Bài giảng Pháp luật kinh doanh - Chuyên đề 5: Khai thác các đối tượng sở hữu trí tuệ trong kinh doanh

1Chuyªn ®Ò 5
Khai thác các đối tượng Sở hữu trí tuệ
trong kinh doanh
PGS. TS. TrÇn V¨n Nam
T×nh huèng
KiÓu d¸ng c«ng nghiÖp Duy lîi
“KiÓu d¸ng c«ng nghiÖp vâng xÕp
Duy lîi ®−îc b¶o hé theo Ph¸p
luËt ViÖt Nam”
(Bé luËt D©n sù)
Sở hữu trí tuệ
• Tài sản trí tuệ : Là các thành quả do trí
tuệ con người tạo ra thông qua hoạt động
sáng tạo, bao gồm các tác phẩm văn học
nghệ thuật, các sáng tạo khoa học kỹ thuật
và các giống cây trồng mới.
• Quyền Sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức,
cá nhân đối với Tài sản trí tuệ, bao gồm
Quyền tác giả (hay Bản quyền tác giả), và
Quyền sở hữu công nghiệp .
Quyền Sở hữu trí tuệ
• Bản quyền
(Quyền Tác giả)
Tác phẩm văn học
Tác phẩm nghệ thuật
Tác phẩm khoa học
Phần mềm máy tính
• Quyền SHCN
– Sáng chế
– Kiểu dáng công
nghiệp
– Thiết kế bố trí mạch
tích hợp bán dẫn
– Bí mật kinh doanh
– Nhãn hiệu
– Tên thương mại
– Chỉ dẫn địa lý
Bảo hộ quyền Sở hữu trí tuệ
• Nhà nước, thông qua hệ thống luật pháp và các cơ quan
có thẩm quyền, xác lập quyền sở hữu đối với tài sản trí
tuệ của tổ chức, cá nhân đã tạo ra/nắm giữ tài sản trí
tuệ đó
• thực hiện các biện pháp nhằm bảo đảm quyền đó được
thực thi, chống lại mọi sự xâm phạm của người khác.
TSTT có ý nghĩa như thế nào?
• Tài sản trí tuệ, là tài sản có giá trị nhất trong giao
dịch thương mại.
• Tài sản trí tuệ đang trở thành tiêu chuẩn để đánh giá
tiềm lực của một quốc gia và là thước đo khả năng tồn
tại và thành đạt của các doanh nghiệp.
• Do giá trị kinh tế ngày càng được thừa nhận, SHTT 
đang trở thành yếu tố chính trong quản lý kinh doanh 
của các công ty
21997-2004
• VN: Đã có 1007 Hợp 
đồng Li Xăng và 2363 
Hợp đồng chuyển giao 
quyền SHCN được đăng 
ký tại Cục SHTT (chủ
yếu là Hợp đồng về nhãn 
hiệu)
– Colgate mua nhãn Dạ Lan 
– Cà phê Trung Nguyên 
được nhượng quyền sử
dụng ở Nhật, Singapore
– “AQ Silk” của Cty Lụa 
Tơ Tằm Châu A (Vạn 
Phúc, Hà Đông) nhượng 
cho Việt kiều
• Châu Âu: Đầu những 
năm 1990, Tài sản trí tuệ 
đã chiếm hơn 1/3 tài sản 
của các doanh nghiệp 
• 1982, 62% tài sản của 
các doanh nghiệp Hoa Kỳ
là tài sản vật chất, năm 
2000 chỉ còn 30%
– Wald Disney:73%; 
Microsoft:97,8%; 
Yahoo:98,8%
QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
bao gåm:
• §éc quyÒn sö dông
• ChuyÓn giao quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông
• Yªu cÇu c¬ quan cã thÈm quyÒn buéc ng−êi cã hµnh vi 
x©m ph¹m QSH cña m×nh ph¶i chÊm døt hµnh vi x©m 
ph¹m vµ båi th−êng thiÖt h¹i.
®èi t−îng së h÷u 
c«ng nghiÖp
• S¸ng chÕ
• KiÓu d¸ng c«ng nghiÖp
• NhGn hiÖu
• Chỉ dẫn địa lý
• BÝ mËt th−¬ng m¹i
• ThiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp
S¸ng chÕ
• là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản
phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết
một vấn đề xác định bằng việc ứng
dụng các quy định tự nhiên. 
• Sáng chế được bảo hộ phải đáp ứng các
yêu cầu sau :
+ Có tính mới so với trình độ thế giới;
+ Có trình độ sáng tạo;
+ Có khả năng áp dụng công nghiệp. 
.
Bằng độc quyền sáng chế
Khi Sáng chế được cấp
bằng và công bố tức là
chúng được bộc lộ công
khai, xã hội có được
những thông tin cần
thiết về các đối tượng đã
được bảo hộ
– độc quyền công nghệ
– công khai công nghệ 
– đánh đổi
Kiểu dáng công nghiệp
• là hình dáng bên ngoài
của sản phẩm được thể
hiện bằng hình khối, 
đường nét, màu sắc hoặc
sự kết hợp những yếu tố
này.
3Nh)n hiÖu
• Lµ nh÷ng dÊu hiÖu dïng ®Ó ph©n biÖt
hµng hãa, dÞch vô cïng lo¹i cña c¸c 
c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau. 
• NhGn hiÖu hµng hãa cã thÓ lµ tõ ng÷, 
h×nh ¶nh hoÆc kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã 
®−îc thÓ hiÖn b»ng mét hoÆc nhiÒu
mµu s¾c.
Tra cứu nhãn hiệu hàng hoá
55963 Số bằng:
Ngày công bố đơn:
Danh mục sản phẩm:
01.15.15; 05.03.15 Phân loại hình:
03 Nhóm sản phẩm:
17/03/2003 Ngày nộp đơn:
4-2003-01651 Số đơn:
NL Mã nước:
Weena 455, 3013 AL Rotterdam, The Netherlands Địa chỉ người nộp đơn:
UNILEVER N. V. Người nộp đơn:
P/S TRA XANH , FIG.Tên nhãn hiệu hàng hoá:
Th−¬ng hiÖu – logo
• (i) Cách điệu tên nhãn
hiệu:
• (ii) Sáng tạo hình ảnh
riêng: - pin Hà Nội -
VINAMILK 
• (iii) Kết hợp hình ảnh
riêng và tên nhãn
hiệu
- pin Hà Nội - 
Tên thương mại
• là tên gọi của tổ chức, cá nhân dùng trong hoạt động
kinh doanh để phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên
gọi đó với chủ thể kinh doanh khác trong cùng lĩnh vực
và khu vực kinh doanh.
• Khu vực kinh doanh: là khu vực địa lý nơi chủ thể kinh
doanh có bạn hàng, khách hàng hoặc có danh tiếng.
• Tình hung: Nha Bình Minh
Khả năng phân biệt của tên thương
mại
• 1. Chứa thành phần tên riêng, trừ trường hợp
đã được biết đến rộng rãi do sử dụng;
• 2. Không trùng hoặc tương tự đến mức gây
nhầm lẫn với tên thương mại mà người khác đã
sử dụng trước trong cùng lĩnh vực và khu vực
kinh doanh; 
• 3. Không trùng hoặc tương tự đến mức gây
nhầm lẫn với nhãn hiệu của người khác hoặc
với chỉ dẫn địa lý đã được bảo hộ trước ngày
tên thương mại đó được sử dụng.
Chỉ dẫn địa lý
• Chỉ dẫn địa lý là dấu hiệu
dùng để chỉ sản phẩm có
nguồn gốc từ khu vực, địa
phương, vùng lãnh thổ
hay quốc gia cụ thể. 
4Bí mật kinh doanh
• là thông tin thu được 
từ hoạt động đầu tư 
tài chính, trí tuệ, chưa 
được bộc lộ và có
khả năng sử dụng 
trong kinh doanh. 
• bí quyết Coca-Cola 
• Công ty rượu và 
nước giải khát Anh 
Đào 
• Công thức chế biến 
cà phê Trung Nguyên 
• Công ty ôtô VinaXuki
Bí mật kinh doanh: 
điều kiện bảo hộ
• Không phải là hiểu biết thông thường; 
• Có khả năng áp dụng trong kinh doanh và khi được sử
dụng sẽ tạo cho người nắm giữ thông tin đó lợi thế so 
với người không nắm giữ; 
• Được chủ sở hữu bảo mật bằng các biện pháp cần
thiết để thông tin đó không bị tiết lộ và không dễ dàng
tiếp cận được
Thit k b trí mch tích hp bán
dn
• Mạch tích hợp bán dẫn là sản phẩm dưới dạng thành
phẩm hoặc bán thành phẩm, trong đó các phần tử
với ít nhất một phần tử tích cực và một số hoặc tất cả
các mối liên kết được gắn liền bên trong hoặc bên
trên tấm vật liệu bán dẫn nhằm thực hiện chức năng
điện tử. Mạch tích hợp đồng nghĩa với IC, chip và
mạch vi điện tử.
• Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn là cấu trúc
không gian của các phần tử mạch và mối liên kết các
phần tử đó trong mạch tích hợp bán dẫn.
Xem xÐt ®¬n t¹i 
Côc Së h÷u c«ng nghiÖp
• B−íc I : XÐt nghiÖm s¬ bé
• B−íc II: XÐt nghiÖm néi dung
• B−íc III: quyÕt ®Þnh cÊp v¨n b»ng b¶o hé, ®¨ng b¹ quèc gia vµ
c«ng bè ®èi t−îng ®−îc b¶o hé trªn c«ng b¸o së h÷u c«ng
nghiÖp
HoÆc tõ chèi cÊp v¨n b»ng b¶o hé
V¨n b»ng b¶o hé thÓ hiÖn sù kÕt hîp gi÷a qu¸ tr×nh xÐt
nghiÖm ®−îc Côc Së h÷u c«ng nghiÖp thùc hiÖn vµ sù
trung thùc cña ng−êi nép ®¬n
ví dụ về Đăng ký bảo hộ
“Khung võng xếp” của Cơ sở Duy Lợi
- Nộp đơn đăng ký KDCN ngày 23.03.2000, Đơn được
Cục SHTT Việt Nam công bố ngày 26.06.2000. 
- Nộp đơn đăng ký GPHI ngày 14.09.2001, được cấp
Bằng độc quyền Giải pháp hữu ích số 314 
ngày27.01.2003
V¨n b»ng b¶o hé - x¸c lËp quyÒn së
h÷u c«ng nghiÖp
- B»ng ®éc quyÒn s¸ng chÕ: cã thêi h¹n hiÖu lùc lµ 20 
n¨m;
- B»ng ®éc quyÒn gi¶i ph¸p h÷u Ých: 10 n¨m;
- B»ng ®éc quyÒn kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp: 5 n¨m vµ cã
thÓ gia h¹n liªn tiÕp hai lÇn, mçi lÇn lµ 5 n¨m;
- GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký nh·n hiÖu: 10 n¨m vµ cã
thÓ gia h¹n nhiÒu lÇn, mçi lÇn lµ 10 n¨m.
- GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông chỉ dẫn địa lý: 10 
n¨m vµ cã thÓ gia h¹n nhiÒu lÇn, mçi lÇn lµ 10 n¨m
5QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp
cña chñ v¨n b»ng b¶o hé
• ®éc quyÒn sö dông
• quyÒn chuyÓn giao ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp, 
QTG
• quyÒn khiÕu n¹i ®èi víi c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn
SHCN
ChuyÓn giao quyÒn sö dông
®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp
• Chñ së h÷u cã quyÒn cho phÐp ng−êi
kh¸c sö dông ®èi t−îng së h÷u c«ng
nghiÖp
• ViÖc chuyÓn giao quyÒn sö dông ®èi víi
nhGn hiÖu chØ ®−îc thùc hiÖn nÕu viÖc
chuyÓn giao ®ã kh«ng g©y nªn nhÇm lÉn
vÒ ®Æc tÝnh vµ nguån gèc cña hµng ho¸
mang nhGn hiÖu ®−îc chuyÓn giao
QuyÒn khiÕu n¹i 
hµnh vi x©m ph¹m quyÒn shcn
• Chñ ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp hoÆc ng−êi ®−îc
chñ së h÷u uû quyÒn cã quyÒn yªu cÇu ng−êi x©m ph¹m 
ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i 
• cã thÓ khiÕu n¹i víi c¸c C¬ quan cã thÈm quyÒn xö
lý; hoÆc khëi kiÖn t¹i Toµ ¸n ®èi víi c¸c c¸ nh©n ®G thùc
hiÖn hµnh vi x©m ph¹m quyÒn, yªu cÇu:
• C«ng nhËn quyÒn d©n sù cña m×nh;
• Buéc chÊm døt hµnh vi x©m ph¹m;
• Buéc xin lçi, c¶i chÝnh c«ng khai;
• Buéc thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù;
• Buéc båi th−êng thiÖt h¹i;
• Ph¹t vi ph¹m.
Huû bá hiÖu lùc v¨n b»ng b¶o hé
V¨n b»ng b¶o hé cã thÓ bÞ huû bá hiÖu lùc
trong c¸c tr−êng hîp:
– C¸c ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp ®−îc b¶o hé
kh«ng ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn b¶o hé ®−îc quy
®Þnh;
– V¨n b»ng b¶o hé cÊp cho ng−êi kh«ng cã ®Çy
®ñ quyÒn nép ®¬n hoÆc ghi nhËn sai t¸c gi¶ do 
sù cè ý cña ng−êi nép ®¬n;
C¸c tr−êng hîp ®×nh chØ hiÖu lùc
cña V¨n b»ng b¶o hé
• Chñ v¨n b»ng tuyªn bè tõ bá c¸c quyÒn ®−îc b¶o hé;
• Chñ v¨n b»ng kh«ng nép lÖ phÝ duy tr× hiÖu lùc v¨n b»ng
b¶o hé ®óng thêi h¹n;
• Chñ GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký nhGn hiÖu tªn gäi xuÊt xø
hµng ho¸ kh«ng cßn tån t¹i hoÆc kh«ng ho¹t ®éng mµ
kh«ng cã ng−êi thõa kÕ;
• Chñ GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký nhGn hiÖu, tªn gäi xuÊt xø
hµng ho¸ kh«ng sö dông nhGn hiÖu hµng ho¸ ®G ®¨ng ký
trong thêi h¹n do ph¸p luËt quy ®Þnh
C¸c v¨n b¶n liªn quan
®Õn së h÷u trÝ tuÖ
• Bộ Luật Dân sự năm
2005
• Luật Sở hữu trí tuệ năm
2005/2009
• Các văn bản dưới luật
• Bé LuËt H×nh sù 1999/2009;
• Ph¸p lÖnh vÒ xö ph¹t hµnh
chÝnh;
• Bé luËt tè tông D©n sù 2004
• C¸c v¨n b¶n kh¸c trong lÜnh
vùc th−¬ng m¹i, chèng hµng
gi¶.. cña H¶i quan, Toµ ¸n 
nh©n d©n tèi cao
6ViÖt nam tham gia ®iÒu −íc quèc tÕ
– 1976, C«ng −íc Thµnh lËp WIPO
– 1949, C«ng −íc Paris;
– 1949, Tho¶ −íc Madrid;
– 1993, HiÖp −íc Hîp t¸c patent;
– 2004: C«ng −íc Berne
– 2006: WTO (TRIPS), UPOV v.v
Một số thử thách về quyền SHTT 
đối với các DN khi VN gia nhập WTO
• Vi phạm tác quyền (Piracy)
– Việt nam là một trong những nước có tỷ lệ vi phạm tác quyền
phần mềm lớn (92%), Vì sao? Giải quyết thế nào?
• Nhập khẩu song song (Parallel imports)
– Sản phẩm Zinat giá $5 tại Việtnam, nhưng tại Thổ Nhĩ Kỳ chỉ có
giá $2 và $1 tại ấn Độ. Một công ty VN có được phép mua nó
tại ấn Độ mang về bán tạị VN? 
– Một công ty dược phẩm Hàn quốc xuất khẩu một lô hàng thuốc
tân dược vào VN với giá thấp hơn nhiều so với sản phẩm cùng
loại được các hãng dược phẩm nổi tiếng khác đang bán tại VN. 
Công ty này có xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của các hãng đó
không? Vì sao?
Qu¶n lÝ Nhµ n−íc
vÒ Së h÷u trÝ tuÖ
- Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KHCN): quản lý các đối tượng
thuộc quyền SHCN
- Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTT) : quản
lý các tác phẩm văn hoá nghệ thuật, phần mềm máy
tính độc lập
- Văn phòng bảo hộ giống cây trồng mới
Thùc thi ph¸p luËt vÒ
Së h÷u trÝ tuÖ
• Hành chính
– Cục Sở hữu trí tuệ;
– Cục bản quyền TG
– Thanh tra KHCN;
– Quản lí thị trường;
– Công an kinh tế;
– Hải quan.
• Tư pháp
– Toà dân sự;
– Toà hình sự;
– Toà hành chính
Nâng cao hiệu quả
khai thác tài sản trí tuệ
• Phổ biến Luật sở hữu trí tuệ
• Phát triển cơ sở hạ tầng thực thi quyền sở hữu công nghiệp
• Tận dụng các quyền hạn thực thi của các cơ quan có thẩm
quyền
• Có biện pháp khuyến khích vật chất và tinh thần đối với tác
giả của quyền tài sản
• Ngăn chặn, xử lý kịp thời/kiên quyết các hành vi phạm
quyền sở hữu công nghiệp
• Sử dụng tư vấn về Sở hữu trí tuệ
Sử dụng tư vấn về Sở hữu trí tuệ
• Doanh nghiệp cần tư vấn
• Để làm gì?
• Làm thế nào để việc sử dụng tư vấn SHTT của doanh
nghiệp có hiệu quả?
• Các đại diện hành nghề dịch vụ SHTT
• Đin hình: HABECO/ SABECO
7Hỏi đáp
namtv@neu.edu.vn/ 0904 245 260