rãnh trên đĩa 2 
 Hệ số chuyển động của cơ cấu Malt 
1
2
2 2
2 2
t ( / Z ) Zk
t Z
    
- Hệ số chuyển động không thể âm k > 0 
 Z  3 
Vậy số rãnh trên đĩa 2 phải lớn hơn bằng 3 
- Đối với cơ cấu Malt 4 rãnh – 1 chốt: 
 Thời gian chuyển động của đĩa 2 bằng ¼ thời 
gian ngừng 
4 2 1
2 4 4
k
.
 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 9 - 
2. Động học cơ cấu Malt 
II. CɆ CɡU MAN (Malt, Geneva MeƠhanism) 
- Có thể tĕng số chốt trên đĩa 1 để tĕng số lần 
chuyển động của đĩa 2. 
- Gọi m là số chốt trên đĩa 1: 
2
2
Zk m.
Z

- Hệ số chuyển động không thể lớn hơn 1 k  0 
 Số chốt tối đa 
Vậy số Ơhốt tối đa trên Ơɇ Ơɢu Man phụ 
thuộƠ vào số rãnh ở trên đĩa 2 
- Đối với cơ cấu Malt 4 rãnh : 
 Số chốt tối đa là 4! 
2 4 4
4 2
.
m  
2
2
Z
m
Z
 
Khi truyền động, cơ cấu Malt tương đương với cơ cấu cu-lic  việc tính toán 
các thông số động học: chuyển vị, vận tốc, gia tốc, như cơ cấu cu-lic 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 10 - 
12
1 O1
A
2O2
2
1
1
O2
O1
II. CɆ CɡU MAN (Malt, Geneva MeƠhanism) 
Khi truyền động, cơ cấu Malt tương đương với cơ cấu cu-lic  việc tính toán 
các thông số động học: chuyển vị, vận tốc, gia tốc, như cơ cấu cu-lic 
1cos1
1sin
2 
  arctg
- Góc quay đĩa 2: 
- Vận tốc đĩa 2: 
2
1
1
12
1
2
1
1
1
22
2
cos21
)(cos



 

d
d
dt
d
d
d
dt
d
dt
d
d
d
d
d
dt
d
dt
d 1
2
1
2
2
1
1
212
2



 
- Gia tốc đĩa 2: 
Nếu đĩa 1 quay đều (1 = const) thì 
)cos21(
1(sin
2
1
)2
12
12
1
2
2
1
2
2 

 

d
d
 đĩa 1 quay đều (1 = const) thì đĩa 2 quay không đều 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
III. CɆ CɡU BÁNH CÓC (RatƠhet MeƠhanism) 
 Cơ cấu bánh cóc là cơ cấu biến chuyển động qua lại thành chuyển 
động 1 chiều gián đoạn thông qua con cóc và bánh cóc 
- 11 - 
0
6
5
4
3
2
1
1 1. Thanh lắc 
2, 5. Con cóc 
3. Bánh cóc 
4. Giá 
6. Lò xo 
Dùng nhiều để thực hiện các chuyển động gián 
đoạn như cơ cấu dịch chuyển bàn máy theo phương 
ngang ở máy bào, cơ cấu thay dao ở máy tiện tự 
động, 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 12 - 
4
7
6
5
4
3
2
1
D
E
C
B
A
1
4
V1
2
1
A
III. CɆ CɡU BÁNH CÓC (RatƠhet MeƠhanism) 
Chuyển động cơ cấu bánh cóc: chuyển động qua lại có thể là 
Lắc quanh bánh cóc 
Tịnh tiến 
Khoa Cơ Khí – Công Nghệ 
Trường ĐH Nông Lâm TPHCM Ths. Trương Quang Trường 
- 13 - 
III. CɆ CɡU BÁNH CÓC (RatƠhet MeƠhanism) 
Một số dạng 
của cơ cấu 
bánh cóc