Bài giảng Thực hành kỹ năng khám bụng - Vũ Hải Hậu

THỰC HÀNH KỸ NĂNG 
KHÁM BỤNG
BSNT Vũ Hải Hậu
Bộ môn Nội tổng hợp
Trường Đại học Y Hà Nội
Mục tiêu
1. Thực hành được 4 kỹ năng khám gan
2. Thực hành được 4 kỹ năng khám lách
3. Khám các điểm đau: điểm túi mật, điểm sườn 
lưng
4. Khám các nghiệm pháp: rung gan, ấn kẽ liên 
sườn
5. Trình bày được kết quả khám gan, lách
Phân khu ổ bụng
1. Vùng thượng vị
2. Vùng hạ sườn phải
3. Vùng hạ sườn trái
4. Vùng mạng sườn phải
5. Vùng mạng sườn trái
6. Vùng quanh rốn
7. Vùng hố chậu phải
8. Vùng hố chậu trái
9. Vùng hạ vị
Khám bụng
 Chuẩn bị phòng khám, bàn khám, đủ ánh sáng
 Bệnh nhân đi tiểu trước khi khám
 Giải thích bệnh nhân
 Tư thế bệnh nhân
 Tư thế thầy thuốc
 Bộc lộ vùng cần khám
Cách khám
- Nhìn
- Sờ
- Gõ
- Nghe
Khám gan
 Nhìn: quan sát phát hiện các bất thường
- Vùng gồ lên
- Vùng sưng nóng đỏ đau
- Vùng bầm tím
- Sẹo mổ cũ..
Khám gan
 Sờ
Khám gan
 Khẳng định gan to:
- Kích thước gan
- Diện đục liên tục với diện đục của gan
- Di động theo nhịp thở
 Đánh giá các đặc điểm gan to:
- Bề mặt
- Mật độ
- Bờ gan
- Đau hay không đau
Khám gan
 Gõ gan:
- Theo 3 đường: đường cạnh ức phải, đường 
giữa đòn phải và đường nách trước bên phải
- Xđ bờ trên gan
- Xđ bờ dưới gan
Khám lách
 Kích thước:
- Dài 10-14 cm
- Rộng 6-8 cm
- Dày 3-4 cm
 Thực hành lâm sàng: 
Chiều dài lách trên 11cm
Khám lách
 Thực hiện đầy đủ 4 kỹ năng: 
nhìn, sờ, gõ, nghe
 Bình thường: 
Lách không sờ thấy
Khám lách
 Sờ lách: 
Tư thế nằm ngửa Tư thế nằm nghiêng
Khám lách
 Sờ lách: xác định được bờ răng cưa của lách 
và đánh giá được độ to của lách
- Độ 1: dưới bờ sườn 1-2 cm
- Độ 2: dưới bờ sườn 2-4 cm
- Độ 3: trên 4cm tới ngang rốn
- Độ 4: to quá rốn
Khám lách
 Gõ lách:
- Gõ theo 3 đường: đường lách trước, lách giữa
và lách sau
xác định giới hạn trên, giới hạn dưới, giới hạn
trước và giới hạn sau của lách
- Gõ dọc theo các khoang liên sườn
Khám túi mật
 Vị trí: giao của phía dưới bờ gan với bờ ngoài 
cơ thẳng bụng
 Bình thường không sờ thấy
 Khi túi mật đau: viêm túi mật
 Khi túi mật to: tắc mật
 Nghiệm pháp Murphy
Khám túi mật
 Tiến hành: 
Đặt bàn tay phải vào vùng túi mật, dùng 1 ngón
ấn nhẹ nhàng vào điểm túi mật vào bảo bệnh
nhân hít vào
 Dương tính khi bệnh nhân đau tăng hoặc đau
gạt tai bác sỹ hoặc phải ngừng thở
 Dương tính gặp trong viêm túi mật cấp
Khám điểm sườn lưng
 Nằm ở góc giữa xương sườn 12 và khối cơ 
thắt lưng
 Dùng 1 hoặc 2 ngón tay ấn vào vị trí này và 
quan sát nét mặt bệnh nhân
 Điểm này đau hay gặp trong viêm tụy cấp và 
viêm quanh thận
Nghiệm pháp rung gan
 Đặt bàn tay trái vào vùng gan, dùng phần trụ 
của tay phải chặt nhẹ vào phần mu của các 
ngón tay trái
 Dương tính khi BN thấy đau
 Hay gặp trong áp xe gan
 Hiện ít dùng
Ấn kẽ liên sườn
 Dùng 1 hoặc 2 ngón tay ấn vào kẽ liên sườn. 
Hỏi và quan sát phản ứng của bệnh nhân
 Dương tính khi bệnh nhân đau hoặc gạt tay 
bác sỹ
 Hay gặp trong áp xe gan