Bài giảng Ứng dụng excel trong địa chất công trình - Phan Tự Hướng

ong Window, máy in hiện hành đƣợc cài đặt 
trong Start\ Setting\Printers. Trƣớc khi in, bạn phải kiểm tra xem máy in đã đƣợc cài 
đặt hay chƣa. Khi thực hiện lệnh in, máy in và cấu hình của nó sẽ đƣợc hiển thị trong 
mục Printer (hình 6.3). Bạn có thể xem hoặc thay đổi cấu hình máy in trong phần 
Properties. 
b. Định dạng giấy in 
Chọn File/Page Setup, cửa sổ Page Setup hiện ra (hình 6.1). Cửa sổ gồm các phần 
Page, Margins, Header/Footer, Sheet. Sau đây ta làm việc với từng phần. 
 Định dạng trang in: chọn Page (hình 6.1a). Có các lựa chọn sau: 
- Portrait : chọn giấy đứng. 
- Landscape : chọn giấy ngang. 
- Paper size : chọn cỡ giấy, thƣờng chọn A4 (297x210mm). 
- Adjust to : đặt tỷ lệ in so với kích thƣớc thực tế, mặc định 100%. 
Hình 6.1: Cửa sổ định dạng giấy để in 
(a) (b) 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 61 
 Định dạng lề in: chọn Margins (hình 6.1b). Bạn chọn lề trái, phải, trên, dƣới của 
trang giấy. 
Hình 6.2: Cửa sổ định dạng lề và tiêu đề in 
 Chọn tiêu đề đầu và tiêu đề cuối: chọn Header/Footer (hình 6.2a). Một số mặc 
định tên tiêu đề trong hộp thả xuống mục Header và Footer, mặc định là (none). Nếu 
bạn muốn tạo riêng thì vào Custom Header.... và Custom Footer ... 
 Chọn Sheet: nhƣ hình 6.2b. Có một số lựa chọn sau (mặc định không): 
- Print area : chọn vùng in. 
- Print titles : in tiêu đề, tiêu đề hàng hoặc cột có thể đƣợc lặp lại nếu chọn 
Rows to repeat at top hoặc Columns to repeat at left. 
- Gridlines : in đƣờng lƣới ô. 
- Black and White : chỉ in ra màu đen và trắng. 
- Draft quanlity : in nháp (chất lƣợng in kém). 
- Row and column headings: in tên tiêu đề hàng và cột. 
c. Xem trang trước khi in 
Trong quá trình định dạng giấy in, bạn có thể xem trƣớc trang in trong phần Print 
Preview (hình 6.3) hoặc chọn File\Print Preview. Nên xem trƣớc khi in đề phòng sai 
lầm. 
2. LỆNH IN 
Khi thiết lập các thông số in xong, bạn thực hiện in nhƣ sau: 
 Cách 1: Chọn File\Print. 
 (a) (b) 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 62 
 Cách 2: Nhấn phím Ctr+P. Cửa sổ in sẽ hiện ra (hình 6.3). 
Thông số máy in sẽ hiện ra ở phần Printer, bạn có thể thay đổi trong Properties... 
Bạn cần khai báo số trang in trong Number of copies, mặc định là 1. 
Cuối cùng là lựa chọn những trang in, từ trang (From) ... đến trang (To) ... hoặc in 
tất cả (All). 
Hình 6.3: Cửa sổ lệnh in 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 63 
PHỤ LỤC: SẢN PHẨM CỦA EXCEL TRONG ĐCCT - ĐKT 
Tôi xin giới thiệu một số sản phẩm ứng dụng trên Excel trong lĩnh vực ĐCCT - 
ĐKT. Đây là những tài liệu tôi sƣu tầm từ nhiều nguồn khác nhau trên Internet. 
1. THÍ NGHIỆM TRONG PHÒNG 
Hình 1: Biểu đồ thí nghiệm cắt phẳng 1 trục trong phòng 
Hình 2: Biểu đồ thí nghiệm nén cố kết 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 64 
Hình 3: Biểu đồ thí nghiệm xác định giới hạn chảy theo Casagrande 
Hình 4: Xây dựng vòng tròn Mohr's trong thí nghiệm cắt 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 65 
Hình 5: Chương trình xử lý thống kê chỉ tiêu cơ lý đất đá 
Hình 6: Kết quả xử lý thống kê chỉ tiêu sức kháng cắt của đất 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 66 
2. THÍ NGHIỆM NGOÀI TRỜI 
Hình 7: Biểu đồ thí nghiệm cắt cánh trong hố khoan 
Hình 8: Biểu đồ thí nghiệm nén ngang tronmg hố khoan 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 67 
Hình 9: Biểu đồ thí nghiệm nén tĩnh cọc bê tông 
Hình 10: Biểu đồ thí nghiệm xuyên tĩnh CPT 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 68 
3. TÍNH TOÁN NỀN MÓNG VÀ CÁC CHƯƠNG TRÌNH KHÁC 
Hình 11: Chương trình vẽ mặt cắt ĐCCT và lập báo cáo kết quả khảo sát ĐCCT 
GeoSection 3.0 có giao diện trên nền bảng tính 
Hình 12: Nhập dữ liệu hố khoan trong GeoSection 3.0 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 69 
Hình 13: Tính toán độ lún 
Hình 14: Tính toán ổn định mái dốc theo phương pháp Bishop 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 70 
Hình 15: Tính sức chịu tải của cọc theo đất nền 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 71 
Hình 16: Tính toán ổn định mái dốc theo phương pháp Fellenius 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 72 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1]. Mark Dodge, Craig Stinson, 2000. Microsoft Excel 2000 toàn tập. Nhà xuất 
bản trẻ. 
[2]. Phan Tự Hƣớng, 2006. Ứng dụng ngôn ngữ VBA trong Excel để giải một số 
bài toán trong Địa chất công trình. Tạp chí khoa học Mỏ- Địa chất. 
[3]. Tô Xuân Vu, Hoàng Kim Bảng, 2002. Bài giảng Tin học ứng dụng cho 
chuyên ngành Địa chất công trình. Trƣờng Đại học Mỏ- Địa chất. 
[4]. Diễn đàn GPE, 2008. Công thức và hàm trong Excel. 
[5]. Phan Tự Hƣớng, 2009. Lập trình VBA trong Excel (tái bản lần 1). Nhà xuất 
bản Thống kê. 
[6]. John Walkenbach, 2001. Excel 2002 Power Programming with VBA. M&T 
Books. 
[7]. Microsoft, 2003. Visual Basic Editor Help, Microsoft Office. 
[8]. Các trang web: 
www.giaiphapexcel.com 
www.caulacbovb.com 
www.ketcau.com 
www.cadviet.com 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 73 
MỤC LỤC 
GIỚI THIỆU ............................................................................................... 2 
BÀI 1: MỞ ĐẦU ......................................................................................... 3 
1. KHỞI ĐỘNG EXCEL ........................................................................................... 4 
2. CỬA SỔ ỨNG DỤNG CỦA EXCEL .................................................................... 4 
a. Thanh tiêu đề (Title bar) ..................................................................................... 4 
b. Thực đơn lệnh (Menu bar) .................................................................................. 4 
c. Các thanh công cụ (Toolbars) ............................................................................ 4 
d. Thanh công thức (Formular bar) ........................................................................ 4 
e. Cửa sổ Workbook ................................................................................................ 5 
3. QUẢN LÝ WORKBOOK ...................................................................................... 5 
a. Lưu workbook ..................................................................................................... 6 
b. Tạo workbook mới .............................................................................................. 7 
c. Mở file workbook có sẵn trong đĩa ..................................................................... 7 
d. Đóng cửa sổ workbook đang làm việc ................................................................ 7 
BÀI 2: NHẬP VÀ HIỆU CHỈNH DỮ LIỆU ............................................ 8 
1. CHỌN Ô .................................................................................................................. 8 
a. Chọn ô đơn .......................................................................................................... 8 
b. Chọn khối ô phạm vi liền kề nhau ....................................................................... 8 
c. Chọn khối ô không liền nhau .............................................................................. 8 
d. Chọn toàn bộ các ô trên hàng hoặc cột .............................................................. 8 
e. Chọn toàn bộ các ô trên sheet ............................................................................. 8 
2. CHỌN CÁC SHEET TRONG WORKBOOK ....................................................... 9 
3. CÁC KIỂU DỮ LIỆU TRONG EXCEL ................................................................ 9 
a. Nhãn, chuỗi ký tự (Label/ String) ....................................................................... 9 
b. Số (Number) ........................................................................................................ 9 
c. Công thức (Formular) ....................................................................................... 10 
4. NHẬP VÀ SỬA DỮ LIỆU ................................................................................... 11 
a. Nhập dữ liệu ...................................................................................................... 11 
b. Sửa dữ liệu ........................................................................................................ 12 
5. XỬ LÝ DỮ LIỆU ................................................................................................. 12 
a. Xóa dữ liệu trong ô ........................................................................................... 12 
b. Huỷ bỏ lỗi, hành động vừa thực hịên ................................................................ 12 
c. Lặp lại hành động cuối cùng ............................................................................. 12 
d. Di chuyển và sao chép dữ liệu trong ô ............................................................. 13 
e. Di chuyển hoặc sao chép một phần nội dung của một ô vào một ô khác ......... 13 
f. Điền dữ liệu tự động vào các ô liền kề nhau ..................................................... 13 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 74 
BÀI 3: ĐỊNH DẠNG BẢNG TÍNH ......................................................... 15 
1. ĐỊNH DẠNG DỮ LIỆU VÀ Ô ............................................................................ 15 
a. Thay đổi định dạng chữ trong ô (tab Font- hình 3.2) ....................................... 15 
b. Thay đổi vị trí chữ trong một ô hoặc nhiều ô (tab Alignment- hình 3.3) .......... 16 
c. Thay đổi đường viền trong một ô hoặc nhiều ô (tab Border- hình 3.6)............ 18 
d. Thay đổi màu nền trong ô (tab Patterns- hình 3.7) .......................................... 19 
e. Định dạng số (tab Number- hình 3.10) ............................................................. 19 
f. Bảo mật ô (tab Protection- hình 3.13) ............................................................... 22 
2. XỬ LÝ CỘT, HÀNG VÀ Ô ................................................................................. 23 
a. Thay đổi độ rộng của cột và chiều cao hàng .................................................... 23 
b. Chèn ô, hàng hoặc cột ...................................................................................... 24 
c. Xóa ô, hàng hoặc cột ......................................................................................... 25 
3. LÀM VIỆC VỚI WORKBOOK VÀ WORKSHEET .......................................... 26 
a. Chèn worksheet mới .......................................................................................... 26 
b. Di chuyển và sao chép sheet ............................................................................. 26 
c. Xóa các sheet trong workbook .......................................................................... 27 
d. Giấu toàn bộ hay một phần của workbook ....................................................... 27 
e. Hiển thị nhiều workbook cùng một lúc ............................................................. 28 
f. Giữ các nhãn cột và hàng thấy được khi bạn cuộn màn hình ........................... 28 
g. Các phím tắt trong Excel .................................................................................. 29 
BÀI 4: SỬ DỤNG CÁC HÀM TRONG EXCEL .................................. 31 
1. HÀM MATH & TRIG .......................................................................................... 32 
a. SUM .................................................................................................................. 32 
b. ROUND ............................................................................................................. 32 
c. INT ..................................................................................................................... 33 
d. MOD ................................................................................................................. 33 
e. SQRT ................................................................................................................. 33 
f. POWER .............................................................................................................. 33 
g. LOG ................................................................................................................... 33 
h. DEGREES ......................................................................................................... 33 
i. RADIANS ........................................................................................................... 33 
j. Các hàm về lượng giác: SIN, COS, ASIN, ACOS, TAN, ATAN......................... 34 
2. HÀM STATISTICAL ........................................................................................... 34 
a. AVERAGE ......................................................................................................... 34 
b. MAX .................................................................................................................. 34 
c. MIN ................................................................................................................... 34 
d. COUNT ............................................................................................................. 34 
e. LARGE .............................................................................................................. 35 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 75 
f. MODE ................................................................................................................ 35 
g. RANK ................................................................................................................ 35 
h. VAR ................................................................................................................... 35 
i. STDEVP ............................................................................................................. 35 
k. STDEV ............................................................................................................... 35 
l. COVAR ............................................................................................................... 35 
3. HÀM TEXT .......................................................................................................... 36 
a. CONCATENATE ............................................................................................... 36 
b. LEFT ................................................................................................................. 36 
c. RIGHT ............................................................................................................... 37 
d. UPPER .............................................................................................................. 37 
e. REPT ................................................................................................................. 37 
f. TRIM .................................................................................................................. 37 
4. HÀM LOGIC ........................................................................................................ 37 
a. IF ....................................................................................................................... 37 
b. AND ................................................................................................................... 37 
c. OR ..................................................................................................................... 37 
5. HÀM LOOKUP & REFERENCE ........................................................................ 38 
a. LOOKUP ........................................................................................................... 38 
b. VLOOKUP ........................................................................................................ 39 
c. Hàm HLOOKUP ............................................................................................... 40 
6. HÀM USER DEFINED ........................................................................................ 42 
7. TÌM HIỂU CÁC LỖI TRẢ VỀ BỞI CÔNG THỨC ............................................ 44 
a. Lỗi ##### .......................................................................................................... 44 
b. Lỗi #DIV/0! ....................................................................................................... 44 
c. Lỗi #NAME? ..................................................................................................... 44 
d. Lỗi #NULL! ...................................................................................................... 45 
e. Lỗi #NUM! ....................................................................................................... 45 
f. Lỗi #REF! ......................................................................................................... 45 
g. Lỗi #VALUE! ................................................................................................... 45 
BÀI 5: BIỂU ĐỒ TRONG EXCEL ........................................................ 46 
1. TẠO BIỂU ĐỒ...................................................................................................... 46 
a. Chọn các ô chứa dữ liệu cần vẽ biểu đồ ........................................................... 46 
b. Bấm nút Chart Wizard trên thanh Standard (hình 1.4) hoặc vào 
Menu\Insert\Chart................................................................................................. 46 
2. HIỆU CHỈNH BIỂU ĐỒ ...................................................................................... 49 
a. Định dạng lại các đối tượng, thành phần của biểu đồ ..................................... 50 
b. Điều chỉnh và bổ sung một số yếu tố trong biểu đồ dạng XY ........................... 51 
Người biên soạn: Phan Tự Hướng 
BÀI GIẢNG: Ứng dụng Excel trong Địa chất công trình 76 
c. Xác định phương trình tương quan thực nghiệm .............................................. 55 
d. Phương pháp bình phương bé nhất .................................................................. 57 
Các tính chất của hệ số tương quan (R): .............................................................. 58 
BÀI 6: IN BẢNG TÍNH ............................................................................ 60 
1. THIẾT LẬP CÁC THÔNG SỐ IN ....................................................................... 60 
a. Kiểm tra và cài đặt máy in ................................................................................ 60 
b. Định dạng giấy in.............................................................................................. 60 
c. Xem trang trước khi in ...................................................................................... 61 
2. LỆNH IN ............................................................................................................... 61 
PHỤ LỤC: SẢN PHẨM CỦA EXCEL TRONG ĐCCT - ĐKT .......... 63 
1. THÍ NGHIỆM TRONG PHÕNG.......................................................................... 63 
2. THÍ NGHIỆM NGOÀI TRỜI ............................................................................... 66 
3. TÍNH TOÁN NỀN MÓNG VÀ CÁC CHƢƠNG TRÌNH KHÁC ....................... 68 
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 72