Cuộc đấu tranh thống nhất Ý

CUỘC ÐẤU TRANH THỐNG NHẤT Ý 
Năm 1848, công cuộc vận động thống nhất Ý lần thứ nhất không thành 
công vì phong trào cách mạng chưa đủ chín muồi, lực lượng lãnh đạo 
cách mạng trong nước chưa đủ lớn mạnh. Mười năm sau cách mạng 48-
49, một cao trào thống nhất quốc gia và độc lập dân tộc lại nổi lên mạnh 
mẽ ở Nam Âu, dẫn đến sự ra đời một quốc gia tư sản mới. 
I. TÌNH HÌNH BÁN ÐẢO Ý SAU CÁCH MẠNG 48 - 49 
Cách mạng 48 thất bại, Ý trở lại tình trạng cũ: chế độ chuyên chế lập lại 
khắp nước Ý. Ðất nước Ý gồm 7 bộ phận bị chia cắt với những chế độ 
chính trị khác nhau: trừ xứ Piémont tương đối được tự do, các xứ 
Lombardia - Vénésia chịu sự thống trị trực tiếp của Áo; các vùng Parma, 
Modéna, Toscana, Naples, chịu ảnh hưởng của Aïo. Riêng Rome (khu 
Giáo hoàng) còn có quân đội Pháp chiếm đóng. Tại các miền này, giai 
cấp thống trị trong và ngoài nước đã tiến hành những chính sách đàn áp 
khốc liệt để trả thù cách mạng. 
1. Sự canh tân xứ Piémont: (khuynh hướng thống nhất tự do ôn 
hòa) 
Piémont là xứ duy nhất thoát khỏi ách thống trị của Áo và duy trì Hiến 
pháp tự do 1848. Piémont theo chính thể quân chủ lập hiến, đặt dưới sự 
cai trị của nhà vua Victor Emmanuelle II thuộc dòng Savoie và thủ 
tướng Cavour. Cavour là một người tự do ôn hòa; ông không thích chế 
độ cộng hòa và chủ trương canh tân xứ Piémont, vì ông cho rằng cải 
cách không hề làm suy yếu nền quân chủ như một số người thường nghĩ 
mà trái lại, củng cố thêm chính quyền của liên minh tư sản và quí tộc 
phong kiến đã tư sản hóa. Với thái độ đó, Cavour chủ trương một cuộc 
cải cách trong các lĩnh vực công, thương và nông nghiệp. Về quân sự, 
Cavour chủ trương chấn chỉnh lại quân đội kiểu Phổ, xây dựng các căn 
cứ mạnh, lập quân cảng và thiết lập hạm đội khá mạnh. Về chính trị, 
triều đình Piémont lúc bấy giờ đứng trên lập trường tự do ôn hòa, 
Cavour chủ trương đoàn kết các đảng phái thế nào để phe mình luôn 
luôn chiếm đa số... Về vấn đề thống nhất, Cavour chủ trương thực hiện 
việc thống nhất Ý từ trên xuống dưới với sự bảo hộ của Piémont và sự 
giúp đỡ của bên ngoài (Pháp). 
2. Trào lưu cộng hòa - dân chủ: 
Ðối lập với khuynh hướng ôn hòa của triều đình Piémont là trào lưu dân 
chủ cộng hòa dựa trên lực lượng tư sản và địa chủ tiến bộ, chủ yếu là 
những phần tử dân chủ ở thành thị. Người đứng đầu phái cộng hòa - dân 
chủ này là Mazzini, một luật sư ở Jénova. Mazzini chủ trương một nước 
Ý cộng hòa, độc lập và thống nhất bằng con đường cách mạng. Mazzini 
muốn thống nhất nhưng không muốn có nông dân tham gia vào phong 
trào cách mạng mà chỉ bằng những cuộc bạo động, khủng bố cá nhân 
dựa vào hoạt động của những người dân chủ ở thành thị, địa chủ tiến bộ 
và tư sản. 
3. Tình thế cách mạng chín muồi. 
Tình hình trong và ngoài nước vào những năm 50 có nhiều thuận lợi cho 
phong trào giải phóng dân tộc. Cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1857 làm 
rung động châu Âu và tác động đến bán đảo Ý. Phong trào chống Áo nổi 
lên rầm rộ, phong trào công nhân cũng phát triển. Tình hình quốc tế 
cũng có lợi cho Ý vì các nước Anh, Nga, Phổ đều không muốn giúp Áo. 
II. QUÁ TRÌNH THỐNG NHẤT Ý 
Là một quá trình phát triển phức tạp, thống nhất từ Bắc xuống Trung và 
Nam Ý, trải qua ba giai đoạn: 
1. Thống nhất ở Bắc- Trung Ý. Chiến tranh Pháp - Ý- Áo 
Cuộc vận động thống nhất bắt đầu ở Bắc và Trung Ý. Tháng 7-1858, 
Napoléon III bí mật gặp Cavour ở Plombières, thỏa thuận với nhau về 
những điều kiện phối hợp hoạt động chống Áo. Pháp hứa sẽ giúp 
Piémont bằng quân sự trong việc giải phóng Lombardia- Vénésia ra khỏi 
ách thống trị của Aïo, sáp nhập vùng này vào Bắc Ý dưới quyền của V. 
Emmanuel, còn Piémont sẽ nhường Nice và Savoie cho Pháp. 
Ở Plombières về, Cavour ráo riết chuẩn bị chiến tranh và ra lệnh tổng 
động viên (1859). Áo hoàng là Francois Jooeph cũng tập trung quân đội 
ở Lombardia và gởi tối hậu thư cho Piémont buộc quân đội phải giải 
giáp. Cavour cự tuyệt. Quân Áo liền vượt biên giới sang Ý và quân đội 
Pháp cũng lục tục kéo đến: chiến tranh bùng nổ. 
Trái với dự tính của giới cầm quyền Pháp, ngay từ đầu cuộc chiến tranh 
đã gây ra một làn sóng ái quốc sôi nổi trên toàn lãnh thổ Ý. Garibaldi, 
người anh hùng nông dân, từng nổi tiếng trong cuộc chiến tranh 48-49 
chống Áo, cũng tham gia vào trận chiến đấu 1859 ở Bắc Ý với quân đội 
tình nguyện của mình. Cuối tháng 5-1859, quân đội Garibaldi giải phóng 
được một loạt thành phố ở Lombardia; liên quân Ý-Pháp thắng ở 
Magenta và Soferino. Trước những thắng lợi đó, quần chúng nhân dân ở 
các công quốc Parme, Modéna nổi lên lật đổ bọn thống trị. Giới cầm 
quyền ở Piémont lo ngại trước khí thế cách mạng của quần chúng, tìm 
cách kìm hãm phong trào cách mạng lại. 
Cuộc đấu tranh giải phóng Ý trong giai đầu thắng lợi nhưng Napoléon 
III lo sợ phong trào cách mạng của quần chúng nhân dân nên không thừa 
thắng mà đuổi quân Áo ra khỏi bắc Ý. Napoléon III gặp hoàng đế Áo và 
ký một hiệp ước phản bội lại Ý: đó là hiệp ước Vilafranca 11.1859. Theo 
hiệp ước, Áo nhường cho Pháp Lombardia để Pháp trao cho vương quốc 
Piémont. Quyền hành của các lãnh chúa ở Modéna, Toscana, Parma 
được lập lại. Tuy mất Lombardia nhưng địa vị của Áo vẫn được củng cố, 
sự phân chia Ý vẫn còn duy trì. 
Ở Trung Ý, phong trào của quần chúng phát triển mạnh mẽ và giữ một 
vai trò quyết định trong công cuộc thống nhất. Nhân dân làm chủ 
Toscana, Parma, Modéna và vùng Roma, truất bỏ các triều đình thân 
Aïo. Những nước cộng hòa Toscana và Emilia (Parma và Modéna) được 
thiết lập và hợp nhất vào Piémont. Như vậy, do áp lực của quần chúng 
nhân dân và do cuộc đấu tranh của những người dân chủ, một phần khá 
lớn của nước Ý được thống nhất. Tuy nhiên, vì không đủ khả năng lãnh 
đạo phong trào, phái dân chủ (Mazzini) đã để cho phái ôn hòa (Piémont) 
có cơ hội nắm quyền lãnh đạo chính trị, đoạt lấy những thành qủa cách 
mạng của quần chúng. 
2. Vận động thống nhất ở Nam Ý. 
Từ 1859, phong trào khởi nghĩa bùng lên mạnh mẽ ở Nam Ý từ Palermo 
lan rộng đến nhiều thành phố khác ở Sicilia.. Nhân dân tiến đánh các nhà 
tù, phá đồn bót, đòi lật đổ chính quyền phong kiến và thống nhất Ý. 
Trong phong trào đấu tranh của nhân dân ở miền nam Ý, nổi bật lên vai 
trò của Garbaldi. Garibaldi đã đem 1000 quân "Áo đỏ " trên hai chiếc 
thuyền đổ bộ vào Nam Ý và hòa vào phong trào đấu tranh của nông dân 
tại đây. 
Dưới sự lãnh đạo của Garibaldi, quân cách mạng đã thắng quân của nhà 
vua ở gần Calatafimi. Ðến tháng 8-1860, Garibaldi lại thắng một trận 
oanh liệt ở Milano. Sau đó, ông tiến quân vào thủ đô Napolie ở nam Ý. 
Toàn bộ vương quốc Naples được giải phóng. 
Như vậy, những khu vực quan trọng nhất của nam Ý đã được thống nhất 
bằng một cuộc cách mạng của nhân dân từ bên dưới. Nhưng cuộc khởi 
nghĩa ở Ý không được lãnh đạo đến cùng. Những hoạt động của 
Garibaldi làm cho phái tự do hoảng sợ. Họ cố gây áp lực để giành lại 
chính quyền, sáp nhập Napolie vào Piémont dưới quyền của V. 
Emmanuelle. 
3. Hoàn thành thống nhất (1862 - 1870). 
Ðến cuối năm 1860, hầu hết vương quốc Ý được thống nhất. Tuy nhiên, 
Ý vẫn chưa hoàn toàn thống nhất: Rome vẫn thuộc quyền thống trị của 
giáo hoàng và Vénésia vẫn nằm trong biên giới Aïo. Giải phóng và sáp 
nhập nốt hai vùng này trở thành nhiệm vụ cấp thiết của Ý. Việc sáp nhập 
hai vùng đất còn lại này của Ý được tiến hành thông qua các cuộc chiến 
tranh Aïo-Phổ, và chiến tranh Pháp-Phổ. Ðến năm 1870, công cuộc 
thống nhất Ý hoàn thành. 
III. KẾT QUẢ VÀ Ý NGHĨA 
Công cuộc vận động thống nhất Ý đã hoàn thành, việc thống nhất đã bắt 
đầu từ dưới lên bằng những biện pháp cách mạng nhưng những thắng lợi 
của nhân dân đã bị tư sản và quí tộc Piémont của triều đình Savoie đoạt 
mất để hoàn thành thống nhất từ trên xuống. 
Nước Ý độc lập, thống nhất và đân tộc Ý hình thành có ý nghĩa lịch sử 
lớn lao, tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển. Nó xác lập sự 
thống trị của giai cấp tư sản Ý và góp phần vào sự thắng lợi của chủ 
nghĩa tư bản ở các nước châu Âu trong những năm 50-60 của thế kỉ 
XIX.