Giáo trình Kỹ thuật điện - Bùi Tấn Lợi (Phần 2)

+ Khi MBA näúi Δ/ Y (hçnh 6.20d): 
2
1
2p
1p
d2
1d
d N.3
N
U.3
U
U
Ua === (6.85) 
6.10.2. Maïy biãún aïp laìm viãûc song song 
Trong hãû thäúng âiãûn, trong caïc læåïi âiãûn coï caïc traûm biãún aïp. Nhæîng traûm naìy 
thæåìng coï caïc MBA laìm viãûc song song våïi nhau. Caïc MBA laìm viãûc song song laì 
caïc MBA coï caïc cuäün dáy så cáúp láúy âiãûn tæì nguäön âiãûn chung vaì caïc cuäün dáy thæï 
cáúp cung cáúp âiãûn cho mäüt phuû taíi chung. Nhåì laìm viãûc song song, cäng suáút læåïi 
âiãûn låïn ráút nhiãöu so våïi cäng suáút MBA, cho pheïp náng cao hiãûu quaí kinh tãú cuía hãû 
thäúng âiãûn vaì cung cáúp âiãûn an toaìn, khi mäüt MBA hoíng hoïc hoàûc phaíi sæía chæîa. 
Âiãöu kiãûn âãø cho MBA laìm viãûc song song laì : âiãûn aïp så cáúp vaì thæï cáúp cuía 
caïc maïy phaíi bàòng nhau, phaíi coï cuìng täø näúi dáy vaì âiãûn aïp ngàõn maûch phaíi bàòng 
nhau. 
1. Âiãûn aïp âënh mæïc så cáúp vaì thæï cáúp tæång æïng cuía caïc MBA phaíi bàòng nhau 
U1I = U1II ;U2I = U2II 
Nghéa laì tè säú biãún aïp cuía caïc MBA phaíi bàòng nhau : 
 aI = aII. 
Trong thæûc tãú cho pheïp hãû säú biãún aïp cuía caïc MBA khaïc nhau khäng quaï 
0,5%. 
2. Caïc maïy biãún aïp phaíi coï cuìng täø näúi dáy 
Trãn hçnh 6.21a laì så âäö näúi hai MBA laìm viãûc song song. Nãúu hai maïy I coï 
täøi näúi dáy Y/Δ-11 thç maïy II cuîng coï täø näúi dáyY/Δ-11. Âiãöu kiãûn naìy âaím baío cho 
âiãûn aïp dáy thæï cáúp cuía hai MBA truìng pha nhau. 
 105
Ta coï thãø giaíi thêch sæû cáön thiãút cuía âiãöu kãûn mäüt vaì hai så âäö hçnh 6.21. Trãn 
så âäö naìy khi chæa âoïng cáöu dao K, taûi âiãøm A coï âiãûn aïp dáy thæï cáúp cuía 
maïy mäüt, coìn taûi âiãøm B coï âiãûn aïp dáy thæï cáúp cuía maïy hai. 
IdU 2
IIdU 2
Do âoï âiãûn aïp giæîa hai âáöu AB laì : 
 IIdIdBAAB UUUUU 22 &&&&& −=−=
Khi âiãöu kiãûn mäüt vaì hai thoía maîn, ta coï = vaì chuïng truìng pha nhau 
nãn . Trong træåìng håüp naìy khi âoïng cáöu dao K âãø cho hai MBA laìm viãûc 
song song âaím baío khäng coï doìng âiãûn cán bàòng chaûy trong hai maïy. Nhæng nãúu 
mäüt trong hai âiãöu kiãûn khäng thoía maîn tæïc laì ≠ hoàûc chuïng khäng truìng 
pha thç khi âoïng cáöu dao K, âiãûn aïp seî taûo ra doìng âiãûn cán bàòng ráút låïn chaûy 
quáøn trong hai maïy, coï khaí nàng laìm chaïy caïc maïy biãún aïp. 
IdU 2 IIdU 2
0=ABU
IdU 2 IIdU 2
ABU
 ∼ 
K 
MI 
B A 
MII
Nguäön 
âiãûn 
(a)
ZnI 
Hçnh 6.21 Maïy biãún aïp laìm viãûc song song 
ZnI 
I1I I1II 
(b)
3. Âiãûn aïp ngàõn maûch cuía caïc maïy biãún aïp phaíi bàòng nhau 
Goüi %unI laì âiãûn aïp ngàõn maûch pháön tràm cuía maïy I; %unII laì âiãûn aïp ngàõn 
maûch pháön tràm cuía maïy II. Hai MBA coï âiãûn aïp ngàõn maûch bàòng nhau, nghéa laì : 
 %u%u nIInI = 
Âiãöu kiãûn naìy âaím baío cho hãû säú taíi cuía caïc MBA bàòng nhau, nghéa laì phuû taíi 
seî phán bäú tè lãû våïi cäng suáút cuía maïy. Tháût váûy, tæì så âäö tæång âæång hçnh 6.21b, 
våïi znI vaì znII laì täøng tråí ngàõn maûch cuía maïy mäüt vaì hai. Vç hai maïy laìm viãûc song 
song nãn âiãûn aïp råi trong hai maïy phaíi bàòng nhau IIZnI = IIIZnII, Tæì âoï ta ruït ra : 
nI
nII
II
I
Z
Z
I
I = (6.86) 
 106
Nhán hai vãú cuía (6.86) våïi 
Iâm
âmII
I
I , ta coï : 
âmInI
âmIInII
Iâm
âmII
II
I
I.z
I.z
I
Ix
I
I = 
váûy 
%u
%u
k
k
nI
nII
tII
tI = (6.87) 
Nhæ váûy, tæì 6.87 ta coï : khi %u%u nIInI = thç hãû säú taíi cuía hai maïy bàòng nhau 
ktI = ktII; coìn âiãöu kiãûn thæï ba khäng thoía maîn, vê duû %u%u nIInI ktII, nãúu 
coï quaï taíi thç maïy mäüt quaï taíi træåïc vaì ngæåüc laûi. Trong thæûc tãú ngæåìi ta cho pheïp 
âiãûn aïp ngàõn maûch cuía caïc maïy biãún aïp laìm viãûc song song sai khaïc nhau 10%. 
VÊ DUÛ 6.4 
Mäüt MBA ba pha näúi Y/Y coï cäng suáút âënh mæïc Sâm = 750kVA, âiãûn aïp âënh mæïc 
U1/U2 - 22/0,4kV, táön säú 50Hz, täøn hao khäng taíi Po = 1220W vaì doìng i0%=1,4%; 
âiãûn aïp ngàõn maûch un% = 4,5%, täøn hao ngàõn maûch Pn = 6680W. Xaïc âënh : 
a. Doìng âiãûn så cáúp, thæï cáúp âënh mæïc vaì hãû säú cäng suáút khäng taíi. 
b. Thäng säú cuía maûch âiãûn thay thãú. Cho ràòng R1 = R’2 vaì X1 = X’2. 
c. Hãû säú taíi âãø hiãûu suáút cæûc âaûi. 
d. Âiãûn aïp thæï cáúp vaì hiãûu suáút MBA khi hãû säú taíi kt= 0,7vaì cosϕt= 0,8 (taíi R-L). 
Baìi giaíi 
a. Doìng âiãûn så cáúp, thæï cáúp âënh mæïc vaì hãû säú cäng suáút khäng taíi : 
Doìng âiãûn âënh mæïc : 
âm
âm
âm U
SI
3
= 
 + Så cáúp : A,I âm 6819223
750
1 =×= 
 + Så cáúp : A
,
I âm 1083403
750
1 =×= 
Doìng âiãûn khäng taíi : A,,,I%iI âmoo 27606819100
41
100 1
=== 
+ Hãû säú cäng suát khäng taíi : 
1160
2760220003
1220
3 1
,
,..IU.
Pcos
oâm
o
o ===ϕ 
b. Thäng säú cuía maûch âiãûn thay thãú : 
 Âiãûn khaïng tæì hoaï vaì âiãûn tråí âàûc træng cho täøn hao sàõt tæì : 
 107
S.,G,.
P
UR fe
o
âm
fe
6
22
1 1052123721396
1220
22000 −=⇒Ω=== 
S.,
/
,
/U
IY
âm
o
m
6
1
10729421
322000
2760
3
−=== 
22
femm GYB −=
 S.,).,().,(Bm
62626 1058272110521210729421 −−− =−= 
Xm = 1/Bm = 1/20,87.10-6 = 46.333,5 Ω 
 Âiãûn tråí vaì âiãûn khaïng ngàõn maûch MBA. 
+ Âiãûn tråí ngàõn maûch : Ω=== 755
68193
6680
3 221
,
,.I.
PR
âm
n
n 
+ Âiãûn aïp ngàõn maûch : V,,U%uU âmnn 585713
2200
100
54
3100
1 =×=×= 
+ Âiãûn tråí ngàõn maûch : Ω=== 0429
6819
58571 ,
,
,
I
UZ
n
n
n 
+ Âiãûn khaïng ngàõn maûch : Ω=−=−= 47287550429 2222 ,,,RZX nnn 
+ Âiãûn tråí så cáúp vaì âiãûn tråí thæï cáúp qui âäøi : 
Ω==== 8822755221 ,/,/RRR n' 
+ Âiãûn khaïng så cáúp vaì âiãûn khaïng thæï cáúp qui âäøi : 
Ω==== 241424728221 ,/,/XXX n' 
c. Hãû säú taíi âãø hiãûu suáút cæûc âaûi : 
4270
6680
1220 ,
P
pk
n
o
t === 
d. Âiãûn aïp thæï cáúp vaì hiãûu suáút MBA . 
 + Caïc thaình pháön cuía âiãûn aïp ngàõn maûch : 
%,
,
,,
Z
R%u%u
n
n
nnR 89100429
75554 === 
%,
,
,,
Z
X%u%u
n
n
nnX 41240429
472854 =×== 
 + Âäü thay âäøi âiãûn aïp thæï cáúp MBA : 
 ΔU2% = kt(unR%cosϕt + unX%sinϕt) 
= 0,7(0,891%.0,8 + 4,412%.0,6) 
 108
 = 2,352% 
 + Âiãûn aïp thæï cáúp MBA : 
 V,).,(U)%U(U âm 6390400100
35221
100
1 222 =−=Δ−= 
 + Hiãûu suáút MBA : 
nttmât
tâmt
PkPcosSk
cosSk
2
0 ++ϕ
ϕ=η 
 %,,
.,,..,
,, 949898940
66807012208075000070
8075000070
2 ==++
××=η 
6.11 MAÏY BIÃÚN AÏP ÂÀÛC BIÃÛT 
6.11.1. Maïy tæû biãún aïp 
Maïy tæû biãún aïp hay coìn âæåüc goüi laì MBA tæû ngáùu. Maïy tæû biãún aïp laì MBA coï 
dáy quáún âiãûn aïp tháúp laì mäüt bäü pháûn cuía dáy quáún âiãûn aïp cao. 
(a)
a
1U&
A
X, x
1I&
Zt)( 12 II && − 
N1 
N2 2U
&
2I&
a
1U&
A
X, x
1I&
Zt
)( 12 II && −
N2 
2U&
2I& 
(b)
N1
a) giaím aïp; b) tàng aïp 
Hçnh 6.22 Maïy tæû biãún aïp 
 Maïy tæû biãún aïp mäüt pha cäng suáút nhoí âæåüc duìng trong caïc phoìng thê nghiãûm 
vaì trong caïc thiãút bë âiãûn coï yãu cáöu âiãöu chènh âiãûn aïp ra liãn tuûc. Maïy tæû biãún aïp 
ba pha thæåìng duìng âãø âiãöu chènh âiãûn aïp khi måí maïy caïc âäüng cå âiãûn khäng âäöng 
 109
bäü ba pha cäng suáút låïn âãø giaím doìng âiãûn måí maïy vaì duìng âãø liãn laûc trong hãû 
thäúng âiãûn coï caïc cáúp âiãûn aïp gáön nhau. 
Vãö cáúu taûo vaì nguyãn lyï laìm viãûc maïy tæû biãún aïp tæång tæû MBA thäng thæåìng, 
chè khaïc caïch âáúu dáy giæîa hai cuäün dáy så cáúp vaì thæï cáúp. Trong maïy tæû biãún aïp 
giaím aïp (hçnh 6.22a) dáy quáún thæï cáúp laì mäüt pháön cuía dáy quáún så cáúp. Trong maïy 
tàng aïp (hçnh 6.22b) dáy quáún dáy quáún så cáúp laì mäüt pháön cuía dáy quáún thæï cáúp. 
Tè säú biãún aïp laì: 
2
1
2
1
N
N
U
U = ; hay laì 
1
2
12 N
NUU = 
Ta thay âäøi vë trê tiãúp âiãøm træåüt a, seî thay âäøi âæåüc säú voìng dáy N2 vaì do âoï 
thay âäøi âæåüc âiãûn aïp U2. Vç thãú maïy tæû biãún aïp duìng âãø âiãöu chènh âiãûn aïp liãn tuûc. 
Tæì så âäö cho tháúy, sæû truyãön taíi nàng læåüng tæì så cáúp qua thæï cáúp trong maïy tæû 
biãún aïp bàòng hai con âæåìng: âiãûn vaì âiãûn tæì . Coìn åí caïc maïy biãún aïp thäng thæåìng 
coï dáy quáún så cáúp vaì thæï cáúp riãng biãût, nàng læåüng tæì så cáúp truyãön qua thæï cáúp 
chè bàòng âiãûn tæì. Vç thãú maïy tæû biãún aïp coï æu âiãøm hån maïy biãún aïp hai dáy quáún: 
våïi cuìng kêch thæåïc maïy tæû biãún aïp truyãön cäng suáút qua nhiãöu hån, hiãûu suáút cao 
hån, suût aïp êt hån. Tuy nhiãn U1 vaì U2 chãnh nhau quaï nhiãöu thç æu âiãøm khäng 
âaïng kãø, nãn maïy tæû biãún aïp chè âæåüc duìng khi tè säú biãún aïp nhoí hån 3:1. 
U1 
U2 
V
A X 
a x 
Hçnh 6.23 Maïy biãún âiãûn aïp 
(b)(a) 
Coìn khuyãút âiãøm cuía maïy tæû biãún aïp laì dáy quáún så vaì dáy quáún thæï khäng 
âæåüc caïch ly vãö âiãûn nãn âäü an toaìn tháúp. Chàóng haûn, nãúu maïy tæû biãún aïp bë sæû cäú 
 110
trãn âoaûn ax åí hçnh 6.22a, âoaûn náöy bë âæït nhæ váûy gáön nhæ taíi chëu toaìn bäü âiãûn aïp 
så cáúp, ráút nguy hiãøm. 
6.11.2. Maïy biãún aïp âo læåìng. 
Khi cáön do âiãûn aïp hoàûc doìng âiãûn låïn, ngæåìi ta duìng caïc maïy biãún âiãûn coï tè 
säú chênh xaïc kãút håüp våïi caïc duûng cuû âo tiãu chuáøn. Coï hai loaûi maïy biãún aïp âo 
læåìng: maïy biãún doìng âiãûn vaì maïy biãún âiãûn aïp. 
1. Maïy biãún âiãûn aïp 
I1 I2 
W A
Maïy biãún âiãûn aïp (hçnh 6.23a) duìng âãø biãún âiãûn aïp cao thaình âiãûn aïp tháúp âãø 
âo læåìng bàòng caïc duûng cuû âo tiãu chuáøn. Nhæ váûy maïy biãún âiãûn aïp coï dáy quáún så 
näúi song song våïi læåïi âiãûn coï âiãûn aïp låïn cáön âo vaì dáy quáún thæï näúi våïi Vän meït 
(hçnh 6.23b), cuäün dáy aïp cuía Oaït meït... . Caïc loaûi duûng cuû náöy coï täøng tråí ráút låïn 
nãn xem nhæ laìm viãûc åí chãú âäü khäng taíi. Thäng thæåìng ngæåìi ta qui âënh âiãûn aïp 
U2 âënh mæïc laì 100V. 
Chuï yï : Khi sæí duûng maïy biãún âiãûn aïp khäng âæåüc näúi tàõt maûch thæï cáúp vç näúi 
tàõt maûch thæï cáúp tæång âæång näúi tàõt så cáúp nghéa laì gáy sæû coï ngàõn maûch åí læåïi 
âiãûn. 
2. Maïy biãún doìng âiãûn 
Maïy biãún doìng âiãûn duìng âãø biãún doìng âiãûn låïn xuäúng doìng âiãûn nhoí âãø âo 
læåìng bàòng caïc duûng cuû âo tiãu chuáøn vaì caïc muûc âêch khaïc. 
Maïy biãún doìng âiãûn (hçnh 6.24a) coï dáy quáún så gäöm êt voìng dáy màõc näúi tiãúp 
våïi maûch cáön âo doìng vaì dáy quáún thæï gäöm nhiãöu voìng dáy näúi våïi ampe meït, cuäün 
dáy doìng cuía Oaït meït (hçnh 6.24b), cuäün dáy cuía caïc råle baío vãû, hoàûc caïc thiãút bë 
âiãöu khiãøn khaïc. Caïc loaûi duûng cuû náöy coï täøng tråí Z ráút beï nãn maïy biãún doìng âiãûn 
laìm viãûc åí traûng thaïi ngàõn maûch, khi âoï loîi theïp khäng baîo hoìa vaì Φ = (0.8÷1)Wb. 
(b)
 Hçnh 6.24 Maïy biãún doìng âiãûn 
(a) 
 111
Khe håí khäng khê
U1
K
Hçnh 6.25 Maïy biãún aïp haìn häö quang 
Chuï yï : Khi sæí duûng maïy biãún doìng âiãûn khäng âæåüc âãø dáy quáún thæï cáúp håí 
maûch vç nhæ váûy doìng tæì hoïa I0 = I1 ráút låïn vaì loîi theïp baîo hoìa nghiãm troüng seî 
noïng lãn laìm chaïy dáy quáún, hån næîa tæì thäng bàòng âáöu seî sinh ra sââ nhoün âáöu åí 
dáy quáún thæï cáúp coï thãø xuáút hiãûn âiãûn aïp cao haìng nghçn vän laìm cho dáy quáún thæï 
vaì ngæåìi sæí duûng khäng an toaìn. 
6.11.3. Maïy biãún aïp haìn häö quang 
Laì loaûi maïy biãún aïp âàûc biãût duìng âãø haìn bàòng phæång phaïp häö quang âiãûn. 
Maïy âæåüc chãú taûo coï âiãûn khaïng taín låïn vaì cuäün dáy thæï cáúp näúi våïi âiãûn khaïng 
ngoaìi K âãø haûn chãú doìng âiãûn haìn (hçnh 6.25). Vç thãú âæåìng âàûc tênh haìn ráút däúc, 
phuì håüp våïi yãu cáöu haìn âiãûn . 
Cuäün dáy så cáúp näúi våïi nguäön âiãûn, cuäün dáy thæï cáúp mäüt âáöu näúi våïi cuäün 
âiãûn khaïng K räöi näúi tåïi que haìn, coìn âáöu kia näúi våïi táúm kim loaûi cáön haìn. 
Maïy biãún aïp laìm viãûc åí chãú âäü ngàõn maûch ngàõn haûn dáy quáún thæï cáúp. Âiãûn aïp 
thæï cáúp âënh mæïc cuía maïy biãún aïp haìn thæåìng laì 60 ÷70V. Khi dê que haìn vaìo táúm 
kim loaûi, seî coï doìng âiãûn låïn chaûy qua laìm noïng chäù tiãúp xuïc. Khi nháúc que haìn 
caïch táúm kim loüai mäüt khoaíng nhoí, vç cæåìng âäü âiãûn træåìng låïn laìm ion hoïa cháút 
khê, sinh häö quang vaì toía nhiãût læåüng låïn laìm noïng chaíy chäù haìn. 
Âãø âiãöu chènh doìng âiãûn haìn, coï thãø thay âäøi säú voìng dáy cuía dáy quáún thæï cáúp 
maïy biãún aïp haìn hoàûc thay âäøi âiãûn khaïng ngoaìi bàòng caïch thay âäøi khe håí khäng 
khê cuía loîi theïp K. 
]R 	 R^ 
 112
BAÌI TÁÛP 
Baìi säú 6.1. Xeït MBA mäüt pha lyï tæåíng (khäng bë suût aïp, khäng täøn hao, doìng âiãûn 
khäng taíi bàòng khäng). Cuäün dáy så cáúp coï 400 voìng, cuäün dáy thæï cáúp coï 800 
voìng. Tiãút diãûn loîi theïp laì 40cm2. Nãúu cuäün dáy så cáúp âæåüc âáúu vaìo nguäön 600V, 
60Hz, haîy tênh : 
a. Tæì caím cæûc âaûi trong loîi ? 
b. Âiãûn aïp thæï cáúp ? 
Âaïp säú : a. 1,4 T b. 1200V. 
Bài số 6.2. Để xác định từ cảm Bm trong lõi thép, người ta quấn xung quanh lõi thép 
một cuộn dây đo lường có số vòng dây N = 120 vòng. Điện áp hiệu dụng đo được 
hai đầu cuộn dây là 15V. Hãy tính Bm, nếu biết tiết diện hữu ích của lõi thép S = 
4cm2, và tần số dòng điện f = 50Hz 
Đáp số : φm = 0,563.10-3Wb ; Bm = 1,41T . 
Baìi säú 6.3. Cho mäüt MBA mäüt pha lyï tæåíng (khäng bë suût aïp, khäng täøn hao, doìng 
âiãûn khäng taíi bàòng khäng) 20kVA,1200V/120V. 
a. Tênh doìng âënh mæïc så cáúp vaì thæï cáúp ? 
b. Nãúu maïy cáúp cho taíi 12kW coï hãû säú cäng suáút = 0,8; tênh doìng så vaì thæï 
cáúp ? 
Âaïp säú : a. 16,7A; 167A b. 12,5A; 125A. 
Baìi säú 6.4. Cho mäüt MBA mäüt pha lyï tæåíng (khäng bë suût aïp, khäng täøn hao, doìng 
âiãûn khäng taíi bàòng khäng) coï tè säú voìng dáy 4:1 Âiãûn aïp thæï cáúp laì 120∠0o V. 
Ngæåìi ta âáúu mäüt taíi Zt = 10∠30o Ω vaìo thæï cáúp. Haîy tênh : 
a. Âiãûn aïp så cáúp, doìng âiãûn så cáúp vaì thæï cáúp ? 
b. Täøng tråí taíi qui vãö så cáúp ? 
Âaïp säú : a. 480∠0oV; 3∠30oA, 12∠30oA b. 160∠30o Ω. 
Baìi säú 6.5. Cho MBA mäüt pha lyï tæåíng (khäng suût aïp, täøn hao, doìng âiãûn khäng taíi 
bàòng khäng) 50kVA, 400V/2000V cung cáúp cho taíi 40kVA coï hãû säú cäng suáút =0,8 
(R-L); Tênh: 
a. Täøng tråí taíi ? 
b. Täøng tråí taíi qui vãö så cáúp ? 
Âaïp säú : a. 100∠36,87o Ω; b. 4∠36,87o Ω. 
 113
Baìi säú 6.6. Cho MBA mäüt pha lyï tæåíng (khäng bë suût aïp, khäng täøn hao, doìng âiãûn 
khäng taíi bàòng khäng) coï säú voìng dáy = 180: 45. Âiãûn tråí så vaì thæï cáúp láön læåüc 
bàòng 0,242 vaì 0,076. Tênh âiãûn tråí tæång âæång qui vãö så cáúp ? 
Âaïp säú : a. 1,4 T b. 1200V. 
Baìi säú 6.7. Cho MBA mäüt pha lyï tæåíng (khäng bë suût aïp, khäng täøn hao, doìng âiãûn 
khäng taíi bàòng khäng) coï säú voìng dáy = 220: 500. Phêa så cáúp âáúu vaìo nguäön âiãûn 
aïp 220 V, phêa thæï cáúp cung cáúp cho taíi 10kVA. 
a. Tênh âiãûn aïp trãn taíi, doìng âiãûn thæï cáúp vaì så cáúp ? 
b. Tênh täøng tråí tæång âæång cuía maïy nhçn tæì nguäön ? 
Âaïp säú : a. 500V, 20A, 50A b. 4,4Ω . 
Baìi säú 6.8. Trong thê nghiãûm ngàõn maûch cuía MBA ba pha 100kVA näúi Y/Y, 
6000/400V caïc duûng cuû âo âáúu åí phêa så cáúp chè caïc giaï trë: Und = 240V; In = I1âm; 
Pn = 1500W. Tênh âiãûn tråí vaì âiãûn khaïng ngàõn maûch cuía maïy qui vãö så cáúp ? 
Âaïp säú : Rn = 5,4Ω; Xn = 13,35Ω 
Baìi säú 6.9. Mäüt MBA mäüt pha 500kVA, 2300/230V khi thê nghiãûm khäng taíi vaì 
ngàõn maûch, caïc duûng cuû âo âáúu åí phêa så cáúp chè caïc giaï trë : 
Thê nghiãûm khäng taíi : U = 2300V ; I0 = 9,4A ; P0 = 2250W 
Thê nghiãûm ngàõn maûch : Un = 95V ; In = 218A ; Pn = 8.200W. 
Tênh caïc thäng säú maûch âiãûn thay thãú cuía maïy MBA qui vãö så cáúp ? 
Âaïp säú : Rfe = 2351Ω, Xm = 246Ω, R1 = R’2 = 0,087Ω, X1 = X’2 = 0,2Ω 
Baìi säú 6.10. Mäüt MBA mäüt pha 500kVA, 2300/230V nhæ baìi táûp 6.8, cung cáúp 
doìng âënh mæïc cho taíi coï hãû säú cäng suáút cosϕ = 1. Tênh hiãûu suáút MBA bàòng caïch 
duìng láön læåüc caïc maûch âiãûn tæång âæång hinh BT 6.10 vaì duìng cäng thæïc tênh hiãûu 
suáút. 
Âaïp säú : η= 98,15%; η= 98,31%; kt = 0,618; η= 98,97% 
Baìi säú 6.11. Mäüt MBA mäüt pha 50kVA, 2400/240V, täøn hao âäöng âënh mæïc 680W, 
täøn hao theïp 260W. 
a. Tênh hiãûu suáút khi hãû säú cäng suáút cosϕ = 1 luïc âáöy taíi vaì næía taíi. 
b. Tênh hãû säú taíi khi hiãûu suáút cæûc âaûi vaì hiãûu suáút cæûc âaûi MBA khi cosϕ =1. 
Âaïp säú : η= 98,15%; η= 98,31%; kt = 0,618; η= 98,97% 
 114
Baìi säú 6.12. Mäüt MBA mäüt pha 10kVA, 480/120V coï caïc thäng säú sau: R1 = 0,6 Ω; 
R2 = 0,0375 Ω; X1 = 1 Ω; X2 = 0,0625 Ω; Rfe = 3000Ω; Xm = 500 Ω; 
a. Duìng maûch âiãûn tæång âæång hçnh BT6.10a âãø tênh âiãûn aïp vaì doìng âiãûn så 
cáúp khi maïy cung cáúp 10kVA cho taíi åí 120V vaì hãû säú cäng suáút cosϕ = 0,85 (R-L). 
b. Tênh täøn hao âäöng så cáúp, täøn hao âäöng thæï cáúp, täøn hao trong loîi theïp vaì 
hiãûu suáút cuía MBA. 
1U& 
jXm
1I& 
(b) 
Rfe 
oI& 
oRI& 
'
2I& 
jXn Rn 
'
2U& 1
U&
1I&
(c)
'
21 II && =
jXn Rn
'
2U& 
1U& 
1I& 
(a)
jXmRfe
oI&
oRI& oX
I&
jX’2jX1 R1 R’2'2I&
'
2U&
+ + 
Hinh BT 6.10
Baìi säú 6.13. Mäüt MBA mäüt pha 50kVA, 400/2000V coï caïc thäng säú sau : 
 R1 = 0,02 Ω; R2 = 0,5 Ω; X1 = 0,06 Ω; X2 = 1,5 Ω; Rfe = 500Ω; Xm = 167 Ω; 
Maïy cung cáúp 40kVA cho taíi coï hãû säú cäng suáút cosϕ = 0,8 (R-L) vaì âiãûn aïp trãn 
taíi bàòng âiãûn aïp âënh mæïc. 
a. Duìng maûch âiãûn tæång âæång hçnh BT6.10a,b,c âãø tênh âiãûn aïp vaì doìng 
âiãûn så cáúp. 
b. Tênh hiãûu suáút cuía taíi âang xeït vaì hiãûu suáút cæûc âaûi cuía MBA. 
Đáp số : 
Iđm =190,5A ; I2đm = 666,7A ; So = 200kVA ; cosϕo = 0,085; 
R1 = 0,74Ω ; X1 = 7,33Ω; R2 = 0,0605Ω ; X2 = 0,6Ω ; 
Rfe = 72.058,8Ω ; Xm = 6146,5Ω; kt = 0,564 ; U2 = 9944V ; 
 115
Baìi säú 6.14. Một máy biến áp một pha Sđm = 6667kVA chế độ không tải với điện áp 
định mức U10 = 35kV ; P10 = 17000W ; io% = 3% ; U20 = 10kV. Thí nghiệm ngắn 
mạch với dòng điện định mức, un % = 8% ; Pn = 53500W. 
a. Xác định dòng điện định mức 
b. Xác định công thức biến kiến không tải và cosϕ0 
c. Cho X1 ≈ X’2 ; R1 ≈ R’2 . Xác định các thông số của sơ đồ thay thế 
d. Xác định hệ số tải để hiệu xuất đạt cực đại 
e. Xác định điên áp thứ cấp U2 khi hệ số tải kt = 0,7 với cosϕt = 1 
Đáp số : 
Iđm =190,5A ; I2đm = 666,7A ; So = 200kVA ; cosϕo = 0,085; 
R1 = 0,74Ω ; X1 = 7,33Ω; R2 = 0,0605Ω ; X2 = 0,6Ω ; 
Rfe = 72.058,8Ω ; Xm = 6146,5Ω; kt = 0,564 ; U2 = 9944V ; 
Bài số 6.15. Một MBA 3 pha có tổ nối dây Y/Y, 560kVA, 6000/400V có dòng điện 
không tải io%= 2,6%; điện áp ngắn mạch un% = 4%; tổn hao không tải Po = 1570W; 
tổn hao ngắn mạch Pn = 7000W. 
a. Tìm dòng điện định mức, dòng không tải, hệ số công suất cosϕo ?. 
b. Tính các thông số của mạch điện thay thế của MBA? 
c. Xác định hệ số tải để hiệu suất cực đại ? 
d. Tính điện áp thứ cấp và hiệu suất khi hệ số tải bằng 0,5 và cosϕt = 0,8 (tải 
R-L). 
Đáp số : a. 53,9A; 1,4A; 0,108. 
b. Rfe = 22930Ω; Xm = 2474Ω; Rn = 0,8Ω; Xn = 2,44Ω 
 c. 0,474; d. 393,4V; 98,54%. 
Bài số 6.16. Một MBA 3 pha có tổ nối dây Y/Y, 560kVA, 6000/400V có các thông 
số của mạch điện thay thế trên một pha như sau: R1 = 0,4 Ω; R2 =1,78.10-3Ω; 
X1=1,31Ω; X2 =5,8.10-3Ω; Rfe =18274Ω; Xm=1807 Ω. 
Máy cung cấp 450kVA cho tải ba pha có hệ số công suất cosϕ = 0,8 (R-L) và điện 
áp trên tải là 390V. 
a. Dùng mạch điện tương đương hình BT6.10a,b,c để tính điện áp và dòng 
điện dây sơ cấp. 
b. Tính hiệu suất của tải đang xét và hiệu suất cực đại của MBA. 
Ðâp s? : a./ Hình BT6.10a. 6030V; 44,5A 
 Hình BT6.10b,c. 6023V; 44,4A 
 b./ 98,54%; 98,92%. 
Bài số 3.17. Một MBA 3 pha có tổ nối dây Y/Y, 400kVA, 35/0,4kV có dòng điện 
không tải io%= 1,5%; điện áp ngắn mạch un% = 5%; tổn hao không tải Po = 920W; 
tổn hao ngắn mạch Pn = 4600W. 
a. Tìm dòng điện định mức, dòng không tải, hệ số công suất cosϕo. 
 116
b. Cho X1 ≈ X’2 ; R1 ≈ R’2. Tính các thông số của mạch điện thay thế chính 
xác của MBA 
c. Xác định hệ số tải để hiệu suất cực đại. 
d. Tính điện áp sơ cấp (từ mạch điện thay thế hình BT6.10a,b,c) và hiệu suất 
khi máy làm việc với 70% tải, điện áp trên tải lúc này bằng 380V và hệ số công suất 
cuả tải cosϕt = 0,8 (tải R-L). 
Ðâp s? : I1đm = 6,6A ; I2đm = 577,4A ; Io = 0,1A; cosϕo = 0,153; 
b. Rfe = 1331522Ω; Xm = 204480Ω; Rn = 35,2Ω; Xn = 149Ω 
 c. 0,447; d. 34291,7V; 98,6%. 
] R 	 R^