Bài giảng vẽ kỹ thuật 1A - Chương 5: Vẽ hình chiếu thứ ba

VẼ HÌNH CHIẾU THỨ BA
• Đề bài cho 2 hình chiếu vuông góc
của một vật thể.
• Sinh viên đọc 2 hình chiếu đã cho
để hiểu cấu trúc của vật thể
→ vẽ tiếp hình chiếu thứ ba còn
thiếu của vật thể.
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 1
XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ PHÍA TRƯỚC CỦA VẬT THỂ TRÊN CÁC 
HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC
Ví dụ một vật thể dạng hộp, có 1 lõm
khoét dạng hộp, nằm ở góc phía
trước-phía trên-bên trái vật thể.
Hãy quan sát 3 hình chiếu vuông góc
của vật thể (hình chiếu A, B, C) theo
3 hướng chiếu a, b, c.
Chú ý vị trí của lõm khoét trên các
hình chiếu. 
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 2
a
b
c
XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ PHÍA TRƯỚC CỦA VẬT THỂ TRÊN CÁC 
HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC
Mặt phẳng nhận hình chiếu từ trước
(hình chiếu A - hướng chiếu a) được
xem trùng với mặt phẳng bản vẽ.
Mặt phẳng nhận hình chiếu từ trên
(hướng chiếu b) được quay xuống cho
trùng với mặt phẳng nhận hình chiếu A.
Chú ý vị trí của lõm khoét ở hình chiếu
từ trên (hình chiếu B). 
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 3
a
b
c
XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ PHÍA TRƯỚC CỦA VẬT THỂ TRÊN CÁC 
HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC
Mặt phẳng nhận hình chiếu từ trái
(hướng chiếu c) được quay sang 
phải cho trùng với mặt phẳng nhận
hình chiếu A.
Chú ý vị trí của lõm khoét ở hình
chiếu từ trái (hình chiếu C). 
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 4
a
b
a
c
c
XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ PHÍA TRƯỚC CỦA VẬT THỂ TRÊN CÁC 
HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC
Vị trí phía dưới của
hình chiếu từ trên (B)
Vị trí bên phải của
hình chiếu từ trái (C)
B
C
3 hình chiếu A, B, C trên bản vẽ
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 5
Vị trí phía trước
của vật thể
A
a
b
c
CÁCH ĐỌC – VẼ HÌNH CHIẾU THỨ 3
1. Tách vật thể thành các bộ phận;
2. Vẽ mờ đường bao ngoài của các bộ phận (thông
thường, chi tiết thấy vẽ trước, chi tiết khuất vẽ sau);
3. Kiểm tra lại hình vẽ với quan niệm vật thể là 1 khối
thống nhất, chú ý khi các mặt của các bộ phận là
đồng phẳng thì không có ranh giới giữa các mặt;
4. Hoàn chỉnh hình vẽ với đường nét đúng TCVN.
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 6
Tách vật thể thành các bộ phận:
• Tấm đế phía dưới có dạng hộp.
• Khối trên dạng hộp, đặt sát phía sau tấm đế.
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 7
VÍ DỤ 1
VÍ DỤ 1
Vẽ mờ đường bao ngoài của các khối:
• Vẽ tấm đế.
• Vẽ khối trên.
c
• Trên hình chiếu thứ ba, 
mỗi bộ phận luôn được
xác định bằng 2 chiều
kích thước.
• 2 chiều kích thước này
đã được cho trước trên 2 
hình chiếu vuông góc của
đề bài
NHẬN XÉT
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 8
Chiều cao
Chiều sâu
Chiều cao
Chiều sâu
Chiều cao
Chiều sâu
Chiều cao
Chiều sâu
Vẽ các lỗ, rãnh, lõm khoét:
• Vẽ rãnh chữ nhật khoét trên tấm đế.
• Vẽ góc cắt bị vát bởi mặt nghiêng (ở phía trên-bên trái) của khối
trên. • Mỗi lỗ, rãnh, lõm khoét
cũng luôn được xác định
bằng 2 chiều kích thước.
• 2 chiều kích thước này
đã được cho trước trên 2 
hình chiếu vuông góc của
đề bài
• Chú ý xác định thấy-
khuất của chi tiết đang
vẽ.
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 9
Chiều KT 1
Chiều KT 2
Chiều KT 1
Chiều KT 2
Chiều KT 1
Chiều KT 1
Chiều KT 2
VÍ DỤ 1Chiều KT 2
Tách vật thể thành các bộ phận:
• Tấm đế phía dưới có dạng hộp.
• Khối trên dạng hộp, đặt sát phía sau, sát mặt bên trái của tấm đế.
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 10
VÍ DỤ 2
Vẽ từng khối:
• Vẽ tấm đế.
• Vẽ khối trên.
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 11
VÍ DỤ 2
Vẽ các lỗ, rãnh, lõm khoét:
Vẽ rãnh chữ nhật khoét trên
tấm đế (chi tiết bị che khuất
theo hướng chiếu từ trái).
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 12
VÍ DỤ 2
Vẽ các lỗ, rãnh, lõm khoét:
Vẽ góc cắt bị vát bởi mặt
nghiêng (ở góc phía trên-bên
phải) của khối trên (chi tiết bị
che khuất theo hướng chiếu từ
trái).
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 13
VÍ DỤ 2
Vẽ các lỗ, rãnh, lõm
khoét:
Vẽ góc cắt bị vát bởi mặt
nghiêng (ở phía trước-bên
trái) của khối trên
Bài làm đã
hoàn chỉnh
chưa?
Vẫn còn lỗi!
?
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 14
VÍ DỤ 2
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba 15
VÍ DỤ 2
Xét đồng phẳng:
• Hãy chú ý mặt bên trái của cả 2 khối
• Chúng ở cùng 1 vị trí → đồng phẳng
Không có ranh giới giữa 2 mặt
→xóa đoạn nét thấy giữa 2 
mặt
→bổ sung thêm nét đứt (nếu
có) tại vị trí vừa bị xóa nét
thấy.
VẼ HÌNH CHIẾU THỨ BA
CÓ GIAO TUYẾN
16
KHÁI NIỆM
17
Vật
thể
Khối hình
hộp
Khối trụ
tròn xoay
Khối nón
tròn xoay
Khối cầu
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
KHÁI NIỆM
Khi vẽ hình chiếu thứ ba cho vật thể, nếu vật thể có
các chi tiết có bề mặt cong dạng tròn xoay (khối nón, 
trụ, cầu hoặc lỗ xuyên dạng nón, trụ, cầu) thì trong
quá trình vẽ hình chiếu thứ ba, sinh viên thường phải
vẽ giao tuyến giữa:
• Mặt phẳng và các mặt tròn xoay;
• Hai mặt tròn xoay.
18Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
KHÁI NIỆM
Ví dụ: đọc 2 hình chiếu của
vật thể sau:
Xác định được vật thể là một
khối trụ tròn xoay, trục
thẳng đứng, bị cắt 2 rãnh:
• Rãnh ở góc trên bên trái;
• Rãnh ở dưới.
Vẽ hình chiếu từ trái cho vật thể như thế nào?
19Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
KHÁI NIỆM
• Vẽ khối trụ
Đúng hay không?
• Vẽ rãnh ở góc trên bên trái:
• Đưa 2 chiều kích thước của
rãnh sang hình chiếu từ
trái.
• Hoàn tất được hình chiếu
thứ 3 của rãnh:
Trường hợp này: Đúng!
20Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
KHÁI NIỆM
Nếu đề bài được chỉnh lại như
sau:
Hình chiếu từ trái của rãnh
vẫn vẽ như vậy có được
hay không?
KHÔNG ĐƯỢC!
Cần quan sát vị trí của mặt
phẳng cắt trụ (so với trục của
trụ) để xác định dạng của giao
tuyến.
21Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
CÁC DẠNG GIAO TUYẾN
❖ Mặt phẳng giao với mặt
trụ tròn xoay
✓ Nếu mặt phẳng song 
song với trục của trụ
➢Giao là 2 đường sinh
thẳng
22Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
CÁC DẠNG GIAO TUYẾN
❖ Mặt phẳng giao với mặt trụ
tròn xoay
✓ Nếu mặt phẳng nghiêng so 
với trục của trụ
➢Giao là đường ellipse
(cung ellipse)
23Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
CÁC DẠNG GIAO TUYẾN
❖ Mặt phẳng giao với mặt
trụ tròn xoay
✓ Nếu mặt phẳng vuông góc
với trục của trụ
➢Giao là đường tròn (cung
tròn)
24Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
Xem xét lại ví dụ này:
Do mặt phẳng cắt nghiêng so với
trục của trụ;
GIAO LÀ CUNG ELLIPSE!
Xác định được hình chiếu từ
trước và hình chiếu từ trên của
cung ellipse.
Vẽ được hình chiếu từ trái của
cung ellipse.
Sinh viên tự vẽ tiếp hình chiếu từ trái cho rãnh ở dưới.
MẶT PHẲNG GIAO VỚI MẶT 
TRỤ TRÒN XOAY
25Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
BÀI SỐ 1
26
?
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
Ví dụ: đọc 2 hình chiếu của
vật thể sau:
Xác định được vật thể là một
khối trụ tròn xoay, trục
thẳng đứng, bị đục 2 lỗ:
• Lỗ trụ tròn xoay;
• Lỗ chữ nhật ở giữa.
27
BÀI SỐ 2
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
• Vẽ khối trụ
• Vẽ các rãnh, lỗ theo nguyên
tắc rộng vẽ trước hẹp vẽ sau
• Lỗ trụ tròn xoay
• Lỗ chữ nhật ở giữa
28
+ Vẽ đơn giản các lỗ, rãnh
BÀI SỐ 2
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
• Vẽ khối trụ
• Vẽ các rãnh, lỗ theo nguyên
tắc rộng vẽ trước hẹp vẽ sau
• Lỗ trụ tròn xoay
• Lỗ chữ nhật ở giữa
29
+ Vẽ đơn giản các lỗ, rãnh
+ Vẽ giao tuyến
BÀI SỐ 2
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
CÁC DẠNG GIAO TUYẾN
❖ Hai mặt trụ tròn xoay (trục giao vuông góc với
nhau)
➢ Giao là đường cong ghềnh
bậc 4
✓ Hai mặt trụ có đường kính
khác nhau
Ba hình chiếu của giao đều là
đường cong.
30Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
❖ Hai mặt trụ tròn xoay (trục
giao vuông góc với nhau)
➢ Giao là đường ellipse
✓ Hai mặt trụ có đường
kính bằng nhau
Hình chiếu của ellipse sẽ bị suy biến thành 1 đoạn thẳng khi mặt
phẳng chứa ellipse vuông góc với mặt phẳng hình chiếu.
31
?
➢ Giao là đường gì?
BÀI SỐ 8
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba
CÁC DẠNG GIAO TUYẾN
32
Mặt phẳng giao mặt trụ
tròn xoay
Mặt phẳng song song với
trục → giao là đoạn thẳng
Mặt phẳng nghiêng so với
trục → giao là ellipse
Mặt phẳng vuông góc với
trục → giao là đường tròn
Hai mặt trụ tròn xoay
giao nhau
Hai mặt trụ có đường kính
khác nhau → giao là đường
cong ghềnh bậc 4
Hai mặt trụ có đường kính
bằng nhau → giao là
ellipse
Chương 5 - HÌNH CHIẾU VUÔNG GÓC - Vẽ hình chiếu thứ ba