Giáo trình Chế tạo máy bơm




Vì vaäy khi aùp suaát neùn cao thì duøng maùy neùn 1 caáp seõ khoâng coù lôïi.Thöôøng maùy neùn 1 
caáp chæ neân nenù ñeán tyû soá neùn: 

 = 8, khi tyû soá neùn lôùn hôn neân choïn maùy neùn coù nhieàu caáp. 
2.Coâng suaát cuûa maùy neùn piston 1 caáp. 
Coâng suaát baèng tích cuûa coâng neùn rieâng Alt ( hay coøn kyù hieäu laø W ôû treân), vôùi khoái 
löôïng hôi huùt neùn trong 1 ñôn vò thôøi gian. 
a.Coâng suaát neùn lyù thuyeát: Nlt 
 AVAGNN LTqlLTLTLT
i
LT
...  kw, [8-10] 
trong ñoù: 
 Glt : khoái löôïng hôi huùt, neùn trong moät ñôn vò thôøi gian [kg/s]. 
 9 
  l : khoái löôïng rieâng cuûa hôi ñaàu quaù trình neùn [kg/m3]. 
 Vq: Löu löôïng queùt cuûa piston [m
3
/s] ,Vôùi: 
 60
...
4
.
2
n
ZSDV q


 m
3
/s [8-11] 
 S: khoaûng chaïy cuûa piston 
 Z:Soá piston. 
 n:Soá voøng quay cuûa maùy neùn, voøng/phuùt 
Coâng thöùc [8-10] chöa tính ñeán toån thaát theå tích vaø toån thaát naêng löôïng cuûa maùy neùn. 
Toån thaát theå tích ñöôïc ñaùnh giaù baèng heä soá caáp : . 
  4321 ... [8-13] 
Trong ñoù : 
 1 : Keå ñeán aûnh höôûng dung tích thöøa 
V
V
q
h
1
1
1
 [8-14] 
 Vh1 theå tích huùt 
 Vq1 theå tích queùt (Xem hình 8-1.) 
  2 :heä soá keå ñeán quaù trình trao ñoåi nhieät hôi vaø xy lanh 
  3 :Aûnh höôûng ñoä kín cuûa caùc van huùt vaø ñaåy 
  4 : Aûnh höôûng ñoä kín cuûa cuûa xeùc maêng vaø ñeäm kín ñóa van vaø ñænh xylanh.Caùc giaù trò heä 
soá caáp tra ñoà thò hay baûng. 
Theå tích hôi hay khí maùy huùt vaø neùn ñöôïc thöïc teá laø: 
 Vt = 
 .Vq , m3/s [8-15] 
b.Coâng suaát thöïc teá cuûa maùy neùn: 
Coâng suaát thöïc teá baèng tích cuûa theå tích queùt vaø aùp suaát cuûa maùy neùn. 
 Nt = Vq.pi , kw [8-16] 
Trong ñoù: Vq : theå tích queùt cuûa maùy neùn. m
3
/s 
 Pi : Aùp suaát chæ thò trung bình cuûa maùy neùn, kN/m
2
3.Hieäu suaát cuûa maùy neùn piston 1 caáp. 
- Hieäu suaát ñöôïc ñaùnh giaù baèng heä soá naêng löôïng 
i
 : 
 10 
G
N
ii
G
N
G
N
A
A
T
T
T
T
LT
LT
T
LT
i
12


 [8-17] 
Trong ñoù : ALT : laø coâng neùn rieâng lyù thuyeát 
 ALT = i2 - i1 , kJ/kg 
 i1,i2 : entanpi ñaàu vaø cuoái quaù trình neùn lyù thuyeát kJ/kg. 
 AT : Coâng neùn rieâng thöïc teá. 
 GLT :Khoái löôïng lyù thuyeát maø maùy hyùt ñöôïc. 
 GLT =  l .Vq kg/s [8-18] 
 GT :khoái löôïng thöïc teá maùy huùt ñöôïc. 
 GT =  l .Vt kg/s [8-19]. 
Heä soá naêng löôïng  i ñöôïc tra theo ñoà thò hay baûng cuøng vôùi heä soá caáp tuyø thuoäc 
vaøo loaïi maùy neùn. 
- Ngoaøi toån thaát naêng löôïg do sai leäch cuûa quaù trình thöïc so vôùi quaù trình lyù 
thuyeát,maùy coøn chòu toån thaát cô khí do ma saùt gaây ra, theå hieän qua heä soá hieäu duïng cô 
hoïc. 
C
N
N
h
T
C
 % [8-20] 
Trong ñoù Nh –Coâng suaát hieäu duïng. 
 Hieäu suaát cô coù theå laáy : 
C
 = 0.86 – 0.93. 

NN
N
LT
C
T
h
 [8-21] 
- Goïi 

 laø hieäu suaát chung. 
 
Ci
. [8-22] 
4.Coâng suaát cung caáp ñaët ôû truïc maùy laø: Ncc 
 
td
h
cc
N
N  , kw [8-23] 
Trong ñoù 
td
 laø hieäu suaát truyeàn ñoäng cuûa caùc boä truyeàn ñoäng nhö ñai truyeàn,khôùp 
noái. 
 11 
Vôùi maùy neùn nhieàu caáp coâng suaát moåi caáp neùn tính nhö maùy neùn 1 caáp.Coâng suaát cuûa 
caû maùy baèng toång coâng suaát cuûa caùc caáp coäng laïi. 
8.2.3.Nguyeân lyù caáu taïo vaø hoaït ñoäâng cuûa maùy neùn piston nhieàu caáp. 
1.Nguyeân taéc chia caáp neùn. 
Khi bò neùn caùc chaát khí vaø hôi taêng aùp suaát vaø taêng nhieät ñoä. Nhieät ñoä cuoái quaù trình 
neùn phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä ban ñaàu, baûn chaát moãi loaïi khí, vaø quaù trình laøm maùt khí neùn. 
Nhieät ñoä cuoái cuøng coøn phuï thuoäc tyû soá neùn m vôùi: 
2
1
m
p
p
 [8-26] 
Trong ñoù: p2, p1 laø aùp suaát cuối vaø ñaàu quaù trình neùn. 
 Chæ ra söï phuï thuoäc nhieät ñoä neùn vaøo m vaø phöông phaùp laøm maùt. 
 Ví duï khi tyû soá neùn m = 2 neùn ñoaïn nhieät: T = 358
0
K, neùn ña bieán: T = 337 
o
K. Noùi 
chung chæ neân neùn 1 caáp khi giaù trò tyû soá neùn: m  6. Khi tyû soá neùn m lôùn hôn 6 neân duøng 
maùy neùn nhieàu caáp. 
Nhieät ñoä cao quaù laøm chaùy daàu boâi trôn, phaân huyû chaát khí, vôùi caùc maùy laïnh giôùi haïn 
nhieät ñoä cuoái quaù trình neùn khoâng quaù 120 
0
c. Vì vaäy khi yeâu caàu aùp suaát cao thì duøng maùy 
neùn nhieàu caáp. Maùy neùn nhieàu caáp coù laøm maùt ôû töøng caáp vaø laøm maùt trung gian giöõa 2 caáp 
neân nhieät ñoä ñaàu vaøo caáp thöù 2 thaáp hôn nhieät ñoä ñaàu ra caáp thöù nhaát vì vaäy neùn 2 caáp seõ 
tieát kieäm naêng löôïng hôn khi neùn 1 caáp ñeán cuøng aùp suaát. Tuy nhieân maùy neùn nhieàu caáp 
phöùc taïp hôn, giaù thaønh ban ñaàu cao hôn. 
-Choïn soá caáp neùn c phuï thuoäc tyû soá neùn m: 
 Baûng 5.1 
Tyû soá neùn m Soá caáp neùn c 
 6 
6 - 30 
30 - 100 
100 - 150 
> 150 
1 
2 
4 
5 
6 vaø nhieàu hôn. 
Coù nhieàu kieåu neùn nhieàu caáp: Gheùp noái tieáp caùc maùy neùn 1 caáp vôùi nhau, baèng maùy neùn coù 
caùc cuïm piston xy lanh coù ñöôøng kính khaùc nhau, baèng piston xy lanh phaân baäc hoaëc maùy coù 
caùc piston xy lanh nhö nhau nhöng chia thaønh cuïm coù soá löôïng khaùc nhau. 
2.Caùc daïng maùy neùn nhieàu caáp. 
a.Thöïc hieän neùn nhieàu caáp baèng caùc maùy neùn 1 caáp. Hình 5.3. 
 12 
 - Khoù choïn caëp maùy neùn phuø hôïp nhau veà coâng suaát, naêng suaát v.v. vôùi ñoái töôïng caàn 
neùn. 
b.Thöïc hieän neùn nhieàu caáp baèng moät maùy neùn coù caùc cuïm piston xy lanh coù ñöôøng 
kính khaùc nhau. 
Öu ñieåm: Loaïi naøy goïn hôn kieåu treân, vieäc phaân boá tyû soá neùn ñöôïc xaùc ñònh, dung tích 
moãi cuïm quyeát ñònh ñöôøng kính xy lanh vaø soá xy lanh trong moãi cuïm. Caùc piston coù theå saép 
xeáp theo kieåu chöû V hay W. Hình 5.4. 
 13 
 14 
c. Maùy neùn 2 caáp baèng piston phaân baäc taùc duïng 2 phía. Hình 5.5. 
Chu trình neùn theå hieän hình 5.5b: 
-Khi pittoâng di chuyeån sang phaûi: Xy lanh I daõn: 3’4’, huùt 4’1’ vôùi aùp suaát p1, ñoàng thôøi 
xy lanh II: neùn 3’2’’,ñaåy 2’’3’’, 
-Khi pittoâng di chuyeån sang traùi: trong I xaûy ra quaù trình neùn 1’2’, ñaåy 2’3’ trong xy lanh 
II daõn nôû 3’’4’’ vaø huùt 4’’2’3’. 
Ñöôøng kính xy lanh D vaø d choïn theo tyû leä phuø hôïp. 
d.Neùn 2 caáp baèng piston phaân baäc taùc duïng moät phía. Hình 5.6. 
Do taùc duïng 1 phía neân quaù trình huùt vaø neùn ñoàng thôøi nhö nhau ôû phía aùp thaáp I vaø aùp 
cao II. 
 15 
e. Maùy neùn piston 2 vaø 3 caáp: 
-Treân hình 8.7.Nguyeân lyù vaø ñoà thò chæ thò lyù thuyeát cuûa maùy neùn 2 caáp. Nhôø coù laøm maùt 
trung gian maø theå tích huùt vaøo xy lanh caáp 2 giaûm ñi moät löôïng laø : V2 – V3, do ñoù coâng tieâu 
hao cuõng giaûm 1 löôïng töông öùng baèng dieän tích : 324’4 
-Treân hình 8.8.Nguyeân lyù vaø ñoà thò chæ thò lyù thuyeát cuûa maùy neùn 3 caáp. 
 16 
8.2.4 Ñieàu chænh naêng suaát cuûa maùy neùn piston. 
Ñieàu chænh naêng suaát maùy neùn phuø hôïp vôùi yeâu caàu nhaèm naâng cao hieäu quaû söû duïng, haï 
giaù thaønh vaø keùo daøi tuoåi thoï cuûa maùy neùn. 
Ñieàu chænh naêng suaát maùy neùn gaén lieàn vôùi aùp suaát huùt vaø ñaåy cuûa noù. Ñaïi löôïng chuû 
yeáu lieân quan ñeán naêng suaát neùn laø ñöôøng kính pittoâng D, quaõng ñöôøng haønh trình S, soá 
voøng quay n, soá pittoâng Z, heä soá khoaûng haïi i . do dung tích thöøa gaây ra. 
Cuï theå coù caùc phöông phaùp nhö sau: 
a. Ñieàu chænh naêng suaát thoâng qua soá voøng quay n. 
 Kinh teá nhaát nhöng phöùc taïp. 
b. Ñieàu chænh qua heä soá khoaûng haïi:  i (Xem hình 5.7) hay duøng vôùi maùy coù 1 
cuïm pittoâng xy lanh: duøng piston coù cô caáu dòch chænh laép ôû phía ñoái dieän vôùi noøng xy 
lanh. Khi taêng dung tích thöøa: v’0 > v0 thì laøm giaûm theå tích huùt: V’h < Vh . 
Phöông phaùp naøy coù theå giaûm 50% naêng suaát.Tuy nhieân phöông phaùp naøy khoâng kinh 
teá. 
- Khoaûng haïi Vo: Huùt vh (4 -1) 
- Khoaûng haïi V’o: theå tích huùt laø V’h (4’1) 
c. Duøng van vaø ñöôøng voøng ñeå xaû khí töø cöûa ñaåy veà cöûa huùt. 
 Caùch naøy ñôn giaûn nhöng khoâng kinh teá. 
d. Duøng van chaën giaûm bôùt hôi huùt veà maùy. Hình 5.8. 
Khi ñoùng bôùt van chaën ôû cöûa huùt thì : V’h < Vh do aùp suaát chæ thò khi huùt giaûm : 
P’1 < P1 neân chu trình seõ laø 4’1’2’3. 
e. Keânh supaùp huùt. 
 17 
Laøm cho van huùt luoân ôû traïng thaùi môû duøng roäng raõi cho maùy neùn 1 caáp vaø nhieàu 
caáp coù nhieàu cuïm pittoâng xy lanh. Cuïm naøo bò keânh thì naêng suaát cuûa noù baèng 0 (xem 
hình 5.9). 
- Ñöôøng neùt ñöùt laø laøm vieäc bình thöôøng (xu paùp khoâng keânh). 
- Ñöôøng neùt lieàn laø khi keânh van huùt. 
8.2.5.Caáu taïo cuûa maùy neùn piston. 
Maùy neùn pittoâng ña daïng tuy nhieân ñeàu coù 1 soá boä phaän chính yeáu sau: 
-Thaân maùy, truïc khuyûu leäch taâm, xy lanh, piston, bieân, con tröôït, aéc piston, van 
huùt, van ñaåy, heä thoáng bôm daàu boâi trôn, heä thoáng laøm maùt maùy, caùc ñoàng hoá ño aùp 
löïc, hoäp ñeäm kín cho caàn pittoâng, caùc van chaën ñaët ôû cöûa huùt, ñaåy, van an toaøn. 
Sau ñaây laø 1 soá loaïi maùy neùn. 
1. Maùy neùn khoâng khí. 
a.Maùy neùn khoâng khí 1 caáp loaïi nhoû.(hình 8.1) 
Maùy neùn ñöôïc laép ngay treân bình chöùa coù baùnh xe dòch chuyeån, maùy coù 1 hoaëc 2 
pittoâng xy lanh. 
Duøng cho caùc dòch vuï söûa chöõa nhoû oâtoâ, xe maùy, phoøng thí nghieäm. 
b. Maùy neùn khoâng khí nhieàu caáp. 
 -Maùy neùn khoâng khí piston naèm ngang 2 caáp : 
 hình 5.10 
 18 
Caáp thaáp cuïm beân phaûi,caáp cao hôn cuïm traùi. 
Aùp suaát ra laø 9 bar,coâng suaát N=360 kw. 
-Maùy neùn khoâng khí piston 5 caáp thaúng ñöùng.: 
 Hình 5.11. 
 19 
Cuïm beân phaûi laø caáp 1 vaø caáp 4 
Cuïm beân traùi laø caùc caáp 2,3,vaø 5. 
Aùp suaát ra ñeán 220 bar. 
 20 
2. Maùy neùn piston duøng trong caùc heä thoáng laïnh. 
Maùy neùn trong heä thoáng laïnh coù nhieäm vuï huùt neùn vaø ñaåy hôi taùc nhaân ñeå noù 
thöïc hieän tuaàn hoaøn trong heä thoáng. Ñaùp öùng naêng suaát laïnh ôû nhieät ñoä thaáp töø 0
o
c 
ñeán aâm haøng chuïc ñoä thaäm chí haøng traêm ñoä. Taùc nhaân laïnh ngöng tuï ôû nhieät ñoä 
thöôøng 25-50 , 0
O
C. AÙp suaát ngöng tuï töø: 10 - 20 bar, tuyø thuoäc taùc nhaân laïnh. Aùp suaát 
huùt laø aùp suaát aâm (chaân khoâng). 
- Soá caáp neùn trong heä thoáng laïnh coù theå laø 1,2 hoaëc 3. 
- Hoäp ñeäm kín raát quan troïng vì coøn choáng roø ræ taùc nhaân ñoäc haïi vaø ñaét tieàn. 
Maùy neùn trong heä thoáng laïnh coùn gaén lieàn vôùi taùc nhaân laïnh nhö : 
Maùy neùn amoâniac ,maùy neùn freon 
a.Maùy neùn amoâniac. 
Maùy neùn amoâniaùc 1 caáp coù caùc daïng: thaúng ñöùng,V,W. 
- Treân Hình 5.1: 
 Maùy neùn piston thaúng ñöùng thaúng doøng, piston thuûng, thöôøng duøng khi soá 
pittoâng laø 1,2 hay 3. 
khi töø 4 pittoâng trôû leân boá trí kieåu V hoaëc W ñeå cho goïn. Loaïi naøy coù öu ñieåm laø deã 
ñieàu chænh naêng suaát baèng caùch keânh supaùp. 
-Treân hình 5.12: laø caáu taïo maùy neùn kieåu chöõ V 1 caáp coù 2 piston coâng suaát laïnh 
laø 45000 kcal/h. 
 21 
- Maùy neùn amoâniaùc nhieàu caáp coù piston phaân baäc thaúng ñöùng vaø naèm ngang coù caáu 
taïo gioáng maùy neùn khí nhieàu caáp. 
b. Maùy neùn freon. 
 Maùy neùn freon cuõng coù caùc dang nhö: thaúng ñöùng,chöõ V,W nhö maùy neùn NH3 
nhöng caáu taïo cuï theå caùc boä phaän coù ñaëc thuø rieâng ñeå phuø hôïp vôùi freon. Maùy neùn 
freon phaûi coù ñoä kín cao ñeå traùnh roø ræ neân duøng loaïi nöûa hôû vaø loaïi maùy neùn kín. Vaät 
lieäu thaân maùy ñuïc töø gang coù Niken mòn haït. 
 -Treân Hình 5.13: Maùy neùn freon thaúng ñöùng coù ñoäng cô hôû. 
 22 
 -Treân Hình 5.14: Maùy neùn freon thaúng ñöùng nöûa kín. 
 -Treân Hình 5.15: Maùy neùn kín thöôøng duøng cho tuû laïnh,maùy ñieàu hoaø nhoû. 
 23 
Hình 5.15a. ( Xem Trang 159 taøi lieäu 1): Toá hôïp maùy neùn bình ngöng, hai maùy neùn ñaët 
ngay treân bình ngöng, maùy neùn coù 2 caáp: caáp thaáp 6 piston, caáp cao 2 piston boá trí 
kieåu W. 
 3.Caùc boä phaän cuûa maùy neùn piston. 
a-Thaân maùy: 
Thaân maùy neùn laø chi tieát cô sôû ñeå laép caùc boä phaän khaùc leân noù vì vaäy phaûi coù keát 
caáu vaø löïa choïn vaät lieäu hôïp lyù ñaûm baûo söï laøm vieäc oån ñònh vaø laâu daøi cho maùy. 
b-Truïc khuyûu 
 24 
 25 
c- Tay bieân 
d- Xi lanh 
 26 
e- Pittoâng vaø aéc pittoâng 
 27 
 28 
g- Xeùc maêng. 
 29 
h- Van huùt vaø van ñaåy, 
i- Hoäp ñeäm kín. 
 30 
8.3 .Maùy neùn kieåu caùnh gaït. 
 -Maùy neùn caùnh gaït laøm vieäc theo nguyeân lyù theå tích. 
 Nguyeân lyù laøm vieäc neâu treân hình 5.32. a,b 
-Keát caáu hình 5.32 c. 
 31 
a. Coâng suaát neùn ñaüng nhieät: (khi laøm maùt toát maùy neùn). 
kwN
mDan
ll
mDan
nDa
p
p
Qp
N
 ..1000
ln..
.
1
2
. 
Trong ñoù :Q1 :naêng suaát huùt cuûa maùy neùn , m
3
/s 
 b.Coâng suaát neùn ñoaïn nhieät: (khi laøm maùt baèng khoâng khí). 
kwN
mnDoa
nDoaN ,
..1000
,
.


 vôùi : w
k
k
p
p
QpN
K
K
nDoa
,1
1
2.
1
1
11.
























trong ñoù: 
 Q l : Naêng suaát huùt cuûa maùy neùn m
3
/h 
 P1,p2 :Aùp suaát ñaàu huùt vaø ñaàu ñaåy cuûa maùy, N/m
2
 k: chæ soá ñoaïn nhieät 
 32 
 
nDa.
: Heä soá hieäu duïng ñaúng nhieät 
  nDoa. : Heä soá hieäu duïng ñoaïn nhieät 
  m : Heä soá hieäu duïng cô khí. 
 Khi 
5,1
1
2 
p
p
 thì laøm maùt baèng nöôùc. 
Maùy neùn caùnh gaït thöôøng noái tröïc tieáp vôùi ñoäng cô ñieän neân soá voøng quay n laø : 1450 
v/ph, 950 v/p, 735 v/p. 
Ñieàu chænh naêng suaát baèng caùch thay ñoåi soá voøng voøng quay cuûa maùy hoaëc xaû bôùt hôi 
neùn töø cöûa ñaåy veà cöûa huùt. 
Caáu taïo maùy neùn caùnh gaït neâu ôû hình 5.32c. 
8.4. Maùy neùn truïc vít. 
 - Maùy neùn truïc vít laøm vieäc theo nguyeân lyù theå tích. 
 - Nguyeân lyù vaø caáu taïo maùy neùn truïc vít : Hình 5.33. 
 33 
Hai truïc vít nhieàu moái aên khôùp ñoàng boä vôùi nhau nhôø 1 caëp baùnh raêng nghieâng laép 
ôû ñaàu truïc. Khe hôû aên khôùp giöõa 2 truïc vít töø 0.1-0.4 mm . 
Öu ñieåm: Khi laøm vieäc khoâng coù ma saùt tröïc tieáp giöõa caùc truïc vít neân tuoåi thoï 
cao. Trong maùy khoâng coù van huùt vaø van ñaåy nhö maùy neùn piston. Soá voøng quay khaù 
cao töø: 3000 voøng/p ñeán 15000 voøng /p. 
 34 
Nhöôïc ñieåm: Cheá taïo truïc vít phöùc taïp vaø khoù söûa chöõa. Tuy nhieân ngaøy nay do söï 
phaùt trieån cuûa coâng ngheä CNC vieäc cheá taïo truïc vít trôû neân deã daøng hôn do ñoù giaù 
thaønh cheá taïo cuõng haï. 
Naêng suaát cuûa maùy neùn truïc vít: 
 02211 ..).( nLQ ZFZF  m3/ph 
 F1,F2 : Dieän tích tieát dieän ngang caùc raõnh, m
2 
 Z1,Z2: Soá raêâng cuûa moãi truïc vít. 
 L :chieàu daøi ñöôøng vít m 
 N :soá voøng quay truïc vít voøng/ph. 
  0 : heä soá caáp phuï thuoäc vao khe hôû 2 truïc vít. 
  0 = 0.5 – 0.75. 
- Ñieàu chænh naêng suaát maùy neùn: Ñoùng bôùt cöûa huùt hoaëc xaû hôi neùn töø cöûa ñaåy veà 
cöûa huùt. Caùch thöù nhaát kinh teá hôn. 
- Coâng suaát maùy neùn truïc vít : 
Tính töông töï nhö maùy neùn caùnh gaït. 
8.5.Maùy neùn li taâm. 
 8.5.1.Caáu taïo vaø hoaït ñoäng maùy neùn li taâm. 
-Nguyeân lyù laøm vieäc: nguyeân lyù li taâm. 
-Thöôøng maùy neùn li taâm ñöôïc cheá taïo nhieàu caáp. 
-Moät caáp coù: Guoàng ñoäng a,boä khuyeách taùn b,raõnh daãn khí c. 
 Hình 5.34. 
Caáu taïo maùy neùn li taâm gioáng bôm li taâm nhieàu caáp, chæ coù khaùc laø : kích thöôùc guoàng 
ñoäng nhoû daàn veà phía taêng aùp suaát. 
-Caùc caáp noái tieáp nhau treân truïc. 
-Soá caáp phuï thuoäc vaøo aùp suaát caàn coù khi neùn. 
Goïi soá caáp caàn neùn laø c,coâng boäi moãi caáp neùn laø m ta coù: 
 m
p
p C
ñ
c  hay: C
ñ
C
p
p
m  
Coâng boäi moãi caáp neùn : m = 1,2 – 1,5. 
8.5.2.Coâng tieâu hao cuûa maùy neùn li taâm. 
-Coâng neùn ñoaïn nhieät 1 kg khí laø A lt: : 
 )12.(
1
TTR
k
k
Alt 
 
Vì k = 
C
C
V
P
 vaø R = Cp – Cv neân: 
Coâng neùn lí thuyeát: Alt laø: 
 ALt Cp(T2 – T1) = i2 – i1 kJ/kg. 
Trong ñoù: i1,i2 entanpi cuûa khí tröôùc vaø sau khi neùn. 
 Cp: nhieät dung rieâng ñaúng aùp J/kg.ñoä 
 35 
Alt töông ñöông dieän tích (1-2-3-4-5-1) hình 5.36. 
-Coâng neùn quaù trình ña bieán coù soá muõ n>k: A’> Alt 
 kgkJTTR
n
n
A /)12.(
1
'


 
töông ñöông dieän tích (1-2’-3-4-5-1). 
Khi neùn ña bieán coù laøm maùt toát thì coâng neùn A’’ nhoû hôn töông ñöông dieän tích (1-2’’-
3-4-5-1) vôùi n< k. 
-Neáu quaù trình neùn laø ñaúng nhieät coâng neùn : AT Töø ñieåm 1 ñeán 3 (hình 5.36), khi aáy heä 
soá hieäu duïng ñaúng nhieät laø: 
2
1
1
2
2 CC
A
A
tt
T
T 

 
Trong ñoù : Att coâng neùn thöïc teá khaùc vôùi coâng neùn lí thuyeát vaø coâng neùn ñaúng nhieät. 
Nhö ñaõ noùi treân khi aùp suaát ñaàu ra lôùn thì caàn chia nhieàu caáp neùn coâng boäi moãi caáp 
neùn :m = 1,2 – 1,5. 
8.5.3.Coâng suaát maùy neùn li taâm. 
Coâng suaát neùn lyù thuyeát ñoaïn nhieät cuûa 1 caáp neùn: 
 Nlt = G. Alt =G(i2 – i1) , Kw. 
i1,i2 : entanpi cuûa khí tröôùc vaø sau moãi laàn neùn. 
G =  . V Khoái löôïng khí neùn qua guoàng ñoäng, kg/s 
  : Khoái löôïng rieâng cuûa khí, kg/m
3
V : theå tích khí huùt vaø neùn cuûa guoàng. 
Neáu khoâng keå toån thaát ra ngoaøi(raát nhoû) coù theå coi G laø naêng suaát cuûa maùy neùn ly 
taâm nhieàu caáp. 
-Coâng suaát neùn thöïc teá Ntt cuûa 1 caáp laø coâng suaát neùn ña bieán: 

nñ
lt
tt
N
N
.0
 , kw. 
Trong ñoù : 
nño.
= 0.75 – 0.9, hieäu suaát ñoaïn nhieät 
-Coâng suaát ñaët leân truïc maùy: 

mnño
lt
m
tt NNN
.
.
 , kw [5.64] 
Trong ñoù 
m
 heä soá hieäu duïng ma saùt : 
 
m
 = 0.95 – 0.98. 
Coâng suaát cuûa caû maùy neùn baèng toång coâng suaát cuûa töøng caáp neùn tính theo coâng thöùc 
coäng laïi. 
Ñeå truyeàn ñoäng cho maùy neùn vôùi coâng suaát nhoû duøng ñoäng cô ñieän,vôùi maùy neùn lôùn 
duøng tuoác bin hôi ñeå keùo. 
Ñieàu chænh naêng suaát maùy neùn toát nhaát laø thay ñoåi soá voøng quay cuûa maùy. 
Keát caáu maùy neùn ly taâm xem hình 5.37 vaø hình 5.38. 
 36 
8.6 Maùy neùn höôùng truïc. 
8.6.1.Nguyeân lyù caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa maùy neùn höôùng truïc. 
1. Nguyeân lyù: Maùy laøm vieäc theo nguyeân lyù caùnh naâng. 
Caùc caùnh ñoäng ñöôïc laép theo vaønh troøn töøng taàng treân roâ to.Caùc taàng caùnh tónh 
xen keõ caùc taàng caùnh ñoäng vaø ñöôïc laép treân vaønh troøn roài caøi vaøo raõnh beân trong 
stato.Caùc caùnh ñoäng coù chaân ren laép vaøo roto vaø coù theå ñieàu chænh ñöôïc goùc caét doøng. 
 Hình 5.39:Caét doïc tieát dieän ñi qua roto. 
 Hình 5.40: Khai trieån maët truï cuûa 1 caáp neùn vaø tam giaùc vaän toác. 
 Gioáng nhö bôm höôùng truïc. 
Taàng caùnh tónh:Coù taùc duïng daãn höôùng cho khí neùn vaø bieán 1 phaàn ñoäng naêng 
thaønh aùp suaát sau moãi caáp neùn ôû taàng caùnh ñoäng. 
2.Caáu taïo vaø hoaït ñoäng. 
Ñeå taïo söï taêng aùp tieát dieän ngang cuûa khoâng gian giöõa roto vaø stato phaûi nhoû daàn 
veà phía cöûa ra muoán vaäy coù 2 caùch cheá taïo: 
-Maët ngoaøi roto coù daïng hình truï ,maët trong cuûa stato coù daïng hình noùn cuït. 
 Hình 5.39 
-Maët ngoaøi roto coù daïng noùn cuït coøn maët trong stato coù daïng hình truï. Hình 5.45. 
Soá voøng quay roto; n = 5000 – 15000 v/ph,neân duøng tuoác bin khí neùn hay hôi thuaän tieän hôn 
vì neáu duøng ñoäng cô ñieän phaûi theâm boä truyeàn taêng toác seõ phöùc taïp. 
Tyû soá neùn cuûa moãi caáp neùn maùy höôùng truïc: m = 1.1 - 1.3 
Tyû soá neùn chung : 515.1
1
2 
p
p
 , nhöng löu löôïng raát lôùn. 
8.6.2. Tính toaùn caùc soá ño chính cuûa maùy neùn höôùng truïc (tham khaûo). 
8.6.3. Coâng suaát maùy neùn höôùng truïc. 
 Tính töông töï maùy neùn li taâm. 
 -Coâng suaát: 

msdoa
ltAGN
..1000
.
.
 , kw 
Trong ñoù : G : Khoái löôïng khí neùn qua guoàng ñoäng [kg/s]. 
 
.doa
 :Hieäu suaát ñoaïn nhieät vôùi 
.doa
= 0.85 – 0.95. 
 
ms
: Hieäu suaát cô khí keå ñeán toãn hao do ma saùt. 
 
ms
 = 0.96 – 0.98. 
 -Hieäu suaát ñoaïn nhieät: 
A
A
t
lt
doa

.
 Trong ñoù: Alt :Coâng neùn lyù thuyeát ñoaïn nhieät. 
 At :Coâng neùn thöïc teá cung caáp. 
8.7. Baøi taäp maùy neùn 
 37