Giáo trình Kỹ thuật chung oto - Bài 1 đến 4 - Hoàng Thanh Xuân

: 
¾ . 
 DҥQJPjLPzQPzQFѫKӑFWKѭӡng xuҩt hiӋn trên các bӅ mһt khô tiӃp xúc có chuyӇn 
ÿӝQJWѭѫQJÿӕi vӟLQKDXÿһc biӋt các bӅ mһt lҳp ghép quá chһt, ma sát lӟQ«0zQFѫ
hӑc xuҩt hiӋn khi có chuyӇQÿӝng cӫa kim loҥi trên kim loҥiKD\FyP{LWUѭӡng các chҩt 
phi kim loҥi chuyӇQÿӝng trên nó. 
 Trong thӵc tӃ QJѭӡLWDSKkQPzQFѫKӑc ra các loҥLQKѭ sau: 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 29 
S͹ phá huͽ b͉ m̿t do tróc dính (tróc lo̩i 1). 
 Do ma sát hình thành các mӕi liên kӃt cөc bӝ, gây biӃn dҥng và phá hӓng mӕi liên kӃt 
ÿyTXiWҧi cөc bӝ). Xuҩt hiӋn chӫ yӃu ӣ ma sát trѭӧt, tӕFÿӝ dӏch chuyӇn nhӓ, thiӃu bôi 
WUѫQOàm áp suҩt cөc bӝ WăQJTXiJLӟi hҥn chҧy. 
Hình 34Ĉһc tính bӅ mһt tróc dính loҥi 1. 
S͹ phá huͽ b͉ m̿t do tróc nhi͏t (tróc lo̩i 2 hay mài mòn nhi͏t). 
 Do ma sát nhiӋWÿӝ WăQJÿiQJNӇ, hình thành các mӕi liên kӃt cөc bӝ, gây biӃn dҥng 
dҿo rӗi phá hӓng mӕi liên kӃt ҩy (quá tҧi nhiӋt). Dҥng này xuҩt hiӋn chӫ yӃu do chuyӇn 
dӏFKWѭѫQJÿӕi lӟn và áp lӵc riêng p WăQJFҩu trúc kim loҥi xҧy ra hiӋQWѭӧng kӃt tinh lҥi, 
ram, tôi cөc bӝ. Tróc loҥi 2 còn tuǤ thuӝFYjRÿӝ bӅn, tính dүn nhiӋWÿӝ cӭng cӫa vұt liӋu 
... 
Hình 35Ĉһc tính bӅ mһt tróc dính loҥi 2. 
¾ . 
 Sӵ phá huӹ do mӓi, ÿk\Oj dҥng mài mòn rӛ hay pitting, dRWiFÿӝng cӫa ӭng suҩt 
biӃQÿәi chu kǤ, ӭng suҩWWăQJOrQYj lӟQKѫQJLӟi hҥQÿjn hӗi. HiӋQWѭӧng này xҧy ra do 
mӕi liên kӃt ma sát không liên tөc, nó xҧy ra trong tӯng phҫn cӫa cӫa bӅ mһt tiӃp xúc, 
phá huӹ do mӓLWKѭӡng gһp ӣ nhӳng bӅ mһt có nӭt tӃ vi, vӃt lõPVkXÿӝ bóng thҩp hoһc 
NK{QJÿӗQJÿӅu. Dҥng mòn Qj\WKѭӡng xҧ\UDNKLFyPDViWOăQWUrQEӅ mһt cӫa ә OăQYà 
ә trӵӧt, trên bӅ mһt cӫDEiQKUăQJ 
¾ . 
 'RP{LWUѭӡng mà kim loҥi tiӃp xúc, có nhiӅu yӃu tӕ Qѭӟc ҭm, 02, N2, sulfít...) gây 
ra các phҧn ӭng hoá hӑc hay liên kӃt hoá hӑc, giӳa vұt liӋu kim loҥi vӟLP{LWUѭӡng xung 
quanh có chӭa chҩt xâm thӵc (O2, S2, Cl2,...). Hay nói cách khác là TXiWUuQKăQPzQKRi
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 30 
hӑc xҧy ra trong môi WUѭӡQJNKtYj WURQJFiFP{L WUѭӡng các chҩWNK{QJÿLӋn ly dҥng 
lӓng (chӫ yӃu là ăQ PzQ FiF WKLӃt bӏ, ӕng dүn các nhiên liӋu lӓng lүn các hӧp chҩt 
sunfua... 
 Các chҩW NK{QJ ÿLӋn ly: Brôm lӓQJ Oѭu huǤnh nóng chҧy, dung môi hӳX Fѫ QKѭ 
benzen, nhiên liӋu lӓng, dҫu hoҧ[ăQJGҫu khoáng..... 
Ví dө: 
- Brôm lӓng tác dөng vӟi nhiӅu kim loҥi ӣ nhiӋWÿӝ WKѭӡQJÿһc biӋt nó phá huӹ rҩt 
mҥQKÿӕi vӟi thép các bon, Ti, Ni, vӟi nhôm phá huӹ chұm. 
- /ѭu huǤnh nóng chҧy: phá huӹ mҥnh vӟi Cu, Sn, Pb, thép các bon và Ti phá huӹ 
chұm. 
- ĂQPzQGRNK{QJNKtFKӫ yӃu là do quá trình ôxy hoá kim loҥi ӣ nhiӋWÿӝ cao. 
: 
¾ , giai ÿR̩n 1. 
Hình 36ĈӗWKӏPjLPzQFKLWLӃW 
ƒ Tcr: thӡi gian chҥy rà, Tgh: giӟi hҥn thӡi gian làm viӋc, Hcr: NtFKWKѭӟc sau chҥy rà. 
ƒ Hgh: NtFKWKѭӟc giӟi hҥn, H0: NtFKWKѭӟFEDQÿҫu, tg = . 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 31 
 Ӭng vӟi thӡi gian chҥy rà chi tiӃt, chi tiӃt bӏ mòn mҥQKNtFKWKѭӟc bӏ WKD\ÿәi nhanh 
tӯ H0 Hcr (do nhӳng nhҩSQK{EDQÿҫu bӏ san phҷng). BӅ mһt chi tiӃWFKѭDFKXҭn bӏ ÿӇ 
chuyӇQVDQJJLDLÿRҥn làm viӋc, hҥt kim loҥi bӏ bong tách, tҥo thành hҥWPjL OjPWăQJ
quá trình hao mòn chi tiӃt, cho nên sau ch̩y rà ph̫i thay d̯XE{LWU˯Q. 
 'RTXiWUuQKJLDF{QJFѫNKtÿӇ lҥi mà chi tiӃt có nhӳng tính chҩWÿһFWUѭQJFKREӅ 
mһt công nghӋ ÿһFWtQKFѫ OêKRiÿӝ F{Qÿӝ {YDQÿӝ EyQJĈһc tính này sӁ ÿѭӧc 
chuyӇn hoá tӯ bӅ mһt gia công sang bӅ mһt làm viӋc, quá trình xҧ\UDWѭѫQJÿӕi nhanh, 
ÿѭӡng cong dӕc, hao mòn nhanh. 
¾ , gLDLÿR̩n 2. 
 Sau khi chҥy rà bӅ mһt chi tiӃt tӕWKѫQYjVӁ әQÿӏnh trong quá trình làm viӋc: bӅ mһt 
tiӃp xúc lӟn, chӏu tҧLWăQJTXá trình hao mòn xҧy ra chұm và әQÿӏQKÿѭӡQJÿһc tính bӟt 
dӕF/ѭӧng mòn tӹ lӋ thuұn vӟi thӡLJLDQFѭӡQJÿӝ mòn. 
I= tgĮ= = nhӓ 
¾ , gLDLÿR̩n 3. 
 LjJLDLÿRҥn nӃu tiӃp tөc làm viӋc chi tiӃt sӁ bӏ phá hӓng, do khe hӣ cӫa các cһp chi 
tiӃWWăQJOӟn, gâ\UDYDÿұp, hình thành màng dҫu khó, nên hao mòQWăQJÿѭӡQJÿһc tính 
Ojÿѭӡng phi tuyӃn. 
¾ Ý QJKƭDÿӗ thӏ mài mòn chi tiӃt. 
 *LDLÿRҥn chҥy rà là tӗn tҥi tҩt yӃu, song nӃXQKѭFy cáFSKѭѫQJSKáp chҥy rà tӕt thì 
rút ngҳQÿѭӧc thӡi gian chҥy rà (tcr) và có thӇ giҧPOѭӧng hao mòn chҥy rà. Ӣ JLDLÿRҥn 
tlv: (tӯ kíFKWKѭӟc chҥ\UjÿӃn kíFKWKѭӟc giӟi hҥn) hao mòn là tӕi thiӇu và әQÿӏQKÿһc 
WUѭQJFKRWính chҩt sӱ dөng chi tiӃt (phҧLÿҧm bҧo chӃ ÿӝ tҧi trӑng và vұn tӕc...). Khi chi 
tiӃWÿҥWÿӃn Hgh nӃu tiӃp tөc sӱ dөng, thì bӅ mһt làm viӋc sӁ bӏ phá hoҥi mҥQKÿky là thӡi 
kǤ không cho phép sӱ dөng. 
 1JѭӡLWDWKѭӡng sӱ dөng Hgh, tgh làm thông sӕ ÿӇ quyӃWÿӏQKÿѭDFKLWLӃt vào sӱa chӳa 
KD\ÿӇ kiӇm tra chi tiӃt trong quá trình sӱa chӳa. Thӡi gian làm viӋc cӫa chi tiӃt chính bӏ 
hao mòn, OjFѫVӣ ÿӇ sӱa chӳa lӟn cөPPi\&NJQJFy WKӇ GQJÿӗ thӏ KDRPzQÿӇ so 
sánh các chi tiӃt cùng loҥi trong nhӳQJÿLӅu kiӋn làm viӋc khác nhau. 
__@__ 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 32 
Bài 3: 3+ѬѪ1*3+È36Ӱ$&+Ӳ$9¬ 
&Ð1*1*+ӊ3+Ө&+Ӗ,&+,7,ӂ7%ӎ0¬,0ÒN. 
7KͥLJLDQK/77+h) 
: 
- . 
- , 
. 
- ô tô. 
: 
1. . 
 Trong quá trình vұn hành, chҩWOѭӧng làm viӋc cӫa máy bӏ giҧm xuӕng, chӫ yӃu là do 
máy bӏ hao mòn, biӃn dҥng và phá hӓng dҫn các chi tiӃt riêng lҿ. Lúc này, sӵ ÿLӅu chӍnh 
bӏ rӕi loҥn, khe hӣ lҳp ghép bӏ WKD\ÿәLÿӝ siӃt chһt giӳa các chi tiӃt bӏ lӓng ra, nên khi 
thӵc hiӋn các thao tác sӁ bӏ mҩWÿL tính chính xácQăQJVXҩt cӫa máy sӁ giҧm xuӕng. Do 
vұy chúng ta phҧi tiӃn hành công tác b̫RG˱ͩng và s͵a chͷa. 
B̫RG˱ͩng. 
 Là nhӳng công viӋFÿѭӧc tiӃn hành có kӃ hoҥch và có hӋ thӕng, nhҵPQJăQQJӯDKѭ
hӓQJÿҧm bҧo duy trì trҥng thái kӻ thuұt tӕt và kéo dài tuәi thӑ cӫa xe. BҧRGѭӥQJÿѭӧc 
tiӃQKjQKKjQJQJj\Yjÿӏnh kǤ theo thӡi gian sӱ dөng hoһc theo sӕ kilomet xe chҥy. 
S͵a chͷa. 
 Là nhӳng công viӋc duy trì và phөc hӗi tính không hӓng, và khҧ QăQJOjPYLӋc bình 
WKѭӡng cӫa xe. Có hai dҥng sӱa chӳa. 
a. Sӱa chӳa nhӓ là công viӋc khҳc phөFFiFKѭKӓng cөc bӝ, ngүu nhiên cӫa các chi 
tiӃt trong các cөm máy, có thӇ tháo mӝt phҫn hoһc thay thӃ mӝt sӕ cөm, chi tiӃt 
bҵng chi tiӃt mӟi hoһc chi tiӃt sӱa chӳa. 
b. Sӱa chӳa lӟQÿҥLWXÿѭӧc tiӃn hành ÿӇ phөc hӗi khҧ QăQJOjPYLӋFÿҫ\ÿӫ cӫa tҩt 
cҧ các chi tiӃt, cөm, bҵng cách phөc hӗi hoһc thay thӃ tҩt cҧ các chi tiӃt mòn, hӓng 
bҵng chi tiӃt mӟi hoһc chi tiӃt sӱa chӳDĈһFWUѭQJFӫa sӱa chӳa lӟn là tháo toàn 
bӝ [HÿӇ sӱa chӳa, thay thӃ các chi tiӃt, bӝ phұn rӗi lҳp lҥLQKѭPӟi. 
. 
¾ . 
 Thӵc chҩt cӫDSKѭѫQJSKiSNtFKWKѭӟc sӱa chӳa là ÿHPJLDF{QJPӝt chi tiӃt trong sӕ 
các chi tiӃt lҳSJKpSWKѭӡng chӑn chi tiӃt quan trӑQJFKRÿҥt kích WKѭӟc sӱa chӳa nhҩt 
ÿӏQK&RGFRGĈҥWÿӝ chính xác vӅ hình dҥng và yêu cҫu kӻ thuұWÿӅ ra, các chi tiӃt 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 33 
còn lҥi phҧi thay mӟLYjFyNtFKWKѭӟFWѭѫQJӭng vӟi chi tiӃWÿmÿѭӧc sӱa chӳa, so vӟi 
EDQÿҫu, NtFKWKѭӟc cӫDQyFyWKD\ÿәLQKѭng vүQÿҧm bҧRÿѭӧc các yêu cҫu kӻ thuұt và 
yêu cҫu vӅ lҳSJKpSÿӝ hӣÿӝ dôi.....Nên khҧ QăQJOjPYLӋc cӫa cөm chi tiӃt lҳp ghép 
ÿѭӧc khôi phөc. 
Ví dө: 
 Phөc hӗi sӵ lҳp ghép giӳa cә trөc khuӹu vӟi gӕLÿӥ chính thѭӡng là mài cә trөc khuӹu 
theo kích thѭӟc sӱa chӳa nhҩWÿӏQKFRGFRGÿӇ ÿҥt yêu cҫu vӅ lҳSJKpSVDXÿy
phҧi thay các bҥc lót cӫa gӕLÿӥ chính tѭѫQJӭng vӟi kích thѭӟc cә trөc mӟi sӱa chӳa. 
1KѭӧFÿLӇm cӫDSKѭѫQJSKiSNtFKWKѭӟc sӱa chӳa là, hҥn chӃ khҧ QăQJOҳp lүn cӫa phө 
WQJJk\NKyNKăQFKRYLӋc cung cҩp phө tùng. 
- Ĉӕi vӟL[LODQKVpFPăQJSLVWRQQ  Ȗ= 0,5 mm. 
- Ĉӕi vӟi trөc khuӹu, bҥc lót: n = 3 ÷ 4, Ȗ= 0,25 mm. 
- n - .tFKWKѭӟc sӱa chӳa lҫn thӭ (n). 
- Ȗ - /ѭӧQJNtFKWKѭӟFWKD\ÿәi sau mӛi lҫn sӱa chӳa. 
¾ . 
 Thӵc chҩt cӫDSKѭѫQJSKiSSKө thêm chi tiӃt là thêm các chi tiӃWQKѭ ӕng lót, vòng lót, 
tҩPÿӋm... vào các cөm hay mӕi ghép phӭc tҥp. Các chi tiӃt còn lҥi sӁ thay mӟi có kích 
WKѭӟFWѭѫQJӭng hoһc gia công chi tiӃt cNJ FKRÿҥWNtFKWKѭӟc WѭѫQJӭng, sau khi gia công 
[RQJNtFK WKѭӟc cӫa chi tiӃWÿѭӧc phө thêm bҵng kích WKѭӟc sӱa chӳa hoһc bҵng kích 
WKѭӟFEDQÿҫu. Chi tiӃt phө thêm WKѭӡQJÿѭӧc ép vӟi chi tiӃWFѫEҧn vӟLÿӝ chính xác cҩp 
2 3, hoһFFNJQJFyWKӇ lҳp ghép bҵng ren vít ÿӇ dӉ dàng lҳp ghép, các chi tiӃt phө thêm 
QKѭ khi ép ӕng lót vào trong lӛ WKѭӡQJYiWPpSÿҫu cӫa ӕng lót mӝt góc 300 ÷ 450, hoһc 
khi thêm ӕng lót cho trөFWKuÿҫu cә trөFFNJQJQrQYiWPӝt góc khoҧng 300 450. 
Ví dө: 
 Sau khi xi lanh cӫa các loҥLÿӝQJFѫ{W{Pi\NpRÿmGQJSKѭѫQJSKiSVӱa chӳDÿӃn 
hӃWFRGNtFKWKѭӟc giӟi hҥQFKRSKpSWKuQJѭӡi ta sӱ dөQJSKѭѫQJSKiSSKө thêm chi 
tiӃWÿӇ WăQJÿѭӡng kính lӛ cӫa xi lanh bҵng cách chӃ tҥRVѫPLWӯ gang xám rӗi ép vào xi 
lanh . 
¾ kh̷c phͭc các sai l͏ch. 
- ĈLӅu chӍnh khe hӣ tiӃp xúc. 
- Phөc hӗi lҥi trҥQJWKiLEDQÿҫu khi tiӃp xúc. 
- HiӋu chӍQKÿLӅu chӍnh: nhӡ các vòng bi khi lҳp vòng bi vào trөc, lҳp các 
nҳp chһn, FăQWKpSvһn ren« 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 34 
¾ . 
 Mӝt sӕ chi tiӃt ôtô có tӟi mҩy bӅ mһt làm viӋc, các bӅ mһWÿyFyPӭFÿӝ mài mòn 
khác nhau. Có bӅ mһt hay mӝt phҫn chi tiӃt bӏ mài mòn nhiӅu, có phҫn mòn ít thì ta cҳt 
bӓ phҫQÿyYjKjQSKҫn mӟi vào... 
¾ . 
Dҥng khuyӃt 
tұt 
Thӵc chҩt cӫa 
SKѭѫQJSKiS phөc hӗi 
3KѭѫQJSKiSNKҳc phөc 
Mài mòn 
*/ Phөc hӗi hình dҥng. 
- phөc hӗLÿӝ bóng. 
- Phөc hӗi vӏ trí lҳp lүn bӅ mһt. 
*/ Phөc hӗi hình dҥng và kích thѭӟc. 
- Ĉҳp mӝt lӟp kim loҥi chӏu mài mòn. 
- Các biӋn pháp khác. 
- *LDF{QJFѫ 
- +jQÿҳp 
- Gia công áp lӵc, biӃn 
dҥng dҿR« 
Tính chҩt bӏ 
WKD\ÿәi 
Phөc hӗLFѫWtQKYjFiFWtQKFKҩt khác NhiӋt luyӋn, biӃn cӭng 
Chi tiӃt bӏ 
[ѭӟc hay 
dính bҭn 
Tҭy sҥch 
BҵQJSKѭѫQJSKiSFѫ hӑc, 
hoá, nhiӋt... 
Chi tiӃt bӏ 
biӃn dҥng và 
phá huӹ 
Phөc hӗi hình dҥQJEDQÿҫu 
Phөc hӗLFѫWtQKYjNKӕLOѭӧng riêng cӫa 
chi tiӃt 
Uӕn, gia công biӃn dҥng 
nóng, nguӝi 
Hàn phөc hӗi các vӃt nӭt, 
ÿһWYzQJÿӋm, chӕt... 
¾ , . 
- Phөc hӗi bҵng cách gia công lҥi chi tiӃWFKRÿҧm bҧRNtFKWKѭӟc. 
- Phөc hӗi chӃ ÿӝ lҳp ghép: phөc hӗi khe hӣÿӝ FăQJNKLOҳp ghép. 
- Phөc hӗi bҵQJSKѭѫQJSKiS Vӱa chӳa: do hình dҥng bӏ biӃQÿәi, bӅ mһt bӏ phá 
huӹ, sӵ tiӃp xúc, liên kӃt giӳa các bӅ mһt bӏ phá huӹ. 
- Phөc hӗi chҩWOѭӧng liên kӃt các bӅ mһt tiӃp xúc bҵQJJLDF{QJFѫÿӇ ÿҧm bҧo hình 
dҥng... 
. 
¾ . 
 Sӱ dөQJFiFSKѭѫQJSKiSJLDF{QJiSOӵFÿӇ gia công. MөFÿtFKQKҵPWKD\ÿәLFѫ tính, 
WKD\ÿәLNtFKWKѭӟFWKD\ÿәi dҥng thӟ kim loҥL« Cán, kéo, ép, rèn khuôn, rèn tӵ do, 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 35 
dұp thӇ tích hay dұp tҩm. Gia công nguӝi, giDF{QJWăQJEӅn bӅ mһt (làm biӃn cӭng)... 
¾ . 
 6ӱGөQJFiFGөQJFөVDX'NJDGDRFҥREӝWUjÿӇVӱDFKӳDFiFEӅPһWOjPYLӋFFӫD
FKLWLӃWNK{QJJLDF{QJÿѭӧFWUrQPi\F{QJFө&KҩWOѭӧQJFӫDVҧQSKҭPSKөWKXӝFYjR
WD\QJKӅFӫD QJѭӡLWKӧVӱDFKӳD czQQKӳQJEӝSKұQFKLWLӃWQӃXJLDF{QJÿѭӧFWUrQPi\
F{QJFөKRһFPi\FKX\rQGQJWKuiSGөQJWULӋWÿӇ 
9tGө0jLSKҷQJ0jLUjFөPYDQ, doa« 
¾ . 
ƒ ChuyӇn chi tiӃWFyNtFKWKѭӟc lӟn thành chi tiӃt có kích WKѭӟc nhӓ. 
ƒ Mӣ rӝng lӛ, làm nhӓ trөc, thêm chi tiӃWÿӋm, ӕng lót... 
ƒ Cҥo sӱa và lҳp chӑn theo tӯng mӕi ghép,... 
ƒ Công nghӋ riêng biӋWWKD\ÿәLNtFKWKѭӟc, thêm bӟt chi tiӃt, thay thӃ bӝ phұn, 
xoay-lұWÿәLÿҫu chi tiӃt lҥi...TXiWUuQKQj\ÿѭӧc gia công trên máy công cө. 
¾ . 
ƒ Mҥ ÿLӋn: Cu, Ni, Cr, Zn, Cd, Fe, Pb, Sn, kim loҥi quí..... 
ƒ Mҥ hoá hӑc: 
ƒ HӳXFѫ%ӑc cao su, phӫ nhӵDVѫQ. 
ƒ 9{Fѫ%rWRQWUiQJPHQ 
ƒ Mҥ nhúng kim loҥi: Chì, nhôm, kӁm, thiӃc. 
ƒ Phun bҵng ngӑn lӱa khí. 
ƒ Phun bҵng hӗ TXDQJÿLӋn hoһc bҵng các nguӗn nhiӋt khác. 
ƒ 3KXQÿҳp bҵng dây kim loҥLSKXQÿҳp bҵng bӝt kim loҥi..... 
ƒ Kim loҥi lӓQJÿѭӧc phun vào bӅ mһt cҫn phөc hӗLÿӇ nung chҧy kim loҥi có 
thӇ sӱ dөng hӗ TXDQJÿLӋn, hӗ quang Plasma, ngӑn lӱa hàn khí.... Khi phun 
kim loҥi lӓng, dòng khí nén thәi làm phân tán thành các lӟSVѭѫQJPUҩt nhӓ, 
bҳn lên bӅ mһt vұWÿmÿѭӧc làm sҥchÿҫu phun kim loҥi gӑi là pistole. 
¾ . 
 Gia công bҵng tia lӱDÿLӋn, bҵQJWLDODVHUVLrXkPÿLӋn hoá... .KLFiFWLDOӱD ÿLӋQ
ÿѭӧFSKyQJUDYұWOLӋXWUrQEӅPһWSK{LEӏKӟWÿLEӣLPӝWTXiWUuQKÿLӋQ - QKLӋWWK{QJTXD
VӵQyQJFKҧ\YjEӕFKѫLNLPORҥL, ÿyOjTXiWUuQKJLDF{QJEҵQJWLDOӱDÿLӋQJӑLWҳWOjJLD
công EDM (Electrical Discharge Machining). Trong TXiWUuQKJLDF{QJGөQJFөYjFKL
WLӃW OjKDLÿLӋQFӵF WURQJÿyGөQJFө OjFDWӕWFKL WLӃW OjDQӕWFӫDPӝWQJXӗQÿLӋQPӝW
FKLӅXFyWҫQVӕ 500 N+]ÿLӋQiS 39YjFѭӡQJÿӝGzQJÿLӋQ 500 A. 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 36 
 +DLÿLӋQFӵFQj\ÿѭӧFÿһWWURQJGXQJ GӏFKFiFKÿLӋQÿѭӧFJӑLOjFK̭WÿL͏QP{L, khi 
FKRKDLÿLӋQFӵFWLӃQOҥLJҫQQKDXWKuJLӳDFK~QJFyÿLӋQWUѭӡQJNKLÿLӋQiSWăQJOrQWKu
WӯEӅPһWFӵFkPFyFiFÿLӋQWӱSKyQJUDWLӃSWөFWăQJÿLӋQiSWKuFKҩWÿLӋQP{LJLӳDKDL
ÿLӋQFӵFEӏLRQKyDOjPFKR FK~QJWUӣQrQGүQÿLӋQOjP[XҩWKLӋQWLDOӱDÿLӋQJLӳDKDL
ÿLӋQFӵF1KLӋWÿӝӣYQJFyWLDOӱDÿLӋQOrQUҩWFDRFyWKӇÿҥWÿӃQ0 C, làm nóng 
FKҧ\ÿӕWFKi\SKҫQNLPORҥLWUrQFӵFGѭѫQJ7URQJTXiWUuQKSKyQJÿLӋQ[XҩWKLӋQVӵ
LRQKyDFӵFPҥQKYj WҥRQrQiSOӵFYDÿұSUҩWOӟQ ÿҭ\SKRLUDNKӓLYQJJLDF{QJWoàn 
EӝTXiWUuQKWUrQ[ҧ\UDWURQJWKӡLJLDQUҩWQJҳQWӯ-4 10-7 V6DXÿyPҥFKWUӣOҥLWUҥQJ
WKiLEDQÿҫXYjNKLÿLӋQiSFӫDWөÿѭӧFQkQJOrQÿӃQPӭFÿӫÿӇSKyQJÿLӋQWKuTXiWUuQK
trên OҥLGLӉQUDӣÿLӇPFyNKRҧQJFiFKJҫQQKҩW PhoLFӫDTXiWUuQKJLDF{QJOjFiFJLӑW
NLPORҥLEӏWiFKUDNKӓLFiFÿLӋQFӵFYjÿ{QJÿһFOҥLWKjQKQKӳQJKҥWQKӓKuQKFҫXNhi 
FiFKҥWQj\Eӏÿҭ\UDNKӓLYQJJLDF{QJNKHKӣJLӳDKDLÿLӋQFӵFOӟQOrQVӵSKyQJ ÿLӋQ
NK{QJFzQQӳDĈӇÿҧPEҧRTXi WUuQKJLD F{QJ OLrQ WөFQJѭӡL WD ÿLӅXNKLӇQÿLӋQFӵF
GөQJFөÿL[XӕQJVDRFKRNKHKӣJLӳDKDLÿLӋQFӵFOjNK{QJÿәLYjӭQJYӟLÿLӋQiSQҥS
YjRWө& 
Hình 37*LDF{QJNLPORҥLEҵQJWLDOӱDÿLӋQ 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 37 
¾ . 
 HàQ ÿҳp là mӝW TXi WUuQK ÿHPSKӫ lên bӅ mһt chi tiӃt mӝt lӟp kim loҥi bҵng các 
SKѭѫQJSKiSKjQ... HàQÿҳp có thӇ sӱ dөQJÿӇ chӃ tҥo chi tiӃt mӟi, dùng hàQÿҳSÿӇ tҥo 
nên mӝt lӟp bimetal vӟi các tính chҩWÿһc biӋt hoһc tҥo ra mӝt lӟp kim loҥi có nhӳng khҧ 
QăQJYӅ chӏXPjLPzQWăQJPDViW+jQÿҳSFNJQJFyWKӇ GQJÿӇ phөc hӗi các chi tiӃt bӏ 
màLPzQGRÿmTXDWKӡi gian làm viӋFQKѭ cә trөc khuӹu, bánh xe lӱa... 
- Hàn khҳc phөc các chi tiӃt bӏ nӭt, gãy, hӓng... 
- Hàn nóng chҧy: Hӗ TXDQJKjQNKtKjQÿҳp... 
- Hàn áp lӵc: TiӃp xúc, cao tҫQÿLӇm... 
- Hàn vҧy. 
 Sӱ dөQJKjQÿҳSÿӇ phөc hӗi các chi tiӃt máy là mӝWSKѭѫQJSKiSUҿ tiӅn mà khҧ 
QăQJOjPYLӋc cӫa chi tiӃt không thua kém chi tiӃt mӟi là mҩy. 
¾ . 
- Mҥ ÿLӋn: Cu, Ni, Cr, Zn, Cd, Fe, Pb, Sn, kim loҥi quí..... 
- Mҥ hoá hӑc. 
ƒ HӳXFѫ%ӑc cao su, phӫ nhӵDVѫQ. 
ƒ 9{Fѫ%rWRQWUiQJPHQ 
- Mҥ nhúng kim loҥi: Chì, nhôm, kӁm, thiӃc, Cr .... 
. 
__@__ 
Bài 4: LÀM 6ҤCH VÀ .,ӆ075$&+,7,ӂ7. 
7KͥLJLDQK/77+h) 
: 
- . 
- . 
: 
. 
¾ 
 3KѭѫQJSKiSUӱDQJRjLÿѭӧFVӱGөQJSKәELӃQWURQJFiF[ѭӣQJVӱDFKӳDKLӋQQD\Oj
GQJV~QJSKXQQѭӟFYzLSKXQGѭӟLiSVXҩWFDR7LDQѭӟFiSVXҩWFDREҳQYjREӅPһW 
QJRjLFiFFөPWәQJWKjQKVӁOjPVҥFKFiXEҭQEiPQJRjLNKiKLӋXTXҧQӃXGQJQѭӟF
QyQJӣQKLӋWÿӝWUrQ0 &WKuKLӋXTXҧYjQăQJVXҩWUӱDVӁWăQJKѫQNKLVӱGөQJQѭӟFӣ
QKLӋWÿӝWKѭӡQJ. 0ӝWSKѭѫQJSKiSUӱDNKiFFNJQJNKiKLӋXTXҧOjVӱGөQJWKLӃWEӏ làm 
VҥFKEӅPһWEҵQJWLDÿiOҥQK&22. HRҥWÿӝQJWKHRQJX\rQOêQpQiSOӵFEҳQUDFiFWLD ÿi
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 38 
khô (CO2 EăQJӣQKLӋWÿӝ-790&YӟLWӕFÿӝSKKӧSQKҵPWiFÿӝQJYjRFiFSKkQWӱJk\
EҭQ OjPFiFSKkQWӱQj\FRQJyW WӭFWKuERQJWiFKUDNKӓLEӅPһW WiFGөQJ WUҧ OҥLVӵ
VҥFKVӁViQJEyQJQKѭQJX\rQEҧQYӕQFyFӫDEӅPһWWKLӃWEӏYұWGөQJ%rQFҥQKÿyWLD
ÿi OҥQK WӯPi\NK{QJ OjP WUҫ\ ViWELӃQGҥQJYjKѭKҥLEӅPһW WiFGөQJ, Yuÿk\ OjYD
FKҥPPӅP.KRҧQJWKӡLJLDQ[ҧ\UDYDFKҥPFӵFQKDQKGRYұ\VӵWUX\ӅQOҥQKFKѭDNӏS
ÿӃQFiFSKkQWӱWUrQEӅPһWWiFGөQJQrQNK{QJJk\UDFiFWiFQKkQYӅQKLӋWYà không 
ҧQKKѭӣQJWӟLEӝSKұQPi\{W{ 
¾ 
 Ĉk\OjSKѭѫQJSKiSUӱDSKәELӃQQKҩWWURQJFiF[ѭӣQJVӱDFKӳDQKӓGөQJFөJӗP
JLҿODXEjQFKҧLFQJYӟLGҫXGLHVHOKRһFGXQJGӏFK1$2+7UѭӟFWLrQQJkPFKLWLӃWYjR
GҫXUӱDKRһFGXQJGӏFKUӱDNKRҧQJSK~WVDXÿyGQJJLҿKRһFEjQFKҧLFӑVҥFKFiF
FKҩWEҭQEiP WUrQEӅPһW FNJQJQKѭ WURQJFiFQJ}QJiFKFӫD FKL WLӃW UӗL UӱD OҥL EҵQJ
QѭӟFҩPYjGQJNKtQpQWKәLNK{9ӟLFiFÿѭӡQJGҫX WURQJ WKkQPi\ WURQJFiF WUөF
FҫQSKҧLWK{QJUӱDEҵQJQѭӟFGXQJGӏFKUӱDVDXÿyWKәLEҵQJNKtQpQNK{ 
¾ 
 9ӟLFiXEҭQOjPXӝLWKDQEiPWUrQQҳS[LODQKSLVWRQ[XSDSYjWKjQKӕQJ[ҧ«QJѭӡL
ta FyWKӇVӱGөQJWKLӃWEӏSKXQFiWFiFKҥWFiWWKҥFKDQKUҩWQKӓÿѭӧFSKXQEҵQJNKtQpQ
iSVXҩWFDROrQEӅPһWFKLWLӃWVӁFyWiFGөQJOjPVҥFKUҩWQKDQKYjKLӋXTXҧ 
. 
¾ 
Quan sát bҵng mҳt các vӃt nӭt, lӛ thӫng, chi tiӃt bӏ biӃn dҥng cong, vênh, xoҳn, ... 
Quan sát bҵng các thiӃt bӏ quang hӑFQKѭ : kính lúp, kính hiӇn vi...7KѭӡQJGQJÿӇ quan 
sát các khuyӃt tұt trong rãnh then, quan sát sӵ ăQ khӟp cӫDFiFEiQKUăQJ... 
Hình 38. KiӇPWUDPzQUăQJEҵQJGѭӥQJÿRUăQJ. 
Hình 39. KiӇm tra ÿӝ phҷng cӫa mһt máy bҵQJWKѭӟc thҷQJYjWKѭӟc nhét. 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 39 
Hình 40. KiӇm tra mһt phҷng bҵng khe hӣ khoҧng sáng Yjÿӝ ÿҧREiQKÿjFӫa oto. 
 Hình 41. .LӇPWUDNKRҧQJFiFKJLӳDQҳSFD-pô và 
FiQKWUѭӟF FӫD[H/H[XVVӱGөQJPi\ÿӏQKFӥGLJLWDO. 
¾ 
 Dùng các dөng cө ÿRÿӇ [iFÿӏQKNtFKWKѭӟFWKѭӟc kҽSSDQPHÿӗng hӗ ÿROӛÿR
chiӅXVkXFăQOiPNJLYҥch, bàn rà. 
 Sӱ dөng các dөng cө chuyên dùng: ca líp, các loҥLGѭӥQJFRQOăQWUөc chuҭn, các loҥi 
vòng chuҭn... 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 40 
KiӇm tra mòn trөc khuӹu: 
- Vӏ trí kiӇm tra: chӑn tiӃt diӋn I-I, II-II cách má khuӹu 5 ÷10 PPÿӇ ÿR Oѭӧng mòn. 
Ӣ mӛi tiӃt diӋn kiӇPWUDWKHRFiFSKѭѫQJYX{QJJyFQKDX-1, 2-2). 
- Dөng cө ÿRSDPPHFyÿӝ FKtQK[iF·PP WKѭӟc cһp Fyÿӝ chính 
xác 1/100mm. 
Hình 42. KiӇm tra sӵ ăQNKӟp cӫDEiQKUăQJEҵQJWKѭӟc kҽp chuyên dùng. 
KiӇPWUDÿӝ mòn cә trөc khuӹu tҥi các vӏ trí yêu cҫu. 
 .ͿWKX̵WFKXQJRWR Hoàng Thanh Xuân 2010 41 
Ĉӕi vӟi xi lanh các vӏ trí cҫn kiӇm tra là. 
- Vùng I mòn nhiӅu theo qui luұt. 
- Vùng II mòn nhiӅu nӃu có bөi. 
- Vùng III vӏ WUtGѭӟi cӫa xi lanh, ít mòn. 
Tҥi các mһt cҳt I-I, II-II, III-III kiӇm tra theo cáFSKѭѫQJ-1 và 2-2. 
Hình 43.LӇPWUDÿѭӡQJNtQK[LODQKYjFәWUөFNKXӹXEҵQJÿӗQJKӗVRYjSDQPH 
¾ 
 Ӭng dөQJÿӇ [iFÿӏnh các khuyӃt tұWFyÿӝ sâu không lӟQKѫQPPWhӵc chҩt cӫa 
SKѭѫQJSKiSQj\Oj ÿo các khuyӃt tұt bên trong chi tiӃt làm hiӋn Wѭӧng cҧm ӭng bӏ sai 
lӋch, sӵ phân bӕ cӫDÿѭӡng sӭc sӁ bӏ WKD\ÿәi. Tҥi nhӳng vӏ trí có khuyӃt tұWÿѭӡng sӭc 
phân bӕ NK{QJÿӅu hay theo quy luұt NKiFWKѭӡQJQJѭӡi ta có thӇ sӱ dөng các hҥt tӯ, khi 
bӏ nhiӉm tӯ chúng sӁ phân bӕ NK{QJÿӅu tҥi nhӳQJQѫLJҫn vӏ trí có khuyӃt tұt trên bӅ mһt 
vұt kiӇm tra. 
¾ 
 Ĉk\ Oj SKѭѫQJ SKiS GQJ ÿӇ [iF ÿӏnh sӵ phân bӕ các vӃt nӭt, rӛ xӕp trong sҧn 
phҭm. Sҧn phҭPÿѭӧc kiӇm tra phҧi lau sҥch bөi, ngâm vào chҩt lӓng phát huǤnh quang 
(0,25 lít dҫu biӃn thӃ trong suӕt, 0,5 lít dҫu lӱa, 0,25 lít dҫu [ăQJVDXÿyUӱDWURQJQѭӟc 
lҥQKYjOjPNK{WURQJNK{QJNKtVDXÿyFKLӃu tia cӵc tím. Tҥi chӛ có vӃt nӭt, chҩt lӓng 
phát quang sӁ xuҩt hiӋn theo màu vàng bӏ ngҧ sang màu xanh lá cây. 
¾ . 
 Ĉk\OjSKѭѫQJSKiSÿѭӧc dùng khá phә biӃn hiӋn nay ӣ QѭӟFWDYuQyÿѭӧc thӵc hiӋn 
NKiÿѫQJLҧn, khҧ QăQJ[X\rQWKҩu vào kim loҥi khá lӟQÿҫXGzÿѭӧc nӕi tiӃp xúc vӟi 
các bӅ mһt cӫa chi tiӃt cҫn kiӇm tra. KӃt quҧ GzVLrXkPÿѭӧc thӇ hiӋn qua màn hình. 
.