Đào tạo kiến trúc sư thích ứng tốt hơn với môi trường làm việc quốc tế

 gắn với các giải pháp ứng phó, thích ứng hóa vào chương trình đào tạo kiến trúc 
sư. Việc giảng dạy các nội dung kiến thức này cần thiết tại tất cả các bậc học từ Cử 
nhân, Thạc Sĩ cho đến Tiến Sĩ. Các nội dung kiến thức mới này chắc chắn mang lại 
nhiều lợi ích cho sinh viên kiến trúc, không chỉ trong học tập và mà còn cả hành nghề 
trong tương lai khi họ đã có ý thức nhất định về việc phải thiết kế và quy hoạch hướng 
tới yếu tố Xanh và Bền vững. 
Bên cạnh các nội dung chuyên môn, các trường cần thiết kế nhiều chương trình/ 
hoạt động ngoại khóa bổ ích cho giảng viên, sinh viên và cả cộng đồng xã hội, để giúp 
các nhóm đối tượng này có nhận thức rõ hơn về yếu tố Xanh và phát triển bền vững. 
Các hoạt động này có thể là các buổi tọa đàm mở, các cuộc thi kiến trúc, các hoạt động 
xã hội – cộng đồng Các môn học cần được “link” giữa bài giảng trong không gian 
giảng đường và không gian cảm nhận bên ngoài cuộc sống. Như vậy, phải linh hoạt 
trong xây dựng chương trình đào tạo, linh hoạt trong điều chỉnh chương trình, linh 
hoạt trong tổ chức đào tạo. Cần bổ sung và cập nhật các môn học: Kỹ thuật kiến trúc, 
Môi trường kiến trúc, Tổ chức định cư, đặc biệt chú ý giảng dạy về Công nghệ kiến 
trúc và các giải pháp sống bền vững. 
TÍNH “MỞ” VÀ “THỰC TIỄN” QUA CÁC WORKSHOP KIẾN TRÚC 
Từ khoảng cách giữa đào tạo và thực tiễn đã đặt ra cho các nhà trường một 
thách thức không nhỏ trong việc tăng tính thực tế cho sinh viên. Việc tổ chức đào tạo 
đồ án kiến trúc theo hình thức workshop đã góp phần đưa thực tiễn đến gần hơn với 
sinh viên, từ đó giảm thiểu độ vênh so với hoạt động chuyên môn trong thực tiễn hành 
nghề. Trong thực tế, có thể xem “workshop” là một dự án mà trong đó các thành viên 
cùng nhau trao đổi về một vấn đề cần giải quyết, cùng nhau đề ra một phương án “tập 
thể” để giải quyết vấn đề đó. Workshop là hoạt động mang tính cộng đồng cao với 
thành viên tham gia đa dạng tập hợp từ nhiều thành phần khác nhau từ những người 
dân bình thường, cho đến các chuyên gia, các quan chức, các nhà chuyên môn,... 
+ Workshop kiến trúc: đưa sinh viên đến gần thực tiễn hơn 
Tại khoa Kiến trúc – công trình, trường đại học Phương Đông, kể từ năm 2009, 
một số đồ án năm 4 yêu cầu sinh viên phải đi thực tế hiện trạng, phỏng vấn người dân 
địa phương, làm phân tích kỹ lưỡng bối cảnh hiện trạng trước khi đề xuất giải pháp. 
Các đồ án này được tổ chức dưới dạng các workshop nghiên cứu dài ngày (trung bình 
6 - 8 tuần). Không chỉ có cơ hội được tiếp cận bối cảnh thiết kế thực, hiểu về các vấn 
đề mà cộng đồng đang phải đối mặt thực, sinh viên phải thực hiện đồ án theo nhóm kết 
Hội thảo “Đào tạo Kiến trúc & các ngành Thiết kế, Xây dựng trong xu hướng toàn cầu hóa “ 
_________________________________________________________________________________________ 
57 
hợp với các nội dung đề xuất cá nhân. Trong một số workshop đặc biệt, sinh viên còn 
có cơ hội được trải nghiệm không khí học tập đa văn hóa với các bạn sinh viên nước 
ngoài cùng chuyên ngành với hy vọng sẽ giúp sinh viên tích lũy được kinh nghiệm làm 
việc trong môi trường đa văn hóa. 
So sánh giữa đồ án trong nhà trường và đồ án thực tiễn sẽ có một số khác biệt 
sau: 
- Thứ nhất, sự eo hẹp về thời gian: Một đồ án trong nhà trường thường kéo dài 
từ 8 – 10 tuần (với từ 1 – 2 buổi làm việc một tuần), có một số đồ án được thiết kế 
thành 2 giai đoạn và kéo dài suốt một học kỳ. Trong thời gian này, sinh viên chủ yếu 
tiếp cận với các số liệu hiện trạng đã được lược giản và ít được (hoặc ít tự chủ động) 
đánh giá, phân tích hiện trạng trong thực tế. Thời gian chủ yếu là dành cho các bản vẽ 
thiết kế. Do vậy, sinh viên thường xem nhẹ các vấn đề về thông tin hiện trạng. Đây là 
sự khác biệt cơ bản so với các đồ án thực tiễn khi chúng ta phải dành thời gian nhiều 
tháng chỉ cho công tác điều tra hiện trạng và phân tích các bối cảnh kinh tế - xã hội. 
- Thứ hai, sự khác biệt trong định hướng phát triển đồ án và quá trình đánh 
giá: Nhìn chung, sinh viên thường chỉ phát triển đồ án và duyệt bài với giáo viên 
hướng dẫn, ít có cơ hội tiếp xúc và tiếp thu các quan điểm từ các nguồn khác như: điều 
tra xã hội học, các nguồn thông tin địa phương, các chuyên gia khác, vv... Nhiều giáo 
viên cũng khuyến khích sinh viên bay bổng quá mức, dẫn tới nhiều đồ án quá nặng về 
tạo hình mà không hợp lý về công năng, vật liệu sử dụng và điều kiện khí hậu địa 
phương. Do đó, các đồ án có tính thực tế thấp và có độ vênh nhất định. Bên cạnh đó, 
quá trình phê duyệt đồ án trong thực tế hoàn toàn khác với việc đánh giá đồ án trong 
trường, chỉ riêng các tiêu chí để phê duyệt đồ án trong thực tế đã khác rất xa các tiêu 
chí chấm bài trong trường đại học. Việc này khiến sinh viên gặp nhiều bối rối, mất 
phương hướng trong thời gian đầu bước vào môi trường hành nghề sau khi tốt nghiệp. 
Từ những hạn chế nêu trên, rất cần tăng tính thực tiễn cho sinh viên trong khi 
học tập. Tại trường đại học Phương Đông, chúng tôi tập trung nâng cao tính thực tiễn 
trước tiên trong khâu giảng dạy đồ án kiến trúc – đặc biệt cho sinh viên các năm cuối, 
và đã đạt được những kết quả cụ thể sau: 
- Tăng tính thực tế cho người học do tiếp cận trực tiếp với địa điểm, cộng đồng, 
bối cảnh xã hội, phải giải quyết các vấn đề thật. 
- Tăng cường tính chủ động của các cá nhân và tập thể thông qua các hoạt động 
nhóm. 
- Tăng cường khả năng sáng tạo và bổ trỡ lẫn nhau cho các thành viên trong 
nhóm thông qua các tranh luận nhằm đưa ra ý tưởng về một giải pháp “tập thể”. 
- Tăng cường khả năng nhận thức và đề xuất giải pháp bám sát vấn đề thực tế, 
được đánh giá nhiều lần với sự tham gia của cả đại diện cộng đồng địa phương. 
Hội thảo “Đào tạo Kiến trúc & các ngành Thiết kế, Xây dựng trong xu hướng toàn cầu hóa “ 
_________________________________________________________________________________________ 
58 
- Tạo độ “mở” cho chương trình và nội dung đào tạo, có thể điều chỉnh nội 
dung, đề bài từng năm để đảm bảo tính “mới” và tính “sát thực tiễn” của công tác đào 
tạo. 
Hình: Sinh viên Việt Nam & nước ngoài làm việc chung trong một workshop kiến trúc 
 quốc tế tổ chức tại trường đại học Phương Đông 
+ Workshop kiến trúc: mô hình đào tạo có tính mở 
Trong chương trình học hiện tại, các sinh viên kiến trúc sẽ phải thực hiện 03 
workshop chuyên ngành với các đề bài có tính thực tiễn cao. Mỗi workshop có 8 - 10 
buổi giảng chuyên đề lý thuyết liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Các đồ án sẽ được 
đánh giá qua 3 đến 4 lần báo cáo: kết quả phân tích hiện trạng; ý tưởng sơ bộ; ý tưởng 
chi tiết và bảo vệ cuối đợt học. Các nhóm sinh viên sẽ trình bày nghiên cứu trước hội 
đồng gồm nhiều thành phần đến từ người dân, các giảng viên hướng dẫn, các chuyên 
gia, vv 
Kinh nghiệm cho thấy, học đồ án theo nhóm (workshop) đã làm tăng tính thực 
tiễn cho sinh viên thông qua quá trình nghiên cứu hiện trạng rất kỹ lưỡng, thực hiện 
khảo sát xã hội học, nghiên cứu nhiều tài liệu liên quan, vv Học đồ án theo hình 
thức này còn giúp sinh viên hoàn thiện các kỹ năng mềm về thuyết trình, làm việc 
nhóm. 
Đào tạo đồ án theo hình thức workshop cho phép tạo ra độ mở nhất định về nội 
dung và phương thức. Trong khoảng mở này, các giảng viên và chuyên gia có thể bổ 
sung / điều chỉnh / phân tách các khối lượng kiến thức đưa vào giảng dạy phù hợp với 
vấn đề nghiên cứu từng năm. Các hoạt động của workshop đã giúp sinh viên nắm bắt 
được vấn đề nghiên cứu một cách rõ ràng hơn, hiểu biết sâu sắc hơn về hiện trạng và 
các vấn đề của cộng đồng, hiểu biết về lịch sử và những mâu thuẫn / thỏa thuận / 
Hội thảo “Đào tạo Kiến trúc & các ngành Thiết kế, Xây dựng trong xu hướng toàn cầu hóa “ 
_________________________________________________________________________________________ 
59 
thương thuyết giữa các nhóm đối tượng trong quá trình phát triển đô thị. Khi hiểu biết 
sâu sắc hiện trạng, biết được các căn nguyên của vấn đề, chắc chắn các giải pháp đề 
xuất sẽ có chiều sâu hơn, gắn với thực tiễn hơn. 
CẢI TIẾN HỆ THỐNG ĐỒ ÁN: TRÁNH DÀN TRẢI THEO LOẠI HÌNH 
Bên cạnh việc đổi mới hệ thống các môn học chuyên ngành, cần đặc biệt quan 
tâm tới việc giảng dạy và truyền nghề thông qua hệ thống đồ án kiến trúc. Việc học và 
hoàn thành các đồ án là vô cùng quan trọng, không chỉ với các đồ án chuyên ngành mà 
còn với cả các đồ án Kỹ thuật bổ trợ. Theo kinh nghiệm và thực tiễn trải nghiệm từ các 
trường đại học nước ngoài, chúng ta cần cải tiến mạnh mẽ hệ thống đồ án theo hướng 
mỗi học kỳ chỉ bố trí 01 đồ án loại hình + 01 đồ án bổ trợ tương ứng. Sau mỗi giai 
đoạn hoàn thiện ý đồ sẽ là các đồ án kỹ thuật bổ trợ phù hợp với nội dung của đồ án 
chính, cũng như trình độ của sinh viên theo từng năm học. Các đồ án kỹ thuật được 
phân bổ song song cùng môn học bổ trợ tương thích sẽ trang bị cho sinh viên những 
kiến thức cần thiết. Hệ thống môn học bổ trợ này phải rất đa dạng để sinh viên có thể 
lựa chọn hướng phát triển theo sở thích và khả năng. Việc dạy quá nhiều loại hình đồ 
án, rộng nhưng không sâu như hàng chục năm qua chúng ta đã áp dụng có lẽ cần phải 
xem xét lại. 
Tại trường đại học Phương Đông, sinh viên năm II đã được học rất kỹ cách “bổ 
kỹ thuật” một công trình nhà ở 3 - 5 tầng. Hoàn thành đồ án này, sinh viên sẽ nắm 
vững các chi tiết kỹ thuật kiến trúc cơ bản của một công trình quy mô nhỏ, để từ đó, 
sinh viên có thể sáng tạo ý tưởng kiến trúc hợp lý cho các đồ án kiến trúc sau. Với năm 
III, các đồ án đều có “địa chỉ” cụ thể. Các yêu cầu phân tích, thuyết minh đồ án kiến 
trúc theo phương pháp khoa học cần được đưa vào giảng dạy trong khuôn khổ các đồ 
án, giúp sinh viên có “phản xạ” phân tích kỹ lưỡng và sâu sắc hơn về một công trình. 
Ví dụ, để hoàn thành đồ án thiết kế chung cư, sinh viên phải tìm hiểu rõ khu đất dựa 
trên các yêu cầu về chỉ giới xây dựng, mật độ xây dựng, tầng cao, phân tích các tác 
động tự nhiên, các tác động kinh tế xã hội,... để trả lời được lý do vì sao một chung cư 
cần phải được xây dựng tại đó và nếu lựa chọn địa điểm đó thì phải tuân thủ những 
quy định gì, cần định hướng giải pháp theo cách nào Bên cạnh đó, sinh viên được 
yêu cầu phân tích các tiêu chí chuyên môn khác như điểm nhìn ưu tiên, các phương án 
thiết kế gắn với tiêu chí bền vững, sử dụng vật liệu hoàn thiện hay đề xuất thiết kế ánh 
sáng cho công trình Sau khi hoàn thành đồ án, sinh viên phải thực hiện bước quan 
trọng cuối cùng đó là bảo vệ đồ án. Việc bảo vệ đồ án trước chuyên gia / giảng viên 
giúp cho sinh viên luôn có ý thức thực hiện đồ án một cách cẩn trọng nhất, rèn luyện 
tính chuyên nghiệp cần thiết và sự tự tin bảo vệ ý tưởng kiến trúc của mình. 
Cần tiến hành đánh giá kết quả cuối cùng của một đồ án theo hai hoặc nhiều 
giai đoạn: giai đoạn hình thành và chốt ý tưởng (chiếm 2/3 thời gian đầu với tỷ lệ điểm 
bài thể hiện nhanh chiếm 1/3 tổng điểm) và giai đoạn triển khai ý tưởng (chiếm 1/3 
thời gian cuối với tỷ lệ điểm bài đồ án nộp chiếm 2/3 tổng điểm). Tại trường đại học 
Hội thảo “Đào tạo Kiến trúc & các ngành Thiết kế, Xây dựng trong xu hướng toàn cầu hóa “ 
_________________________________________________________________________________________ 
60 
Phương Đông, các lớp thuộc chuyên ngành Kiến trúc Phương Đông được tổ chức bảo 
vệ đồ án trước hội đồng giảng viên. Việc phân đoạn trong quá trình thực hiện một đồ 
án đòi hỏi sinh viên phải nỗ lực hơn, phải làm việc nghiêm túc ngay từ đầu để đạt yêu 
cầu đề ra. 
Ngoài các vấn đề thuần chuyên môn, không thể không nhắc đến việc tăng 
cường giám sát quá trình dạy và học đồ án. Ví dụ: thông qua việc quản lý chặt chẽ và 
nghiêm túc, Khoa Kiến trúc - công trình của trường đại học Phương Đông luôn công 
bố danh sách không đạt điều kiện thể hiện vào tuần học cuối cùng của mỗi đồ án. Tỷ lệ 
trung bình được thể hiện đồ án đạt khoảng 65 đến 80%. Số sinh viên không đạt điều 
kiện thể hiện bắt buộc phải đăng ký học lại với các lớp môn đồ án được mở ở các học 
kỳ sau. 
QUỐC TẾ HÓA CÔNG TÁC ĐÀO TẠO, HƯỚNG ĐẾN GIA NHẬP CÁC TỔ 
CHỨC CÔNG NHẬN VĂN BẰNG TƯƠNG ĐƯƠNG 
Môi trường hành nghề quốc tế và thị trường nhân lực ngành kiến trúc đã đặt ra 
một thách thức rất lớn mà chúng ta không nên và không thể bỏ qua trong bối cảnh nền 
kinh tế ngày cảng mở cửa, các dịch vụ cũng phải mở cửa theo cam kết WTO và các 
hiệp định thương mại khác trong thời gian tới đây như TPP và nhiều FTA khác. Trong 
bối cảnh thị trường thiết kế kiến trúc ở Việt Nam đang bị cạnh tranh quyết liệt, chúng 
ta đang vất vả tìm cách giữ thị trường nội địa trong lúc các tổ chức thiết kế nước ngoài 
đã liên tục “xuất khẩu” dịch vụ sang các nước chậm phát triển hơn, đã đến lúc chúng 
ta cần đặt ra một cách nghiêm túc một chương trình hành động để nâng cao kỹ năng 
cạnh tranh cho các kiến trúc sư và các tổ chức tư vấn “nội địa“. Đã có nhiều chương 
trình của Nhà nước nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh cho một số lĩnh vực công 
nghiệp – dịch vụ quan trọng, song trong lĩnh vực dịch vụ tư vấn xây dựng thì cho đến 
nay vẫn chưa có một kế hoạch bài bản và dài hơi. Hội Kiến trúc sư Việt Nam phải là 
cơ quan có ý kiến tham gia kiến nghị với Bộ Xây dựng về việc xây dựng một chương 
trình dài hạn nâng cao năng lực hành nghề và cạnh tranh quốc tế cho giới kiến trúc sư 
Việt Nam. Trong chương trình chiến lược này, khâu đào tạo nhất định phải là một 
khâu quan trọng, then chốt. 
Những cơ sở đào tạo kiến trúc sư Việt Nam có thể làm gì để giúp các kiến trúc 
sư tương lai nâng cao năng lực quan trọng và cần thiết này trước khi bước vào môi 
trường hành nghề vốn ngày càng quốc tế hóa? Từ những kinh nghiệm khiêm tốn thu 
nhận được trong việc tham gia các hoạt động của Ủy ban Đào tạo Kiến trúc sư 
ARCASIA (Hiệp hội Kiến trúc sư châu Á) và quá trình học tập, tiếp thu kiến thức của 
các môn học liên quan đến hành nghề kiến trúc sư trong môi trường đa văn hóa tại 
nước ngoài, chúng tôi mong muốn được chia sẻ những trăn trở, suy nghĩ với mong 
muốn được tiếp tục hoàn thiện môi trường đào tạo kiến trúc sư thực sự hiệu quả - nơi 
các kiến trúc sư sau khi tốt nghiệp có thể tự tin hoạt động nghề nghiệp trong những 
môi trường chuyên nghiệp. Một số giải pháp cụ thể được đề xuất như sau: 
Hội thảo “Đào tạo Kiến trúc & các ngành Thiết kế, Xây dựng trong xu hướng toàn cầu hóa “ 
_________________________________________________________________________________________ 
61 
- Phải đổi mới triệt để chương trình đào tạo kiến trúc sư, tiệm cận xu hướng 
quốc tế bằng việc học hỏi, tích hợp các chương trình đào tạo từ các nước phát triển để 
thúc đẩy và xây dựng những chương trình đào tạo hiện đại, có chất lượng, đẳng cấp 
quốc tế của Việt Nam. Việc định kỳ rà soát chương trình để có những điều chỉnh kịp 
thời theo sự chuyển động của xã hội và công nghệ là việc bắt buộc phải làm. Chu kỳ 
này có thể diễn ra đồng bộ với các đợt kiểm định chương trình (3 - 5 năm). Hội Kiến 
trúc sư Việt Nam cần sớm thành lập Hội đồng Tư vấn – Kiểm định chất lượng chương 
trình đào tạo, kiểm định định kỳ chương trình của các trường và có khuyến cáo cộng 
đồng xã hội, người học về chất lượng của các chương trình được kiểm định. 
- Khi thiết kế chương trình cũng như xây dựng đề cương môn học, cần có 
khoảng mở cần thiết để các giảng viên có cơ hội phát huy sáng tạo. Cần cởi trói tư duy 
để hướng người dạy và người học đến việc hòa nhập với dòng chảy của thế giới một 
cách thực sự. Cần linh hoạt trong xây dựng chương trình đào tạo, điều chỉnh chương 
trình đào tạo và trong tổ chức đào tạo. 
- Xây dựng tư duy đa ngành trong việc thiết kế chương trình, xác định các mục 
tiêu đào tạo và nghiên cứu. Hơn lúc nào hết, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh 
quốc tế ngày càng sâu rộng, những vấn đề nếu chỉ được giải quyết bằng tư duy đơn 
ngành sẽ sớm bị lỗi thời và mất đi khả năng cạnh tranh. 
- Phải nâng cao năng lực của chính những giảng viên chuyên ngành, họ là 
những nhân tố quan trọng hàng đầu, ảnh hưởng và tác động trực tiếp tới chất lượng 
đào tạo. Họ cần được tạo điều kiện để trải nghiệm nhiều hơn ở cả môi trường hành 
nghề lẫn môi trường đào tạo, cả ở trong nước và nước ngoài. Việc tuyển chọn lực 
lượng này cần có sự chọn lọc thực sự kỹ lưỡng. Cần đặt niềm tin ở những người Thầy 
– bởi họ chính là nguồn truyền động quan trọng để làm chuyển động cỗ máy. 
- Coi trọng việc xây dựng môi trường đào tạo kiến trúc sư theo tiêu chuẩn quốc 
tế, nâng cao chất lượng cơ sở vật chất liên quan. Đặc biệt phải ưu tiên việc nâng cấp 
các không gian học tập, nghiên cứu chuyên ngành cho giảng viên và sinh viên. Cần 
nghiêm túc nhìn nhận vai trò quan trọng của hệ thống thư viện để có sự đầu tư xác 
đáng. Thư viện của các trường cần được số hóa và tham gia chia sẻ chung với mạng trí 
tuệ toàn cầu - nơi các nhà nghiên cứu, các nhà xuất bản hàng đầu bán và chia sẻ cho 
nhau các bài báo, dự án nghiên cứu... 
- Khuyến khích và hỗ trợ sinh viên Việt Nam tìm kiếm cơ hội kết nối, trải 
nghiệm các hoạt động rèn luyện nghề nghiệp quốc tế thông qua các hoạt động hợp tác 
đào tạo, trao đổi nghiên cứu học thuật 
- Coi trọng việc đào tạo “năng lực cá nhân” cho sinh viên như việc nâng cao 
chất lượng dạy và học ngoại ngữ, xây dựng kỹ năng mềm. Đặc biệt cần đào tạo và 
giúp sinh viên kiến trúc hình thành lòng tự trọng nghề nghiệp thật sự. Đây là những 
Hội thảo “Đào tạo Kiến trúc & các ngành Thiết kế, Xây dựng trong xu hướng toàn cầu hóa “ 
_________________________________________________________________________________________ 
62 
yếu tố quan trọng giúp các kiến trúc sư tương lai tự tin khi tham gia vào những dự án 
xây dựng đa quốc gia. 
- Các cơ sở đào tạo trong nước hơn bao giờ hết cần có sự kết nối và hợp tác 
thường xuyên hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho giảng viên và sinh viên có cơ hội gặp 
gỡ, trao đổi kiến thức chuyên môn,để cùng nhau thiết lập nên hệ thống đào tạo 
chuyên ngành kiến trúc thực sự hiệu quả, đạt chất lượng quốc tế tại chính nước nhà. 
Bên cạnh việc tích cực thâm nhập sâu hơn vào các định chế quốc tế, trong đó có 
cả lĩnh vực kiến trúc để nắm thông tin, xây dựng các kế hoạch thích ứng hóa, công tác 
đào tạo cần được đặt vào vị trí trọng tâm của các kế hoạch và chương trình hội nhập 
của Nhà nước. Các nhà trường cần được quan tâm đầu tư một cách thích đáng để có 
thể tạo ra những đột phá trong việc cải tiến chương trình, từ những việc thường xuyên 
như cử giảng viên và sinh viên tham gia các khóa học / chương trình thực tập quốc tế, 
nâng cấp cơ sở vật chất và hệ thống thư viện... cho tới các chiến lược giáo dục đào tạo 
dài hạn và căn cơ. 
KẾT LUẬN 
Trong bối cảnh các cơ sở đào tạo kiến trúc sư đang có những hướng đi và mục 
tiêu không hoàn toàn giống nhau, thì từng cơ sở đào tạo nên lựa chọn những phương 
thức riêng phù hợp để đảm bảo sinh viên tốt nghiệp phát huy được tối đa những kiến 
thức “nền” đã được học trong nhà trường. Mô hình chương trình khung trước đây nay 
đã không còn phù hợp bởi tư duy cứng hóa và tính “mở” thấp. Để có những “sản 
phẩm” có khả năng cạnh tranh tốt trong môi trường hành nghề quốc tế, cần xây dựng 
những mô hình đào tạo tương thích và có khả năng liên thông với các nước tiên tiến 
đang áp dụng. Tùy thuộc vào mục tiêu và thế mạnh riêng, mỗi cơ sở đào tạo sẽ phải 
tìm hướng đi thích hợp để đổi mới, thích ứng, cạnh tranh và vượt lên trong làn sóng 
toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng. 
Giáo dục là một lĩnh vực mà sản phẩm của nó chưa thể đánh giá ngay được, mà 
cần phải có một thời gian nhất định. Chính vì vậy, có những công việc chúng ta đang 
làm, đang cố gắng đổi mới hôm nay sẽ có thể nhìn thấy thành quả sau 10 – 15 năm 
nữa. Nếu làm đúng hoặc sai ngày hôm nay, cơ hội để thành công hay phải sửa chữa sai 
lầm đều có thể xảy ra trong tương lai. Tuy nhiên, không vì lo ngại hay vì cơ chế kém 
linh hoạt mà chúng ta từ bỏ cơ hội đổi mới, quan trọng là, cần có tư duy cởi mở và 
chấp nhận thay đổi. Nếu vẫn theo lối mòn cũ, vai trò của nhà trường sẽ dần lép vế so 
với vai trò đào tạo của xã hội. 
Xin đặt kỳ vọng sâu xa vào những gì mới mẻ còn đang ở phía trước./.