Bài giảng Sinh lý hệ mạch - Nguyễn Thị Đoàn Hương

SINH LYÙ HEÄ MAÏCH 
Trình baøy: 
PGS NGUYEÃN THÒ ÑOAØN HÖÔNG 
Tim vaø 
heä maïch 
HEÄ THOÁNG MAÏCH 
 Ñoäng maïch 
 Mao maïch 
 Tónh maïch 
CAÁU TRUÙC THAØNH MAÏCH 
CAÙC LÔÙP THAØNH MAÏCH 
 Lôùp trong 
 Lôùp giöõa : sôïi ñaøn hoài vaø cô ,daøy ôû 
thaønh ñoäng maïch 
 Lôùp ngoaøi : loùt baèng moâ sôïi 
Ñoä sai bieät aùp suaát caøng lôùn Löu 
löôïng caøng lôùn 
Khaùng löïc caøng lôùn Löu löôïng 
maùu caøng nhoû 
P vaøo P ra 
Q tyû leä vôùi (Pvaøo -P ra ) 
 P 
 Q = 
 R 
r=1 , Q= 1mL/sec 
r= 2 , Q= 16mL/sec 
r= 4 , Q = 256mL/sec 
Q tyû leä vôùi r4 
ÑÒNH LUAÄT POISEUILLE 
 Löu löôïng qua maïch (Q) 
 Tyû leä vôùi P vaøo vaø P ra khoûi maïch 
 Tyû leä nghòch vôùi chieàu daøi maïch (l) 
 Tyû leä thuaän vôùi r4 
 Tyû leä nghòch vôùi ñoä nhôùt maùu (u) 
 (Pv – Pr ) IIr
4 
 Q= 
 8ul 
Ñoä nhôùt maùu 
 Soá löôïng teá baøo maùu 
 Löôïng protein cuûa huyeát töông 
 Hình daïng teá baøo maùu 
 P(aùp suaát) 
 Q = 
 R (khaùng löïc) 
 Khaùng löïc maïch : 
 8ul 
 R = 
 IIr4 
 Neáu ñoä sai bieät P = 1 mmHg, löu 
löôïng = 1 mL/sec, thì khaùng löïc 
maïch = 1 PRU (peripheral 
resistance unit) 
 Khi aùp suaát ÑM chuû laø 90mmHg,löu 
löôïng tim traùi laø 90mL/giaây , Toång 
söùc caûn ngoaïi bieân =1ñôn vò R 
Hieäu quaû cuûa 
co maïch treân 
vaän toác doøng 
maùu 
Doøng chaûy lôùp 
Doøng chaûy xoaùy 
MAÏCH GHEÙP NOÁI TIEÁP 
 P vaøo R1 R2 R3 Pra 
Pv– Pr = (Pv – P1) + (P1-P2) + (P2-Pr) 
Pv– Pr (Pv – P1) (P1-P2) (P2-Pr) 
 Q Q Q Q 
R= R1+ R2+ R3 
P1 P2 P3 
MAÏCH GHEÙP SONG SONG 
Pv Pr 
 Q1 
Q2 
Q3 
R1 
R2 
R3 
 Rt = R1 + R2 + R3 
Q = Q1 + Q2 + Q3 
1 1 1 1 
Loøng maïch 
bò heïp do 
maûng xô vöõa 
SINH LYÙ ÑOÄNG MAÏCH 
Chöùa 11% toång theå tích maùu 
cuûa heä maïch 
Chöùc naêng : mang maùu töø tim 
ñeán moâ 
ÑAËC TÍNH 
 Ñaøn hoài 
 Co thaét ñöôïc 
Tính 
ñaøn hoài 
Tính ñaøn hoài 
thay ñoåi theo 
tuoåi 
HUYEÁT AÙP 
 Laø löïc cuûa maùu taùc ñoäng leân moät 
ñôn vò dieän tích thaønh maïch 
 Löïc ñaåy doøng maùu laø aùp suaát gaây 
ra do: 
 co thaét taâm thaát 
 söùc ñaøn thaønh ñoäng maïch 
Aùp suaát taâm thaát khoù ño 
Aùp suaát ñoäng maïch cho bieát löïc ñaåy doøng 
maùu 
Huyeát aùp dao ñoäng trong chu kyø tim: 
HA taâm thu ,HA taâm tröông 
Huyeát aùp trung bình 
HATB = P taâm tröông+ 1/3 hieäu aùp 
HUYEÁT AÙP TRUNG BÌNH 
 Cung löôïng tim 
 Khaùng löïc maïch ngoaïi bieân 
HATB = CLT x KL (tieåu ñoäng maïch) 
 Theå tích maùu 
 Söùc ñaøn thaønh maïch 
HA thay ñoåi theo tuoåi ,phaùi tính ,ngaøy ñeâm 
AÙP SUAÁT ÑAÅY 
PA PB P1 P2 P3 P4 
VA 
VB 
V1 
V2 
V3 
V4 
THEÅ TÍCH 
AÙP SUAÁT 
AÛNH 
HÖÔÛNG 
CUÛA 
SÖÙC 
ÑAØN 
AÛNH HÖÔÛNG TOÅNG SÖÙC CAÛN 
NGOAÏI BIEÂN 
ÑO HA VÔÙI PP TRÖÏC TIEÁP 
Cho oáng thoâng vaøo ÑM 
oáng thoâng ñöôïc noái vôùi heä 
thoáng ghi vaø khuyeách ñaïi 
ÑO HA VÔÙI PHÖÔNG PHAÙP 
GIAÙN TIEÁP 
NGUYEÂN TAÉC 
Taêng P trong tuùi khí cho ñeán khi ÑM caùnh tay bò eùp 
 hoaøn toaøn 
Giaûm P trong tuùi khí xuoáng töø töø 
Nghe caùc tieáng doäng Korotkoff 
HATT :Trò soá luùc tieáng ñoäng ñaàu tieân xuaát hieän 
HATTr :Trò soá luùc tieáng ñoäng maát 
CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG HA 
 Cung löôïng tim 
 Söùc ñaøn thaønh maïch 
 Theå tích maùu 
 Khaùng löïc maïch ngoaïi bieân 
 Ñoä nhôùt maùu 
 Tuoåi 
 Troïng löïc 
 Cheá ñoä aên 
 Hoâ haáp 
 Vaän ñoäng 
P TRONG HEÄ TUAÀN HOAØN 
P trong ÑM ,TM,vaø caùc buoàng tim laø do 
hieäu quaû bôm cuûa tim 
Thaát phaûi vaø thaát traùi coù daïng soùng gioáng 
nhau nhöng khaùc nhau trò soá P 
Nhó phaûi vaø nhó traùi coù daïng soùng gioáng 
nhau nhöng khaùc nhau trò soá P 
SINH LYÙ MAO MAÏCH 
Chöùa 5% toång theå tích maùu cuûa 
heä maïch 
Chöùc naêng : trao ñoåi vaät chaát 
vôùi moâ 
CAÁU TRUÙC 
 chia 6-8 laàn 
Ñoäng maïch nuoâi tieåu ÑM lôùn 
 ( 20µ) 
 tieåu ÑM taän cuøng (5-10µ) 
Mao maïch tieåu tónh maïch 
Caáu truùc 
mao maïch 
MAO MAÏCH 
TBNB1 
Khe ngang 
qua TB 
Loøng maïch 
TBNB2 
Khe giöõa TB 
Nhaân 
Maøng neàn 
CÔ CHEÁ TRAO ÑOÅI VAÄT CHAÁT TAÏI 
MAO MAÏCH 
 Cô cheá khueách taùn 
 Cô cheá sieâu loïc 
 Cô cheá aåm baøo 
Cô cheá khueách taùn 
Tính hoaø tan trong lipid 
Tính hoaø tan trong nöôùc 
Côû lôùn phaân töû 
Khoaûng caùch khueách taùn 
Tính thaám mao maïch 
Ñoä sai bieät noàng ñoä ,ñieän theá 
CÔ CHEÁ SIEÂU LOÏC 
 Aùp suaát maùu 
 Aùp suaát moâ 
 Aùp suaát keo cuûa maùu 
 Aùp suaát keo cuûa moâ 
AÙP SUAÁT KEO HUYEÁT TÖÔNG 
 Noàng ñoä protein /huyeát töông : 7,3 g/dL 
 P keo cuûa huyeát töông : 28mmHg 
 Protein : 19mmHg 
 Cation/huyeát töông : 9mmHg 
 P keo cuûa moâ : 
 Noàng ñoä protein /moâ : 2-3g/dL 
 P keo cuûa moâ : 8mmHg 
SIEÂU LOÏC 
 Qf = Kf [ ( Pc +IIi ) ] – [ ( Pi + IIc) ] 
Qf : Ñoä loïc dòch 
Kf : Heä soá chuyeân chôû nöôùc 
Pc: P thuyû tónh mao maïch 
Pi : P thuyõ tónh moâ keõ 
IIc : P keo cuûa huyeát töông 
Iii : P keo cuûa moâ keõ 
ÑAÀU ÑOÄNG MAÏCH 
 Löïc laøm dòch di chuyeån ra khoûi m m : 
 P mao maïch 30mmHg 
 P moâ keõ 3mmHg 
 P keo moâ keõ 8mmHg 
 toång coäng 41mmHg 
 Löïc laøm dòch di chuyeån vaøo trong m m: 
 P keo cuûa huyeát töông 28mmHg 
 Löïc di chuyeån thöïc söï : 13mmHg 
ÑAÀU TÓNH MAÏCH 
 Löïc laøm dòch di chuyeån vaøo trong m m: 
 P keo cuûa huyeát töông 28mmHg 
 Löïc laøm dòch di chuyeån ra khoûi m m : 
 P mao maïch 10mmHg 
 P moâ keõ 3mmHg 
 P keo moâ keõ 8mmHg 
 21mmHg 
 Löïc di chuyeån thöïc söï : 7mmHg 
KEÁT QUAÛ 
 Löcï trung bình ñaåy dòch ra ngoaøi : 
 P trung bình mao maïch 17.3mmHg 
 P moâ keõ 3mmHg 
 P keo moâ keõ 8mmHg 
 Toång coäng 28.3mmHg 
 Löcï trung bình ñaåy dòch vaøo mao maïch : 
 P keo cuûa huyeát töông 28mmHg 
 Löïc loïc thöïc söï 0.3mmHg 
Löôïng dòch loïc toaøn cô theå: 
 2mL/phuùt 
 6.67mL/phuùt/mmHg 
Heä soá loïc trung bình cuûa moâ : 
 0.01mL/mmHg/100g moâ 
HEÄ BAÏCH 
HUYEÁT 
Mao maïch BH 
Nuùt 
BH 
Maïch 
BH 
Van 
Nuùt BH 
Maïch BH 
Tuaàn hoaøn 
heä thoáng 
Tuaàn hoaøn 
phoåi 
Löu löôïng baïch huyeát 
 2ø-3 lít / ngaøy 
Löu löôïng baïch huyeát coù vai troø ñieàu 
hoaø : 
-noàng ñoä protein /dòch keõ 
-theå tích dòch keõ 
-aùp suaát dòch keõ 
Haïch baïch 
huyeát 
SINH LYÙ TÓNH MAÏCH 
Chöùa 68% theå tích maùu cuûa heä 
maïch 
Laø heä thoáng döï tröû maùu 
Chöùc naêng :mang maùu töø moâ 
veà tim 
AÙP SUAÁT TÓNH MAÏCH 
 Aùp suaát maùu ñaàu tónh maïch cuûa 
mao maïch : 15mmHg 
 P giaûm daàn khi veà tim 
 ASTMTÖ(CVP:central venous 
pressure): P cuûa taâm nhó phaûi hoaëc 
tónh maïch chuû treân 
P tónh maïch 
Soùng a ñaàu 
tieân laø do thu 
nhó 
Soùng v thöù hai 
laø do thu thaát 
CAÙC YEÁU TOÁ GIUÙP MAÙU VEÀ TIM 
 Caùc van trong tónh maïch noâng ôû chi 
 Aûnh höôûng troïng löïc 
 Co thaét cô 
 Cöû ñoäng hoâ haáp 
 Hoaït ñoäng bôm vaø huùt maùu veà cuûa 
tim 
Caùc van 
Cöû ñoäng co 
thaét cô 
ÑIEÀU HOAØ HOAÏT ÑOÄNG 
MAÏCH 
CÔ CHEÁ TAÏI CHOÅ 
1-Cô cheá töï ñieàu chænh : 
-do cô : taêng P truyeàn : co maïch 
 giaûm P truyeàn : daõn maïch 
-do chuyeån hoaù : 
Daõn maïch : giaûm oxy, pH,taêng 
CO2,taêng P thaåm thaáu ,taêng nhieät 
ñoä ,K+,lactate,histamine,adenosine 
Co maïch : serotonin,giaûm nhieät ñoä 
2-Do teá baøo noäi bì : 
Baøi tieát chaát : 
 -daõn maïch : 
 prostacyclin,EDRF,NO 
 -co maïch : thromboxane A2 
 endothelin 
THAØNH LAÄP NO 
 NO : 
 Arginine citrulline TBNB 
 + eNOS + 
 O2 NO 
 TBCT Arginine citrulline 
 + iNOS + 
 O2 NO 
 Daõn cô cGMP GTP 
Keùo caêng 
Cytokin 
Endotoxin 
THAØNH LAÄP NO 
 Kích thích : 
 acetylcholine 
 bradykinin 
 VIP, chaát P 
Moät soá polypeptid 
 ÖÙc cheá : 
Hemoglobine 
ENDOTHELIN 
 Taêng nhòp tim ,taêng co thaét 
 Co maïch vaønh 
 Co cô trôn 
ENDOTHELIN 
 Kích thích : 
 Angiotensin II 
Catecholamine 
Yeáu toá taêng tröôûng 
Giaûm oxy 
Insulin 
LDL oxy hoaù ,HDL 
Keùo caêng 
Thrombine 
 ÖÙc cheá : 
 NO, ANP, PGE2, Prostacyclin 
CÔ CHEÁ THAÀN KINH 
1-Trung taâm vaän maïch : 
 Ôû haønh naûo 
 Nô-roân giao caûm tieàn haïch ôû vuøng 
moõm-buïng –beân (RVLM) coät 
chaát xaùm lieân giöõa beân (IML) 
xung giao caûm ñeán maïch 
TRUNG TAÂM 
VAÄN MAÏCH 
2-Trung taâm cao : 
 - voû naûo : vuøng vaän ñoäng ,tieàn 
vaän ñoäng co ,daõn maïch 
 - vuøng döôùi ñoài : ñieàu hoaø maïch 
trong caûm xuùc ,theo nhieät ñoä moâi tröôøng 
3- Heä thaàn kinh thöïc vaät : 
 - Giao caûm: 
co maïch : norE, neuropeptide 
daõn maïch : acetylcholine ,VIP,chaát P 
 - Phoù giao caûm : ( khoâng ñeán cô 
xöông vaø da 
daõn maïch : acetylcholine 
4-Phaûn xaï aùp thuï quan 
 Huyeát aùp taêng : daõn maïch vaø 
ngöôïc laïi 
 Giôùi haïn ñaùp öùng : 70-110mmHg 
 > 150mmHg khoâng ñaùp öùng 
Aùp thuï quan 
5ï-Thuï theå ôû nhó 
 caêng nhó : daõn maïch 
giaûm huyeát aùp ,taêng nhòp tim 
6-Hoùa thuï quan : gaây co maïch 
7-Phaûn xaï hoaù maïch vaønh : (Bezold 
-zarisch) 
 Serotonin,veratridine gaây haï huyeát 
aùp ,chaäm nhòp tim 
8- Da vaø noäi taïng : 
Kích thích ñau ñôùn : 
Vöøa : co maïch 
Nhieàu : daõn maïch 
9-Phoåi : 
Hoaù thuï quan ôû phoåi : haï huyeát aùp 
Caêng phoåi : daõn maïch 
Xeäp phoåi : co maïch 
CÔ CHEÁ THEÅ DÒCH 
1-Chaát daõn maïch : 
 Nhoùm Kinins: 
 Bradykinin 
 Lysylbradykinin 
 Adrenomedullin : 
 öùc cheá 
 baøi tieát aldosterone 
 hoaït ñoäng giao caûm 
 ANP(atrial natriuretic peptide) 
 giaûm huyeát aùp 
 ñaùi Na+ : öùc cheá men H+K+ATPase 
CÔ CHEÁ THEÅ DÒCH 
2-Chaát co maïch : Vasopressine, NorE, E, 
AngiotensinII ,Urotensin II 
Caùm ôn söï chuù yù cuûa baïn