Giáo trình Máy xây dựng - Nguyễn Phước Bình

iÒu khÝ d¬, khã ch¨m sãc b¶o d−ìng nªn Ýt dïng. 
Nh−îc ®iÓm chÝnh cña m¸y ®ãng cäc ®iezen lµ : Tèn c«ng nÐn khÝ vµ kh«ng ph¸t 
huy chøc n¨ng khi nÒn ®Êt mÒm, chØ lµ m¸y ®ãng cäc 
IV. §é cao n©ng bóa xung kÝch tèi ®a cho phÐp : 
hmax = 
[ ]
QE
LF
..2
..2σ
 (m) 
Trong ®ã : [σ] - C−êng ®é ph¸ hñy cña cäc (N/cm2) 
F - DiÖn tÝch tiÕt diÖn ngang cña cäc (cm2) 
L - ChiÒu dµi cäc (m) 
E - M« ®un biÕn d¹ng cña cäc (N/cm2) 
Q - Träng l−îng bóa (N) 
⇓ 3. Bóa ®ãng cäc chÊn ®éng 
I. Kh¸i niÖm chung : 
1. Nguyªn lý chung: Bóa ®ãng cäc chÊn ®éng (hay bóa rung) lµm viÖc trªn 
nguyªn t¾c lîi dông lùc rung do trôc, hay khèi ®Üa lÖch t©m g©y ra ®Ó lµm rung cäc mµ 
ph¸ vì lùc ma s¸t gi÷a cäc víi ®Êt ®¸. Do träng l−îng b¶n th©n cäc vµ cña bóa, cäc lón 
s©u xuèng nÒn ®Êt. 
2. C«ng dông : Bóa rung ®Ó ®ãng cäc xuèng nÒn ®Êt dÝnh b·o hßa n−íc, ®Êt c¸t 
rêi, c¸t pha, c¸t pha ®¸ nhá. Cäc ®−îc ®ãng ®a d¹ng : cäc ®Æc, rçng, cäc thÐp, gç, 
bªt«ng, v¸n cõ cã ®−êng kÝnh tõ 50 cm vµ s©u xuèng 25m. Dïng bóa rung cã thÓ nhæ 
®−îc cäc. 
−u ®iÓm chung cña bóa rung lµ dÔ ®iÒu khiÓn, n¨ng suÊt cao gÊp 3 ÷ 4 lÇn bóa 
kh¸c nh−ng gi¸ thµnh l¹i gi¶m 2 lÇn, cã tÝnh c¬ ®éng cao, b¶o vÖ tèt ®Çu cäc, kh«ng 
nhÊt thiÕt ph¶i cã gi¸ m¸y ®Æt cäc. 
Nh−ng nh−îc ®iÓm cña chóng lµ lu«n ph¶i cã ®éng c¬, khi ®ãng cäc g©y rung 
¶nh h−ëng c«ng tr×nh l©n cËn vµ h¹i ®éng c¬. 
3. Ph©n lo¹i : Theo cÊu t¹o chia ra 3 lo¹i lµ bóa chÊn ®éng hay bóa rung nèi 
mÒm, bóa rung nèi cøng vµ bóa rung-va, tøc lµ bóa chÊn ®éng - xung kÝch. 
II. Bóa chÊn ®éng nèi mÒm (bóa rung nèi mÒm). 
Dïng ®Ó ®ãng mäi lo¹i cäc xuèng nÒn ®Êt c¸t rêi, c¸t pha, c¸t lÉn ®¸. Gäi lµ nèi 
mÒm v× ®éng c¬ ®iÖn ®−îc nèi víi bé g©y chÊn qua 4 lß xo chÞu nÐn. Xem cÊu t¹o 
chung theo h×nh 140 sau, trong ®ã : 
 77 
1;3 - Bé g©y chÊn ; 2 - KÑp cäc ; 4 - B¸nh c¨ng ®ai ; 5 - §éng c¬ ®iÖn ; 6 - Quai 
treo bóa ; 7 - Bµn ®Æt ®éng c¬ ; 8 - Lß xo chÞu nÐn ; 9 - §ai èc ®iÒu chØnh. 
PhÇn quan träng nhÊt lµ bé g©y chÊn gåm c¸c trôc lÖch t©m quay. §éng c¬ ®iÖn 
cã c«ng suÊt nhá 30 KW, lín nhÊt tíi 100 KW. TÇn sè rung cña bóa lµ 400 ÷ 2500 lÇn 
/ phót. Bóa nÆng nhÊt tíi 13 tÊn. 
Khi ®ãng cäc ng−êi ta kÑp ®Çu cäc, cho bóa rung ®Ó ph¸ vì ma s¸t gi÷a thµnh cäc 
vµ ®Êt ®¸, råi nhê thªm träng l−îng bóa vµ cäc, cäc sÏ bÞ Ên xuèng. Muèn thay ®æi lùc 
®ãng cäc th× siÕt hay níi c¸c gai èc ®iÒu chØnh ®Ó t¨ng hay gi·n lß xo. 
Nh− vËy bóa rung nèi mÒm khi sö dông cã −u ®iÓm lµ dÔ thay ®æi chÕ ®é ®ãng 
cäc, h¹n chÕ va ®Ëp g©y h− ®éng c¬, cã thÓ nhæ ®−îc cäc. 
III. Bóa chÊn ®éng nèi cøng (Bóa rung nèi cøng). 
ChØ kh¸c lo¹i nèi mÒm ë chç ®éng c¬ b¾t nèi víi bé g©y chÊn kh«ng cÇn th«ng 
qua hÖ lß xo gi¶m chÊn, tøc lµ kh«ng cã lß xo. V× vËy, kh«ng thÓ thay ®æi ®−îc lùc 
®ãng cäc, ®éng c¬ bÞ ¶nh h−ëng xÊu, kh¶ n¨ng nhæ cäc cña bóa kÐm, chØ ®ãng ®−îc 
cäc trung b×nh vµ nhá, tÇn sè rung kh«ng cao (d−íi 500 lÇn / phót). 
IV. Bóa chÊn ®éng-xung kÝch (Bóa rung-va). 
Bóa chÊn ®éng-xung kÝch lµ bóa khi ®ãng cäc võa dïng lùc chÊn ®éng rung cäc 
ph¸ vì ma s¸t cña ®Êt ®¸ võa dïng lùc ®éng ®Ëp vµo ®Çu cäc ®Ó h¹ cäc cho nhanh. 
Dïng nã ®Ó ®ãng mäi lo¹i cäc cì lín. 
CÊu t¹o chung cña bóa chÊn ®éng - xung kÝch xem h×nh 141 víi : 
 78 
1 - §éng c¬ ®iÖn ; 2 - C¸c ®Üa lÖch t©m ; 3 - Gai èc ®iÒu chØnh ; 4 - Lß xo chÞu 
nÐn ; 5 - BÖ trªn ; 6 - BÖ d−íi ; 7 - Mò chôp ®Çu cäc ; 8 - §Çu bóa xung kÝch ; 9 - Bu 
l«ng. 
Tuú theo h·ng s¶n xuÊt, m· hiÖu m¸y, nhu cÇu lµm viÖc mµ sè ®éng c¬, c«ng suÊt 
vµ kÝch th−íc cña bóa kh¸c nhau. VÝ dô lo¹i S - 883 th× cã 2 ®éng c¬ nªn c«ng suÊt lµ 2 
x 1 KW, cao 1 m , dµi 0,5 m vµ réng 0,35 m, nÆng 150 Kg. Cßn m¸y EVJ - 120H cña 
h·ng Sensetsu th× chØ 1 ®éng c¬ c«ng suÊt tíi 120 KW, kÝch th−íc 3,2 x 2,3 x 3 m nÆng 
tíi 23 tÊn dïng ®Ó ®ãng cäc rÊt lín (φ 300 cm) xuèng ®Êt thÞt ch¾c hay sái, cuéi. 
ë 2 ®Çu trôc ®éng c¬ cã l¾p c¸c ®Üa lÖch t©m quay cïng nhau. Khi ®ãng cäc th× 
kÑp hoÆc chôp bÖ d−íi lªn ®Çu cäc. §éng c¬ quay sÏ lµm c¸c ®Üa lÖch t©m quay theo 
g©y chÊn ®éng lµm rung cäc vµ m¸y, ph¸ vì ma s¸t gi÷a ®Êt ®¸ víi thµnh cäc ®Ó cäc 
lón xuèng. MÆt kh¸c, bÖ trªn nhón lªn xuèng sÏ lµm ®Çu bóa 8 liªn tôc ®Ëp m¹nh vµo 
mò chôp ®Ó h¹ cäc b»ng lùc xung kÝch (lùc ®éng). Muèn t¨ng gi¶m lùc ®ãng cäc th× 
®iÒu chØnh gai èc 3 ®Ó thay ®æi kho¶ng c¸ch gi÷a ®Çu bóa vµ mò cäc vµ thay ®æi tÇn sè 
rung. NÕu ®Çu bóa tú m¹nh vµo mò cäc, m¸y trë thµnh bóa chÊn ®éng d¹ng nèi mÒm. 
X¶ hÕt gai èc th× kh¶ n¨ng n©ng h¹ bóa t¨ng, lùc rung gi¶m ®Õn tèi thiÓu nh−ng vÉn 
cßn. Do ®ã mµ cã tªn chÊn ®éng - xung kÝch. 
Lo¹i nµy cã nhiÒu −u ®iÓm næi bËt nh− ®ãng mäi lo¹i cäc lín xuèng c¸c nÒn ®Êt 
cøng, s¹n, ®¸ sái, sÐt ch¾c, n−íc b·o hßa. Cã thÓ thay ®æi lùc ®ãng cäc linh ho¹t, cã thÓ 
nhæ cäc. 
V. Lùc chÊn ®éng vµ c«ng suÊt ®éng c¬ trong m¸y ®ãng cäc chÊn ®éng. 
1. Lùc chÊn ®éng : P = m.ω2.R (N) 
Trong ®ã : 
m - Khèi l−îng khèi lÖch t©m (kg). 
 ω - VËn tèc gãc cña trôc g¾n khèi lÖch t©m ; ω = 
30
n..π
 (s-1) víi n lµ sè vßng 
quay cña trôc lªch t©m hay lµ tÇn sè dao ®éng (vßng / phót) 
R - Kho¶ng lÖch t©m (m) 
2. C«ng suÊt ®éng c¬ ®iÖn : N = vk.000.60
n..P λ
 (kW) 
Trong ®ã : λ lµ biªn ®é dao ®éng cña khèi lÖch t©m (m) 
kv lµ hÖ sè v−ît t¶i ; kv = 2 ÷ 3. 
⇓ 4. Bóa ®ãng cäc thñy lùc 
I. C«ng dông : Bóa ®ãng cäc thñy lùc lµm viÖc d−íi t¸c dông cña chÊt láng c«ng 
t¸c cã ¸p suÊt tõ 1000 ÷ 1600 N/cm2, tÇn sè 50 ÷ 170 nh¸t / phót. 
 Tuú theo c¬ cÊu mµ t¸c dông cña bóa thñy lùc còng kh¸c nhau khi ®ãng cäc. 
NÕu lµ bóa thñy lùc ®¬n ®éng hay song ®éng th× c«ng dông cña chóng nh− bóa h¬i. 
Cßn nÕu lµ bóa tú vµo ®Õ bóa, ®Õ bóa tú vµo cäc, tøc lµ gi÷a chóng kh«ng cã kho¶ng 
c¸ch cho bóa r¬i th× ®ã ®−îc coi lµ bóa nÐn tÜnh. Bóa nÐn tÜnh cã −u ®iÓm lµ hoµn toµn 
b¶o vÖ ®−îc ®Çu cäc, kh«ng ån, s¹ch sÏ, thÝch hîp víi nÒn ®Êt c¸t, s¹n, sÐt ch¾c. 
II. Bóa ®ãng cäc thñy lùc lo¹i song ®éng : Xem h×nh 142a víi : 1 - §Õ bóa ; 2 - 
èng dÉn bóa ; 3 - Bóa ®Ëp ; 4 - C¸n pitt«ng ; 5 - Khoang d−íi pitt«ng ; 6 - Pitt«ng nÐn 
 79 
dÇu ; 7 - Van 1 chiÒu ; 8 - Van ph©n phèi ; 9 - Khoang trªn pitt«ng ; I - èng n¹p dÇu ; 
II - èng th¸o dÇu. 
H×nh 142a lµ qu¸ tr×nh n¹p dÇu vµo khoang d−íi pitt«ng ®Ó n©ng bóa lªn cao, cßn 
h×nh 142b m« t¶ qu¸ tr×nh n¹p dÇu vµo khoang trªn pitt«ng ®Ó h¹ bóa ®ãng cäc. 
Nh− vËy lo¹i bóa ®ãng cäc song ®éng cã −u ®iÓm lµ tèc ®é ®ãng cäc nhanh, lùc 
®ãng cäc lín v× lu«n cã ¸p lùc dÇu tham gia ®ãng cäc. Cã thÓ sö dông nh− 1 m¸y nhæ 
cäc ®¬n gi¶n. 
NÕu cho ®Çu bóa tú trùc tiÕp vµo mò cäc vµ b¬m dÇu vµo khoang trªn pitt«ng liªn 
tôc th× cäc ®−îc coi nh− h¹ xuèng b»ng lùc nÐn tÜnh.. 
NÕu lµ bóa thñy lùc ®¬n ®éng th× lùc Ðp n©ng bóa chØ t¸c dông ë khoang d−íi 
pitt«ng. Sau ®ã x¶ dÇu cho bóa r¬i tù do ®ãng cäc. Nh− vËy lo¹i nµy chØ ®ãng cäc ë tÇn 
sè thÊp (50 ÷ 80 lÇn/phót), lùc va ®Ëp yÕu do chØ cho bóa r¬i tù do vµ tèc ®é h¹n chÕ do 
dÇu ng¨n c¶n khi x¶ ch−a hÕt. 
Ch−¬ng X. M¸y khoan ®Êt ®¸ 
⇓ 1. Kh¸i niÖm chung 
I. Môc ®Ých : Khoan ®Êt ®¸ ®Ó kh¶o s¸t ®Þa chÊt, cÊp tho¸t n−íc, chuÈn bÞ cho 
c«ng t¸c ®ãng cäc vµ t¹o cäc nhåi. 
II. C¸c ph−¬ng ph¸p khoan ®Êt ®¸ : 
1. Ph−¬ng ph¸p c¬ häc : Khoan va ®Ëp, va ®Ëp quay, quay trßn vµ va ®Ëp quay 
trßn. 
2. Ph−¬ng ph¸p thñy lùc: Dïng tia n−íc m¶nh cã ®−êng kÝnh φ 1 ÷ 2 mm phãng 
ra khái ®Çu dÉn víi tèc ®é siªu ©m ( > 330 m/s) ®Ó rØa s©u vµo ®Êt. 
3. Ph−¬ng ph¸p nhiÖt : ThiÕt bÞ khoan ®¸ lµ mòi khoan nhiÖt, ë ®Çu cã bé phËn 
phun nhiªn liÖu. D−íi t¸c dông cña tia löa cã nhiÖt ®é rÊt cao tõ 3000 ÷ 35000C ®¸ bÞ 
r¹n nøt. Dïng víi ®¸ cøng ®ång chÊt, chÞu mßn. 
4. Ph−¬ng ph¸p ®iÖn : ThiÕt bÞ lµ m¸y ph¸t sãng cao tÇn, t¹o tia c¾t ®¸ hoÆc tÇn 
sè cao lµm ®Êt ®¸ sôt lë. 
III. C¸c ph−¬ng ph¸p lÊy phoi ®¸ khái lç khoan. 
 80 
1. Dïng khÝ nÐn thæi bay phoi (ph−¬ng ph¸p kh«) hay n−íc ch¶y cuèn phoi ®i 
(ph−¬ng ph¸p −ít). 
2. Dïng thiÕt bÞ móc phoi hay xilanh hót phoi. 
III. Ph©n lo¹i m¸y khoan ®¸ : 
1. Theo ph−¬ng ph¸p ph¸ ®¸ cã : M¸y khoan va ®Ëp, m¸y khoan va ®Ëp quay, 
m¸y khoan quay trßn. 
2. Theo d¹ng n¨ng l−îng sö dông cã: M¸y khoan dïng khÝ nÐn, dïng ®iÖn, thñy 
lùc, nhiªn liÖu . . . 
Trong thùc tÕ, do ®Æc ®iÓm cña bé phËn c«ng t¸c, do ph−¬ng ph¸p khoan vµ n¨ng 
l−îng, ng−êi ta hay sö dông c¸c lo¹i m¸y khoan kiÓu xo¾n ruét gµ, m¸y khoan h¬i vµ 
m¸y khoan va ®Ëp - c¸p. 
⇓ 2. C¸c lo¹i m¸y khoan §¸ th«ng dông 
I. M¸y khoan xo¾n ruét gµ. 
Dïng ®Ó khoan s©u hµng tr¨m mÐt, ®−êng kÝnh lç khoan tíi 2m xuèng ®Êt vµ ®¸ 
cøng. CÊu t¹o tæng thÓ cña m¸y nµy trªn h×nh 143. 
Trong ®ã : 1 - Têi c¸p ; 2 - Trô khoan ; 3 - Thanh ngang ; 4 vµ 5 - C¬ cÊu quay 
mòi khoan ; 6 - C¸n mòi khoan ; 7 - Xi lanh chØnh h−íng ; 8 - Mòi khoan ruét gµ ; 9 - 
§Õ dÉn ; 10 - Sµn tú ; 11 - Gi¸ ®ì giµn khoan ; 12 - M¸y c¬ së. 
Khi khoan, dïng xi lanh 7 ®iÒu chØnh vµ Ên ®Þnh h−íng, ®−êng t©m lç khoan, cho 
mòi khoan ruét gµ quay råi nh¶ c¸p h¹ mòi khoan dÇn xuèng. Tíi ®é s©u cÇn thiÕt th× 
cuèn c¸p n©ng dÇn ruét gµ lªn. 
II. M¸y khoan h¬i. 
M¸y khoan h¬i th−êng khoan theo ph−¬ng ph¸p va ®Ëp quay ®Ó ph¸ ®¸, dïng ®Ó 
khoan ®¸ cã ®é cøng cao, khoan t¹o c¸c lç ®øng, xiªn, ngang, ng−îc víi ®−êng kÝnh 
kho¶ng75mm vµ s©u tíi 20m. S¬ ®å cÊu t¹o ë h×nh 144 víi : 1 - Mòi khoan ; 
2 - C¸n mòi khoan ; 3 - Pitt«ng - bóa ; 4 - Xilanh dÉn h−íng ; 5 - Khe th¶i trªn ; 6 
- Khe n¹p trªn ; 7 - Khe n¹p d−íi ; 8 - §ßn treo. 
 81 
Mòi khoan cã thÓ lµ nguyªn chiÕc : C¸n ®óc liÒn mòi, hoÆc l¾p ghÐp : mòi l¾p vµo 
c¸n. Lo¹i nµy ®−îc sö dông nhiÒu h¬n v× kh«ng ph¶i vøt bá c¶ mòi lÉn c¸n nÕu 1 trong 
hai chi tiÕt bÞ háng. Chu«i c¸n vµ ®Çu bóa ®−îc v¸t xiªn 450. 
Pitt«ng-bóa ®−îc khÝ n©ng tõ phÇn d−íi xilanh lªn cao, sau ®ã nã l¹i bÞ khÝ nÐn tõ 
phÇn trªn xilanh xuèng ®Ó ®Ëp vµo c¸n mòi khoan. Do ®Çu pitt«ng còng bÞ v¸t xiªn nªn 
cø sau mçi có ®Ëp, mòi khoan võa c¾m xuèng ®¸ võa xoay 1 gãc ®Ó c¾t ®¸. Tuú theo ®¸ 
mÒm, trung b×nh, cøng, rÊt cøng mµ sö dông c¸c d¹ng mòi ®¬n, kÐp, thËp, mói (h×nh 
144). 
III. Khoan quay trßn : (Lo¹i RDM cña CHLB §øc) 
ë lo¹i nµy, mòi khoan hay cßn ®−îc gäi lµ ®Çu c¾t ®−îc truyÒn ®éng tõ bé dÉn 
®éng c¬ khÝ hay ®éng c¬ thñy lùc. §Çu c¾t sÏ quay trßn 3600 liªn tôc nªn tèc ®é khoan 
nhanh, quay mét chiÒu nªn r¨ng c¾t ®ì mßn. Mäi c¬ cÊu phô, m¸y c¬ së ®Òu nh− m¸y 
khoan ruét gµ, riªng mòi khoan (hay ®Çu c¾t) ë d¹ng èng xoay, ch©n èng cã r¨ng vµ 
r·nh c¾t. §iÓn h×nh nhÊt lµ m¸y khoan RDM cña CHLB §øc víi lùc nÐn tõ 1900 ÷ 
3700 kN vµ moment xoay 1800 ÷ 4200 kNm. 
(Xem h×nh145). Trong ®ã : 1 – M¸y c¬ së ; 2 - Gi¸ khoan ; 3 - C¸p n©ng h¹ ; 4 - 
§ßn ngang ; 5 - CÇn khoan ; 6 - C¬ cÊu quay mòi khoan ; 7 - Mòi khoan vµ ®Çu c¾t. 
IV. Khoan va ®Ëp c¸p : 
Dïng ®Ó khoan ®¸ cøng, lç khoan réng vµ n«ng . Xem h×nh 146 : 1 - Mòi khoan ; 
2 - C¸p n©ng ; 3 - Rßng räc treo c¸p ; 4 - Giµn ®ì (cè ®Þnh) ; 5 - Rßng räc nÝu c¸p ; 6 - 
Rßng räc ®æi h−íng c¸p ; 7 - Têi ; 8 - B¸nh r¨ng ; 9 - B¸nh ®µ ; 
10 - Thanh kÐo. 
 82 
Do thanh kÐo cã 1 ®Çu l¾p lÖch t©m b¸nh ®µ nªn khi b¸nh ®µ quay, thanh kÐo sÏ 
nÝu nh¶ rßng räc 5 vµ c¸p 2 lµm cho mòi khoan 1 ®−îc n©ng lªn råi h¹ xuèng chäi vµo 
®¸ lµm vì ®¸ vµ khoÐt s©u lç. 
M¸y khoan va ®Ëp c¸p cã −u ®iÓm lµ rÊt ®¬n gi¶n vÒ cÊu t¹o vµ sö dông. 
V. M¸y khoan èng v¸ch vµ khoan v¸ch. 
Lo¹i èng v¸ch cã mòi khoan h×nh èng cã thÓ nèi dµi bëi nhiÒu ®o¹n. Hai bªn 
thµnh èng ®−îc g¾n víi c¸c ®Çu pitt«ng cña 2 xilanh dao ®éng. Kho¶ng dao ®éng lµ 
±1/4 gãc vu«ng. Cã 1 xilanh Ên ®Ó h¹ èng c¾t dÇn dÇn. M¸y khoan èng v¸ch khoan s©u 
75m, phï hîp nÒn ®Êt phøc t¹p. §−êng kÝnh lç khoan lµ 2m. 
Xem h×nh 147. Trong ®ã : 1 - CÇn gi÷ ; 2 - Xilanh xoay dao ®éng ; 3 - Xi lanh 
nhÊn. 
Cßn m¸y khoan v¸ch dïng ®Ó khoan t−êng v¸ch d¹ng r·nh ®−îc khoan ®µo nhê 
®Çu khoan kiÓu gµu ngo¹m ®−îc truyÒn lùc kÑp rÊt cao. Gµu ®−îc treo trªn c¸p cña cÇn 
trôc tù hµnh b¸nh xÝch, ®−îc th¶ dÇn theo ®é s©u lç khoan, (h×nh 148). Trong ®ã : 1 - 
M¸y c¬ së ; 2 - C¸p n©ng ; 3 - §Çu khoan d¹ng gµu ngo¹m. 
 Lo¹i m¸y khoan trªn khoan lç s©u tíi 30 m vµ ®−êng kÝnh tíi 2m. 
⇓ 3. C«ng nghÖ t¹o cäc nhåi vµ c¸c thiÕt bÞ c«ng t¸c 
C¸c ph−¬ng ph¸p t¹o lç cho cäc nhåi : 
1. Dïng èng hîp kim cã ®−êng kÝnh tíi 50 cm vµ dµi tíi 22m, ®Çu cã l¾p ®Õ nhän 
®Ó ®ãng vµo nÒn ®Êt s©u t−¬ng øng ®é dµi cäc cÇn cã. §Æt cèt thÐp trong èng. Rãt v÷a 
bª t«ng vµo trong èng vµ dïng m¸y ®Çm ®Çm dÇn dÇn ®Õn khi ®Çy èng. èng cã thÓ ®Ó 
l¹i hoÆc rót lªn ®Ó thi c«ng cäc nhåi kh¸c. Xem h×nh 149a : 
 83 
a) Dïng bóa ®ãng cäc h¹ èng hîp kim vµ ®Õ nhän xuèng ®é s©u cÇn thiÕt : 1 - §Õ 
cäc ; 2 - Bóa ; 3 - èng hîp kim ; 4 - Mò cäc. 
b) §Æt cèt thÐp trong èng vµ rãt bª t«ng kÕt hîp víi ®Çm ®Õn khi ®Çy cäc. Rót 
èng hoÆc ®Ó l¹i èng; 5 - Khèi bª t«ng ®· ®−îc ®æ vµ ®Çm (h×nh149b). 
Sau khi hoµn tÊt c«ng viÖc, cÊu t¹o cña cäc nhåi nh− ë h×nh 150 víi 1 - §Õ cäc; 2 
- Bª t«ng ; 3 - Cèt thÐp. 
Ph−¬ng ph¸p nµy cã −u ®iÓm lµ nhanh, thÝch hîp víi nÒn ®Êt khã ®ãng cäc bª 
t«ng, bít c«ng vËn chuyÓn, chän vµ c−a cäc. Nh−ng ®èi víi nÒn dÔ ®ãng cäc bª t«ng 
th× viÖc ®æ cäc sÏ tèn nhiÒu th× giê so víi ®ãng cäc cã s½n. 
2 - Dïng c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ khoan phï hîp ®Ó t¹o lç cäc (®−êng kÝnh cã thÓ tíi 
2m vµ s©u vµi tr¨m mÐt). §Æt èng rãt bª t«ng vµ cèt thÐp trong èng, rãt v÷a bª t«ng vµo 
èng qua phÔu, ®Çm bª t«ng råi rót èng rãt vµ phÔu lªn. CÊu t¹o cäc nhåi còng nh− ë 
h×nh 150. 
Nh− vËy, muèn t¹o cäc nhåi cÇn 1 lo¹t c¸c thiÕt bÞ kÕt hîp lµm viÖc víi nhau nh− 
: m¸y khoan ®Êt ®¸, m¸y ®ãng èng, m¸y trén rãt bª t«ng, m¸y n©ng h¹ èng vµ m¸y 
®Çm bª t«ng. Còng cã thÓ sö dông 1 m¸y khoan quay trßn hay ruét gµ lµm c¬ së, trªn 
cÇn, giµn cã trang bÞ c¸c thiÕt bÞ ®Ó thùc hiÖn c¸c thao t¸c kh¸c. 
⇓ 4. M¸y c¾m bÊc thÊm 
M¸y c¾m bÊc thÊm dïng ®Ó c¾m bÊc thÊm vµo lßng ®Êt, lµm l−îng n−íc trong 
khèi ®Êt tho¸t nhanh vµ ®Òu. Do ®ã c¸c c«ng tr×nh trªn nÒn ®Êt sÏ lón nhanh h¬n, dÉn 
®Õn nhanh æn ®Þnh. BÊc thÊm gåm 1 lâi nhùa p«lyeste cã r·nh däc, 1 líp v¶i bäc ®Þa kü 
thuËt kh«ng dÖt rÊt bÒn bao quanh lâi, cho phÐp n−íc thÊm qua nhanh trong lâi, nh−ng 
kh«ng cho n−íc ra. BÊc réng 10 cm, dµy 4 mm, cuén dµi 200 ÷ 300 m ®ãng thµnh gãi, 
cã ®é dai 2000 ÷ 3000 N/m. 
BÊc ®−îc c¾m xuèng lßng ®Êt b»ng m¸y c¾m bÊc thÊm. M¸y c¾m bÊc cã m¸y c¬ 
së lµ m¸y kÐo b¸nh xÝch, cã xi lanh gi÷ giµn vµ cét dÉn h−íng bÊc nh− trong c¸c lo¹i 
m¸y khoan quay trßn hay ruét gµ. Ta chØ xÐt riªng c¬ cÊu c¾m vµ rót dïi kÑp bÊc theo 
h×nh 151 : 1 - Dïi kÑp bÊc ; 2 - èng têi ; 3 - Nh¸nh c¸p rót dïi ; 4 - Nh¸nh c¸p c¾m dïi 
vµ bÊc. 
Ch©n bÊc ®−îc kÑp vµo thanh ngang ®Ó gi÷ bÊc l¹i ®Êt. 
 84 
KÑp ®o¹n bÊc trong dïi 1, quay èng têi 2 ng−îc kim ®ång hå nh¶ c¸p n©ng dïi 3, 
cuèn c¸p c¾m dïi 4 ®Ó Ên dïi vµ bÊc vµo ®Êt. 
Quay têi 2 cïng kim ®ång hå ®Ó nh¶ c¸p Ên dïi, cuèn c¸p n©ng dïi 3 ®Ó n©ng dïi 
1 lªn khái mÆt ®Êt. §é s©u c¾m bÊc tèi ®a ®Õn 40m, n¨ng suÊt cña m¸y ®Õn 8000 m 
bÊc/ca, gi¶m ®−îc tíi 1 nöa gi¸ thµnh so víi chi phÝ cho xö lý b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p 
kh¸c. 
Ch−¬ng XI : M¸y R¶i bª t«ng nhùa. 
⇓ 1. Kh¸i niÖm chung vÒ m¸y r¶i bª t«ng nhùa. 
I. C«ng dông : M¸y r¶i bª t«ng nhùa dïng ®Ó r¶i ®Òu nhùa hçn hîp lªn mÆt 
®−êng. Nã cã nhiÖm vô nÐn chÆt, lµm ph¼ng nh½n s¬ bé líp nhùa, t¹o ®é nghiªng mÆt 
®−êng theo yªu cÇu. 
II. Ph©n lo¹i m¸y r¶i bª t«ng nhùa. 
1. Theo ph−¬ng ph¸p di chuyÓn cã lo¹i r¬mooc vµ lo¹i tù hµnh. 
Lo¹i r¬mooc cã n¨ng suÊt thÊp nªn hÇu nh− kh«ng ®−îc sö dông n÷a. Lo¹i tù 
hµnh cã thÓ lµ b¸nh xÝch, b¸nh lèp hoÆc kÕt hîp, cã n¨ng suÊt cao vµ di chuyÓn linh 
ho¹t. 
2. Theo c«ng suÊt cña m¸y vµ n¨ng suÊt cña nã cã 2 lo¹i : lo¹i nhÑ cã n¨ng suÊt 
25 ÷ 50 tÊn/h Ýt phæ biÕn. Lo¹i nÆng th× n¨ng suÊt 100 ÷ 200 tÊn/h ®−îc sö dông nhiÒu, 
chÊt l−îng r¶i tèt. 
3. Theo ®Æc tÝnh t¸c dông vµo hçn hîp nhùa cã : Lo¹i m¸y kh«ng cã c¬ cÊu ®Çm 
nÐn (tÊm ®Çm hay tÊm rung). Lo¹i nµy Ýt dïng. 
Lo¹i cã c¬ cÊu ®Çm nÐn ®−îc s¶n xuÊt vµ sö dông réng r·i. 
4. Theo thiÕt bÞ chøa nhùa cã : Lo¹i cã vµ kh«ng cã bunker. Lo¹i kh«ng cã 
bunker rÊt bÊt tiÖn nªn hÇu nh− kh«ng tån t¹i. 
C¸c m¸y r¶i nhùa ®−êng hiÖn nay ®Òu cã n¨ng suÊt cao tõ 200 tÊn/h, di ®éng 
b»ng b¸nh xÝch, bunker chøa nhùa lín, tÊm nÐn ®Çm réng, c¸c thiÕt bÞ cÊp liÖu vµ r·i 
nhùa ho¹t ®éng nhÞp nhµng. 
 85 
⇓ 2. CÊu t¹o vµ nguyªn t¾c lµm viÖc cña m¸y r¶i bª t«ng 
nhùa. 
I. CÊu t¹o chung : 
Ta xÐt tæ hîp m¸y c«ng t¸c khi m¸y r¶i ®ang ho¹t ®éng theo h×nh 152 
1 - Thïng xe tù ®æ (thïng chøa nhùa) ; 2 - Xe tù ®æ. 
C¬ cÊu r¶i gåm : 3 - Thïng chøa nhùa ; 4 - C¬ cÊu di chuyÓn b¸nh xÝch ; 5 - TÊm 
®iÒu chØnh l−îng nhùa ; 6 - VÝt quay ; 7 - Thanh ®øng ; 8 - TÊm Ðp ; 9 - Thanh lÌn ; 10 
- VÝt r¶i ngang ; 11 - Khíp quay ; 12 - B¨ng t¶i nhùa ; 13 - Khuûu lÖch t©m. 
TÊm Ðp dïng ®Ó Ðp vµ lµ ph¼ng líp nhùa. Nã gåm 2 tÊm ph¼ng liªn kÕt víi nhau 
bëi 1 khíp cÇu, v× thÕ 2 tÊm nµy cã thÓ t¹o thµnh mÆt ph¼ng ngang, mÆt ph¼ng nghiªng 
1 phÝa hoÆc 2 tÊm nghiªng ®Òu vÒ 2 phÝa theo yªu cÇu thiÕt kÕ mÆt ®−êng nhê vÝt ngang 
®Æt ë gi÷a. ë 2 biªn tÊm Ðp cã hÖ thèng gai èc - vÝt ®øng ®Ó Ên ®Þnh ®é nghiªng cña 
tÊm Ðp (xem h×nh 153). Hçn hîp nhùa ®−êng tõ xe tù ®æ ®−îc rãt vµo thïng chøa 
(bunker) 3 . Tõ ®ã ®−îc b¨ng t¶i 12 ®−a qua khe ®æ ®Ó xuèng lßng ®−êng. VÝt r¶i 
ngang 10 quay ®Ó chÐm t¬i vµ r¶i ®Òu líp nhùa trªn ®−êng. Nhê c¬ cÊu lÖch t©m 13 mµ 
tÊm Ðp 8 ®−îc n©ng lªn, h¹ xuèng Ðp chÆt nhùa. Thanh ®øng 7 nèi víi thanh lÌn 9 vµ 
tÊm Ðp 8 cã t¸c dông lµm t¨ng lùc Ðp do thanh lÌn r¬i tõ trªn xuèng. Quay vÝt 6 n©ng h¹ 
tÊm 5 ®Ó ®Òu chØnh l−îng nhùa qua khe ®æ. Cuèi cïng lµ dïng m¸y lu tr¬n hay lu lèp 
l¨n l¹i mÆt nhùa míi r¶i. 
Lo¹i nµy cã n¨ng suÊt cao, nhùa ®æ nhanh vµ ®Òu, líp nhùa ®−îc lÌn chÆt, ph¼ng. 
 86 
⇓ 3. Tr¹m trén bª t«ng nhùa nãng. 
I. C¸c thiÕt bÞ chÝnh cña tr¹m trén bª t«ng nhùa nãng : 
1 - HÖ thèng cÊp liÖu gåm phÔu chøa, m¸y t¶i liªn tôc. 
2 - Tang sÊy phèi liÖu. 
3 - HÖ thèng cÊp liÖu nãng gåm gµu hay b¨ng t¶i, sµng, m¸y ®Þnh l−îng cÊp phèi. 
4 - ThiÕt bÞ cÊp phô gia, bét ®¸. 
5 - HÖ thèng cÊp nhùa nãng : nÊu, chøa, ®Þnh l−îng nhùa. 
6 - ThiÕt bÞ läc bôi. 
7 - M¸y trén khuÊy. 
8 - HÖ thèng ®iÒu khiÓn. 
II. Quy tr×nh s¶n xuÊt bª t«ng nhùa : gåm 5 c«ng ®o¹n chÝnh : 
1 - CÊp vËt liÖu nh− ®¸, c¸t nguéi vµo tang sÊy. 
2 - SÊy ®¸, c¸t ®Õn gÇn 2000C. 
3 - Ph©n lo¹i cÊp phèi sÊy. 
4 - Nung nãng nhùa ®−êng tíi 1500C. 
5 - §Þnh l−îng ®¸, c¸t, bét ®¸, phô gia vµ nhùa nãng theo tû lÖ thµnh phÇn ®· ®Þnh 
råi trén ®Òu chóng víi nhau. 
Tr¹m trén th−êng lµ c−ìng bøc theo chu kú hoÆc c−ìng bøc liªn tôc, cã d¹ng th¸p 
hay d¹ng n»m ngang. 
III. CÊu t¹o tr¹m trén bª t«ng nhùa : 
Ta xÐt lo¹i th¸p, ho¹t ®éng c−ìng bøc theo chu kú. Xem h×nh 154, Trong ®ã : 1 - 
M¸y cÊp liÖu ; 2 - B¨ng t¶i vËt liÖu nguéi ; 3 - Tang sÊy ; 4 - Vßi tiÕp khÝ nãng ; 5 - 
B¨ng t¶i vËt liÖu nãng ; 6 - MÆt sµng ; 7 - ThiÕt bÞ läc bôi ; 8 – PhÔu chøa ; 9 - ThiÕt bÞ 
®Þnh l−îng nhùa ; 10 - M¸y khu©ý ; 11 - Xe tù ®æ ; 12 - èng bao ng¨n bôi. 
 87 
§¸ c¸t ®−îc m¸y cÊp liÖu ®−a vµo tang sÊy nhê b¨ng t¶i nguéi. Khi ®· ®−îc sÊy 
nãng l¹i ®−îc b¨ng t¶i nãng n©ng lªn vµ ®æ vµo sµng ®Ó chän cì thÝch hîp. §¸ ®−îc 
tÝch vµo phÔu chøa råi ®−îc ®Þnh l−îng vµ rãt vµo m¸y khuÊy. Nhùa còng ®−îc ®Þnh 
l−îng råi rãt vµo ®Êy. Hçn hîp nhùa ®−îc khuÊy ®Òu vµ ®æ vµo xe tù ®æ. M¸y khuÊy 
10 vÒ c¬ b¶n nh− h×nh 155. 
Bôi trong ®¸ ®· sµng ®−îc hót vµo èng 7, dïng h¬i n−íc b¬m lªn ®Ó khö. 
Lo¹i nµy cã −u ®iÓm lµ ho¹t ®éng liªn tôc nªn n¨ng suÊt cao. 
 88 
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 
1/ Traàn Vaên Tuaán, Nguyeãn Vaên Huøng, Nguyeãn Hoaøi Nam 
KHAI THAÙC MAÙY XAÂY DÖÏNG 
Nhaø xuaát baûn giaùo duïc.Haø Noäi 1996 
2/ Nguyeãn Ñình Thuaän 
SÖÛ DUÏNG MAÙY XAÂY DÖÏNG 
Nhaø xuaát baûn giao thoâng vaän taûi.Haø Noäi 1995 
3/ Nguyeãn Tieán Thu 
SOÅ TAY CHOÏN MAÙY THI COÂNG XAÂY DÖÏNG 
Nhaø xuaát baûn xaây döïng.Haø Noäi 1995 
4/ Nguyeãn Vaên Huøng, Phaïm Quang Duõng, Nguyeãn Thò Mai 
MAÙY XAÂY DÖÏNG 
Nhaø xuaát baûn khoa hoïc vaø kyõ thuaät .Haø Noäi 1996 
5/ Volcov D. P 
MAÙY XAÂY DÖÏNG 
Nhaø xuaát baûn Visaia Scola .Matxcôva 1988 
6/ Phidelev A. C ; Trubuc IU. F 
MAÙY XAÂY DÖÏNG 
Nhaø xuaát baûn Visaia Scola .Kiev 1979 
7/ Nhedrorezov I. A 
MAÙY MOÙC VAØ THIEÁT BÒ VAÄN CHUYEÅN 
Nhaø xuaát baûn giao thoâng . Matxcôva 1989